Patrologiae Cursus Completus

 Patrologiae Cursus Completus

 Elenchus Operum Quae In Hoc Tomo Continentur.

 Elenchus Operum Quae In Hoc Tomo Continentur.

 Eusebii Pamphili De Vita Beatissimi Imperatoris Constantini

 Eusebii Pamphili De Vita Beatissimi Imperatoris Constantini

 Liber Primus.

 Caput Primum. Prooemium de morte imperatoris Constantini.

 Caput II. Prooemium de filius Constantini imperatoribus

 Caput III. De Deo pios principes honorante et tyrannos puniente.

 Caput IV. Quod Deus Constantinum honoraverit.

 Caput V. Quod XXX quidem annis regnavit: vixit autem plusquam

 Caput VI. Quod Dei quidem famulus, gentium autem victor fuerit.

 Caput VII. Comparatio ejus cum Cyro Persarum et Alexandro Macedonum rege.

 Caput VIII. Quod orbem propemodum universum subegerit.

 Caput IX. Quod pii imperatoris filius imperium filiis reliquit.

 Caput X. Quod historia haec necessaria, et ad formandos mores utilis sit.

 Caput XI. Quod sola Constantini gesta quae ad pietatem pertinent narratarus sit.

 Caput XII. Quod Constantinus in tyrannorum aedibus, sicut Moses, educatus sit.

 Caput XIII. De patre ejus Constantio, qui Christianos ut Diocletianus et Maximianus persequi noluit.

 Caput XIV. Quomodo Constantius exprobrata ipsi a Diocletiano paupertate, aerarium impleverit, et postea collatoribus pecuniam reddiderit.

 Caput XV. De persecutione ab aliis concitata.

 Caput XVI. Quomodo Constantinus simulans se simulacra colere, eos quidem qui sacrificare parati essent expulerit: illos vero qui se Christianos profit

 Caput XVII. De affectu et amore ejusdem Constantii erga Christum.

 Caput XVIII. Quod post abdicationem Diocletiani et Maximiani, Constantius primus Augustus fuit, numerosa prole insignis.

 Caput XIX. De filio ejus Constantino, qui adhuc adolescens una cum Diocletiano in Palaestinam venit.

 Caput XX. Constantinus propter Diocletiani et Galerii insidias ad patrem revertitur.

 Caput XXI. Mors Constantii Constantinum filium imperatorem relinquentis.

 Caput XXII. Quomodo elato Constantio, Constantinus a militibus Augustus appellatus sit.

 Caput XXIII. Interitus tyrannorum brevis commemoratio.

 Caput XXIV. Quod Constantinus imperium Dei arbitrio sit consecutus.

 Caput XXV. Constantini de Britannis et Barbaris victoriae.

 Caput XXVI. Quomodo Romam Maxentii tyrannide liberare decreverit.

 Caput XXVII. Quod Constantinus eorum qui simulacra coluissent interitum considerans Christianismum potius elegit

 Caput XXVIII. Quomodo Deus oranti visionem ostenderit in coelo sub meridiem, crucem videlicet lucidam cum inscriptione, monente ut in hac vinceret.

 Caput XXIX. Quomodo Christus Constantino in somnis visus, praeceperit ut signo ad crucis formam facto uteretur in bellis.

 Caput XXX. Fabricatio ejus signi ad crucis similitudinem.

 Caput XXXI. Descriptio signi instar crucis formati quod Romani labarum vocant.

 Caput XXXII. Quomodo Constantinus Catechumenus factus sacras Scripturas perlegerit.

 Caput XXXIII. De adulteriis a Maxentio Romae perpetratis.

 Caput XXXIV. Quomodo uxor praefecti, pudicitiae servandae causa mortem sibi conscivit.

 Caput XXXV. Caedes populi Romani jussu Maxentii.

 Caput XXXVI. Magicae artes Maxentii, et alimentorum penuria Romae.

 Caput XXXVII. Maxentii exercitus in Italia superati.

 Caput XXXVIII. Maxentii interitus in ponte Tiberis.

 Caput XXXIX. Ingressus Constantini in urbem Romam.

 Caput XL. De Constantini statua crucem tenente, et de ejus inscriptione.

 Caput XLI. Exultatio provinciarum, et largitiones Constantini.

 Caput XLII. Honores episcopis delati, et ecclesiarum extructiones.

 Caput XLIII. De Constantini in pauperes beneficentia.

 Caput XLIV. Quomodo synodis episcoporum interfuit.

 Caput XLV. Quomodo insipientes toleraverit.

 Caput XLVI. Victoriae de Barbaris relatae.

 Caput XLVII. Mors Maximiani et aliorum quorum insidias Deo revelante Constantinus deprehenderat.

 Caput XLVIII. Constantini decennalia.

 Caput XLIX. Quomodo Licinius Orientem affixerit.

 Caput L. Quomodo Licinius Constantino insidiatus sit.

 Caput LI. Licinii insidiae adversus Episcopos, et prohibitio Synodorum.

 Caput LII. Christianorum exilia et proscriptiones.

 Caput LIII. Edictum Licinii, ne mulieres una cum viris in ecclesiam convenirent.

 Caput LIV. Quomodo eos qui sacrificare renuissent, militia solvit: et carcere inclusos, ali vetuit.

 Caput LV. De iniquitate et avaritia Licinii.

 Caput LVI. Quomodo persecutionem adversus Christianos tandem excitaverit.

 Caput LVII. Qualiter Maximianus fistuloso ac verminante ulcere perdomitus, pro Christianis legem scripserit.

 Caput LVIII. Qualiter Maximinus christianorum persecutor, fugiens servili habitu sese occultaverit.

 Caput LIX. Quomodo vi morbi excaecatus Maximinus, legem pro Christianis dedit.

 Liber II.

 Caput Primum. Occulta persecutio Licinii, et caedes episcoporum apud Amasiam urbem Ponti.

 Caput II. Ecclesiae dirutae, et episcopi trucidati.

 Caput III. Quomodo Constantinus Christianorum causa quos Licinius persequi parabat, commotus sit.

 Caput IV. Quod Constantinus cum precibus, Licinius vero cum vaticiniis, se ad bellum parabat.

 Caput V. Quid de simulacris et de Christo Licinius dixerit, dum in luco sacrificaret.

 Caput VI. Spectra in urbibus quae Licinio parebant visa. Constantini militum Licinianos persequentium.

 Caput VII. Ubicumque in praeliis crucis signum adfuit partam esse victoriam.

 Caput VIII. Quod quinquaginta viri electi sunt qui crucem portarent.

 Caput IX. Quod ex cruciferis is quidem qui fugit interfectus est: qui vero fideliter permanserat, incolumis evasit.

 Caput X. Variae pugnae et Constantini victoriae.

 Caput XI. Fuga et magicae artes Licinii.

 Caput XII. Quomodo Constantinus orans in tabernaculo, victoriam adeptus est.

 Caput XIII. Constantini humanitas in milites captos.

 Caput XIV. Iterum de oratione in tabernaculo.

 Caput XV. Licinii simulata amicitia et idolorum cultus.

 Caput XVI. Quomodo Licinius militibus praeceperit, ne adversus crucis signum impetum facerent.

 Caput XVII. Constantini victoria.

 Caput XVIII. Licinii caedes et triumphi de illo acti.

 Caput XIX. Publica laetitia ac festivitas.

 Caput XX. Quomodo pro Confessoribus Constantinus leges sanxerit.

 Caput XXI. Quomodo etiam pro martyribus et pro Ecclesiarum praediis leges tulit.

 Caput XXII. Quomodo etiam populos recreaverit.

 Caput XXIII. Quod Deum bonorum auctorem praedicavit, et de legibus ejusdem.

 Caput XXIV. Lex Constantini de pietate in Deum, et de christiana religione.

 Caput XLIII. Quomodo Constantinus ea quae legibus sanxerat factis ipsis confirmavit.

 Caput XLIV. Quomodo Christianos ad regendas provincias promoverit, et paganos sacrificare prohibuerit.

 Caput XLV. De legibus quibus sacrificia quidem prohibebantur, Ecclesiae vero construi jubebantur.

 Caput XLVI. Epistola Constantini ad Eusebium et reliquos episcopos de Ecclesiis praesidum opera aedificandis: utque vetustae reficiantur, et ampliores

 Caput XLVII. Quod contra idolorum cultum scripserit.

 Caput XLVIII. Constantini edictum ad Provinciales de falso cultu multorum deorum. Exordium de virtute et vitio.

 Caput LXI. Quomodo ab urbe Alexandria quaestiones commotae sint propter Arium.

 Caput LXII. De Ario et Melitianis.

 Caput LXIII. Quomodo Legatum cum litteris misit ad pacem componendam.

 Caput LXIV. Constantini Epistola ad Alexandrum episcopum, et Arium presbyterum.

 Caput LXXIII. Quod post has etiam Imperatoris litteras perseveravit contentio.

 Liber III.

 Caput Primum. Comparatio pietatis Constantini cum iniquitate persecutorum.

 Caput II. Rursus de pietate Constantini signum crucis libere profitentis.

 Caput III. De imagine Constantini, cui crux quidem superposita erat, infra autem draco.

 Caput IV. Rursus de controversiis in Aegypto excitatis ab Ario.

 Caput V. De dissensione ob festum Paschae.

 Caput VI. Quomodo synodum Nicaeae fieri jussit.

 Caput VII. De universali Concilio, ad quod ex omnibus provinciis convenerunt Episcopi.

 Caput VIII. Quod sicut in Actis Apostolorum dicitur, ex variis gentibus convenerunt.

 Caput IX. De virtute et aetate ducentorum quinquaginta episcoporum.

 Caput X. Synodus habita in palatio, quo ingressus Constantinus cum episcopis resedit.

 Caput XI. Silentium Concilii, postquam Eusebius episcopus pauca quaedam dixisset.

 Caput XII. Constantini ad synodum oratio de pace.

 Caput XIII. Quomodo episcopos inter se certantes ad concordiam revocarit.

 Caput XIV. Concors synodi sententia de fide et de pascha.

 Caput XV. Quomodo Constantinus vicennalibus suis episcopos convivio exceperit.

 Caput XVI. Munera Episcopis donata et litterae ad omnes scriptae.

 Caput XVII. Epistola Constantini ad Ecclesias de synodo Nicaena.

 Caput XXI. Episcopis discessuris consilium dat ut concordiam servent.

 Caput XXII. Quomodo alios quidem hortatus sit, ad alios autem scripserit, et de pecuniarum divisione.

 Caput XXIII. Quomodo ad Aegyptios scripserit, eosque ad pacem hortatus sit.

 Caput XXIV. Quomodo episcopis et plebibus religiosas litteras saepius scripsit.

 Caput XXV. Quomodo Hierosolymis in sancto Dominicae resurrectionis loco templum exstrui praecepit.

 Caput XXVI. Quomodo impii sepulcrum Domini ruderibus et simulacris superpositis obtexerant.

 Caput XXVII. Quomodo Constantinus templi materiam ac rudera longissime projici mandavit.

 Caput XXVIII. Manifestatio sanctissimi sepulcri.

 Caput XXIX. Quomodo de construenda ecclesia ad praesides et ad Macarium episcopum litteras dedit.

 Caput XXX. Constantini ad Macarium epistola de aedificatione Martyrii Servatoris nostri.

 Caput XXXIII. Quomodo ecclesia Servatoris extructa fuerit, quam prophetae novam Hierusalem appellaverant.

 Caput XXXIV. Descriptio fabricae sancti sepulcri.

 Caput XXXV. Descriptio atrii et porticuum.

 Caput XXXVI. Descriptio parietum tectique et ornatus atque inaurationis ipsius Basilicae.

 Caput XXXVII. Descriptio geminarum utrinque porticuum et trium portarum orientalium.

 Caput XXXVIII. Descriptio hemisphaerii et duodecim columnarum cum crateribus.

 Caput XXXIX. Descriptio atrii, exhedrarum et vestibulorum.

 Caput XL. De numero donariorum.

 Caput XLI. De aedificatione Ecclesiae apud Bethlehem et in monte Olivarum.

 Caput XLII. Quomodo Helena Augusta Constantini mater, Bethlehem orandi causa profecta, has Ecclesias aedificavit.

 Caput XLIII. Rursus de Ecclesia Bethlehemitica.

 Caput XLIV. De magnitudine animi et beneficentia Helenae.

 Caput XLV. Quomodo Helena in ecclesiis religiose versata sit.

 Caput XLVI. Quomodo octogenaria, testamento facto, e vita decessit.

 Caput XLVII. Quomodo Constantinus matrem deposuit et qualiter illam coluit dum viveret.

 Caput XLVIII. Quomodo Constantinopoli martyria construxit, omnemque idolorum cultum abolevit.

 Caput XLIX. Signum crucis in palatio, et imago Danielis in fontibus.

 Caput L. De ecclesiis quas Nicomediae et alibi exstruxit.

 Caput LI. Quod in loco dicto Mambre ecclesiam aedificavit.

 Caput LII. Constantini epistola ad Macarium de Mambre.

 Caput LIV. Fana et simulacra ubique diruta.

 Caput LV. Eversio fani apud Aphaca in Phoenice, et impudicitiae abolitio.

 Caput LVI. Destructio templi Aesculapii Aegis.

 Caput LVII. Quomodo gentiles damnatis simulacris Deum agnoverunt.

 Caput LVIII. Quomodo apud Heliopolim destructo Veneris fano, primus ecclesiam construxit.

 Caput LIX. De tumultu Antiochiae propter Eustathium excitato.

 Caput LX. Tres epistolae Constantini: prima ad Antiochenos ne Eusebium Caesarea abstraherent secunda ad Eusebium. Quod Antiochiam recusaverit tertia

 Caput LXIII. Quomodo haereses exscindere studuerit.

 Caput LXIV. Constantini constitutio adversus haereticos.

 Caput LXVI. Quomodo nefariis libris apud haereticos repertis, plurimi eorum ad Catholicam redierint Ecclesiam.

 Liber IV.

 Caput Primum. Qualiter donis ac promotionibus plurimos cohonestavit.

 Caput II. Remissio quartae partis censuum.

 Caput III. Peraequatio ac relevatio censuum.

 Caput IV. Quomodo in pecuniariis causis, iis qui causa ceciderant, ipse de suo largiebatur.

 Caput V. Scytharum per signum crucis devictorum subactio.

 Caput VI. Sarmatae subacti, cum servi adversus dominos rebellassent.

 Caput VII. Variorum Barbarorum legationes et munera eis ab Imperatore donata.

 Caput VIII. Quod Persarum Regi qui legatos ad ipsum miserat scripsit in gratiam Christianorum illic agentium.

 Caput IX. Epistola Constantini ad Saporem Persarum Regem, summa cum pietate Deum et Christum confitentis.

 Caput XIV. Quomodo assiduis Constantini precibus pax data est Christianis.

 Caput XV. Quod in nummis et imaginibus precantis habitu effingi se jussit.

 Caput XVI. Quod imagines suas in templis idolorum poni lege lata prohibuit.

 Caput XVII. Precationes in palatio, et recitatio sacrarum Scripturarum.

 Caput XVIII. Diem Dominicum et sextam feriam honorari praecipit.

 Caput XIX. Quomodo etiam gentiles milites diebus dominicis orare docuerit.

 Caput XX. Forma precationis a Constantino militibus tradita.

 Caput XXI. In armis militum signum dominicae crucis exprimi jubet.

 Caput XXII. Studium precandi et cultus festi paschalis.

 Caput XXIII. Quomodo idolorum cultum prohibuit, martyrum autem festa honoravit.

 Caput XXIV. Quod rerum externarum quasi episcopum se esse dixit.

 Caput XXV. De prohibitione sacrificiorum et initiationum, et de abolitis gladiatoribus et impuris sacerdotibus Nili.

 Caput XXVI. Correctio legis adversus orbos, et legis de testamentis.

 Caput XXVII. Quod legem tulit ne Judaei christianum mancipium haberent, utque conciliorum decreta rata essent, et caetera.

 Caput XXVIII. Dona in Ecclesias collata, et pecuniae virginibus ac pauperibus erogatae.

 Caput XXIX. Lucubrationes et declamationes Constantini.

 Caput XXX. Quod cuidam avaro sepulcri modum delineavit, ut ei pudorem incuteret.

 Caput XXXI. Quod ob nimiam clementiam irrisus est.

 Caput XXXII. De Constantini oratione, quam ad Sanctorum coelum scripsit.

 Caput XXXIII. Quomodo Eusebii de Servatoris sepulcro panegyricas orationes stans audierit.

 Caput XXXIV. Quod de Pascha et de sacris codicibus ad Eusebium scripsit.

 Caput XXXV. Epistolae duae Constantini ad Eusebium, prior in orationem Eusebii de Pascha, altera de conficiendis sacris codicibus.

 Caput XXXVII. Quomodo confecti fuerint codices.

 Caput XXXVIII. Quomodo Emporium Gazaeorum, ob Christianismum urbs facta est et Constantia cognominata.

 Caput XXXIX. Quod in Phoenice urbs facta est Constantina, et in aliis urbibus idola diruta et Ecclesiae exstructa.

 Caput XL. Quod cum trinis decennalibus tres filios Caesares creavisset, dedicationem Martyrii Hierosolymis celebravit.

 Caput XLI. Quod inter haec synodum Tyri haberi constituit ob quasdam in Aegypto controversias.

 Caput XLII. Epistola Constantini ad synodum Tyri congregatam.

 Caput XLIII. Quomodo ad dedicationem Ecclesiae Hierosolymorum episcopi ex omnibus provinciis convenere.

 Caput XLIV. Quomodo per Marianum notarium excepti sint, et pecuniae pauperibus erogatae: et de donariis Ecclesiae.

 Caput XLV. Episcoporum in conventibus sermones, et ipsius qui haec scripsit Eusebii.

 Caput XLVI. Quod descriptionem Martyrii et orationem de tricennalibus, coram ipso imperatore postea recitavit.

 Caput XLVII. Quod Nicaena quidem synodus vicennalibus Constantini, dedicatio vero basilicae Hierosolymitanae contigit tricennalibus.

 Caput XLVIII. Quomodo immodicas cujusdum laudes aegre tulerit.

 Caput XLIX. Nuptiae Constantii Caesaris, ejus filii.

 Caput L. Legatio et munera ab Indis missa.

 Caput LI. Quomodo Constantinus diviso in tres filios imperio, eos et regnandi arte et pietatis officiis instituit.

 Caput LII. Quomodo eos virilem aetatem ingressos pietatem docuerit.

 Caput LIII. Quod cum duobus ac triginta annis regnaverit, et plusquam sexaginta annis vixerit, integra semper fuit valetudine.

 Caput LIV. De iis qui eximia ejus humanitate ad avaritiam et pietatis simulationem abusi sunt.

 Caput LV. Qualiter ad ultimum usque vitae diem orationes scripsit.

 Caput LVI. Quomodo ad bellum Persicum proficiscens, episcopos sibi adjunxit, et tentorium in speciem Ecclesiae paravit.

 Caput LVII. Quomodo susceptis Persarum legatis, festo Paschae die cum aliis pernoctavit.

 Caput LVIII. De constructione martyrii apostolorum Constantinopoli.

 Caput LIX. Descriptio ejusdem Martyrii.

 Caput LX. Quod etiam in eo templo sepulcrum sibi aedificavit.

 Caput LXI. Imperatoris aegritudo, et orationes Helenopoli. Item de ejus baptismo.

 Caput LXII. Quibus verbis Constantinus postulavit ab episcopis ut baptismum sibi conferrent.

 Caput LXIII. Quomodo post baptismum Deum laudavit.

 Caput LXIV. Constantini mors die festo Pentecostes, circa meridiem.

 Caput LXV. Militum et tribunorum planctus.

 Caput LXVI. Quomodo funus Nicomedia Constantinopolim deductum est in palatium.

 Caput LXVII. Quomodo etiam post mortem a comitibus et reliquis, perinde ac vivus, honoratus est.

 Caput LXVIII. Quomodo exercitus judicio, filii ejus Augusti sunt nuncupati.

 Caput LXIX. Romae luctus ob mortem Constantini, et imagines ei decretae.

 Caput LXX. Quomodo funus Constantinopoli depositum sit a Constantio.

 Caput LXXI. Missa in apostolorum Martyrio celebrata in exequiis Constantini.

 Caput LXXII. De Phoenice ave.

 Caput LXXIII. Quomodo in nummis, Constantinum velut in coelum ascendentem expresserint.

 Caput LXXIV. Quod cum Deum coluisset, merito etiam a Deo honoratus est.

 Caput LXXV. Quod Constantinus superiores omnes imperatores pietate superavit.

 Constantini Magni Scriptorum Omnium Pars prima, Complectens Omnia Quae Exstant Decreta Et Constitutiones. (Omnia Ex Code Theod. Optimi Ed. Gust. Haene

 Constantini Magni Scriptorum Omnium Pars prima, Complectens Omnia Quae Exstant Decreta Et Constitutiones. (Omnia Ex Code Theod. Optimi Ed. Gust. Haene

 Anno Domini 312. Constantino A. II et Licinio A. Coss.

 De Revelationibus .

 De Appellationibus Et Poenis Earum Et Consultationibus

 Anno Domini 313. Constantino A. III et Licinio A. Coss.

 De Petitionibus Et Ultro Datis .

 De Censu Sive Adscriptione .

 De Actoribus Et Procuratoribus Et Conductoribus Rei Privatae.

 De Bonis Vacantibus .

 De Decurionibus .

 De Censu Sive Adscriptione.

 De Testimoniali Ex-Tribunis Et Protectoribus.

 De Officio Proconsulis Et Legati.

 De Annona Et Tributis.

 De Exactionibus .

 De Episcopis, Ecclesiis Et Clericis .

 De Poenis.

 De Appellationibus.

 Quorum Appellationes Non Recipiantur .

 Edictum Pro Religionis Libertate. ( Ex Euseb. Hist. Eccl.

 Anno Domini 314. Volusiano et Anniano Coss.

 Ad Legem Juliam Majestatis.

 De Curatoribus Kalendarii Et Fide Jussoribus Eorum.

 De Dilationibus:

 De Naviculariis

 De Administratione Et Periculo Tutorum Et Curatorum .

 Ad Sc. Claudianum .

 De Ingenuis Qui Tempore Tyranni Servierunt.

 De Privilegiis Eorum Qui In Sacro Palatio Militarunt.

 De Concussionibus Advocatorum Sive Apparitorum .

 De Advocato Fisci.

 De Diversis Rescriptis.

 De Longi Temporis Praescriptione Quae Pro Libertate Et Non Adversus Libertatem Opponitur.

 De Acquirenda Et Requirenda Possessione.

 Anno Domini 315. Constantino IV et Licinio Aa. Coss.

 De Cursu Publico Angariis Et Parangariis

 Quorum Appellationes Non Recipiantur.

 De Diversis Officiis Et Apparitoribus Et Probatoriis Eorum.

 Si Petitionis Socius Sine Haerede Defecerit .

 De Poenis.

 De Thesauris.

 De Cohortalibus, Principibus, Corniculariis Et Primipilaribus

 De Alimentis Quae Inopes Parentes De Publico Petere Debent.

 De Naviculariis.

 De Pignoribus .

 De Maternis Bonis Et

 Ad Legem Fabiam

 De Officio Rectoris Provinciae.

 De Diversis Rescriptis.

 De Appellationibus.

 De Jure Fisci.

 De Centonariis Et Dendrophoris .

 De Decurionibus.

 De Judaeis, Coelicolis Et Samaritanis .

 De Frumento Carthaginiensi .

 De Appellationibus .

 De Fundis Emphyteuticis, Et Eorum Conductoribus.

 Anno Domini 316. Sabino et Rufino Coss.

 De Longi Temporis Praescriptione.

 De Officio Judicum Omnium .

 Ad Legem Corneliam De Falso

 De Decurionibus.

 De Adm. Et Peric. Tut. Et Cur.

 De Donationibus .

 De Donationibus.

 De Temporum Cursu Et Reparationibus Denuntiationum .

 De Cursu Publico.

 De Appellationibus.

 De Diversis Rescriptis.

 De Accusationibus Et Inscriptionibus .

 Anno Domini 317. Gallicano et Basso Coss.

 De Decurionibus

 Ad Sc. Claudian.

 Ad L. Juliam Majestatis.

 De His Qui Se Deferunt.

 Ad Legem Juliam De VI Publica Et

 De Appellationibus.

 De Caesarianis.

 De Primipilaribus.

 De Murilegulis Et Gynaeciariis Et Monetariis Et Bastagariis.

 De Decurionibus.

 Si Quis Solidi Circulum Exteriorem Inciderit, Vel Adulteratum In Vendendo Subjecerit.

 De Off. Rect. Prov.

 De Servis Fugitivis.

 Ubi Senatores, Vel Clarissimi Civiliter, Vel Criminaliter Conveniantur.

 De Usuris.

 Anno Domini 318. Licinio C. et Crispo C. Coss.

 De Veteranis.

 De Parricidio .

 Ubi Causae Fiscales Vel Divinae Domus.

 Anno Domini 319. Constantino A V. et Licinio C. Coss.

 De Accusationibus.

 De Maleficis Et Mathematicis, Et Caeteris Similibus

 De Denuntiatione Vel Editione.

 De Relationibus.

 De Filiis Militarium Apparitorum Et Veteranorum.

 De Bonis Vacantibus.

 De Falsa Moneta.

 De Famosis Libellis.

 De Appellationibus.

 De Inofficioso Testamento.

 De Privilegiis Eorum.

 De Itinere Muniendo .

 De Emendatione Servorum.

 De Pactis Et Transactionibus .

 Tit. V. De Sponsalibus Et Ante Nuptias Donationibus.

 De Maleficis.

 De Jure Fisci.

 De Naviculariis.

 De Jure Fisci.

 De Numerariis, Actuariis.

 De Appellationibus.

 Sine Censu Vel Reliquis Fundum Compa Rari Non Posse.

 De Decurionibus.

 De His, Qui A Non Domino Manumissi Sunt.

 De Maternis Bonis.

 De Dolo Malo.

 De Privilegiis Eorum Qui In Sacro Palatio Militarunt.

 De Poenis.

 De Contrahenda Emptione .

 De Pistoribus Et Catabolensibus .

 De Extraordinariis Sive Sordis Muneribus .

 Ad Legem Juliam De VI Publica Et Privata.

 De Donationibus.

 De Tutoribus Et Curatoribus Creandis.

 De Sponsalibus.

 De Episcopis .

 De Officio Rectoris Provinciae.

 De Temporum Cursu.

 De Postulando.

 De Exactionibus.

 De Abolitionibus .

 De Petitionibus.

 De Bonis Decurionum .

 De Diversis Rescriptis.

 De Officio Proconsulis Et Legati.

 De Re Judicata.

 De Procuratoribus.

 Si Ex Pluribus Tutoribus Vel Curatoribus Omnes Vel Unus Agere Pro Minore Vel Conveniri Possint.

 De Libertis Et Eorum Liberis.

 De Mancipiis Et Colonis Patrimonialum, Saltuensium Et Emphyteuticorum Fundorum.

 Anno Domini 320. Constantino A. VI et Constantio C. Coss.

 De Commissoria Rescindenda .

 De Infirmandis Poenis Caelibatus Et Orbitatis .

 De Exactionibus.

 De Operibus Publicis.

 De Decurionibus.

 De Famosis Libellis.

 De Veteranis.

 De Praetoribus Et Quaestoribus.

 De Raptu

 Si Quis Eam Cujus Tutor Fuerit Corruperit.

 De Jure Fisci.

 De Custodia Reorum.

 De Appellationibus.

 De Clericis.

 De Erroribus Advocatorum .

 De Metallis Et Metallariis .

 De Officio Proconsulis Et Legati.

 De Veteranis.

 De Famosis Libellis.

 De Paganis, Sacrificiis Et Templis .

 De Castrensi Omnium Palatinorum Peculio.

 Anno Domini 321. Crispo II et Constantino Caess. Coss.

 De Judiciis .

 De Appellationibus.

 De Honorariis Codicillis.

 De Inofficioso Testamento.

 De Bonis Proscriptorum Seu Damnatorum .

 De Privilegiis Eorum.

 De Susceptoribus, Praepositis Et Arcariis .

 De His, Qui Veniam Aetatis Impetrarunt .

 De Operibus Publicis.

 De Collatione Fundorum Patrimonialium Vel Emphyteuticorum Et Rei Privatae.

 De Manumissionibus In Ecclesia .

 De Tempor. Cursu.

 De Legitimis Haeredibus .

 Si Pendente Appellatione Mors Intervenerit

 De Maleficis.

 De Vectigalibus Et Commissis .

 De Indulgentiis Criminum.

 De Feriis .

 Be Vectigalibus Et Commissis.

 De Vectigalibus Et Commissis.

 De Medicis Et Professoribus .

 Familiae Herciscundae .

 De Sententiam Passis Et Restitutis Et Liberis Eorum .

 De Responsis Prudentum .

 De Falsa Moneta.

 De Judeis.

 De Donationibus.

 De Concubinis.

 Si Pendente Appellatione.

 De Aedificiis Privatis.

 De Requirendis Reis.

 Familiae Erciscundae.

 Anno Domini 322. Probiano et Juliano Coss.

 De Accusationibus.

 De Denuntiatione. Vel. Edictione. Rescripti.

 De Judiciis.

 De Liberali Caussa .

 De Alimentis.

 De Liberali Caussa.

 De Constitutionibus Principum Et Edictis

 De Indulgentiis Criminum.

 De Hraedii Minorum Sine Decreto .

 Anno Domini 323. Severo et Rufino Coss.

 De Liberali Caussa.

 De Appellationibus.

 De Decurionibus.

 De Re Militari.

 De Commeatu.

 De Extraordinariis.

 De Episcopis.

 De Distrahendis Pignoribus, Quae Tributorum Caussa Tenentur .

 Lex Constantini De Pietate In Deum, Et De Christiana Religione.

 Victor Constantinus Maximus Augustus, provincialibus Palaestinae.

 Νικήτης Κωνσταντῖνοε Μέγιστος, Σεβαστὸς, ἐπαρχεώταις Παλαιστίνης.

 Exemplum A Vetustis Temporibus.

 De Iis Qui Persecutionem Passi Sunt, Et De Persecutoribus.

 Quod Persecutio Bellum Gerentibus Malorum Causa Exstiterit.

 Quod Deus Constantinum Bonorum Ministrum Elegit.

 Piae In Deum Voces Constantini, Et Laus Confessorum.

 Lex Solvens Exsilio Et Curia, Et Bonorum Proscriptione.

 Item Eos Qui In Insulas Erant Relegati.

 Item Eos Qui Ad Metalla Et Ad Publica Opera Ignominiose Damnati Fuerant.

 De Confessoribus Qui Militaverant.

 De Iis Qui Ad Gynaecea Vel In Servitutem Dati Erant, Liberandis.

 De Successione Bonorum Martyrum Et Confessorum, Et Eorum Qui Relegati Fuerant, Et Quorum Bona In Fiscum Relata.

 Ut Deficientibus Cognatis Ecclesia Haereditatem Capiat, Utque Legata Firma Maneant.

 Ut Qui Hujusmodi Loca, Aedes, Hortos Occupaverint, Ea Restituant, Exceptis Fructibus.

 Quomodo Super His Libellos Dari Oporteat.

 Ut Fiscus Fundos, Aedes Et Hortos Restituat Ecclesiis.

 Ut Martyria Et Coemeteria Ecclesiis Reddantur.

 Ut Qui Res Ecclesiae Emerunt, Aut Dono Acceperunt, Eas Restituant.

 Sedula Exhortatio Ad Colendum Deum.

 Constantini Edictum Ad Provinciales De Falso Cultu Multorum Deorum. Exordium De Virtute Et Vitio. (Ex Euseb. Vit. Const. II, c. 48, 60.)

 Victor Constantinus Maximus, Augustus, provincialibus Orientis.

 Νικητὴς Κωνσταντῖνος, Μέγιστος, Σεβαστός, ἐπαρχεώταις ἀνατολικοῖς.

 De Pio Ac Dei Amantissimo Constantini Patre, Et De Diocletiano Et Maximiano Persecutoribus.

 Quod Ex Apollinis Oraculo, Qui Ob Justos Homines Responsa Aplius Edere Non Poterat, Mota Sit Persecutio.

 Quomodo Constantinus Adhuc Adolescens Justos Esse Christianos Audivit.

 Quot Tormentorum Et Suppliciorum Genera Adversus Christianos Excogitata Sint.

 Quomodo Barbari Christianos Exceperunt.

 Quomodo Divina Ultione Puniti Sint, Qui Ex Oraculo Persecutionem Commoverant.

 Constantinus Deo Gloriam Tribuit, Signum Crucis Confitetur Et Precatur Pro Ecclesiis.

 Quomodo Omnes Quidem Christianos Esse Optavit, Neminem Autem Coegit.

 Gloriam Tribuit Deo, Qui Per Filium Suum Errantes Illuminavit.

 Iterum Deo Gloriam Tribuit Ex Ministerio Totius Mundi.

 Deum Laudat, Qui Semper Bona Atque Honesta Docet.

 Adhortatio Sub Finem Edicti, Ut Nemo Alteri Molestiam Facessat.

 Constantini Constitutio Adversus Haereticos. (Ex Euseb. Vit. Const. III, c. 64, 65.)

 Victor Constantinus Maximus, Augustus, Haereticis.

 Νικητὴς Κωνσταντῖνος, Μέγιστος, Σεβαστός, αἱρετικοίς.

 De Tollendis Conventiculis Haereticorum.

 De Magistratibus Municipalibus.

 Anno Domini 324. Crispo III et Constantino Caess. Coss.

 De His Qui Numero Liberorum Vel Paupertate Excusationem Meruerint

 De Naviculariis.

 De Exordinariis Sive Sordidis Muneribus.

 De Infirmandis His Quae Sub Tyrannis Aut

 De Decurionibus.

 Si Per Vim, Vel Alio Modo Absentis Perturbata Sit Possessio.

 Anno Domini 325. Paulino et Juliano Coss.

 De Infirmandis.

 De Officio Vicarii.

 De His Quae Ex Publica Collatione Illata Sunt Non Usurpandis.

 De Postulando.

 De Usuris .

 De Diversis Rescriptis.

 De Veteranis.

 De Decurionibus.

 De Susceptoribus Praepositis Et Arcariis.

 De Ponderatoribus Et Auri Illatione.

 De Judiciis.

 De Officio Praefectorum Praetorio .

 De Fide Testium Et Instrumentorum .

 De Accusationibus.

 De Gladiatoribus .

 De Decurionibus.

 De Erogatione Militaris Annonae .

 De Decurionibus.

 Anno Domini 326. Constantino A. VII et Constantio C. Coss.

 Ad Sc. Claudian.

 De Haereditatis Petitione .

 Ad Legem Juliam De Adulteriis .

 De Custodia Reorum.

 De Cursu Publico.

 De Postulando.

 De Integri Restitutione .

 De Administratione Et Periculo Tutorum.

 Ad Legem Corneliam De Falso.

 De Suariis Pecuariis.

 De Emendatione Servorum.

 Ad Legem Juliam De Adulteriis.

 Quorum Appellationes Non Recipiantur.

 De Decurionibus.

 De Medicis Et Professoribus.

 De Accusationibus.

 De Privilegiis Eorum.

 De Mulieribus, Quae Se Servis Propriis Junxerunt

 De Episcopis.

 De Cursu Publico.

 De Operibus Publicis.

 De Falsa Moneta.

 De Infirmandis His Quae Sub Tyrannis Aut Barbaris Gesta Sunt.

 Quemadmodum Munera Civilia Indicantur .

 De Filiis Militarium Apparitorum Et Veteranorum.

 De Bonis Vacantibus.

 De Appellationibus.

 Ad Sc. Claudianum.

 De Haereticis .

 De Sc. Claudiano.

 De Haereticis.

 Unde VI.

 De Praediis Naviculariorum .

 De Diversis Officiis.

 De Decurionibus.

 De Testamentis Et Codicillis .

 De Tutoribus Et Curatoribus Creandis.

 De Jure Fisci.

 De Agricolis Et Censitis, Et Colonis.

 Anno Domini 327. Constantino Caes. V et Maximo Coss.

 De Officio Praeffectorum Praetorio.

 Sine Censu.

 De Praetoribus.

 De Decurionibus.

 De Exactionibus.

 De Fam. Hercisc.

 De Dilation.

 De Resp. Prud.

 Anno Domini 328. Januario et Justo Coss.

 De Mensis Oleariis.

 De Famosis Libellis.

 De Off. Rect. Prov.

 Anno Domini 329. Constantino A. et Constantino Caes. Coss.

 De Falsa Moneta.

 De Exordinariis Sive Sordidis.

 De Operibus Publicis.

 De His, Qui Sanguinolentos Umptos Vel Nutriendos Acciperint.

 Anno Domini 330. Gallicano et Symmacho Coss.

 De Episcopis.

 Finium Regundorum .

 De Sponsalibus.

 De Aquaeductu .

 Finium Regundorum.

 De Perfectissimatus Dignitate.

 De Judaeis.

 De Off. Rec.

 Anno Domini 331. Basso et Ablavio Coss.

 De Appellationibus.

 De Expositis.

 De Repudiis .

 De Honorariis Codicillis.

 De Adm. Et Peric. Tut. Et Cur.

 De Litigiosis.

 De Exactionibus.

 De His, Qui Per Metum Julicis Non Appellaverunt .

 De Filiis Militarium Appar.

 De Decurionibus.

 Ad Sc. Claudianum.

 De Officio Praefectorum Praetorio.

 De Officio Rectoris Provinciae.

 De Judaeis.

 De Jurisdictione Omnium Judicum.

 Anno Domini 332. Pacatiano et Hilariano Coss.

 De Filiis Militarium.

 De Sponsalibus.

 De Inofficioso Testamento.

 De Libertis Et Eorum Liberis .

 De Liberali Caussa.

 De Fugitivis Colonis, Inquilinis Et Servis .

 De Servis Fugitivis Et Libertis.

 De Codicillis.

 Anno Domini 333. Dalmatio et Zenophilo Coss.

 De Administratione Et Periculo Tutorum Et Curatorum.

 De Donationibus.

 De Fide Testium Et Instrumentorum.

 De Numerariis Actuariis.

 De Medicis Et Professoribus.

 De Diversis Respectis.

 De Filiis Militarium.

 De Appellationibus Et Consultationibus.

 Anno Domini 334. Optato et Paulino Coss.

 De Suariis, Pecuariis Et Susceptoribus Vini Caeterisque Corporatis.

 De Maternis Bonis.

 De Communi Dividundo .

 De Numerariis Actuariis.

 De Iis Quae Administrantibus Distracta Sunt Vel Donata.

 Haec Lex expositione non indiget

 De Officio Judicum Omnium.

 De Advocato Fisci.

 De Fide Testium Et Instrumentorum.

 De Excusationibus Artificum.

 De Naviculariis.

 De Testamento Militis.

 Quando Imperator Inter Miserabiles Personas Cognoscat.

 Anno Domini 335. Constantino et Albino Coss.

 De Petitionibus.

 De Lucris Officiorum .

 Dd Decurionibus.

 De Judaeis.

 Haec Lex Interpretatione non eget

 Ne Christianum Mancipium Judaeus Habeat .

 De Officio Rectoris.

 Anno Domini 336. Nepotiano et Facundo Coss.

 De Naturalibus Filiis Et Matribus Eorum .

 De Naviculariis.

 De Sponsalibus.

 De Naturalibus Filiis.

 De Decurionibus.

 De Annona Et Tributis.

 De Ordine Judiciorum.

 Anno Domini 337. Feliciano et Titiano Coss.

 De Contrahenda Emptione.

 Quemadmodum Munera Civilia Indicantur.

 De Excusationibus Artificium.

 De Omni Agro Deserto, Et Quando Steriles Fertilibus Imponuntur.

 Decreta Sineannis. (Ex Cod. Just.) .

 De Dignitatibus.

 De Omni Agro Deserto. D E Collatione Fundorum Patrimonialium Et Emphyteuticariorum.

 De Servis Fugitivis.

 De Usuris.

 De Eunuchis.

 De Fundis Patrimonialibus.

 De Fundis Rei Privatae Et Saltibus Divinae Domus.

 De Servis.

 Mandati.

 De Patribus Qui Filios Suos Distraxerunt.

 De Usuris.

 De Incestis Et Inutilibus Nuptiis.

 De Quadriennii Praescriptione.

 De Officio Proconsulis Et Legati.

 De Officio Magistri Officiorum.

 De Agricolis Et Mancipiis Dominicis, Vel Fiscalibus Rei Publicae Vel Privatae.

 De Salgamo Hospitibus Non Praestando.

 In Quibus Causis Coloni Censiti Dominos Accusare Possint.

 De Excusationibus Munerum.

 De Naufragiis.

 Pars secunda. Conciones. ( Ex Euseb. Hist. Eccl.

 Pars secunda. Conciones. ( Ex Euseb. Hist. Eccl.

 Constantini Ad Synodum In Palatio Habitam Oratio De Pace.

 Oratio Ad Sanctorum Coetum.

 Caput Primum.—Prooemium Mentionem Facit Paschae, Et Quod Christus Cum Multa In Omnes Homines Beneficia Contulisset, Ab Iisdem Male Mulctatus Est.

 Cap. II.—Allocutio Ad Ecclesiam Et Auditores, Ut Ignoscant Et Emendent, Si Quid Minus Recte Dixerit.

 Cap. III.—Quod Deus Pater Est Verbi, Et Omnium Rerum Opifex, Et Quod Nullo Modo Res Possent Consistere, Si Diversae Essent Earum Causae.

 Cap. IV.—De Errore Eorum Qui Simulacra Venerantur.

 Cap. V.—Quod Christus Filius Dei Cuncta Condidit, Et Certum Vitae Spatium Singulis Constituit.

 Cap. VI.—De Fato, Et Quod Falsa Sunt Quae De Eo Dicuntur Idque Ostenditur Tum Ex Legibus Humanis, Tum Ex Rebus Creatis, Quae Non Temere, Sed Ordine M

 Cap. VII.—Quod In Rebus Quas Intelligentia Assequi Non Possumus Creatoris Sapientiam Praedicare Debemus, Nec Casum Aut Aliam Praeter Deum Causam Exist

 Cap. VIII.—Quod Quae Ad Usum Necessaria Sunt Deus Copiose Suppeditat Hominibus, Quae Vero Ad Voluptatem Faciunt Modice Subministrat, Utrumque Ad Utili

 Cap. IX.—De Philosophis Qui, Cum Omnia Scire Voluissent, Opinionibus Lapsi Sunt, Et Nonnulli Discrimen Vitae Subierunt. Item De Doctrina Platonis.

 Cap. X.—De Iis Qui Non Solum Sacrae Scripturae, Sed Etiam Philosophorum Dogmata Respuunt, Et Quod Vel In Omnibus Fides Poetis Adhibenda Est, Vel In Nu

 Cap. XI.—De Corporali Domini Adventu, Qualis Et Cur Fuerit.

 Cap. XII.—De His Qui Hoc Mysterium Non Cognoverunt, Et Quod Voluntaria Eorum Ignoratio Est Et Quanta Bona Eos Maneant Qui Illud Cognoverunt, Ac Praes

 Cap. XIII.—Quod Necessaria Sit Differentia In Rebus Creatis, Et Quod Ad Bonum Malumque Propensio Ex Voluntate Hominum Oritur, Ideoque Necessarium Est

 Cap. XIV.—Quod Creatura Immenso Spatio Distat A Substantia Increata, Et Quod Homo Per Virtutem Proxime Ad Deum Accedit.

 Cap. XV.—Quae Praecepta Tradiderit, Et Quae Miracula Patraverit, Et Quantopere Subditis Profuerit Servator.

 Cap. XVI.—Quod Christi Adventus Praedictus Sit A Prophetis, Et Quod Ad Simulacrorum Et Urbium Simulacra Colentium Eversionem Ordinatus Fuerit.

 Cap. XVII.—De Sapientia Mosis, Quam Gentilium Sapientes Aemulati Sunt Item De Daniele Et De Tribus Pueris.

 Cap. XVIII.—De Sibylla Erythraea, Quae In Acrostichide Carminum Quibus Vaticinata Est Dominum Et Passionem Designat. Est Autem Acrostichis Haec: Jesus

 Cap. XIX.—Quod Haec De Christo Vaticinatio A Nemine Christianorum Conficta Est, Sed Ab Erythraea Sibylla Conscripta, Cujus Libros Cicero Ante Adventum

 Cap. XX.—Alii Versus Virgilii Maronis De Christo, Eorumque Interpretatio, In Quibus Ostenditur Obscure, Ut Poetis Moris Est, Indicatum Esse Mysterium.

 Cap. XXI.—Quod De Nudo Ac Simplici Homine Dici Haec Non Possunt, Et Quod Infideles Ob Divini Cultus Ignorantiam, Ne Ortus Quidem Sui Causam Norunt.

 Cap. XXII.—Gratiarum Actio Imperatoris, Qua Victorias Et Reliqua Bona Sua Christo Accepta Fert Et Confutatio Maximini Tyranni, Qui Persecutionis Crud

 Cap. XXIII.—De Christianortum Institutis, Et Quod Deus Diligit Eos Qui Virtutem Sectantur, Et Quod Ag Judicium Retributionem Sperare Oportet.

 Cap. XXIV.—De Decii, Valeriani Et Aureliani Calamitoso Vitae Exitu Ob Persecutionem Ecclesiarum.

 Cap. XXV.—De Diocletiano, Qui Turpiter Imperio Se Abdicavit, Et Qui Ob Ecclesiarum Persecutionem Fulmine Percussus Est.

 Cap. XXVI.—Quod Deus Causa Fuit Pietatis Imperatoris, Et Quod Eventus Prosperos A Deo Poscere, Eique Acceptos Ferre Debemus Secus Autem Gesta, Neglig

 Pars tertia. Epistolae.

 Pars tertia. Epistolae.

 Anno Domini CCCXIII. Conc. t. col. 1429, ed. Coleti.

 Constantinus Augustus Melchiadi episcopo Romano hierarchae.

 Κωνσταντῖνος Σεβαστὸς Μιλτιάδῃ ἐπισκόπῳ Ῥωμαίων καὶ Μάρκῳ.

 Alterum exemplum epistolae Constantini imperatoris, qua episcoporum concilium Romae fieri jubet pro unitate et concordia ecclesiarum.

 Epistola Prima Constantini Et Licinii Ad Anulinum. ( Eus. Hist. Eccl. lib. c.

 Epistola Anulini Proconsulis Ad Constantinum. ( Conc. t. col. 1428, ed. Col.

 Epistola II Constantiniad Anulinum. ( Eus. Hist. Eccl. lib. c.

 Epistola Constantini Ad Caecilianum. ( Eus. Hist. Eccl. lib. c.

 Constantinus Augustus Caeciliano, episcopo Carthaginensi.

 Κωνσταντῖνος Ἄυγουστος Καικιλιανῷ, ἐπισκόπῳ Καρταγένης.

 Anno Domini CCCXIV. Conc. t. col. 1445, ed. Col.

 Epistola Constantini Ad Chrestum Episcopum Syracusanum. ( Conc. t. col. 1446, ed. Col.

 Alterum exemplum epistolae Constantini imperatoris ad Chrestum, qua alteram episcoporum synodum fieri jubet, ut omnis episcoporum dissensio tollatur.

 Epistola Constantini Ad Episcopos Post Concilium Arelatense. ( Conc. t. col. 1454, ed. Col.

 Epistola Constantini Et Licinii Ad Probianum. ( Bal. Misc., t. p.

 Epistola Constantini Ad Episcopos Donatistas. ( Conc. t. col. 1431, ed. Col.

 Epistola Constantini Ad Celsum. ( Conc. t. col. 1471, ed. Col.

 Fragmentum Epistolae Constantini Ad Eumalium Vicarium. ( Aug. lib. contra Cresconium.

 Epistola Constantini Ad Catholicam. ( Conc. col. 1472, ed. Col.

 Anno Domini CCCXXIII. Eus., Vita Const., lib. c.

 Epistola Constantini Ad Alexandrum Episcopum Et Arium Presbyterum. ( Euseb. Vit. Const. lib. c.

 Quod pro pace continue satagebat.

 Quomodo quaestiones in Africa excitatas compressit.

 Quod religio ab Orientis partibus coeperit.

 Quomodo seditionem moleste ferens pacem suasit.

 Unde nata sit controversia inter Arium et Alexandrum, et quod talia non erant disquirenda.

 Exhortatio ad concordiam.

 Quod ob leves quasdam voculas pertinaciter certandum non fuit.

 Quomodo dolore affectus prae pietate lacrymas effudit, et iter quod facturus erat in Orientem ob hanc causam repressit.

 Anno Domini CCCXXV. Eus., Vit. Const., l. c.

 De consensu in celebratione festi Paschalis et contra Judaeos.

 Hortatio ut maximam partem orbis terrarum sequi velint.

 Hortatio ut omnes decretis Synodi assentiantur.

 Epistola Constantini Ad Ecclesias. ( Socr. Hist. Eccles. l. e.

 Epistola Constantini Ad Ecclesiam Alexandrinam. ( Conc., t. p. 62, ed. Labb.

 Epistola Constantini Ario Et Arianis. ( Conc. t. p.

 Epistola Constantini Ad Nicomedienses, Contra Eusebium Et Theognium. ( Conc. t. p. 277, ed. Lab.

 Epistola Ad Theodotum. ( Conc. t. p. 283, ed. Lab.

 Epistola Constantini Ad Macarium. ( Euseb. Vit. Const. l. c.

 Quod hanc aedem, maenium, columnarum et marmorum venustate caeteras ecclesias superare voluerit.

 Ut de pulchritudine conchae, et de artificibus ac de materia Macarius ad praesides scribat.

 Monitum In Epistolas Helenae Et Constantini.

 Epistola Helenae Ad Constantinum. ( Bibl. Gall., t. App., p.

 Epistola Responsoria Constantini Ad Helenam. ( Indidem.

 Anno Domini CCCXXX. Conc. t. col. 1472, ed. Col.

 Anno Domini CCCXXXII. Eus. Vit. Const., lib. c.

 Epistola II Constantini Ad Eusebium. ( Eus., Vit. Const., lib. c.

 Epistola II Constantini Ad Macarium. ( Eus., Vit. Const., lib. c.

 Quod Servator noster ibidem visus est Abrahae.

 Epistola Constantini Ad Synodum Tyriam. ( Eus., Vit. Const., l. c.

 Anno Domini CCCXXXIII. Eus., Vit. Const., l. c.

 Contra simulacra, et de glorificatione Dei.

 Contra tyrannos et persecutores, et de captivitate Valeriani.

 Quod persecutorum ruinam viderit, quodque jam ob Christianorum pacem laetatur.

 Exhortatio ut Christianos in Perside agentes benevole complectatur.

 Mentio De Litteris Amoebeis Constantini Et Sancti Antonii Monachi. ( S. Ath. Opp. l. c.

 Epistola III Constantini Ad Eusebium. ( Eus. Vit. Const. l. c.

 Epistola IV Constantini Ad Eusebium. ( Eus., Vit. Const., lib. cap.

 Anno Domini CCCXXXV. Athan. Ap. t. p.

 Epistola II Constantini Ad Athanasium. ( Indidem.

 Epistola Constantini Ad Joannem Meletianum. ( Athan. Apol., p.

 Epistola Constantini Ad Catholicos Alexandrinae Ecclesiae. ( Conc. t. p.

 Epistola Constantini Honorifice Arium Ad Se Accersentis. ( Conc. t. p.

 Νικητὴς Κωνσταντῖνος Μέγιστος, Σεβαστὸς.

 Epistola Constantini De Synodo Tyri Celebranda. ( Conc. t. p.

 Mentio De Epistola Constantini Ad Dalmatium.

 Libellus Fidei Ab Ario Et Euzoio Imperatori Constantino Oblatus. ( Conc. t. p.

 Appendix Ad Opera Constantini.

 Appendix Ad Opera Constantini.

 Epistola Melchiadi Falso Adscripta Conc. t. p.

 Edictum Conc. t. p.

 Autographum Amoris Et Concordiae Foedus Inter Imperatorem Constantinum, Sanctumque Silvestrum Papam, Et Tiriditatem, Regem Armeniae, Divumque Gregoriu

 Anno Domini CCCXXI.

 Anno Domini CCCXXI.

 Nazarii Panegyricus, Constantino Augusto Dictus. ( Ex Pan. Vet. la Baume.

 Nazarii Panegyricus, Constantino Augusto Dictus. ( Ex Pan. Vet. la Baume.

 Monitum.

 Synopsis Panegyrici.

 Incipit Panegyricus.

 Appendix Ad Nazarium. Panegyrici Veteres Ab Aliis Constantino Dicti.

 Appendix Ad Nazarium. Panegyrici Veteres Ab Aliis Constantino Dicti.

 Incerti Auctoris Panegyricus Maximiano Et Constantino Dictus.

 Incerti Auctoris Panegyricus Maximiano Et Constantino Dictus.

 Eumenii Panegyricus Contantino Augusto.

 Eumenii Panegyricus Contantino Augusto.

 Prooemium. Eumenii vita.

 Monitum.

 Synopsis Panegyrici.

 Incipit Panegyricus.

 Synopsis Orationis Pro Restaurandis Scholis Augustoduni .

 Synopsis Orationis Pro Restaurandis Scholis Augustoduni .

 Eumenii Gratiarum Actio Constantino Augusto Flaviensium Nomine.

 Eumenii Gratiarum Actio Constantino Augusto Flaviensium Nomine.

 Monitum.

 Synopsis Panegyrici.

 Incipit Oratio.

 Incerti Panegyricus, Constantino Augusto.

 Incerti Panegyricus, Constantino Augusto.

 Prooemium.

 Synopsis Panegyrici.

 Incipit Panegyricus.

 Monumenta Vetera Ad Donatistarum Historiam Pertinentia. Ab Anno Christi CCCIII Ad Annum CCCL.

 Monumenta Vetera Ad Donatistarum Historiam Pertinentia. Ab Anno Christi CCCIII Ad Annum CCCL.

 Anno Christi CCCIII.

 Tenor Edicti In Christianos A Diocletiano Et Maximiano Lati Et Promulgati.

 Tenor Ejusdem Edicti. ( E x Eusebio, lib. Hist. eccles. cap.

 Anno Domini CCCIV.

 Executio Edicti Praecedentis In Africa.

 Acta Sancti Felicis Episcopi. ( Ex Baluzio t. Misc. p.

 Monitum Baluzii Ad Acta S. Felicis Episcopi Tubyzacensis.

 Incipit Passio sancti Felicis episcopi Tubyzacensis, qui propter legem Domini decollatus est 18 kalendas februarii.

 Eadem Acta Ex veteri editione Suriana collata ad editiones Mombritii, Baronii, Cotelerii, Baluzii et Acherii: atque ad mss. Cod. Ursicampi S. Cornelii

 Admonitio Theodorici Ruinart in acta sancti Felicis Episcopi et Martyris.

 Acta Sancti Felicis Episcopi Et Martyris, Ex codd. mss. et editis.

 Acta Martyrum Saturnini Presbyteri, Felicis, Dativi, Ampelii Et Aliorum, Ex Baluzio, Miscell. t. p. 56, ex ms. cod. Bibl. Colbert.

 Monitum Baluzii ad acta sanctorum Saturnini, Dativi et sociorum.

 Incipiunt confessiones et actus martyrum Saturnini presbyteri, Felicis, Dativi, Ampelii caeterorumque infra scriptorum, qui propter collectas et scrip

 Appendix Ad Illa Acta Quibus Continetur Accusatio Donatistarum In Mensurium Et Caecilianum. De qua Optatus lib. I, § 19 et 20, p. 18 et 19. Vide ibi n

 Appendix Ad Illa Acta Quibus Continetur Accusatio Donatistarum In Mensurium Et Caecilianum. De qua Optatus lib. I, § 19 et 20, p. 18 et 19. Vide ibi n

 Eadem Acta Ex Editione Theoderici Ruinart. Ex mss. cod. S. Cornelii Compendiensis Monasterii B. Petri de Pratellis S. Benedicti Floriacensis Rr. Pp. C

 Admonitio Theoderici Ruinart In acta ss. Saturnini et sociorum.

 Acta Sanctorum Saturnini, Dativi Et Aliorum Plurimorum Martyrum In Africa. Ex codd. mss. et editis inter se collatis.

 Anno Domini 314 .

 Gesta Purgationis Felicis Episcopi Aptungitani, Qui Ordinavit Caecilianum Episcopum Carthaginensem, Habita Carthagini Apud Aelianum Proconsulem Africa

 Monitum Baluzii Ad Acta Purgationis Felicis Episcopi, Etc.

 Gesta Purgationis Felicis.

 Gesta Purgationis Caeciliani.

 Proemium Ad Acta Purgationis Caeciliani.

 Incipiunt gesta ubi constat traditorem Silvanum, qui cum caeteris ordinavit Majorinum, cui Donatus successit.

 Anno Domini 304.

 Tenor Epistolarum Mensurii Ad Secundum Tigisitanum, Et Secundi Ad Mensurium, De Traditione Mensurii. ( Ex Augustino in Breviculo Collat. diei 3, cap.

 Idem Ex Eodem. ( Lib. contra Gaudentium, cap. 37, n. 47, col

 Anno 305.

 Acta Concilii Cirtensis Quae commemorantur ab Optato, lib. I, § 14, p. Ex Augustino, lib. contra Cresconium cap. 27, n. 30, tom. col.

 Anno Domini 311.

 Summa Actorum Concilii Carthaginensis Episcorum 70 Numidarum, Qui Caecilianum Damnaverunt Et Majorinum Ordinarunt. De quo Optatus lib. I, § 19, p. Ex

 Sententia Marciani Unius Ex Episcopis Qui huic Concilio Carthaginensi aderant. Ex Auctore Libri contra Fulgentium Donatistam Augustino perperam ascrip

 Anno Domini 312.

 Epistola Constantini Ad Anulinum Africae Proconsulem

 Epistola Constantini Imperatoris Ad Anulinum Proconsulem Africae.

 Epistola Constantini Imperatoris Ad Caecilianum

 Relatio Anulini Proconsulis Ad Imperatorem Constantinum,

 Episcoporum partis Majorini preces ad Constantinum.

 Anno Domini 313.

 Epistola Constantini Imperatoris

 De Romano Concilio Sub Mltiiade .

 Eunomius et Olympius episcopi in Africam missi, Carthaginensibus contra partem Donati declarant ubi sit Catholica, et sententiam a concilio Romano pro

 Anno Domini 314.

 Epistola Constantini Imperatoris Ad Ablavium,

 Epistola Constantini Imperatoris,

 Epistola Arelatensis Synodi Ad Silvestrum Papam,

 Epistola Constantini Imperatoris Ad Episcopos

 Anno Domini 321.

 Rescriptum Constantini Ad Valerium seu Verinum.

 Anno Domini 330.

 Epistola Constantini Imperatoris Ad Donatistas,

 Epistola Constantini Imperatoris Ad Celsum,

 Epistola Constantini Ad Episcopos Numidas,

 Epistola Caeciliani Ad Felicem.

 Petronius, Annianus et Julianus, Domitio Celso vicario Africae.

 De Constantini judicio apud Mediolanum habito, ubi rursum absolutus est Caecilianus.

 Epistola Constantini Imperatoris Ad Catholicam.

 Anno Domini 340.

 Donatistae Cujusdam Sermo De Vexatione Donatistarum Temporibus Leontii Et Ursatii. Nunc primum editus ex Codice ms. Bibliothecae Illustriss. et Revere

 In Sequentem Sermonem Admonitio.

 4. Idus Martii Sermo de Passione Ss. Donati et Advocati.

 Anno Domini 348.

 Passio Marculi Sacerdotis Donatistae, Qui Sub Macario Interfectus A Donatistis Pro Martyre Habebatur. ( Ex Analectorum Mabillonii tom. p. 105, Collata

 Annotatio Mabillonii in passionem Marculi.

 Incipit Passio Benedicti Martyris Marculi. 8 (al. die 3) kal. decembris.

 Passio Maximiani Et Isaac Donatistarum Auctore Macrobio. Cujus pars edita fuerat a Reverendo admodum Patre Joanne Mabillonio Analectorum tome IV, p. 1

 Anno Domini 348 Aut 349.

 Ex Concilio Carthaginensi.

 Ex Concilio Carthaginensi I

 Ad Donatistas pertinent duo hujus concilii Canones sequentes.

 I.

 II.

 De indulgentia et arbitrii libertate Donatistis concessa a Constantino .

 De Pauli et Macarii persecutione quam injusta Donatistarum expostulatio .

 Fragmentum Epistolae Macrobii Donatistae, De passione Maximiani et Isaac Donastitarum, ad plebem Carthaginensem. Ex Mabillon., Vetera Analecta, p.

 Anno Domini 333.

 Anno Domini 333.

 Anno Domini CCCXXXIII. S. Sylvester Papa.

 Anno Domini CCCXXXIII. S. Sylvester Papa.

 Prolegomena.

 Prolegomena.

 § Primus.— Notitia historica ex libro pontificali Damasi papae.

 Ex libello de munificentia Constantini.

 § II.—Quando Et Quamdiu Sederit. ( Ex D. Coustant.

 § III.—De Scriptis Aliis Quae Ad Sivestrum Papam Attinent. ( Ex D. Coustant.

 Opera Quae Exstant.

 Opera Quae Exstant.

 Fragmentum Incogniti Operis Adversus Judaeos. ( Coll. Maii, t. part. p.

 Fragmentum Aliud. ( Maii Spicil.

 Epistolae Quae ad Sylvestrum I Papam attinent.

 Monitum In Epistolam Sequentem. ( Coust., pag.

 Epistola I. Arelatensis Synodi Ad Silvestrum Papam. Indidem.

 Epistola II Synodi Arelatensis Ad Silvestrum Papam. ( Coust., pag.

 Appendix. Varia Dubiae Auctoritatis Scripta.

 Appendix. Varia Dubiae Auctoritatis Scripta.

 Capitulum Sancti Silvestri Papae. ( Conc. coll. Mansi.

 Decretum Sancti Silvestri Papae. ( Indidem.

 Censura Duarum Epistolarum Sequentium. ( Coust. Append., p.

 Epistola Nicaenae Synodi Ad Silvestrum Papam. ( Indidem.

 Epistola Seu Rescriptum Silvestri Ad Synodum Nicaenam. ( Coust. App., p.

 Altera S. Silvestri Epistola Ad Nicaenam Synodum. ( Conc. t. p.

 Altera S. Silvestri Epistola Ad Nicaenam Synodum. ( Conc. t. p.

 Praemonitio Collectoris.

 Incipit epistola Silvestri episcopi ad concilium Nicaenum directa per Abundantium presbyterum et Abundantium diaconum consulatu Paulini et Juliani 12

 Censura Opusculi Sequentis. ( Coust. App., p.

 Epistola seu relatio concilii quod sanctus papa Silvester celebravit, praesente Constantino Augusto, in urbe Roma intra Thermas Domitianas cum CCLXXV

 I. Quidquid actum est Nicaeae confirmatur.

 II. De Paschae solemnitate.

 III. De conciliis ter in anno celebrandis

 IV. Nulli clerico licere causam in publico examinare.

 V. De praeficiendis in ordinibus et proficiendis.

 VI. De ordinationibus et neophytis non ordinandis.

 Epilogus Brevis Alius Concilii Romani Sub Sylvestro Papa Habiti. Conc. t. col.

 Canon Vel Constitutio Silvestri Episcopi Urbis Romae, Et Domini Constantini Augusti, Qualiter Ecclesiastici Gradus Custodiantur, Vel Religio. Conc. t.

 Canon Vel Constitutio Silvestri Episcopi Urbis Romae, Et Domini Constantini Augusti, Qualiter Ecclesiastici Gradus Custodiantur, Vel Religio. Conc. t.

 Tituli canonum.

 Editio prima.

 Actio Prima.

 Caput I.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Actio Secunda.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 Caput XIX.

 Caput XX.

 Editio secunda.

 Actio Prima.

 Caput I.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Actio Secunda.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 Caput XIX.

 Caput XX.

 Censura Constituti Praecedentis. ( Constant. App., p.

 Mentio De Alio Concilio Romano Quod Etiam Romae Ante Duo Praecedentia Sub Sylvestro Papa Habitum Est. ( Conc. t. col. 1490, ed. Lab.

 Mentio De Alio Concilio Romano Quod Etiam Romae Ante Duo Praecedentia Sub Sylvestro Papa Habitum Est. ( Conc. t. col. 1490, ed. Lab.

 Censura epistolae sequentis. ( Const. App., p.

 Censura epistolae sequentis. ( Const. App., p.

 Epistola De Formatis Ab Episcopo Viennensi Accipiendis. Quae Sint Provinciae Septem Ad Viennensem Ecclesiam Pertinentes. ( Indidem

 Epistola De Formatis Ab Episcopo Viennensi Accipiendis. Quae Sint Provinciae Septem Ad Viennensem Ecclesiam Pertinentes. ( Indidem

 Anno Christi CCCXXXIV. Sanctus Marcus Papa.

 Anno Christi CCCXXXIV. Sanctus Marcus Papa.

 Prolegomena.

 Prolegomena.

 § I.—Vita Marci Papae. Ex Labbaeo, tom. conc. p.

 § II.—Quando Et Quamdiu Sederit. ( Ex D. Constant.

 § III.—De Decreto Ipsi Attributo. ( Indidem

 Scripta Dubiae Auctoritatis.

 Scripta Dubiae Auctoritatis.

 Epistola Sancti Athanasii Et Aegyptiorum Episcoporum Ad Marcum Papam. Conc. t. col. 466, ad. Labb.

 Rescriptum Marci Papae Ad Athanasium Et Omnes Episcopos Aegyptios. Indidem

 Anno Christi CCCXXXVII-CCCLII: Sanctus Julius Papa I.

 Anno Christi CCCXXXVII-CCCLII: Sanctus Julius Papa I.

 Notitia Historica, Critica Et Litteraria In Sanctum Julium Papam.

 Notitia Historica, Critica Et Litteraria In Sanctum Julium Papam.

 § I.—De Vita Julii Papae I. Ex libro pontificali Damasi papae.

 § II.—Quando Et Quamdiu Sederit. ( Ex D. Coustant.

 § III.—De Epistolis, Quae Ad Julium Papam Attinent. ( Ex D. Coustant.

 I.

 II.

 III.

 IV.

 V.

 VI.

 VII.

 VIII.

 IX.

 § IV.—De Decretis Julio Attributis. ( Ex D. Coustant.

 § V.— De scriptis Julii papae (ex Schoenemann).

 Monumenta Genuina.

 Monumenta Genuina.

 ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΙΟΥΛΙΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΡΩΜΗΣ Περὶ τῆς ἐν Χριστῷ ἑνότητος τοῦ σώματος πρὸς τὴν θεότητα.

 ΙΟΥΛΙΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΡΩΜΗΣ ΕΓΚΥΚΛΙΟΝ. Τοῖς πανταχοῦ ἐπισκόποις τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας ἀγαπητοῖς ἀδελφοῖς Ἰούλιος ἐν Χριστῷ χάριν.

 ΙΟΥΛΙΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΡΩΜΗΣ Πρὸς τοὺς κατὰ τῆς θείας τοῦ λόγου σαρκώσεως ἀγωνιζομένους προφάσει τοῦ ὁμοουσίου.

 Monitum In Epistolam Ad Antiochenos. ( Ex Constantio.

 Epistola Julii Ad Antiochenos. ( Coust. Julius Danio, Flacillo, Narcisso, Eusebio, Mari, Macedonio, Theodoro et sociis eorum, qui Antiochia nobis scri

 I. Orientales Antiochia contentioso animo rescripse runt.

 II. Nihil in litteris suis esse unde juste expostularent.

 III. Objiciunt dedecorari synodum cujus judicata rescindantur. Ipsi convincuntur acta Nicaenae synodi rescidisse.

 IV. Nicaenam synodum in causa Pisti Eusebiani temerant Julius illaesam servat.

 V. Fucatum illorum pro synodorum decretis studium.

 VI. Ne Romam se conferant, frustra obtendunt angustiam temporis praefiniti.

 VII.

 VIII. Inique moventur, quod Julius solus solis Eusebianis scripserit.

 IX. Athanasius et Marcellus jure ad communionem admissi.

 X. Mareotica gesta ex se irrita, una tantum parte praesente.

 XI. Eorumdem gestorum falsitas testibus pluribus confutatur.

 XII. Ex ipsis gestis eorum falsitas comprobatur.

 XIII. Athanasium insontem probat fiducia qua Romae adversarios exspectat.

 XIV. Gregorii ordinatio illegitima, et ejus in suo ingressu gesta.

 XV. Alia in Mareoticis gestis reprehensione digna.

 XVI Marcellus recte sentire declaratur.

 XVII.

 XVIII. Nefanda ab Arianis patrata multi Romam convenientes exponunt.

 XIX. Discordiae auctores Eusebiam, non Julius.

 XX. Athanasius et Marcellus sine partium studio in communionem recepti.

 XXI. Si reos illos putant, Romam conveniant, et ibi eos praesentes convincant.

 XXII.— Judicia non secundum Evangelium instituta. Alexandrinum antistitem Julio inscio judicari non debuisse.

 Epistola Julii Papae I Ad Presbyteros, Diaconos Et Populum Alexandriae. Julius Alexandrinis De Reditu Athanasii, Cui Semper Fide Et Amore Inhaeserant,

 Julius Presbyteris, Diaconis Et Populo

 Ἰούλιος πρεσβυτέροις καὶ διακόνοις, καὶ λαῷ παροικοῦντι Ἀλεξάνδρειαν.

 Epistola Valentis Et Ursacii Ad Julium Papam. Quam Epistolam Post Renuntiationem Orientalium Ex Hilarii fragmento num.

 Monitum In Epistolam Marcelli Ancyrani Ad Julium.

 Epistola Marcelli Ancyrani Ad Julium Papam. Marcellus Ancyranus Episcopus Quae Ariani Sentiant, Quae Ipse Credat, Julio Exponit. ( Iudidem.

 Epistola Synodi Sardicensis Ad Julium Urbis Romae Episcopum . Coust. p.

 Eadem Epistola Ex Hilario. ( Conc. t. col. 660, ed. Lab.

 Appendix. Scripta Suspectae Fidei.

 Appendix. Scripta Suspectae Fidei.

 Admonitio In Epistolam Julii Ad Dionysium Alexandrinum. ( Coust. App. p.

 Epistola Julii Episcopi Romani Ad Dionysium Alexandrinum Episcopum. ( Coust. App. p.

 Epistolae Ejusdem Ad Mediam Partem Num. 5 Vetus Interpretatio Ex Synodici Capite 224 Descripta. Exemplar Julii episcopi urbis Romae, ut asserunt Eutyc

 In Epistolam Ad Dionysium Alexandrinum Sub Julii I Nomine Editam, Disquisitio Muratorii Ad Eruditissimum Et Clarissimum Virum Antonium Mariam Salviniu

 Synopsis Disquisitionis.

 Monitum In Epistolam Sequentem.

 Epistola Beati Julii Romae Ad Prosdocium . Quid de Trinitate atque Incarnatione Domini sit sentiendum.

 ((Epistola Julii I Ad Prosdocium.))

 Τῷ δεσπότῃ μου τῷ ποθεινοτάτῳ Προσδοκίῳ Ἰούλιος ἐν κυρίῳ χαίρειν.

 Superioris Epistolae Num. 2, Verba Ex Interpretatione Antiqua Concilii Ephesini Apud Baluzium Nov. Coll. Concil., T. I, P. 467. Julii sanctissimi epis

 Eadem Verba Ex Interpretatione Marii Mercatoris Apud Eumdem Baluzium, Ibid. Pag. 613. Julii sanctissimi episcopi Romae epistola ad Prosdocium.

 Eadem Verba Ex Facundo, Lib. I, Cap. 5, Pag. 40. Julii sanctissimi episcopi Romani ex epistola ad Prosdocium.

 Censura Fragmenti Sequentis.

 Fragmenta Scriptorum Julii.

 S. Julii Episcopi Romani In Sermone De Homousio.

 Ἰουλίου ἐπισκόπου Ρώμης ἐν τῳ λόγῳ τῳ περὶ ὁμοουσίου.

 Fragmentum II . Julius Romae patriarcha in epistola V, ita scribit de unione divinitatis Christi cum ejus humanitate.

 Fragmentum III . Sanctus Julius.

 Observatio. Liturgia sacra Julii nomine a Jacobitis recepta.

 Censura Epistolarum Cyrilli Ad Julium Et Julii Ad Cyrillum De Die Natali Domini.

 Cyrilli Verba A Joanne Nicaeno Relata.

 Eadem Ex Anonymi Relatione.

 Decreta Julii Papae I Decem Juxta Gratianum Et Ivonem.

 Primum. Turpe lucrum sequitur qui minus emit ut plus vendat, vel quid sit usura.

 Secundum. Reus est animarum presbyter, qui poenitentiam morientibus abnegat.

 Tertium. Post mortem alicujus nullus de ejus consanguinitate sponsam accipiat.

 Quartum. Licet servo matrimonia contrahere

 Quintum. Ex propinquitate sui sanguinis vel uxoris, usque in septimum gradum, nullus ducat uxorem.

 Sextum. Ecclesia semel Deo consecrata quando est iterum consecranda.

 Septimum. De his qui sacrificando varie errabant.

 Octavum. ( Ex decreto Ivonis Carnotensis desumptum.) Quid sit Ecclesia.

 Nonum. (Ex eodem.) De illis qui ecclesias incenderunt.

 Decimum. (Ex eodem.) Libertam domino legitime nubere posse.

 Epistola I Increpatoria Julii Conc. t. col.

 Venerabilibus fratribus universis orientalibus episcopis Julius.

 I.

 II.

 III.

 IV.

 Epistola Orientalium Conc. t. col.

 Epistola II . Sive Rescriptum Julii I Cons. t. col.

 I.

 II.

 III.

 IV.

 V.

 VI.

 VII.

 VIII.

 IX.

 X.

 XI.

 XII.

 XIII.

 XIV.

 XV.

 XVI.

 XVII.

 XVIII.

 XIX.

 XX.

 XXI.

 XXII.

 XXIII.

 XXIV.

 XXV.

 XXVI.

 XXVII.

 XXVIII.

 XXIX.

 XXX.

 XXXI.

 XXXII.

 XXXIII.

 XXXIV.

 XXXV.

 XXXVI.

 Anno Domini CCCLXII—CCCLXXII. C. F. Marius Victorinus Et Candidus Arianus. Galland. Bibl. p. Maii Coll. t. part. p.

 Anno Domini CCCLXII—CCCLXXII. C. F. Marius Victorinus Et Candidus Arianus. Galland. Bibl. p. Maii Coll. t. part. p.

 Prolegomena.

 Notitia De Victorino Afro.

 Notitia De Victorino Afro.

 Marii Victorini Liber Ad Justinum Manichaeum Contra Duo Principia Manichaeorum, Et De Vera Carne Christi.

 Marii Victorini Liber Ad Justinum Manichaeum Contra Duo Principia Manichaeorum, Et De Vera Carne Christi.

 Victorini De Verbis Scripturae: Factum Est Vespere Et Mane Dies Unus. Coeperitne A Vespera Dies, An A Matutino.

 Victorini De Verbis Scripturae: Factum Est Vespere Et Mane Dies Unus. Coeperitne A Vespera Dies, An A Matutino.

 Candidi Ariani Liber De Generatione Divina, Ad Marium Victorinum Rhetorem.

 Candidi Ariani Liber De Generatione Divina, Ad Marium Victorinum Rhetorem.

 Victorini Liber De Generatione Divini Verbi, Ad Candidum Arianum.

 Victorini Liber De Generatione Divini Verbi, Ad Candidum Arianum.

 Candidi Ariani Epistola Ad Marium Victorinum Rhetorem.

 Candidi Ariani Epistola Ad Marium Victorinum Rhetorem.

 Victorini Adversus Arium

 Victorini Adversus Arium

 Liber Primus.

 Liber Secundus.

 Liber Tertius.

 Liber Quartus.

 Victorini De ΟΜΟΟΥΣΙΩ Recipiendo.

 Victorini De ΟΜΟΟΥΣΙΩ Recipiendo.

 Victorini De Trinitate Hymni.

 Victorini De Trinitate Hymni.

 Hymnus Primus.

 Hymnus II.

 Hymnus III.

 Victorini In Epistolam Pauli Ad Galatas Libri Duo.

 Victorini In Epistolam Pauli Ad Galatas Libri Duo.

 Liber Primus.

 Cap. I.

 Cap.IV.

 Cap. III.

 Liber Secundus.

 Cap. IV.

 Cap. V.

 Cap. VI.

 Victorini In Epistolam Pauli Ad Philippenses Liber Unicus.

 Victorini In Epistolam Pauli Ad Philippenses Liber Unicus.

 Cap. I.

 Cap. II.

 Cap. III.

 Cap. IV.

 Victorini In Epistolam Pauli Ad Ephesios Libri Duo.

 Victorini In Epistolam Pauli Ad Ephesios Libri Duo.

 Liber Primus.

 Cap.I.—Vers. 1.

 Vers. 2.

 Vers. 3.

 Vers. 4.

 Vers. 5, 6.

 Vers. 7.

 Vers. 8.

 Vers. 9.

 Vers. 10.

 Vers. 11.

 Vers. 12.

 Vers. 13.

 Vers. 14.

 Vers. 15.

 Vers. 16.

 Vers. 17.

 Vers. 18.

 Vers. 19, 20.

 Vers. 21, 22, 23.

 Cap. II.—Vers. 1, 2.

 Vers. 3.

 Vers. 4.

 Vers. 5.

 Vers. 6.

 Vers. 7.

 Vers 8.

 Vers. 9.

 Vers. 10.

 Vers. 11.

 Vers. 12.

 Vers. 13.

 Vers. 14.

 Vers. 15.

 Vers. 16.

 Vers. 17.

 Vers. 18.

 Vers. 19.

 Vers. 20.

 Vers. 21, 22.

 Cap. III.—Vers. 1, 2.

 Vers. 3, 4.

 Vers. 5.

 Vers. 6.

 Vers. 7, 8.

 Vers. 9.

 Vers. 10.

 Vers. 11.

 Vers. 12.

 Vers. 13.

 Vers. 14.

 Vers. 15.

 Vers. 16, 17.

 Vers. 18, 19.

 Vers. 20, 21.

 Cap. IV.—Vers. 1.

 Vers. 2, 3, 4.

 Vers. 5, 6.

 Vers. 7.

 Vers. 8.

 Liber Secundus.

 Cap. IV.—Vers. 9.

 Vers. 10.

 Vers. 11.

 Vers. 12.

 Vers. 13.

 Vers. 14.

 Vers. 15, 16.

 Vers. 17, 18.

 Vers. 19.

 Vers. 20, 21.

 Vers. 22.

 Vers. 23, 24.

 Vers. 25.

 Vers. 26.

 Vers. 27.

 Vers. 28:

 Vers. 29.

 Vers. 30.

 Vers. 31.

 Vers. 32.

 Cap. V.—Vers. 1.

 Vers. 2.

 Vers. 3.

 Vers. 4.

 Vers. 5.

 Vers. 6.

 Vers. 7, 8, 9.

 Vers. 10, 11.

 Vers. 12.

 Vers. 13.

 Vers. 14.

 Vers. 15, 16.

 Vers. 17

 Vers. 18.

 Vers. 19, 20.

 Vers. 21.

 Vers. 22, 23, 24.

 Vers. 25, 26.

 Vers. 27.

 Vers. 28.

 Vers. 29.

 Vers. 30.

 Vers. 31.

 Vers 32.

 Vers. 33.

 Cap. VI.

 Vers. 11.

 Vers. 14.

 Vers. 15.

 Vers. 16.

 Vers. 17.

 Vers. 18.

 Vers. 19.

 Vers. 20.

 Vers. 21.

 Vers. 22.

 Vers. 23, 24.

 Victorini De Physicis Liber. ( Maii Coll. t.

 Victorini De Physicis Liber. ( Maii Coll. t.

 Monitum libro de Physicis a Maio praepostium.

 De Physicis Incipit Liber.

 Anno Domini CCCLVI-CCCLVII. Osius Episcopus Cordubensis.

 Anno Domini CCCLVI-CCCLVII. Osius Episcopus Cordubensis.

 Prolegomena.

 Prolegomena.

 Notitia Historica De Osio Episcopo Cordubensi. ( Ex Galland. Prolegomen., caput

 Osii Sententiae In Concilio Sard. Censi. (Conc. t. II, col. 625.)

 Osii Sententiae In Concilio Sard. Censi. (Conc. t. II, col. 625.)

 Prooemium.— Historia concilii Sardicensis.

 Osii Sententiae Sive Canones Sanctorum Et Beatorum Patrum Qui Sardicae Convenerunt. Gentiano Herveto interprete.

 Osii Concilium Cordubense. ( Conc. t. col.

 Cordubensis Episcopi Epistola Ad Constantium Augustum. Apud Athanasium in hist. Arian. ad Monach. § XLIV, Opp. tom. part. pag. 370, edit. Bb. Paris. G

 Cordubensis Episcopi Epistola Ad Constantium Augustum. Apud Athanasium in hist. Arian. ad Monach. § XLIV, Opp. tom. part. pag. 370, edit. Bb. Paris. G

 Osius, Constantio imperatori in Domino, salutem.

 Ὅσιος Κωνσταντίῳ βασιλεῖ ἐν Κυρίῳ χαίρειν.

 Anno Domini CCCLIII-CCCLXIII. Liberius Papa.

 Anno Domini CCCLIII-CCCLXIII. Liberius Papa.

 Prolegomena.

 Prolegomena.

 § I.—Notitia Historica. ( Ex libro pontificali.

 De Eodem. ( Ex D. Coust.

 De Eodem. ( Ex bibl. Gall.

 § II.—Notitia Epistolarum Non Exstantium, Aut Supposititiarum Quae Ad Liberium Papam Attinent. ( Ex D. Coustant.

 I. Aegyptiorum ad Liberium litterae circa exitum anni 352 missae.

 II. Orientalium ad Liberium litterae circa idem tempus scriptae.

 III.— Liberii ad Orientales epistola anno 353 data.

 IV.— Liberii ad Aegyptios epistola eodem tempore scripta.

 V.— Liberii ad Constantium epistola ann. 353 scripta.

 VI.— Legatorum Liberii ex Arelatensi concilio litterae.

 VII.— Eusebii Vercell. ad Liberium epistola anno 354 missa.

 VIII.— Liberii ad Fortunatianum epistola, eodem tempore data.

 IX.— Constantii ad Liberium litterae anno 355.

 X.— Liberii ad clerum Rom. litterae anno 357 scriptae.

 XI.— Ejusdem litterae ad Constantium eodem tempore.

 XII.— Liberii epistola decretalis per provincias missa circa ann. 362.

 XIII.— Litterae Lampsacenae synodi et aliarum ad Liberium et Occidentales ann. 365 missae.

 XIV.— An Liberius litteras ad Orientales scripserit de Spiritu Sancto.

 XV.— Liberii Sermo.

 XVI.— Scripta Liberio supposita.

 Decretorum Liberio adscriptorum Censura.

 Opera Quae Exstant.

 Opera Quae Exstant.

 Oratio Marcellinam S. Ambrosii Sororem Dato Virginitatis Velo Consecrantis. ( Ex Biblioth. Galland.

 Oratio Marcellinam S. Ambrosii Sororem Dato Virginitatis Velo Consecrantis. ( Ex Biblioth. Galland.

 Epistolae Et Dicta. ( Coust. col.

 Epistolae Et Dicta. ( Coust. col.

 Epistola Liberii Papae Ad Osium Episcopum Cordubensem. (Anno 353 exeunte, aut 354 ineunte.) De Vincentii episcopi Capuani legatione et lapsu.

 Epistola . Liberii Papae Ad Caecilianum Spoletinum Episcopum. (Eodem tempore.) De eadem re.

 Epistola Liberii Papae Ad Eusebium Vercellensem Episcopum. (Eodem tempore.) De legatione Luciferi Calaritani episcopi ad Constantium imp. ut concilium

 Epistola Missa Ad Constantium Imperatorem A Liberio Episcopo Urbis Romae Per Luciferum Episcopum. (Anno 354.) Constantium sibi placare, et concilium q

 Epistola Liberii Papae Ad Eusebium Episcopum Vercellensem. (Anno 354.) Ut legatis ad Constantium pergentibus se adjungat.

 Epistola Liberii Papae Ad Eusebium Episcopum Vercellensem. Quanta laetitia affectus sit Eusebii litteris, quibus cum se legatis ipsius adjunxisse didi

 Epistola Liberii Papae Ad Eusebium, Dionysium Et Luciferum In Exilio Constitutos. (Anno 355.) Iis de confessionis gloria gratulatus, illorum orationib

 Liberii Papae Dicta Ad Eusebium Spadonem, Dum Ipsum, Ut In Athanasium Subscribens Imperatori Obtemperaret, Hortabatur. (Anno 355.)

 Dialogus Liberii Episcopi Romani Et Constantii Imperatoris, Triduo Antequam Liberius In Exilium Deportaretur Habitus. (Anno 355.)

 Epistola Liberii Papae Ad Orientales. (Anno Christi 357.) Se ab Athanasii defensione destitisse, pacem vero cum ipsis habere, ac fidem Sirmii exposita

 Epistola . Liberii Papae Ad Ursacium, Valentem Et Germinium. (Anno 357, sub fine.) Se ab Athanasii communione esse separatum, et cum Orientalibus necn

 Epistola Liberii Papae Ad Vincentium Episcopum Capuanum. (Anno Christi 357.) De solatio, quod ex Urbici ope percipiebat, sibi sublato. Se ab Athanasii

 Epistola Liberii Episcopi Urbis Romae Facta Ad Catholicos Episcopos Italiae. (Anno 363.) Veniam iis, qui Arimini lapsi sunt, negandam non esse. Qua co

 Monitum In Duas Epistolas Sequentes.

 Epistola Legatorum Lampsacenae Synodi Ad Liberium Papam. (Anno 366.) Tum Proprio, Tum Eorum A Qubus Missi Sunt Nomine Profitentur Se Fidem Nicaenam Te

 Domino fratri et consacerdoti Liberio Eustathius, Theophilus et Silvanus in Domino salutem.

 Κυρίῳ ἀδελφῷ καὶ συλλειτουργῶ Λιβερίῳ Εὐστάθιος, Θεόφιλος Σιλβανὸς ἐν κυρίῳ χαίρειν.

 Epistola Liberii Urbis Romae Episcopi Ad Universos Orientis Orthodoxos Episcopos (Anno 366.) Legatos Eorum Fidem Nicaenam Professos Esse Fidei Hujus

 Appendix.

 Appendix.

 Gesta Liberii Papae.

 Gesta Liberii Papae.

 Admonitio In Gesta Sequentia. ( Coust. Append., p.

 Incipiunt Gesta Liberii Papae. ( Indidem, p.

 1. Fidei confessio.

 2. Constantinus a lepra mundatus. Constans Nicomediae baptizatus. Liberius relegatus Noellam.

 3. Liberius Damasum vicarium instituit. Petri amor post negationem. Chrisma in nomine Domini.

 5. Baptismus in pelve, flumine, palude.

 6. Constantii expeditio super Danubium.

 7. Liberius ut in basilica S. Petri baptizet rogatur.

 8. Damasus pollicetur fontes. Liberius baptizat in Pentecoste.

 Censura Epistolae Ad Orientales. ( Coust. Append., p.

 Censura Epistolae Ad Orientales. ( Coust. Append., p.

 Epistola, Qua Athanasius Romam Citatus Et A Romanae Ecclesiae Communione Separatus Fingitur, Orientalibus Ipsius Adversariis A Liberio In Communionem

 Epistola, Qua Athanasius Romam Citatus Et A Romanae Ecclesiae Communione Separatus Fingitur, Orientalibus Ipsius Adversariis A Liberio In Communionem

 Epistolae Amoebeae.

 Epistolae Amoebeae.

 Monitum In Epistolas Amoebeas Liberii Et Athanasii. ( Coust. Append., p. 95.

 Epistola Liberii Episcopi Romae Ad Athanasium Episcopum Alexandriae. ( Coust. Append., p.

 Rescriptum Sancti Patris Nostri Athanasii Archiepiscopi Alexandrini Ad Liberium Romae Episcopum. ( Coust. Append., p.

 Epistola Liberii Papae Ad Omnes Generaliter Episcopos. ( Conc. t. col. Dominis sanctissimis et Deo amantissimis universis episcopis, Liberius episcopu

 Epistola Athanasii Et Aegyptiorum Episcoporum, Ad Papam Liberium. Conc. t. col. Domino beatissimo et honorabili, sancto patri Liberio papae, Athanasiu

 Epistola Liberii Papae Ad Athanasium Et Episcopos Aegyptios Responsoria. ( Conc. t. col. Dilectissimo filio Athanasio, et omnibus in unum congregatis,

 Decreta Liberii Papae, Desumpta ex codice vetusto 16 librorum, lib. cap.

 Ejusdem Capite Decimo. Ut in sacris diebus jejuniorum conjugati a conjugibus se abstineant.

 Ejusdem Capite Duodecimo. Si evenerit fames aut inaequalitas aeris, quid agendum.

 Anno Domini CCCLXVI. Potamius Episcopus Ulyssiponensis.

 Anno Domini CCCLXVI. Potamius Episcopus Ulyssiponensis.

 Prolegomena. De Potamio Episcopo Ulyssiponensi. ( Galland., t. Proleg. p.

 Prolegomena. De Potamio Episcopo Ulyssiponensi. ( Galland., t. Proleg. p.

 Potamii Episcopi Tractatus Duo: Quibus Accessit Epistola Ad S. Athanasium.

 Potamii Episcopi Tractatus Duo: Quibus Accessit Epistola Ad S. Athanasium.

 Tractatus I. De Lazaro. Gall. t. p.

 Tractatus II. De Martyrio Isaiae Prophetae. ( Indidem p.

 Epistola Ad Athanasium Ab Arianis (Impetitum), Postquam In Concilio Ariminensi Subscripserunt. Indidem p. Domino Fratri gloriosissimo ac beatissimo At

 Index Rerum Quae In Hoc Tomo Continentur.

 Index Rerum Quae In Hoc Tomo Continentur.

 Eusebii Pamphilii De Vita Beatissimi Imperatoris Constantini.

 Pars Secunda. Conciones.

 Pars Tertia.—Epistolae.

 Sanctus Marcus Papa.—Prolegomena.

 Scripta Dubiae Auctoritatis.

 Sanctus Julius Papa I.

 Monumenta Genuina.

 Julii Fragmenta.

 C. F. Marius Victorinus Et Candidus Arianus.

 Prolegomena.

 Victorini adversus Arium libri quatuor.

 Victorini in Epistolam Pauli ad Galatas libri duo.

 Victorini in Epistolam Pauli ad Philippenses.

 Victorini in Epistolam Pauli ad Ephesios libri duo.

 Osius Episcopus Cordubensis.

 Liberius Papa.

 Appendix. Gesta Liberii papae.—Admonitio in haec gesta.

 Appendix. Gesta Liberii papae.—Admonitio in haec gesta.

 Potamius episcopus Ulyssiponensis.

 Finis Indicis Rerum.

Incipit Panegyricus.

I. Dicturus Constantini augustissimas laudes, qui tantum ultra omnium saeculorum principes eminet, quantum a privatis caeteri principes recesserunt, et dicturus in coetu gaudiorum exultantium, et laetitiae gestientis, quam cumulatiorem solito beatissimorum. Caesarum quinquennia prima fecerunt; sentio nullam eloquentiam nec optari nec concipi posse, quae dignam afferat aut tempori gratiam, aut materiae copiam, aut vestris studiis facultatem. Jactat quippe se nunc cum maxime alacris omnium ac beata devotio. Nec operta mentium rimari necesse est; extat 0583C in vultu cujusque hilaritatis publicae decus; et in serenis frontibus animorum judicia praeleguntur. Non enim se capit exundantis laetitiae magnitudo, sed dedignata pectorum latebras, ita multa et candida foris prominet, ut intelligatur non ingentior esse 0584A quam verior. Nec vero mediocribus bonis gaudent, qui exultandi modum non habent.

II. Fruimur quidem nos praesentium maxima voluptate, sed lenocinatur his jam futuri ratio; et quae temporibus disseparata sunt, animorum praesumptione junguntur. Quintumdecimum annum maximus princeps salutaris imperii degit, sed auguramur jam vicenalia, et venturi fidem superiorum felicitate sancimus. Quinquennalia beatissimorum Caesarum occupatos in gaudiis habent, sed in destinatis decenniis jam vota properantia et spes volucres constiterunt. Horum dehinc compotes, propagabimus optabilis boni seriem. Ita omnia, quae ex 0584B principibus nostris prospere veniunt, continuatos fructus ferunt, nec magis recepta delectant, quam expectata juverunt. Verum quid agimus, vicenis, aut jam tricenis annis circumscribendo, quae aeterna sentimus? Ampliora sunt merita principum quam optata votorum. Eat quinimo in immensum felicis cursus imperii, nec humanorum terminos curent, qui semper divina meditantur. Certe cupitorum irriti non sumus, qui cum optemus maxima, id faciamus benignius quam securius; quod propter coelestem in illo favorem tam certa adipiscendi spes est, quam optandi soluta libertas. Has igitur gratulationes, quae praesentibus excitantur, quaeque superiorum memoria vigent, aut quasi in posterum redundatura cogitatio avida depascitur; quis omnium queat flagrantissimis 0584C audientium studiis satisfacere dicendo? Jam vero cum publicas tantum utilitates amplecti velim, et unusquisque privatim suas cogitet, tremebunda proferatur oratio, quae tacita reputatione vincenda est. In ipsis etiam publicis gestorum ingentium professa 0585A laudatio, cum augendi cupiditatem prae se ferat, non injuria minuendi metum faciunt, quae spem amplificationis ex magnitudine sustulerunt.

III. Quis, oro, Constantine maxime? praesentem enim mihi alloqui videor, qui etsi conspectu abes, revelli tamen mentibus non potes: quis, inquam, aspirare laudes tuas valeat aequiparandi magis spe, quam gratia non tacendi? Quis tam potens fandi, cujus copia tam larga, tam felix, quae cum virtutes attrectaverit, non aut circumventa numero, desperato exitu stupeat, aut obterat magnitudinem, aut splendore obsolefacta tantum nitoris habeat, quantum ex rerum luce collegerit? Cujus cum divina virtus, et ejus misericordia comes, appendixque victoria urbem Romam non praecipitantem exceperit, sed 0585B afflictam ac plane jacentem excitarit, recrearit, erexerit, cumque aliae felicissimae tuae prius ac deinceps expeditiones non minus in se operis amplexae sint, quam ex ipsis faucibus fati Roma servata; quid dignum magnitudine tua excogitari ac dici potest, in cujus laudibus id maximum non est, quod in terrarum orbe primarium est? Nobilissimorum quoque Caesarum laudes exequi velle studium quidem dulce, sed non et cura mediocris est, quorum in annis pubescentibus non erupturae virtutis tumens germen, non flos praecursor indolis bonae, laetior quam uberior apparet, sed jam facta grandifera, et contra rationem aetatis maximorumque fructuum matura perceptio. Quorum alter jam obterendis hostibus gravis terrorem paternum, quo semper barbaria omnis intremuit, 0585C derivare ad nomen suum coepit; alter jam consulatum, jam venerationem sui, jam patrem sentiens, si quid intactum aut parens, aut frater reservet, declarat mox victorem futurum, qui animo jam vincit aetatem. Rapitur quippe ad similitudinem suorum 0586A excellens quaeque natura, nec sensim ac lente indicium promit boni, cum involucra infantiae vividum rumpit ingenium. Unde enim principis maximi tam effusus in liberos animus, nisi quod in illis jam simulacrum sui conspicit?

IV. Commendet inferioribus suos sola necessitudo naturae, et qualescumque diligant, qui in illis, quod ex se desiderent, non habent: praestantissimum principem hoc maxime juvat, quod in annis primoribus jam sunt ductae lineae, quibus virtutum suarum effigies possit includi: et pater optimus, sed melior imperator, non tam sibi quam reipublicae gaudet, cum liberos sibi similes intuetur. Quibus ad perficienda, quae ingenerata sunt bona non segnis virtutum opifex disciplina conjungitur: ut spes aequiparandi patris 0586B certa sit. Quippe indole similes, sed sub eodem magistro discendi fortuna felicior. Ipsum a tenero intuentes, in ipsum oculis ac mente conversi, nihil ab ejus contemplatione deflectunt, incerti mirentur, an diligant: nisi quod necesse est utrumque permixte simul fieri. Nam et amor, factorum commendator est, unde nascitur admiratio; et facta cum mira sunt, amorem invicem creant. Ita spectantibus liberis quidquid ab eo pulcherrime geritur, cum propter ipsum magis placuit, tum studio imitationis inolescit. Jam tibi quidem in erudiendo, imperator optime, non omnia proponebantur, quae sequi velles. Nisi quod recte factorum contemplator acerrimus, si quid secus fieret, a spectandi cura pudentes oculos abstrahebas. Dabit enim veniam clementia tua, si audaciorem veritas 0586C facit.

V. Existimare quidem de principibus nemini fas est: nam et in vestibulo suo inquirentem repellit objecta veneratio, et si qui mentem propius adegerunt, quod oculis in solem se contendentibus evenit, 0587A praestricta acie, videndi facultate caruerunt; verum tu facis, principum maxime, ut patere videantur, quae prius obstructa fuerant, qui tam optas totus videri quam caeteri recusabant. Non terror obtentui est, nec occultandis quae plerumque intrinsecus latent, demorandoque aspectu ostentatio speciosa prohibetur. Obtutus hominum benignus receptas, nec intuentem iniquus fulgor retundit, sed serenum lumen invitat: nunc denique intelligimus, quae desideranda in prioribus fuerant, postquam ea, quae operta in caeteris veriti sumus, in te reserata veneramur. Igitur, ut facitis, beatissimi Caesares, per omnes paternarum laudum vias ite securi. Non simplici quidem itinere humerosae ejus virtutes ingrediuntur, sed omnia ad eumdem gloriae exitum ferunt. Nullae cupiditatum deflexiones, nullus erroris anfractus: 0587B ut verenda progredientibus non sit dispendiosa revocatio. Itaque maturiorem cursum instituistis, qui moram considerandi itineris non habetis. Sed mihi circumvento hac ipsa rerum copia, quae potissimum capessenda sit via, qui aditus fiat incertum est: ita specie se multa offerunt paria, magnitudine congruentia.

VI. Verum ut in magnis domibus interiorem ornatum vestibula ipsa declarant, sic nobis venturis ad ingentium virtutum stupenda penetralia debet laudationis ingressum et praedicationis januam Roma praebere. Quae demersa quondam tyrannidis impiae malis, et quo major eo miserabilior, majestatis pristinae decus ad misericordiae ambitum conferebat. 0587C Tibi tamen, Constantine maxime, etiam in illa sui sorte venerabilis, quod quos impense amamus observantia illorum integra est, etiamsi fortuna dilapsa est. In abjectos officia gratiora sunt quae non ex misericordia, sed ex honore venerunt. Sed nimirum recte a sapientibus ponitur connexio inter se apta 0588A virtutum. Sic enim mutuo et opera juvant, et fructum operae partiuntur, ut facile appareat inseparabilis et indiscreta permixtio. Gessisti bellum, Imperator maxime, quod tibi non minus onus Urbis imposuit, quam ejusdem aerumna persuasit. Itaque non plus ex eo laudis fortitudini tuae datum quam pietati tributum est, quod dum scelestos persequeris, miseros liberasti. Constituta enim et in perpetuum Roma fundata est, omnibus qui statum ejus labefactare poterant cum stirpe deletis.

VII. Non enim, qui bellorum eventus solent esse, per varios et volubiles casus Mars dubius erravit, nec fortunae vicissitudo, quae plerumque prosperis rebus triste aliquid agglutinat, victorum laetitiam vulneravit, sed tanta hostium et tam ampla caedes, tam 0588B felix et incruenta victoria fuit, ut credas non bello ancipiti dimicatum, sed solas impiorum poenas expetitas. Tantum etiam inter arma bona conscientia sibi vindicat, ut jam coeperit non virtutis magis quam integritatis esse victoria. Spectat enim nos ex alto rerum arbiter Deus, et quamvis humanae mentes profundos gerant cogitationum recessus, insinuat tamen sese totam servatura divinitas; nec fieri potest ut cum spiritum quem ducimus, cum tot commoda quibus alimur divinum nobis numen impartiat, terrarum se curis abdicaverit, nec inter eorum vitas dijudicet quorum utilitates gubernat. Illa igitur vis, illa majestas fandi ac nefandi discriminatrix, quae omnia meritorum momenta perpendit, librat, examinat: illa pietatem tuam texit, illa nefariam illius 0588C tyranni fregit amentiam, illa invictum exercitum tuum, tot victoriarum conscientia plenis pectoribus ardentem, tantis insuper viribus juvit quantas praestare aut Deus potuit, aut amor tuus debuit; ut horrendas acies, ut incognita ferri et corporum robora fulmineus miles everteret, ut quidquid instruxerat 0589A diuturni sceleris longa molitio felici congressione consumeres.

VIII. O tuam, Imperator, non victoriam magis quam clementiam praedicandam! Gravate etiam apud animum tuum male pereunt. Invitus pugnasti, qui tam facile vincebas. Jamdudum quippe praevideras hominem non imperando habilem, non tantae majestatis capacem; quod magnitudo male crediti muneris extra animi angustias effluebat: quod qui tueri nequeunt, ubi sub tanto onere fortunae infirmitas lapsa est, faciunt licentiam de potestate. Quid ego referam infelicium indignissimas caedes? quid inexpletos libidinum pastus? quid miseras patrimoniorum direptiones? Sileantur haec sane, non tantum ne sopitam malorum memoriam oratio mea suscitet, sed ne sanctissimas 0589B principis laudes dum aliena vitia depromimus, sermo talis incestet. Incrementum quidem adeptae felicitatis est malorum commemorata depulsio; verum ut in segetibus, etiamsi multa quae humum obsederant industria revellenda sunt, laborem tamen purgati soli nesciunt qui fructus editos intuentur; sic Constantini laudibus satis est dum efflorescentia bona cernimus ne mala excisa reputemus.

IX. Ferebas tamen, Imperator, ferebas illum in tantis malis ludentem, et cum omnia tu scires, vota hominum connivendo, patiendo, fatigabas: qui ne sic quidem injuste arma caperes, etsi nondum ab homine lacessitus, jam tamen vitiorum ejus inimicus. Sed, quod erat consentaneum clementiae tuae, experiebaris remedia molliora, ut quod leniri quam resecari malles 0589C mitior medicina sanaret. Quin extorques animo tuo et conveniendi studium, et concordiae voluntatem? si concordiam quam veniam appellari fas est cum qui potest vincere optat ignoscere. Et non dubito quin hanc rationem coelestis prudentia tua duxerit, quod conjunctione sua flagrantissimas hominis cupiditates vel extingueret penitus, vel modice temperaret. Nulla 0590A quippe est libido tam vecors, quam non capiat cum in consortium temperantia venerit. Dejicit oculos deformis ignavia, ubi ei pulchritudo virtutis objecta est. Tergiversari atque haerere petulantiam videas gravitate, modestia et decore confusam: ut appareat te, Imperator optime, concordia imperanda non illi impunitatem vexandae Urbis daturum, sed leniorem petiisse victoriam; cum malles vitia ejus quam arma superare.

X. Sed profecto nulla vi possunt coire, quae naturali divortio dissident: nec ulla tam fidelis est copula, quae in diversum tendentia nexu suo teneat. Perpendit scilicet secum excellens prudentia tua, eique semper pietas applicata, omnes concordiae commoditates; illam esse fundamentum ac radicem otii, bonorum civilium seminarium, quietis publicae segetem, 0590B et almam pacis altricem. Sed o quam aeger est ad honestatem recursus his, qui jam gradum ex nequitia protulerunt! Vocas ad societatem; appetitum tuum refugit, adversatur, horrescit; nihil sibi putat tecum commune, quia nihil simile est; jam certe quiescere virtuti integrum non est. Nam bellum animo gerere, armis abstinentem, non concordiae ratio est, sed ignava dissensio.

XI. Licet non sit in his ratio desideranda qui semel de via praecipites ire coeperunt, mirari tamen nequeo, cum id delatum non amplexus sit, quod impudens esset si auderet optare. Utrum Urbis funestam illam lacerationem lente ac remisse te laturum putavit? Sed natura affert ut injuriae ejus quem diligas etiam si re ipsa graves sunt, fiant tamen amore graviores: an 0590C credidit conserenda manu non inferiorem? Hoc vero quam opinari non potuerit exitus docuit, cum signis tam saepe collatis, nihil unquam fuerit, quod aut spes aucuparetur, aut fortuna promitteret. Dolis, credo, existimavit decipi posse. Sed non virtus tua de congressione, quam prudentia est de fraude securior. Quis enim ad praesentiendum sagacior? quis vigilantior 0591A ad videndum? Quis contemplatur praesentia acrius, ventura prolixius, ambigua certius, captiosa felicius? Non hinc tecum Lynceus ille certaret, qui, ut poetae ferunt, parietum septa et arborum truncos visu facile trajiciebat; aut etiam ille quem eadem vetustas locuta est, cum in Siciliensi specula constitisset, conspicari solitum naves quae Africae portum subirent; cum prospectum hominis non aer offusus, quem crassiorem exhalatio maris faceret, non tantum disjunctarum regionum longinquitas impediret.

XII. Cum spes omnis frigere debuerit, et voluntas pacificandi alienata sit, quis dubitet divinitus armis tuis deditum, cum eo dementiae processerit, ut ultro etiam lacesseret quem ambire deberet? O quam acres habes dolorum aculeos contumelia quam imponit inferior! 0591B ecce enim, proh dolor! verba vix suppetunt, venerandarum imaginum acerba dejectio, et divini vultus litura deformis. O manus impiae! o truces oculi! Ita non caligastis? In quo lumen mundi obscurabatis, meritas ipsi tenebras non imbibistis? Commovere tandem, conscia virtus, nec permittas hoc furori, cui de te aliud non licebat. Sed quid tandem assequeris caeca dementia? Aboleri hic vultus non potest. Universorum pectoribus infixus est; nec commendatione cerae, aut pigmentorum fucis retinet, sed desiderio efflorescit animorum: una demum Constantini oblivio est humani generis occasus. Nunc vero commendabiliorem injuria tua faciet patientiam ejus, avidius expetent quem pictura non reddit. Flagrantiora sunt animorum desideria cum oculorum solatia 0591C perdiderunt.

XIII. Nihil profecto gravius, nihil miserius Roma doluisti. Quamvis recondita alte magis gemeres, et 0592A ingestos quotidie luctus callo quodam obduratae patientiae sustineres, confessus est se inconsultior dolor, nec timuit deprehendi, et male clausi signa moeroris per vultus indices exierunt. Hoc enim, Roma, tot vulneribus saucia vindicari volebas, cum tamen praestantissimus princeps injuriae suae negligens ulcisci tuas mallet. Ita ambo, benigni ratiocinatores officiorum, paria fecistis, tu voto, quo solo valebas, ille amore pariter et facultate, ut tantum bonorum tibi tribueret quantum te sibi velle recognosceret. Pugnasti igitur, Imperator, coactus quidem, sed hoc maxime victoriam meruisti, quia non desiderabas. Optasti pacem, sed ignosce si plus omnium vota valuerunt. Nec illa solita obsecundare coeptis tuis divinitas, in hoc refragata est; sed aliquid ex sententia 0592B tua non cedit, ut plus pro meritis iniret. Negata est concordia cui erat parata victoria.

XIV. In ore denique est omnium Galliarum, exercitus visos qui se divinitus missos prae se ferebant. Et quamvis coelestia sub oculos hominum venire non soleant, quod crassam et caligantem aciem simplex et inconcreta substantia naturae tenuis eludat; illi tamen auxiliatores tui aspici audirique patientes, ubi meritum tuum testificati sunt, mortalis visus contagium refugerunt. Sed quaenam illa fuisse dicitur species? qui vigor corporum? quae amplitudo membrorum? quae alacritas voluntatum? Flagrabant verendum nescio quid umbone corusci, et coelestium armorum lux terribilis ardebat: tales enim venerant, ut tui crederentur. Haec ipsorum sermocinatio, hoc 0592C inter audientes ferebant, Constantinum petimus, Constantino imus auxilio. Habent profecto et divina jactantiam, et coelestia quoque tangit ambitio. Illi 0593A coelo lapsi, illi divinitus missi gloriabantur quod tibi militabant. Ducebat hos, credo, Constantius pater, qui terrarum triumphis altiori tibi cesserat, divinas expeditiones jam divus agitabat. Magnus hic quoque pietatis tuae fructus, quod quamvis particeps coeli ampliorem se fieri gratia tua senserit, et cujus munera in alios influere jam possent, in eum ipsum tua munera redundarint.

XV. Cedat tibi non recentium saeculorum modo, sed totius memoriae vetustas, quamvis illa, recti appetens, et nullo unquam depravata in officio, glorietur penes se sanctitatis famam stetisse. Sed nec leguntur praeconia hominum ubi quaeruntur judicia divina. Illi igitur veteres, laudati vitae moderatores, qui refrenandis cupiditatibus restricte compteque vixerunt, quorum 0593B omnis aetas armis conterebatur; quando tantam in praelio divinam opem pro merito integritatis habuerunt? ut qui longe a virtutibus tuis distant, in proximo saltem justitiae gradu reponantur. Romano quodam in bello ferunt duos cum equis juvenes, spectatos forma pariter ac viribus, quia in dimicando praeter caeteros insignes fuissent, jussu imperatoris ad remunerandam industriam requisitos. Ubi nulli inveniebantur, fides habita est divinos fuisse, quod cum laborem sedulo communicavissent, laboris pretium respuissent. Equidem historiae non invitus assentior. Neque enim in hoc veri interpolatrix tenenda, quae se non vanam antiquitatis nuntiam pollicetur. Sed tamen illi, qui hoc annalium monumentis illigaverunt, verebantur ne apud posteros miraculi fides claudicaret. 0593C Estote, o gravissimi auctores, de scriptorum religione securi; credimus facta qui majora nunc sensimus. Magnitudo principis nostri gestis veterum fidem conciliat, sed miraculum detrahit. Pro auxilii 0594A copia negotiorum ratio metienda est. Duo quondam juvenes, sed nunc exercitus visi. Hoc certe uberius, nec infirmius veritate. Stat argumento duplici fides nixa. Sic Constantinus juvari meruit, sic debuit Roma servari.

XVI. Magnum hoc, Imperator maxime, sed de tua pietate non mirum. Adesse tibi in omnibus summam illam majestatem, quae te circumflexa tueatur, conjectura mentium tenebamus, etsi nondum ad fidem patebat oculorum. Etenim cum mens tua mortali contagione secreta, pura omnis, funditus sincera, ubique se promerendo Deo praestet, cum gloria tua humanum modum supergressa sit, quis est hominum quin opitulari tibi Deum credat, cum id et vita mereatur, et rerum magnitudo testetur? Parumper igitur ab instituto 0594B cursu non ingrato diverticulo recedamus. Tenebo hunc orationis modum, ut nec inhumane de caeteris muta sit, nec odiose de instantibus obloquatur. Tu, Imperator optime, inito principatu, adhuc aevi immaturus, sed jam maturus imperio, ostendisti cursum aetatis non expectandum in festinatione virtutis. Tu exinde domi militiaeque juxta bonus, nusquam gradum extulisti quin ubique te gloria quasi umbra comitata sit. Tu ferocissimis regibus, Ascarico et comite suo captis, tanta laude res bellicas auspicatus es, ut jam inauditae magnitudinis obsidem teneremus. Ut Herculem ferunt tenerum adhuc atque lactentem duos angues manu elisisse, ut jam infantulo indoles futuri roboris immicaret, sic tu, Imperator, in ipsis imperii tui cunabulis, quasi geminos dracones necares, per 0594C saevissimorum regum famosa supplicia ludebas.

XVII. Franci ipsi, praeter caeteros truces, quorum vis cum ad bella effervesceret ultra ipsum Oceanum aestu furoris evecta, Hispaniarum etiam oras armis 0595A infestas habebat: ii igitur sub armis tuis ita conciderunt, ut deleri funditus possent, nisi divino instinctu, quo regis omnia, quos ipse afflixeras conficiendos filio reservasses. Quamquam ad gloriam vestram foecunda malis suis natio ita raptim adolevit, robusteque recreata est, ut fortissimo Caesari primitias ingentis victoriae daret, cum memoria acceptae cladis non infracta, sed asperata pugnaret. Differamus parumper Italicas expeditiones, quibus Segusiensium civitatem, quae superatis Alpibus Italiae claustrum objicit, cum vi et virtute velut januam belli refregisses, inde per objectas acies, per exercitus obvios, usque ad Romana moenia inoffensus victoriarum impetus percucurrit.

XVIII. Quid memorem Bructeros? quid Chamavos? 0595B quid Cheruscos, Vangionas, Alamannos, Tubantes? Bellicum strepunt nomina, et immanitas barbariae in ipsis vocabulis adhibet horrorem. Hi omnes sigillatim, dein pariter armati, conspiratione foederatae societatis exarserant. Tu tamen, imperator, cum tantam belli molem videres, nihil magis timuisti quam ne timereris. Adis barbaros, et dissimulato principis habitu, quam proxime poteras cum duobus accedis. Nunquam est excelsior principatus quam cum se publico submittit officio. Facis verba, spem illorum agitas, et versas credulitatem, negas te esse praesentem. O vere caeca barbaria, quae in illo vultu signa principis non videris, quem nec sic quidem senseris, cum intra jactum teli securus sui staret, Constantinum esse! Qui hoc poterat non timere, dubitare quidquam potes 0595C per omnia subnixum Deo vadere? Invictos ducis, et solus timeris. Tot regna, tot populi et tantarum nationum congregatio, indignam se viribus tuis putat, quem credit absentem. Tibi tamen incrementum 0596A laudis ex multiplicatione terroris est, magnificentius congregata obteris, quae scrupulosius dispersa sequereris. Innumerae simul gentes ad bellum coactae, sed uno impetu tuo fusae, dum collativam vim comparant, compendiosam victoriam praestiterunt.

XIX. Uno hoc bello, si debitis laudibus immorari vacaret, dies integer conderetur. Nunc ita omnia praetervolans cecidit oratio, ut victoriarum tuarum non summam evolveret, sed ornamenta monstraret. His rebus semper e re publica gestis tanta vi tantoque successu, ut nunquam virtus tua intremuerit, prudentia haeserit, felicitas claudicarit, satis, ut opinor, probatum est perpetuam in te benignae majestatis opem fluere: ut coelestes exercitus tui non tunc primo missi, sed tum demum intellecti esse videantur. 0596B Talis igitur ad liberandam Italiam et tam tutus accedis, ut cum res bellica caecos habeat eventus, in te tamen dimicandi voluntatem pro victoriae pignore teneres, etsi abessent auxilia divina. Aderat enim robustus, et florens, plenus virium, animi plenus exercitus, laetus armis, et militiae munia exequens studio magis quam necessitate, quippe cui stipendia sunt pauciora quam praelia. Cum dico praelia, significo victorias, praeterea tam amans tui quam tibi carus. Ignosce enim superba virtus, quantumvis fiduciae et spiritus capias, amor principis facit militem fortiorem.

XX. Antiqua admodum res est quam proferam, sed non indigna memoratu. Illyrii quondam, despicientes Eropi regis infantiam, Macedones bello lacesserunt. 0596C Et prima quidem congressio secundum illos fuit; verum Macedones cum bellum reficerent, regem suum in cunis ad aciem detulerunt. Cum illos ira, hos miseratio, illos signorum cantus, hos pueri vagitus 0597A accenderet, mutata est ratio certaminis; vicerunt qui amore pugnabant. Quanto igitur est amor fidelior accepti beneficii memoria, quam praesumptione futuri, quod illic percepta res juvat, hic expectata blanditur, tanto tui animosius dimicaverunt, qui non puero spem gratiae munerabatur, sed principi post natos homines benignissimo meriti debitum rependebant.

XXI. Primam igitur Segusiensium civitatem, quam primam iter dederat, victoria facilis amplexa est. Quae resistendi pertinacia ita in se imperatoris vim convertit, ut pietatem tamen non alienaverit. Nam cum introitus vi manu quaereretur, et portarum inflammatio ignem late distulisset, cujus facilis per adjuncta contagio partu pestifero valescebat, maxima benignissimi imperatoris fuit cura, non modo ut incendium 0597B non adjutum senesceret, sed oppressum emori posset; et longe operosior clementia quam fortitudo ejus perspecta est: cum plus in conservanda urbe quam in capienda fuerat laboris oriretur. Itaque digrediens sic cupidam sui fecit, ut eam ad omne obsequium non victoriae metus componeret, sed admiratio lenitatis.

XXII. Optima aiunt esse remedia quae ad usum corrigendi nostri ex aliena calamitate nascuntur; verum animus pravitate, velut morbo impeditus, dilectum boni non habet. Ecce jam apud Taurinos venientem pugna gravior expectat, nec Segusiensium vastitas monet ut sibi caveant; nec cogitant quod cum principe res futura sit, quod neque vis ejus resistendi spem faciat, nec mansuetudo rationem. Campum late jacentem tantus miles oppleverat, ut non improbaret 0597C fiduciam qui instructos videret. Quae enim illa fuisse dicitur species, quam atrox visu, quam formidolosa, operimento ferri equi atque homines pariter obsepti? Clibanariis in exercitu nomen est. Superne omnibus 0598A tectis equorum pectoribus demissa lorica, et crurum tenus pendens, sine impedimento gressus, a noxa vulneris vindicabat.

XXIII. Te tamen, Imperator, non terruit, nec quod tanto numero duplicabat armatura terrorem, nec quod vim armis numerus addebat. Certum est enim pro negotii modo animosam esse virtutem, quod ex se rerum captum suum temperat: in parvis prope ad securitatem remissa, in mediocribus modice intensior, ubi magna venerunt, juxta magnitudinem exantlandi operis erigitur. Illa armorum ostentatio, et operti ferro exercitus, qui imbelles oculos vulnerassent, invictas mentes incitaverunt: quod imbutus imperatoris exemplo totis animis ejus miles ardescit, cum invenit hostem quem vinci deceret. Cataphractos equites, in 0598B quibus maximum steterat pugnae robur, ipse tibi sumis. His disciplina pugnandi est, cum aciem arietaverint, servent impressionis tenorem, et, immunes vulnerum, quidquid oppositum sine haesitatione perrumpant.

XXIV. Sed tu, imperator prudentissime, qui omnes bellandi vias nosses, opem ex ingenio reperisti, quod tutissimum est, eludere, quod est difficillimum sustinere. Diducta acie, in irrevocabilem impetum hostes effundis, dein quos ludificandos receperas reductis agminibus includis. Nihil proderat contra tendere, cum ex industria tui cederent. Flexum ad insequendum ferreus rigor non dabat. Ita nostri proditos sibi clavis adoriuntur: quae gravibus ferratisque nodis hostem vulneri non patentem caedendo defatigabant, ac 0598C maxime capitibus afflictatae, quos ictu perturbaverant, ruere cogebant. Tunc ire praecipites, labi reclines, semineces vacillare, aut moribundi sedilibus attineri, permixta equorum clade impliciti jacere, qui reperto 0599A sauciandi loco passim equitem effreni dolore fundebant. Ad unum interfectis, omnibus tuis integris, horrorem armorum ad miraculum victoriae transtulerunt, quod qui invulnerabiles habebantur sine tuorum vulneribus interissent. Antoninus imperator in toga praestans, et non iners nec futilis bello, cum adversum Parthos armis experiretur, visis cataphractis, adeo totus in metum venit, ut ultro ad regem conciliatrices pacis litteras daret. Quas cum rex immodicus animi respuisset, insolentia quidem barbari debellata est, sed patefactum est in his armis tantam inesse violentiam, ut et vincendus fideret, et superaturus timeret.

XXV. Quid ego referam post tantam et tam gravem pugnam quod apud Brixiam magnus quidem et acer 0599B equitatus esset, fuga quam visu astutior, et primo impetu tuo pulsus, Veronam usque contendit ad praesidia majora? Neque id dedecori fuit, quod excusati fugiunt qui tibi cedunt. Contingat quinimo timiditati miserae res ostentanda, fuga quae habuerit dignitatem. Ipsa autem Verona, freta immanibus copiis, quas in unum adventus tui formido conduxerat, cum multorum jam clades accepisset, facta est parumper metu cautior, non ratione felicior. Muris se ab impetu vindicat. Aderat quidem Ruricius, experientissimus belli, et tyrannicorum ducum columen. Per tota admodum moenia magna vis hominum, et apud Brixiam plerique jam fracti: ut in corpore cum aliqua pars aegra est, valetudo omnis contaminari solet; sic illius multitudinis portio malo affecta, totum exercitum timoris 0599C contagio dissiparat. Quam faciles lapsus infirmitas haberet, cum eam intempestiva movit audacia, cum saepe alias, tum maxime in illa obsidione perspectum est. Clausi impetum faciunt, et qui se aliquamdiu latendo a morte defenderant, facta pugnandi copia poenas eruptionis temerariae pependerunt. Idemque Ruricius magna suorum clade rejectus in moenia, spe jam 0600A lassa, sed adhuc mente vesana, cum se Veronam proripuisset, novos eodem egit exercitus, et praecipitante jam die bellum non detrectavit, pugnae avidior quam salutis. Sed eum exitus magis quam merita fefellerunt. Nam furorem mors domuit, quem non potuerat, nec considerati ratio, nec victi formido sanare.

XXVI. O nox illa aeternis saeculis monumentisque mandanda! cum spissis tenebris congressus fortunae totum liceret, tu tamen, Imperator, non intutior tempore quam Deo tectior, saevissimo hosti multus instares, et libertate caedis exultans donum noctis duceres quod pugnantem nemo servaret, per infestas acies interritus vadis, densissima quaeque perrumpis, dejicis, proteris. Mortis decus perdunt quos ignoratus affligis: nisi quod te ipsa vis tua cogit agnosci. Nihil 0600B enim te permovent tubarum fractae voces, horrendus militum clamor, permissa casibus vulnera, illisi cominus gladii, cadentium graves gemitus, arma late strepentia, et in unum quemdam sonitum diversi fragoris acta confusio, quod haec omnia aut virtus negligit, aut ira non sentit. Nox ipsa, justissima bellantibus causa terroris, vehementiorem te agendis stragibus fecerat. Quod solum enim virtutis tuae impedimentum est, miserationem tenebrae non habent: ut intelligi liceat quantum illo in bello vis tua perfecerit, pietate non retenta, et majestate secura. Praelio vix multa nocte confecto, fessus caedibus, anhelus ex bello, cruore oblitus, sed hostili, ad ob idionis vigilias recurrebas. O fortuna! O praepotens Roma! Quam tu unquam gratiam pro tantis his laboribus referes? Nisi 0600C quod indulgentissimus princeps, tanquam hoc ipsum tibi debeat, eo cariorem habet quo majore labore servavit.

XXVII. Et quoniam me ad Urbis commemorationem fors quaedam intulit, non rerum ordo deduxit, neque revocare inde orationem fas est quo jamdudum contenta veniebat, praetereo te Aquileia, te Mutina, 0601A caeterasque regiones, quibus propter insecutas incredibilium bonorum commoditates gratissima fuit ipsius oppugnationis injuria. Senserunt enim translatis ad fortissimum principem fortunarum suarum gubernaculis quam facile omnia ad salubrem cursum redirent, quae ita deferebantur, ut mox aut malorum omnium scopulis illiderentur, aut miseriarum vadis adhaerescerent. Praetereo inquam et haec, et alia complura, quorum est et sigillatim onerosa moles, et omnium simul acervus onerosior. Nam quae diducta ferre nequeas, his congregatis subire, spei importunioris est quam fiduciae promptioris. Recuperata igitur Italia, hic primus fuit liberandae Urbis gradus, et ad victoriam facilis ascensus, quod illum semper exedendae Urbis visceribus inhaerentem ex assuetis latebris vis 0601B divinitatis excussit. In quo quidem tantum momenti fuit ad perficiendae rei facilitatem, ut non tam gloriandum sit virtuti tuae, praestantissime Imperator, quod eum viceris, quam gratulandum felicitati, quod ad pugnam potueris evocare.

XXVIII. Non enim casu, non fiducia, factum putemus, ut ultro etiam exercitum educeret adversum eum, cujus adventus stridorem ipsum perhorresceret, nisi animum jam metu devium infestior deus, et pereundi maturitas perpulisset: quod ipsa ratio disponendi exercitus docuit illum mente perdita, implicatoque consilio, cum eum pugnae locum caperet, ut interclusa fuga moriendi necessitatem imponeret, cum spem victoriae non haberet. Quod quidem imperatori nostro optandum largiter fuit, qui hoc uno maxime offenditur, 0601C si certamen lubricum faciat spes prompta fugiendi. Relaxaverit acies, aut frons impulsa titubaverit, fiducia manuum ad pedes migrat. Non amas, Imperator, bella, nisi ferventem hostem in gradu suo praecisa fuga teneat, ut aut ferro concidat, aut miseratione servetur. Apud Tiberim igitur suos instruxit, sic ripae locatos, ut ultimorum vestigia praesagio quodam eventurae cladis unda fatalis allueret: ita vero multitudine suppeditante, ut ultra quam visus agi posset, extenta acies pertineret; non quo frons imbecilla tractu invalido duceretur, sed tanta subsidiorum atque ordinum 0602A confirmatione, ut acies non porrectior quam robustior murum utrinque praeberet; quod eam nec constipatio contraxisset, nec longitudo tenuaret.

XXIX. Praetermittam hoc loco, Constantine maxime, disponendi militis tui miram incredibilemque rationem: hoc enim persequi vellem, quem tenuisset locum coelestis exercitus dicam. Quanquam non illos arbitror stetisse nisi tecum; difficillimam enim pugnae partem tibi diligis, et tanquam pro fortunae gradu modus virtutum debeatur, ita inter tuos non vis principatu magis excellere quam labore. Cumulatissimum quidem principis munus est, si manu cesset, non cessasse consilio; sed tu non segnior gerere quam jubere, simul exercitus tuos monitu regis, opere juvas, incendis exemplo. Quod hic etiam facis promptius 0602B quam in caeteris praeliis; quod in praesenti erat tam ampla pugnae merces, quam pugnator illustris; et statim Roma victoris. Cujus rei cum imaginem coepi, dicturus horresco. Invadis primus aciem, solus irrumpis. Obumbrant euntem telorum irriti jactus, sonat ictibus umbo securus. Hos quos trabalis hasta dejicit, insultans ferus proterit. Fulget nobilis galea, et corusca luce gemmarum divinum verticem monstrat. Auro clypeus, auro arma collucent. O quantam vim possides virtus, quae in hoc habitu plus terroris praeferas quam decoris! Secuti hunc ardorem fortissimi milites, et dignos se ductu ejus imperioque testati, sic viritim laboraverunt, quasi summa res singulorum manu niteretur.

XXX. Non commemorabo hic tectas continuis stragibus 0602C ripas, non oppletum acervis corporum Tiberim, et inter congestas alte cadaverum moles aegro nixu ac vix eluctantibus gurgitibus exeuntem, quodque illum ipsum tyrannum non mors virilis, sed fuga turpis prodidit, et dignum ignaviae et saevitiae exitu fluctus sanguinei necaverum. Perstringi haec satis est, quod et pridie prolixius mihi dicta sunt, neque pro dignitate exequi copia est, et ne pugna raptim gesta diutius narrata quam confecta videatur. O si nunc mihi facultas daretur sermonis pro rerum dignitate figurandi! Adhiberem omnes flosculos, et abuterer exquisito quodam lepore ac venustate 0603A dicendi. Jam strepitus Martii, jam tubarum sonores festivis vocibus resultanti favore mutantur. Dicendus in Urbem ingressus est imperatoris; et in exprimendo senatus populique Romani maximo gaudio, ingrata nisi et ipsa lasciviat oratio. Nullus post Urbem conditam dies Romano illuxit imperio, cujus tam effusa tamque insignis gratulatio aut fuerit, aut esse debuerit; nulli tam laeti triumphi quos annalium vetustas consecratos in litteris habet.

XXXI. Non agebantur quidem ante currum vincti duces; sed incedebat tandem soluta nobilitas. Non conjecti in carcerem barbari; sed educti e carcere consulares. Non captivi alienigenae introitum illum honestaverunt, sed Roma jam libera. Nihil ex hostico accepit, sed seipsam recuperavit, nec praeda 0603B auctior facta est, sed esse praeda desivit, et, quo nihil adjici ad gloriae magnitudinem majus potest, imperium recepit, quae servitium sustinebat. Duci sane omnibus videbantur subacta vitiorum agmina, quae Urbem graviter obsederant. Scelus domitum, victa perfidia, diffidens sibi audacia et importunitas catenata; furor vinctus, et cruenta crudelitas inani terrore frendebant: superbia atque arrogantia debellatae, luxuries coercita, et libido constricta nexu ferreo tenebantur. Sequebatur hunc comitatum suum tyranni ipsius teterrimum caput; ac, si qua referentibus fides est, suberat adhuc saevitia, et horrendae frontis minas mors ipsa non vicerat. Injiciebantur vulgo contumeliosissimae voces. Nam et ludibriis oppressoris sui auspicari libertatem juvabat, et mira 0603C cum voluptate conceptus e vita terror, insultatione interitus obterebatur.

XXXII. Quis triumphus illustrior? quae species pulchrior? quae pompa felicior? Dicam itaque, Imperator, quo uno satis mihi videor divinam gloriam tuam significaturus. Quot in illo turpitudinum notas extinxeras, tot in te laudum infulae refulserunt. Fraudari indulgentissimus princeps ea gratia neminem voluit, quominus omnia quo odium ejus pervaserat, spectaculum tyrannici funeris expiaret. Ubique 0604A jam quidem laetitiam gestae rei diffuderat fama velox, et ad celeritatem nuntii pennata victoria; insequebatur tamen uberiore cum gaudio ipsius rei fructus, quod ad animum languidius accedunt quae aurium via manant, quam quae oculis hauriuntur. Itaque tanti per Italiam concursus hominum excitabantur, tantae ex oppidis effusiones, ut facile anteacti terroris testificatio in praesenti exultatione luceret. Pari studio missum ejusdem tyranni ad permulcendam Africam caput, ut quam maxime vivus afflixerat, laceratus expleret. Et nondum satis tempestivo mari, affuerunt tamen navigantibus felices aurae, et fluctus secundi, beatissimamque victoriam ipsa etiam elementa juverunt. Caput, in quo titulus tantae laudis circumferebatur, reddidit Tiberis, prosecuti 0604B sunt venti, maria servarunt. Quonam modo te, potens Africa, quanto laetitiae fremitu, quam insolenti voluptate jactasti? nihil quippe est immoderatius quam post longam tristitiam repens gaudium. Impetu suo fervet; nec ut primum liberum, continuo defaecatum, statim purum est. Nam ut fistulae cum diu interceptae sunt, exitu dato, quo largiores, eo crassiores aquas evomunt; sic vota hominum metu interclusa turbide aliquid egerunt cum cumulata eruperunt.

XXXIII. Hae victoriarum gratulationes. Nec minus uberes fructus reliquarum virtutum fuerunt. Implicatam quidem atque obsitam Urbem gravissimis malis evolverunt indefessa vis atque eximia fortitudo: sed quantum boni prudentia excogitavit, benignitas 0604C et clementia contulerunt? Quorum quid magis juverit difficilis aestimatio est. Nam et calamitate obsessis, finis est voti miseria liberari, et mox vacuitas miseriarum parum grata est, nisi laetitia consequatur. Ita pro se quaeque officiis suis functae fortitudo et liberalitas imperatoris, cumulatissimum Urbis beatitudinem exhaurienda, et congerendis commodis reddiderunt. Facilior quidem et multo proclivior laedendi quam commodandi semper est via, vulnerare integrum quam sauciato mederi, dissipare 0605A rapta quam divulsa componere, cessit tamen rerum haec conditio Principi nostro. Nam quidquid mali sexennio toto dominatio feralis inflixerat, bimestris fere cura sanavit. Sanavit dico: redintegratio status pristini, permulcendo dolori satis est, non et arcessendae gratulationi, nec amplius postules quam ut eum sui non poeniteat, qui solitario modo id egit ut recuperatis quae amiserat non doleret, non etiam ut novorum adoptione gauderet. Praetereo, privatim reddita omnibus patrimonia, quos illa monstrosa labes extorres domo fecerat, praetereo inquam, quia vix sufficit oratio facta publicitus explicare: quanquam cum ex singulis sit coagmentata respublica, et quidquid in eam confertur, ad omnes proportione permanat; et vicissim necesse est quod sigillatim 0605B omnes adipiscuntur in commune reipublicae redundare.

XXXIV. Jam illa vix audeo de tanto principe commemorare, quod nullam matronarum cui forma emendatior fuerit boni sui piguit, cum sub abstinentissimo imperatore species luculenta non incitatrix licentiae esset, sed pudoris ornatrix. Quae sine dubio magna, seu potius divina laudatio, saepe et in ipsis etiam philosophis, non tam re exhibita, quam disputatione jactata. Sed remittamus hoc Principi nostro, qui ita temperantiam ingenerare omnibus cupit, ut eam non ad virtutum suarum decus adscribendam, sed ad naturae ipsius honestatem referendam arbitretur. Quid? faciles aditus, quid? aures patientissimas, quid? benigna responsa, quid? vultum ipsum augusti decoris gravitate, hilaritate permixta, venerandum 0605C quiddam et amabile renidentem quis digne exequi possit? Quarum rerum miraculo sic omnes devinciebantur, ut non tam omnes dolerent quod illum tyrannum ita diu tulerant, quam quod tali principe 0606A tam sero fruerentur.

XXXV. Longum est ex illo percensere beneficia principis, quae in orbem sine modo redeuntia, contexta ejus benignitate fulserunt, ita infinita numero, commodis magna, ut nunquam oblivione gratiam obductura sit vel multitudo omnium, vel utilitas singulorum. Sensisti, Roma, tandem arcem te omnium gentium, et terrarum esse reginam, cum ex omnibus provinciis optimates viros curiae tuae pigneraveris: ut senatus dignitas non nomine quam re esset illustrior, cum ex totius orbis flore constaret. Populi vero Romani vis illa et magnitudo venerabilis, ad imaginem antiquitatis relata, non licentia effraenis exultat, non abjecta languide jacet, sed sic assiduis divini principis monitis temperata est, ut, cum ad nutum ejus 0606B flexibilis et tenera ducatur, morigeram se non terrori ejus praebeat, sed benignitati. Placidam quippe rerum quietem, et profundum Urbi otium gentes perdomitae condiderunt. Vacat remissioribus animis delectamenta pacis adhibere. Celeberrima quaeque Urbis novis operibus enitescunt: nec obsoleta modo per vetustatem redivivo cultu insigniuntur; sed illa ipsa quae antehac magnificentissima putabantur nunc auri luce fulgentia indecoram majorum parcimoniam prodiderunt. Circo ipsi maximo sublimes porticus, et rutilantes auro columnae, tantum inusitati ornatus dederunt, ut illo non minus cupide conveniatur loci gratia quam spectaculi voluptate.

XXXVI. Tantorum Roma compos bonorum, quae quidem ei sunt cum toto orbe communia, haurit in 0606C super ingentis spei fructum, quem propositum sibi ex Caesaribus nobilissimis habet, eorumque fratribus, quorum jam nomina ipsa veneramur, etsi vota nostra interim proferuntur. Nec Lacedaemoniis magis licuerit 0607A hoc instituto rempublicam tueri suam, cum regem nisi ex stirpe Herculis non haberent. Tuos, Constantine maxime, tuos liberos ac deinceps nepotes tecum optat ut tanto a pluribus petantur, quanto ad majora nascuntur. Declarant ecce rationem cupiditatemque votorum facta Crispi Caesarum maximi, in quo velox virtus aetatis mora non retardata pueriles annos gloriis triumphalibus occupavit: cujus ita jam uberes scatent laudes, ut plenae possent videri, nisi coepisse et patrem cogitaremus. Qui quidem nunc nobilissimus Caesar venerandi patris, fratrum, suorumque omnium fruitur aspectu, seque fruendum omnibus praebet. Cruda adhuc hieme iter gelu intractabile, immensum spatio, nivibus infestum incredibili celeritate confecit: ut intelligamus, alacritatibus 0607B nihil asperum, qui ipsam quam a suis petebat tam laboriosam instituerit voluntatem.

XXXVII. Quae tuum, Constantine maxime, mite pectus inundavit gratulatio, cui tanto intervallo videre filium licuit, et videre victorem? Narravit utique exhausta bella, et hoc ad suam gratiam, non ad sui ostentationem, qualis excipiendo hoste, quam resistenti vehemens, quam facilis supplicanti. Audivit haec frater intentus, et puerilem animum spes laeta et blanda gaudia titillarunt; cumque miraretur fratrem, etiam sibi favit, quod ex annis ejus quam proximus tantae gloriae esset agnovit. Nunc te, Constantine maxime, omnes rogamus, cum praesentem laudaveris, cum jam reipublicae flagitanti, cum Gallis desiderantibus reddes, iterum atque iterum moneas 0607C revertentem, neque enim persuaderi facile potest, ut si quando armis vestris contusa barbaria aliquid tamen moverit, sit ille animo, sit consilio tui similis. Temperet modo dextrae, manui parcat, et sit aliquid, quaesumus, in quo te iterum nolit imitari. Te vero, Constantine Caesar, incrementum maximum boni publici, quibus votis amplectitur Romana felicitas? quae de te tantum expectat quantum nomine polliceris: et licet aetas adhuc revocet ab imitatione virtutis 0608A paternae, jam tamen ad pietatem ejus natura deducit? jam maturato studio litteris habilis, jam felix dextera fructuosa subscriptione laetatur. Delegat multa indulgentissimus parens, et quae per te concedit, referri ad gratiam tuam mavult.

XXXVIII. Quid igitur his temporibus fortunatius, cum beneficio Constantini maximi, qui tam mature nobis Caesares dedit, utamur maximis eorum commodis, et integra aetas supersit? Nihil imminuitur, et plurimum sumitur: ut, cum res largiter suppetat, spes tamen illibata permaneat. Quinquenniis igitur feliciter inchoatis, decennia Caesarum nobilissimorum, ultra posteros nostros extendenda, quam impense rogare et orare nos conveniat, ipsis bonis temporum, et reipublicae utilitatibus admonemur. 0608B Jacet in latere Galliarum, aut in sinu tuo fusa barbaria: Persae ipsi, potens natio, et post Romanam magnitudinem in terris secunda, amicitiam tuam, Constantine maxime, non minus trepide, quam amabiliter petiverunt. Nulla in terris tam ferox natio est, quae te non metuat aut diligat. Omnia foris placita, domi prospera, annonae ubertate, fructuum copia. Exornatae mirandum in modum, ac prope de integro conditae civitates. Novae leges regendis moribus et frangendis vitiis constitutae. Veterum calumniosae ambages recisae, captandae simplicitatis laqueos perdiderunt. Pudor tutus; munita conjugia. Securae facultates ambitione sui gaudent, nec aliquis habendi quam plurimum metus; sed in tanta bonorum affluentia magna verecundia non habendi. Hic denique 0608C status rerum est, ut obtinendae potius felicitatis votum geramus, quam augendae cupiditatis. Unum modo est, quo fieri posset Roma felicior, maximum quidem, sed tamen solum, ut Constantinum, conservatorem suum, ut beatissimos Caesares videat, ut fruendi copiam pro desiderii modo capiat, ut vos alacris excipiat; et cum reipublicae ratio digredi fecerit, receptura dimittat.