142
ψυχῶν πειρασθῆναι. ἐπεὶ τοίνυν μονογενής μοί ἐστιν. καὶ ἄλλως δέ· "ὁ θεὸς τὸν ἄνθρωπον εὐθῆ πεποίηκεν", "κατ' εἰκόνα" ἑαυτοῦ "καὶ ὁμοίωσιν" ἔκτισεν αὐτήν. ὅταν καταμένῃ ἐν ταύτῃ τῇ καταστάσει καθ' ἣν ἐκτίσθη, οὐ γίνεται ἐκτὸς ἑαυτοῦ, ἔξω ἑαυτοῦ οὐ γίνεται. ἐπεὶ τοίνυν πρόσωπόν ἐστιν τοῦ σωτῆρος το`̣ λέγον τοῦτο, ἣν ἔσχεν ψυχὴν Ἰησοῦς, οὐδενὸς ἄλλου γέγονεν. γίνονται δὲ αἱ ψυχαὶ ἡμῶν τῶν κρατούντων· ᾧ γάρ τις ἥττηται, τούτῳ καὶ δεδούλωται. καὶ ἔστιν γε ἐκ τοῦ ἀληθῶς κυρίου μεταπεσεῖν εἰς ἄλλους δεσπότας καὶ ἐξ ἑτέρων εἰς ἑτέρους, ὅταν διάφωνα ἁμαρτήματα γίνηται· ὁ γὰρ μετανοήσας ἀποκαθίσταται ἀπὸ τῆς κακουργίας τῶν περιβαλόντων αὐτὴν εἰς κακίαν. ἐπεὶ τοίνυν ἡ τοῦ Ἰησοῦ ψυχὴ "πεπείρασται κατὰ πάντα καθ' ὁμοιότητα χωρὶς ἁμαρτίας", οὐδέποτε ἄλλου τινὸς γέγονεν ἢ τοῦ ἀναλαβόντος αὐτήν. διὰ τοῦτο μονογενῆν αὐτὴν ἑαυτοῦ λέγει. ῥητέον δὲ καὶ οὕτως "τὴν μονογενῆν μου"· πᾶσαι αἱ ψυχαὶ γίνονται τοῦ σωτῆρος· "κομιζόμενοι τὸ τέλος τῆς πίστεως σωτηρίαν ψυχῶν. περὶ τῆς σωτηρίας οὖν ζήτησις καὶ ἐξερεύνησις προφήτου". οἱ "σωτηρίαν" οὖν "κομιζόμενοι τέλος τῆς πίστεως" τοῦ σωτῆρός εἰσιν. μέλη γοῦν αὐτοῦ εἰσιν, οἱ πάντες σῶμα αὐτοῦ τυγχάνουσιν. μόνη δὲ αὕτη ἄλλως αὐτοῦ ἐστιν παρ' ἐκείνας· ταύτην γὰρ ὡς ὄργανον καὶ ναὸν εἵλατο ἔχειν, ἵνα δι' αὐτῆς ἀποδιδῷ τὰς ἐνεργείας, δι' αὐτῆς τὴν σωτηρίαν. οὕτω γοῦν καὶ ἐν τῷ ᾅδῃ γεναμένη οὐ κεκράτηται ἐκεῖ· μονογενὴς γὰρ ἦν αὐτοῦ. σημαίνει δὲ πολλάκις τὸ "3μονογενὲς"3 τὸ "3μόνον"3. Ἀέτιος οὖν ὁ Ἀρειανός, ὁ πατὴρ Εὐνομίου, ὁ βαραθρώσας αὐτόν, ἔλεγεν· "3ὡς μέγα"3, λέγει, "3εἰσὶν χαριζόμενοι τῷ Χριστῷ ὅτι μονογενὴς τοῦ θεοῦ ἐστιν"3. λέγει· "3καὶ ἄλλοι μονογενεῖς εἰσιν, ὁ κόσμος μονογενής ἐστιν, ὁ ἥλιος, ἡ γῆ"3. λέγω αὐτῷ· οὐ ταὐτόν ἐστιν μονογενὲς λεχθῆναι καὶ μονογενὲς γέννημα καὶ μονογενὲς τέκνον. μόνος οὖν Ἰησοῦς "3μονογενὴς υἱός"3 εἴρηται· εἴρηται γάρ· "ἐθεασάμεθα τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς μονογενοῦς παρὰ πατρός". τὸ δὲ "3παρὰ πατρὸς μονογενὲς"3 τέκνον μονογενές ἐστιν. καὶ διαπαντὸς οὕτως· "οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ θεὸς τὸν κόσμον αὐτοῦ ὡς τὸν υἱὸν αὐτοῦ μονογενῆ". οὐδέποτε αὐτὸν ἁπλῶς εἶπεν μ̣ονογενῆ, ἀλλὰ "3μονογενῆ υἱόν"3. καὶ πάλιν· "ὅτι μὴ πεπίστευκεν εἰς τὸ ὄνομα τοῦ μονογενοῦς υἱοῦ τοῦ θεοῦ". ἐάν τι οὖν μόνον ᾖν κτίσμα, ὡς λέγεις, μονογενές, ἀλλ' οὐδὲ ἔργον μονογενές-καὶ ἄλλα γάρ ἐστιν ἔργα θεοῦ-, οὐ κτίσμα μονογενές. ὅταν οὖν ὁ ἅγιος λέγῃ ὅτι· "ἐπίβλεψον ε᾿̣π̣' ἐμὲ καὶ ἐλέησόν με, ὅτι μονογενὴς καὶ πτωχός εἰμι ἐγώ", τοῦτο λέγει ὅτι "3μόνος εἰμί"3. καὶ ὁ Ἠλίας λέγων ὅτι· "κἀγὼ ὑπελείφθην μόνος καὶ ζητοῦσιν τὴν ψυχήν μου λαβεῖν ἀπ' ἐμοῦ", ῥηθείη ἂν μονογενής, οὐχ υἱὸς δὲ ἢ τέκνον. καὶ ὧδε οὖν λέγει· "τὴν μονογενῆν μου ἀπὸ λεόντων", τῶν ὠμοθύμων, τῶν ἐξηγριωμένων κατ' ἐμοῦ. ῥῦσαι καὶ λύτρωσαι τὴν ψυχήν μου μονογενῆ μοι οὖσαν· μόνη γὰρ αὕτη οὐκ ἔγνω ἁμαρτίαν, μόνη αὕτη "πεπείρασται κατὰ πάντα χωρὶς ἁμαρτίας". ἐπερ · πῶς ἀπεκατέστη; -οὐ γέγονεν ἐν ἁμαρτίαις, ἀλλ' ὅσον ἐπὶ τῇ ὠμότητι τῶν ἐπικειμένων εὐλαβήθη μὴ πάθῃ τοῦτο. νῦν ἐκ προσώπου τοῦ ἁγίου ἀνθρώπου λέγομεν. καὶ τὰ παραδείγματα φανερά ἐστιν τ̣ό τε τῆς Σωσάννης καὶ τοῦ Ἰωσήφ. καὶ ὁ διάβολος αὐτὸς μηχανὰς ἔχει, νοήματα σοφιστικά, ἃ μόνος καὶ πᾶς ὁ σπουδαῖος δύναται εἰδέναι. Παῦλος γοῦν λέγει· "οὐκ αὐτοῦ τὰ νοήματα ἀγνοοῦμεν". νοήματα αὐτοῦ τὰς μεθοδείας, αὐτὰς τὰς πανουργίας, τὰ νοήματα τὰ σοφιστικά, δι' ὧν καταστρατηγῆσαι ἡμῶν θέλει. "ἀποκατάστησον" οὖν ἡμᾶς· αὐτὸ ὅλως γὰρ τὸ δειλωθῆναι προπάθεια ἦν. θέλει δὲ καὶ τῆς προπαθείας ἔξω γενέσθαι· οὐ γὰρ εἶπεν "3ἀπὸ τῆς ἐμῆς κακουργίας"3. ἐπερ · εἰς τὸ ἀδεές; -οὐ νῦν δεδιττόμενος εἶπεν· "3εἰς τὸ ἀδεές με ἀποκατάστησον"3, εἰς τὸ μηκέτι μηδὲ προπάθειαν ἔ222 χειν. αἴσθησιν ἔχω, ὅτι τετάραγμαι. "ἀποκατάστησον" οὖν "τὴν ψυχήν μου". "ἵνα τί περίλυπος εἶ, ἡ ψυχή