§II.—De Naturali Hominum Unitate Cum Christo, Eoque Mediante Cum Patre: Ubi Et Vera Hilarii De Eucharistiae Sacramento Fides A Falsis Sculteti Interpretationibus Vindicatur.

76. Inter sententias Hilarii sibi suspectas Erasmus in praefatione sua recenset, quod cum alias, tum in libro de Trinitate octavo, magna contentione defendit, nos quoque cum Patre et Filio unum esse natura, non adoptione, neque consensu. Qua in censura dupliciter potissimum peccat, primo quod non attendens quid Hilarius natura unum definiat, de his vocabulis ex nostro usu dijudicet: deinde quod qua ratione cum 0043C Patre, qua cum Filio nos natura unum senserit, non distinguat. Sed cum Hilarius nos cum Filio natura unum eo maxime probet, quod ipsammet carnis nostrae naturam assumpserit; qui haec illius sententia Erasmo perspecta esse potuit, cui visus est carnis nostrae substantiam Christo denegare? Hinc nemo non videt, quam cum superiore connexa sit haec disputatio. Quam autem sit necessaria, hinc probatur, quod qui ignoraverit Hilarii ea de re sententiam, toto lib. VIII de Trinit. aliisque passim locis plurimum laboret necesse est. Hunc autem laborem nonnullis levare non illibenter suscipimus.

77. Primum igitur observare juverit Hilarium non una ratione nos cum Patre et Filio, sed proxime cum Filio, eoque tantum mediante cum Patre natura 0043D unum dicere, quod ex sequentibus perspicuum fiet. Deinde cum ex hominum arbitrio pendeant nominum definitiones, qui unum natura definiat attendendum est. Haec autem vocabula latius apud eum quam apud nos patere hinc manifestum est, quod lib. VIII, n. 9, generatim dicat: Qui per rem eamdem unum sunt, natura unum sunt, non tantum voluntate. Ex quo concludit num. 7, fideles, qui per fidem quae una est unum sunt, non solo consensu unum esse. Si ergo, inquit, per fidem, id est, per fidei unius naturam unum omnes erant; quomodo non naturalem in his intelligis unitatem, qui per naturam unius fidei unum sunt? Rursum naturalem eorumdem unitatem num. 8 confirmat, quod his unum Christum indutis baptisma 0044A sit unum. Quod unum sunt in tanta gentium, conditionum, sexuum diversitate, numquid ex assensu voluntatis est, aut ex sacramenti unitate; quia his et baptisma sit unum, et unum Christum induti omnes sunt? Sic num. 9, et rigantem et plantantem ex eo unum esse concludit, quia ipsi in uno baptismo renati, una unius regenerantis baptismi dispensatio sint; et paulo post, quia et ipsa res eadem effecti sunt, ut ejusdem rei et efficientiae sint ministri; quasi diceret: Ideo unum sunt qui rigat et qui plantat, quia ad unum effectum, ad unum scilicet baptisma conferendum, unum instrumentum sunt. Demum num. 12 natura eos unum esse innuit, qui honore uno potiuntur, quia honor naturae aut species sit aut dignitas. Sed in quo nos cum Christo natura unum voluerit, propius 0044B dispiciamus.

78. Vir non minus ob acumen ingenii quam ob pietatem suspiciendus, nexum illum naturalem, quo nos Hilarius cum Christo devinciri vult, intelligendum putat Spiritum Dei, qui Christianarum animarum velut anima sit, vitam eis tribuens ac motum; ut fideles omnes a beato Petro unanimes non immerito sint appellati. Hinc quippe fit, ut quemadmodum singula cujusque hominis membra cum anima ad conficiendum unum corpus, ita singuli fideles cum Spiritu Christi ad componendum unum Christi corpus, quod est Ecclesia, naturali nexu devinciantur. Cui interpretationi favet, quod proxime ex lib. VIII de Trin. relatum est, omnes in quantalibet diversitate natura unum esse, quia unum Christum induti 0044C omnes sunt. Neque alio sensu Gregorius Naz. Or. 26, n. 17, cum praemisisset, alios in Ecclesia esse qui dominentur et praesint, alios qui pareant ac regantur; subjicit, Fiunt tamen utrique unum in unum Christum ab eodem Spiritu constricti et compacti, ἀμφότερα ἓν εἰς ἕνα Χριστὸν ὑπὸ τοῦ αὐτοῦ συναρμολογούμενα καὶ συντιθέμενα πνεύματος. Quo spectat illud Augustini serm. 268, n. 2: Quod est spiritus noster, id est anima nostra, ad membra nostra, hoc Spiritus sanctus ad membra Christi, ad corpus Christi, quod est Ecclesia, et Serm. 267, n. 4: Hoc agit Spiritus sanctus in tota Ecclesia, quod agit anima in omnibus membris unius corporis.

79. Minus tamen ad Spiritum, quam ad corpus Christi rationem habet Hilarius, cum naturalem illam 0044D hominum cum Christo unitatem considerat. Ac sicut triplex quodam modo Christi corpus est, naturale videlicet, quod sumpsit ex Virgine; sacramentale, quod nobis in Eucharistia reliquit; et gloriosum, quod in coelum revexit: ita ex triplici illo capite nos cum Christo natura unum esse ostendit, dum et ille naturam nostram assumit in Incarnatione, et nos veram illius carnem recipimus in sacramento Eucharistiae, ac demum eamdem, quam a Patre accepit, gloriam nobis retribuit in corporum reparatione. De triplici illa unitate singillatim agendum.