Caput XXIX. Sententias colligit ex sacro Codice quae vanitatem idolorum testantur, de prospero et florente R. P. statu iis regnantibus deque maxime instanti impietatis Ethnicae poena monet.

1043B Laventur itaque sordes istae, quas colligis. Quaere fontes ingenuos, quaere puros liquores, ut illic te post multas maculas cum Spiritu sancto Christi sanguis incandidet (Apoc. VII, 14) . Ut autem miseros homines ad sanam mentem revocet plena persuasio, majore auctoritate opus est, ut, curatis ac sanatis mentibus, nullum praecedentis pestilentiae vestigium relinquatur. Quid itaque sint idola, vel quam habeant substantiam, prophetarum oraculis ac divina voce monstratum est, quae omnia specialiter dicenda sunt, ut hoc non nostra temeritate prolatum, sed divino magisterio nobis traditum, et coelesti agnoscatur voce signatum. Quae sit substantia ejus, sapientiae veneranda voce monstratur; ait 1043C enim in libris Salomonis: Omnia idola nationum aestimaverant deos, quibus neque oculorum visus est ad videndum, neque nares ad percipiendum spiritum, neque aures ad audiendum, neque digiti manuum ad tractandum. Sed et pedes eorum pigri ad ambulandum. Homo enim fecit illos, et qui spiritum mutuatus est finxit illos. Nemo autem sibi hominum poterit Deum formare: cum sit enim mortalis, mortuum fingit manibus iniquis. Melior est autem his quos colit, quoniam quidem ipse vixit, illi numquam (Sap. XV, 15, 16) : Quid amplius quaerimus? sapientia nos divina voce convenit, et quidquid in arcanis Dei viderat docuit, et quod erat salubre, monstravit, ne fragilis et caduca mortalitas in exitium suum mortemque properaret. Hoc idem in Psalmis praemonet 1044A Spiritus sanctus. Invenimus enim in psalmo CXXXIV, ita esse perscriptum: Idola gentium argentum et aurum, opus manuum hominum. Os habent et non loquuntur, oculos habent et non vident, aures habent et non audiunt. Neque enim est spiritus in ore ipsorum, similes sunt illis qui faciunt ea (Psal. CXXXIV, 15-17) . Si artifex, qui ad ostentationem ingenii simulacrum aut sculpsit, aut fudit, divina maledicti animadversione percutitur, quid sperare debeat considerandum est, qui quod alter vendidit, Deum dicit. Hieremias etiam, cum praecepta Deo jubente plebi daret, hac populum oratione convenit: Dicite autem in corde vestro, tibi oportet adorare, Domine. Angelus autem meus vobiscum est, legem autem exquiram ab animabus vestris. Lingua eorum polita fabro, ipsa etiam 1044B inaurata et inargentata falsa sunt, et non possunt loqui: et sicut virgini hortatu amantis accepto auro fabricati sunt coronas supra capita Deorum suorum. Est autem quando subtrahent sacerdotes a Diis suis aurum et argentum, et erogabunt illud in semetipsos. Dabunt etiam ex ipso et prostitutis meretricibus, ornabuntque illos ut homines vestimentis, deos argenteos et aureos et ligneos (Baruch. VI., 5-10) .

Addit etiam in sequentibus, ut omnem dubitationem trepidationis excutiat: Supra corpus ejus et caput volitant noctua et hirundines et aves similiter. Unde scietis quia non sunt dii. Non ergo timueritis eos. Aurum est, quod circa se habent ad speciem; nisi aliquis exterserit aeruginem, non fulgebit. Neque enim cum conflabuntur sentient, pretio empti sunt in quibus 1044C Spiritus non est, sine pedibus in humeris portantur (Ibid. 21-24) . Addit etiam ut confirmata mens fortius roboretur: Scientes itaque ex his quia non sunt dii, ne timueritis eos (Ibid., 28) . Et ut sacerdotum eorum miserum dedecus monstret, addit: In domibus eorum sacerdotes sedent, habentes tunicas scissas et capita et barbas rasas, quorum capita nuda sunt. Rugiunt autem clamantes contra deos suos, sicut in gehenna mortui (Ibid., 30, 31) . Quod autem et reges et gentes haec de ipsis pronuntiaturi sunt, is idem propheta praesaga voce significat; ait enim: Scietur postea, quia falsa sunt, gentibus universis et regibus; quia manifestum est, quod non sunt dii, et nullum Dei opus sit ipsis. Regem regioni non suscitabunt, neque pluviam hominibus dabunt. Judicium quoque 1045A non discernent, neque regionem liberabunt ab injuria, quia nihil possunt. Et cum inciderit in domo deorum ligneorum et inauratorum et inargentatorum ignis, sacerdotes illorum liberabuntur: ipsi autem sicut trabes in medio comburentur. Regi autem et bello non resistent; quomodo existimandum est vel recipiendum, quia sunt dii? Neque a furibus neque a latronibus se liberabunt dii lignei et aurati et inargentati, quibus hi, qui fortes sunt, aurum et argentum, quo operti sunt, auferent illis (Ibid. 50-57) . Tollite, tollite securi , sacratissimi imperatores, ornamenta templorum. Deos istos aut monetae ignis, aut metallorum coquat flamma. Donaria universa ad utilitatem vestram Dominique transferte. Post excidia templorum in majus Dei estis virtute provecti; vicistis hostes, 1045B propagastis imperium : et ut virtutibus vestris gloria major accederet, mutato ac contempto temporum ordine, hyeme (quod nec factum est aliquando, nec fiet) tumentes ac saevientes undas calcastis Oceani sub remis vestris. Incogniti jam nobis pene maris unda contremuit, et insperatam imperatoris faciem Britannus expavit . Quid amplius vultis? Virtutibus vestris victa elementa cesserunt. Quod autem Deus jubeat idola non fieri, sacrosanctae legis scripta declarant. In Exodo enim sic invenimus esse perscriptum: Non facietis vobis deos argenteos, neque deos aureos (Exod. XX, 23) . Et rursus in eodem libro vocem Dei jubentis invenio: Non facies tibi idolum, nec cujusquam similitudinem (ib. IV) . Pudorem miseris indicit Spiritus sanctus, quia cupit errantes 1045C revocare, non perdere. Et ait per Esaiam: Confundemini confusione, qui fiditis super sculptilia, qui dicitis fusilibus: vos estis dii nostri (Esai. XLII, 17) . Dat etiam legem, quam consecratus populus devota perpetuitate custodiat, et ita mandat: Dominum Deum tuum adorabis, et ipsi soli servies (Deut. VI, 13; Matth. IV, 10; Luc. IV, 8) . Et in Deuteronomio similia Dei mandata noscuntur; ait enim: Non erunt 1046A tibi dii alii absque me (Deut. V, 7) . Addit etiam, ut animis eorum majestatis suae pondus insinuet: Videte, videte quia ego sum, et non est Deus praeter me. Ego interimam et vivere faciam, percutiam et ego sanabo, et non est, qui eripiat de manibus meis (Apoc. XVI, 6, 7) . In Apocalypsi etiam hoc idem sancta revelatione monstratur; ita enim scriptum est: Et vidi alium angelum volantem medio coelo, habentem Evangelium aeternum, ut annuntiaret super terram per omnes nationes et tribus et linguas et populos, dicentem voce magna: Metuite potius Dominum; et date illi claritatem; quoniam venit hora judicii ejus; et adorate eum qui fecit coelum et terram, mare et omnia quae in eis sunt. Dominus quoque noster Jesus Christus, paterna legis instituta custodiens, hoc idem 1046B veneranda constitutione promulgat; ait enim: Audi, Israel, Dominus Deus tuus est, et diliges Dominum Deum tuum de toto corde tuo; et de tota anima tua, et de tota virtute tua, hoc primum est; et secundum simile huic: diliges proximum tibi tamquam te. In his duobus praeceptis tota Lex pendet et Prophetae (Deut. VI, 5; Matth. XXII, 37-40; Marc. XII, 29-31: Luc. X, 27) . Sequitur autem hoc divinum venerandumque praeceptum immortalis Domini ac sancta conclusio; addit enim, ut manifestius viam salutis ostendat, et ita loquitur: Haec est autem vita aeterna, ut agnoscant te solum verum Deum, et quem misisti Jesum Christum (Joan. XVII, 3) . Sacrorum mandatorum ordinem scitis; quid sequi, quid fugere debeatis, veneranda atque immortali voce didicistis. Audite 1046C rursus, quod maneat contemnentes exitium, quibus illos calamitatibus necessitas venerandae legis astrinxerit: clausula enim venerandorum mandatorum in haec verba colligit: Sacrificans diis eradicabitur, praeter Domino soli (Exod. XXII, 20) . Si solum sacrilegum hominem metuenda poena percuteret: si peccanti soli minaretur severitas legis, bene se ad sacrilegium obstinati furoris temeritate 1047A firmaret: nunc etiam stirpi minatur et soboli, et hoc agit, ne qua pars nequissimi seminis relinquatur, ne quod profani generis vestigium maneat. Sacrificans, inquit, diis eradicabitur (Deut. XXXII, 17) . Considera quid agas, misera ac luctuosa persuasio. Facinus tuum plurimos perdit, et per omnem substantiam generis tui fecunda poena dividitur. Cur autem contra sacrificantes sic saeviat, ordinatae legis auctoritatis in Deuteronomio manifesta significatione monstratur: ita enim invenimus esse perscriptum: Sacrificaverunt daemoniis, et non Deo (Ibid.) . Ad contaminatos ac pollutos te spiritus ne transferas, ab inferioribus ne speres auxilium: ne his supplices, quibus Dei gratia, jam imperare debes. Ecce daemon est quem colis; cum Dei et Christi 1047B ejus nomen audierit, contremiscit, et ut interrogantibus nobis respondeat trepidantia verba, vix se colligit : adhaerens homini laceratur, uritur, vapulat, et statim de commissis sceleribus confitetur. Ne hunc colas, ne huic supplices, ne prostratus huic flectas genua, interdicto venerandae legis juberis. Hinc severitatis poena, hinc animadversionis metu metuenda sententia. Quid, Dei indulgentia libertate concessa, jugum potius eligis servitutis ? . . . . . . . . . . . . Non desinit Deus summus crimen hoc salutari voce pulsare, sed misericordia ejus errantes homines corrigere frequenti comminatione festinat. Audi per Esaiam prophetam vox divina quid dicat: Adoraverunt deos, quos fecerunt digiti eorum, et curvatus est homo, et humiliatus est vir, et non laxabo 1047C illis (Esai. II, 8, 9) . Et jam vos, o profani homines, iratum numen alloquitur, et adhuc errores vestros sacra convenit voce; ait enim in sequentibus per eumdem prophetam: Illis fudistis libamina, et illis imposuistis sacrificia. Super haec non indignabor, dicit Dominus (Esai. LVII, 6) ? Adhuc indignationem suam salutaris Deus dilatat, severitatem suspendit, si vos forsitan peccare poeniteat, ut sacrilegae voluntatis exitium aliquo genere relinquatis. Ecce in ipso indignationis impetu moderata rursus voce persuadet, et irarum suarum comprimit stimulos; ait enim per Hieremiam prophetam: Nolite ambulare post deos alienos, ut serviatis eis, et ne adoraveritis, ne incitetis me operibus manuum vestrarum ad disperdendos vos (Jerem. XXV, 6) . Quid 1047D hic ad sacrilegium pronus aures tuas obstruis? quid hic obstinati furoris ardore in exitium mortemque festinas? Liberum te Deus fecit, in tua manu est, ut aut vivas aut pereas. Quid te per abrupta praecipitas? in lubrico itinere constitutus, et in ipso lapsu positus, titubantia aliquando suspende vestigia? Ecce sententia depromitur, ecce poena decernitur: diu criminibus tuis pepercit divina moderatio: diu facinus tuum cum dissimulatione respexit: pervenis 1048A ad illud anceps, ubi spes, ubi vota deficiunt. Et ut manifestius instruaris, animadversionis exitium disce. Super hac re in Apocalypsi totus ordo responsi est; ita enim scriptum est: Si quis adorat bestiam et imaginem ejus, et accipit vota in fronte sua et in manu, bibet et ipse de vino irae Dei, mixto in poculo irae ejus. Et puniet igne et sulphure sub oculis agni, et fumus de tormentis eorum in saecula saeculorum ascendet. Nec habebunt requiem die ac nocte, quicumque adorant bestiam et imaginem ejus (Apoc. XIV, 9, 10) .