16

βασιλέως εἰσὶν δυναστεῖαι-, ἃ δύναται βασιλικῶς. 23 1 εἰς τὸ τέλος, ὑπὲρ τῆς ἀντιλήμψεως τῆς ἑωθινῆς· ψαλμὸς τῷ ∆αυίδ. ἐστὶν ἡμέρα πνευματικὴ γινομένη ὑπὸ τοῦ "ἡλίου τῆς δικαιοσύνης", περὶ ἧς πολλὰ ἐν ταῖς γραφαῖς καὶ μάλιστα ἐν τῇ καινῇ κεῖται· "ὡς ἐν ἡμέρᾳ", φησίν, "εὐσχημόνως περιπατήσωμεν". οἶδας ὅτι καὶ κατὰ τὸ ῥητὸν οἱ ἀσχήμονά τινα ποιοῦντες ἐν σκότει αὐτὰ ποιοῦσιν καὶ μάλιστα τότε, ὅτε ἐνῆσαν πολλοὶ καλοὶ ἄνθρωποι. ὁ ἐν ἀγνοίᾳ οὖν τῶν καλῶν ὑπάρχων ἐν σκότει ἐστὶν καὶ πράττει πολλὰ τῶν ἀσχημοσύνην φερόντων. ὅταν δέ τις καταυγασθῇ ὑπὸ τοῦ φωτὸς τοῦ ἀληθινοῦ "ἐν ἡμέρᾳ περιπατῶν", τουτέστιν προκόπτων-ὁ γὰρ περίπατος προκοπὴν δηλοῖ-, εὐσχημόνως πάντα πράττει καὶ φρονεῖ οὐδὲν τῶν φερόντων ἀσχημοσύνην. ταύτην τὴν κατάστασιν παριστὰς καὶ ὁ προφήτης Ἰσαίας λέγει· "ἐκ νυκτὸς ὀρθρίζει τὸ πνεῦμά μου πρὸς σέ, ὁ θεός". αὕτη οὖν ἡ ἑωθινὴ ἀντιλήμψεως χρῄζει· κἂν γὰρ ἔχωμεν φωτισμὸν καὶ ἀρχὴν ἡμέρας, δεόμεθα τοῦ φωτὸς παρεῖναι, ἵνα μὴ ἐπιλείψῃ ἡ ἡμέρα, ἵνα μὴ δύνῃ. "εἰς τὸ τέλος" οὖν, "ὑπὲρ τῆς ἀντιλήμψεως τῆς ἑωθινῆς"· ἀρξαμένης γὰρ τῆς ἡμέρας κατὰ ἀντίλημψιν θεοῦ, ἐὰν ὁ ἀντιλαμβανόμενος μένῃ ἐν τῇ αὐτῇ προθέσει π̣ρὸς τὸν βοηθουμενόν, καὶ μέχρι ὅλης τῆς ἡμέρας ἐν τῇ ἀντιλήμψει μένει· εἰ γὰρ ἐν τῇ ἀρχῇ τῇ βραχὺ φέγγος ἐχούσῃ ἀν τιλαμβάνεται, πολλῷ πλέον, ὅταν μεσημβρία γένηται. εὑρίσκεις οὖν πολλὰ τοιαῦτα καὶ ἐν ταῖς γραφαῖς κείμενα. ὁ θεὸς ὤφθη τῷ Ἀβραὰμ οὐκ ἄλλῳ καιρῷ ἢ τῷ μεσημβρινῷ· τότε γὰρ ἀκμαῖον γέγονεν τὸ φῶς. καὶ λοιπὸν κατὰ κορυφῆς γέγονεν ὁ ἥλιος ὡς ἄσκιον εἶναι τὸν περὶ ἡμᾶς ἀέρα. ταῦτα δὲ ἀλληγορικώτερον λέγει, ἐπεὶ καὶ τὸ ῥητὸν χειραγωγεῖ εἰς τοῦτο. τοῦτό τοι καὶ ἡ νύμφη πρὸς τὸν ἑαυτῆς νυμφίον λέγει· "ἀπάγγειλόν μοι, ὃν ἠγάπησεν ἡ ψυχή μου, ποῦ ποιμαίνεις καὶ ποῦ κοιτάζεις ἐν μεσημβρίᾳ"; ἐν ἀρχῇ τῆς ἡμέρας, καθ' ἣν ποιμαίνεις, γέγονα. τὸν μεσημβρινὸν δὲ καιρόν, ὅτε ἀκμάζει τὸ φῶς, ζητῶ. "ποῦ ποιμαίνεις, ποῦ κοιτάζεις"; ἵν' ἐκεῖ γενομένη ὡς σύμβιος σὺν σοὶ ἐργάζωμαι τὸ ἔργον· κἀγὼ γὰρ βούλομαι ἐκεῖνα τὰ πρόβατα, ἃ ποιμαίνεις, νέμειν. καὶ σύμβολον τῆς τοιαύτης καταστάσεως φέρουσιν αἱ ἅγιαι γυναῖκες αἱ ποιμαίνουσαι, οἵα ἦν ἡ Ῥεβέκκα. "ὑπὲρ τῆς" οὖν "ἀντιλήμψεως τῆς ἑωθινῆς". τίς δὲ ἔχει τὴν ἑωθινὴν καὶ τὴν ἀρχὴν τῆς ἡμέρας ἢ ὁ δυνάμενος εἰπεῖν· "ἡ νὺξ προέκοψεν, ἡ ἡμέρα ἤγγισεν"; διὰ τοῦτο καὶ αἱ γυναῖκες αἱ ζητοῦσαι τὸν Ἰησοῦν, ὅτε ἐσταυρώθη, ἐν 24 τῷ μεσημβρινῷ καιρῷ οὐχ εἶδον αὐτόν, ἀλλ' ἕωθεν πρωίας. οἴδατε οὖν καὶ τὸ τῆς ἱστορίας τῆς κατὰ τὸν σωτῆρα ἀληθῶς ἔχειν καθόλου μὲν περὶ παντὸς σπουδαίου, οὗ λάμπει τὰ ἔργα ἔνπροσθεν τῶν ἀνθρώπων οἷα φῶς. λέγομεν, ὅτι ἐν ἑωθινῷ καιρῷ γίνεται, ὅταν ἀρχὴν λάβῃ τοῦ φωτισμοῦ ὥστε εἰπεῖν· "τὸ πρωὶ παραστήσομαί σοι καὶ ἐφόψομαι". τοιοῦτόν ἐστιν καὶ τό· "ἦτε γὰρ σκότος, νῦν δὲ ἐν φωτὶ κυρίου". "εἰς τὸ τέλος" οὖν, ἐπεὶ τέλος ἀπέλαβεν τὸ προσδοκώμενον, ὃ ἡ οἰκονομία τοῦ σωτῆρος κατώρθωσεν καὶ ἡ τελεία ἀρετή. ἄκουε λοιπόν· ὁ ψαλμὸς οὗτος μονοπρόσωπός ἐστιν. τὸ λέγον πρόσωπον ἀπὸ τῆς ἀρχῆς μέχρι τοῦ τέλους τὸ αὐτό ἐστιν. γίνονται δὲ πολλάκις καὶ ἐν ψαλμοῖς καὶ ἐν προφητείαις μεταβολαὶ προσώπων, καὶ τῶν λεγόντων καὶ πρὸς ἃ λέγεται καὶ περὶ ὧν λέγεται· πᾶς γὰρ ὁ λέγων πρόσωπον φέρει τοῦ ἀπαγγέλλοντος. καὶ ἐπεὶ οὐχ ὡς ἔτυχεν λέγει, ἀλλὰ τισὶν λέγει, ἔστιν καὶ πρόσωπον δεύτερον τὸ ἀκοῦον τοῦ λέγοντος καὶ πρᾶγμα περὶ οὗ ἀπαγγέλλει. τὸ λέγον οὖν πρόσωπον ἐνταῦθα ἕν ἐστιν. ἐλήφθη δὲ ἀπὸ τοῦ ψαλμοῦ τούτου ἐν τῇ καινῇ διαθήκῃ πολλὰ ῥητά, ὡς ἐκ προσώπου τοῦ σωτῆρος τοῦ ψαλμοῦ εἰρημένου. ὅλως αὐτὸ τοῦτο τό· "ὁ θεὸς ὁ θεός μου"· ὁ σωτὴρ ἐν τῷ σταυρῷ τυγχάνων εἶπε τὴν φωνήν. ἐλέχθη καὶ τὸ "διεμερίσαντο τὰ ἱμάτιά μου ἑαυτοῖς" ἀπὸ τοῦ σωτῆρος εἰρημένον ἐν τοῖς εὐαγγελίοις. καὶ τό· "ἀπαγγελῶ τὸ ὄνομά σου τοῖς ἀδελφοῖς μου"· Παῦλος ἐν τοῖς Ἑβραίοις ἐκ προσώπου τοῦ σωτῆρος αὐτὸ εἰρῆσθαι