Patrologiae Cursus Completus

 Patrologiae Cursus Completus

 Elenchus Operum Quae In Hac Primi Tomi Parte Continentur.

 Elenchus Operum Quae In Hac Primi Tomi Parte Continentur.

 In Psalmi CXVIII Expositionem Admonitio.

 In Psalmi CXVIII Expositionem Admonitio.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi In Psalmum David CXVIII Expositio.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi In Psalmum David CXVIII Expositio.

 Prologus.

 Sermo Primus. Aleph.

 Sermo Secundus. Beth.

 Sermo Tertius. Gimel.

 Sermo Quartus. Daleth.

 1018 Sermo Quintus. He.

 1033 Sermo Sextus. Vau.

 Sermo Septimus. Zain.

 Sermo Octavus. Heth.

 Sermo Nonus. . Theth.

 Sermo Decimus. Iod.

 1103 Sermo Undecimus. Caph.

 Sermo Duodecimus. Lamed.

 Sermo Decimus Tertius. Mem.

 Sermo Quartus Decimus. Nun.

 Sermo Decimus Quintus. Samech.

 Sermo Decimus Sextus. Ain.

 Sermo Decimus Septimus. Phe.

 Sermo Decimus Octavus. Sade.

 Sermo Decimus Nonus. Koph.

 Sermo Vigesimus. Resch.

 Sermo Vigesimus Primus. Schin.

 Sermo Vigesimus Secundus. Tau.

 In Expositionem Evangelii Secundum Lucam Admonitio.

 In Expositionem Evangelii Secundum Lucam Admonitio.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi Expositio Evangelii Secundum Lucam Libris X Comprehensa.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi Expositio Evangelii Secundum Lucam Libris X Comprehensa.

 Prologus.

 Liber Primus.

 1265 (Cap. I. — Vers. 1) . Quoniam, multi conati sunt ordinare narrationem rerum.

 (Vers. 2.) Sicut tradiderunt, inquit, nobis qui ab initio ipsi viderunt, et ministri fuerunt Verbi.

 (Vers. 3) . Visum est, inquit, et mihi.

 (Vers. 5, 6) . Fuit, in diebus Herodis regis Judaeae, sacerdos quidam nomine Zacharias de vice Abia: et uxor ejus de filiabus Aaron, et nomen ejus Eli

 (Vers. 8, 9, 10.) Factum est autem, cum sacerdotio fungeretur Zacharias in ordine vicis suae ante Dominum Deum, secundum consuetudinem sacerdotii, sor

 (Vers. 11.) Apparuit autem illi Angelus Domini stans a dextris altaris incensi.

 (Vers. 13, 14.) Ne timeas Zacharia, quoniam ecce oratio tua exaudita est: et uxor tua Elizabeth pariet filium, et vocabis nomen ejus Joannem: et erit

 (Vers. 15.) Et erit magnus coram Domino.

 (Vers. 15.) Et Spiritu, inquit, sancto replebitur adhuc in utero matris suae.

 (Vers. 16.) Multos, inquit, filiorum Israel convertet ad Dominum Deum ipsorum.

 (Vers. 17.) Praeibit in conspectu Domini in spiritu et virtute Eliae.

 (Vers. 18, 19, 20.) Et dixit Zacharias ad angelum: Unde hoc sciam? Ego enim sum senex, et uxor mea processit in diebus suis. Et respondit ei angelus d

 (Vers. 22.) Erat annuens illis, et remansit mutus.

 (Vers. 24, 25.) Post hos autem dies concepit Elizabeth uxor ejus, et occultabat se mensibus quinque dicens: Quid mihi sic fecit Dominus in diebus, qui

 Liber Secundus.

 1281 (Vers. 26, 27.) Eodem autem tempore missus est Angelus Gabriel a Domino in civitatem Galilaeae, cui nomen Nazareth, ad Virginem desponsatam viro

 (Vers. 28, 29.) Et ingressus ad eam angelus dixit: Ave. gratia plena, Dominus tecum, benedicta tu inter mulieres. Ipsa autem ut vidit eum, mota est in

 (Vers. 30, 31, 32.) Et ait angelus ad eam: Ne timeas, Maria, invenisti enim gratiam apud Deum, et ecce concipies in utero, et paries filium, et vocabi

 (Vers. 34.) Dixit autem Maria ad angelum: Quomodo fiet istud quoniam virum non cognovi?

 (Vers. 36.) Ecce, inquit, ancilla Domini, contingat mihi secundum verbum tuum.

 (Vers. 39, 40.) Exsurgens autem Maria in diebus illis, abiit in montana cum festinatione in civitatem Judae, et intravit in domum Zachariae, et saluta

 (Vers. 41.) Simul enim ut audivit salutationem Mariae Elizabeth, exsultavit infans in utero ejus. Et repleta est Spiritu sancto.

 (Vers. 42, 43.) Benedicta tu inter mulieres, et benedictus fructus ventris tui. Et unde hoc mihi ut veniat mater Domini mei ad me?

 (Vers. 44, 45.) Ecce enim ut facta est vox salutationis tuae in auribus meis, exsultavit gaudio infans in utero meo: et beata quae credidisti.

 (Vers. 56.) Mansit autem Maria cum illa mensibus tribus: et reversa est in domum suam.

 (Vers. 60, 64.) Et respondit mater ejus, et dixit: Non, sed vocabitur Joannes. Et responderunt ad illam: Nemo est in cognatione tua qui vocetur hoc no

 (Vers. 67.) Et Zacharias pater ejus impletus est Spiritu sancto, et prophetabat dicens.

 (Vers. 76.) Et tu puer propheta Altissimi vocaberis.

 (Cap. II. — Vers. 1.) Factum est autem, in diebus illis exiit edictum a Caesare Augusto, ut censum profiteretur universus orbis terrae.

 (Vers. 2.) Haec, inquit, professio prima facta est.

 (Vers. 6, 7.) Factum est autem, cum essent ibi, impleti sunt dies ut pareret. Et peperit filium primogenitum, et pannis eum involvit, et posuit in pra

 (Vers. 9.) Ecce angelus Domini stetit ante illos.

 (Vers. 13, 14.) Et facta est cum angelo multitudo exercitus coelestium laudantium Deum, et dicentium: Gloria in altissimis Deo, et in terra pax homini

 (Vers. 15, 16.) Transeamus usque Bethlehem, et videamus hoc Verbum quod factum est, sicut Dominus ostendit nobis. Et venerunt festinantes.

 (Vers. 19.) Maria autem conservabat omnia verba haec, conferens in corde suo.

 (Vers. 25.) Et ecce homo erat in Hierusalem, cui nomen Simeon: et homo iste justus, et timoratus, exspectans consolationem Israel.

 (Vers. 29.) Nunc, inquit, dimitte servum tuum.

 (Vers. 35.) Et tuam, inquit, ipsius animam pertransibit gladius.

 (Vers. 42.) Et cum facti essent illi anni duodecim.

 (Vers. 49.) Quid est quod me quaerebatis? Nesciebatis quia in propria patris mei oportet me esse?

 (Vers. 51.) Et venit Nazareth, et erat subditus illis.

 (Cap. III. — Vers. 2.) Factum est verbum Domini super Joannem Zachariae filium in deserto.

 (Vers. 4.) Vox clamantis in deserto.

 (Vers. 7, 8.) Generatio viperarum, quis ostendit vobis fugere a ventura ira? Facite ergo fructus dignos poenitentiae. Et ne coeperitis dicere: Pater n

 (Vers. 9.) Quia jam securis ad radices arborum posita est.

 (Vers. 15, 16.) Aestimante autem populo et cogitante in cordibus suis de Joanne, ne forte ipse esset Christus respondit dicens: Ego quidem vos baptiz

 (Vers. 17.) Ipse vos baptizabit in Spiritu sancto, et igni: habens ventilabrum in manu sua, et purgabit aream suam, et congregabit triticum in horreum

 (Vers. 21, 22.) Factum est autem, cum baptizatus esset omnis populus, et Jesu baptizato, et orante, apertum est coelum, et descendit Spiritus sanctus

 Liber Tertius.

 1313 (Vers. 23.) Et ipse Jesus erat incipiens fere annorum triginta, qui putabatur esse filius Joseph.

 Liber Quartus.

 (Cap. IV. — Vers. 1.) Tunc Jesus ductus est in desertum ab Spiritu, ut tentaretur a diabolo.

 (Vers. 2.) Quadraginta autem dies.

 (Vers. 3.) Dixit autem illi diabolus: Si Filius Dei es, dic lapidi huic ut panis fiat.

 (Vers. 4.) Scriptum est quoniam non in pane solo vivit homo, sed in omni verbo Dei.

 (Vers. 9.) Et duxit illum, inquit, in Hierusalem, et statuit eum supra pinnam templi.

 (Vers. 5.) Et duxit illum diabolus iterum in montem altissimum, et ostendit illi omnia regna orbis terrae in momento temporis.

 (Vers. 13.) Et consummata omni tentatione, diabolus recessit ab illo usque ad tempus.

 (Vers. 14.) Et regressus est Jesus in virtute Spiritus, in Galilaeam.

 (Vers. 18.) Spiritus Domini super me.

 (Vers. 24.) Amen dico vobis quod nemo propheta acceptus est in patria sua.

 (Vers. 25.) In veritate dico vobis: Multae viduae fuerunt in diebus Eliae.

 (Vers. 27.) Et multi leprosi erant in Judaea temporibus Elisaei prophetae: et nemo eorum mundatus est, nisi Naaman Syrus.

 (Vers. 28, 29.) Et repleti sunt ira omnes in synagoga, haec audientes: et surrexerunt, et ejecerunt illum extra civitatem.

 (Vers. 33, 38.) Et in synagoga erat homo habens spiritum immundum. Et infra: Surgens autem de synagoga intravit in domum Simonis et Andreae. Socrus au

 (Cap. V. — Vers. 3.) Ascendens autem in unam navim, quae erat Simonis, rogavit ut inducerent a terra aliquantulum.

 (Vers. 5.) Praeceptor, inquit, per totam noctem laborantes nihil cepimus: sed in verbo tuo laxabo retia.

 (Vers. 8.) Exi, inquit, a me, Domine quia homo peccator sum.

 Liber Quintus.

 1355 (Vers. 12, 13.) Et factum est cum esset in una civitatum, ecce vir plenus lepra, procidens in faciem, rogavit eum dicens: Domine, si vis, potes m

 (Vers. 13.) Et continuo lepra ejus discessit ab eo.

 (Vers. 18, 19.) Et ecce viri portantes in lecto hominem qui fuerat paralyticus, et quaerentes eum inferre et ponere ante eum et non invenientes qua p

 (Vers. 20.) Quorum fidem, ut vidit.

 (Vers. 23.) Quid est facilius dicere: Dimissa sunt tibi peccata tua aut dicere: Surge, et ambula?

 (Vers. 30.) Quare cum Publicanis et peccatoribus manducat et bibit?

 (Vers. 31.) Non egent qui sani sunt, medico sed qui male habent.

 (Vers. 35.) Venient autem dies, cum auferetur ab illis sponsus.

 (Vers. 36.) Dixit enim similitudinem ad illos: Quia nemo commissuram de vestimento novo immittit in vestimentum vetus.

 (Vers. 37.) Et nemo mittit vinum novum in utres veteres.

 (Cap. VI. — Vers. 1.) Factum est autem in sabbato secundo primo cum transiret per seminata, vellebant discipuli ejus spicas, et manducabant, confrica

 (Vers. 12.) Factum est autem in illis diebus, exiit in montem orare, et erat pernoctans in orations Dei.

 (Vers. 13.) Vocavit, inquit, discipulos suos, et elegit duodecim ex ipsis:

 (Vers. 17.) Et descendit, inquit, cum illis, et stetit in loco pede plano.

 (Vers. 20, 21, 22.) Beati, pauperes spiritu, quia vestrum est regnum Dei. Beati qui nunc esuriunt et sitiunt, quia saturabuntur. Beati, qui nunc fleti

 (Vers. 24.) Vae vobis divitibus, qui habetis consolationem vestram!

 (Vers. 26.) Vae cum bene vobis dixerint omnes homines!

 (Vers. 12-14.) Cum autem appropinquaret portae civitatis, ecce efferebatur defunctus filius unicus matris suae: et haec erat vidua: et turba multa civ

 (Vers. 19.) Et convocavit duos de discipulis suis Joannes, et misit ad eum dicens: Tu es qui venturus es, an alium exspectamus?

 (Vers. 22.) Ite, inquit, nuntiate Joanni quae audistis, et vidistis. Caeci vident, claudi ambulant, surdi audiunt, leprosi mundantur, mortui resurgunt

 (Vers. 23.) Beatus, inquit, qui in me non fuerit scandalizatus.

 (Vers. 24.) Quid existis in desertum videre? Arundinem vento moveri?

 (Vers. 24, 25.) Sed quid existis in desertum videre? Arundinem vento moveri? Quid existis videre? Hominem mollibus vestimentis indutum?

 (Vers. 25.) Ecce qui in veste pretiosa sunt in domibus regum sunt.

 (Vers. 26.) Sed quid existis videre? Prophetam? Utique dico vobis, et plus quam propheta hic est.

 (Vers. 28.) Nam qui minor est, inquit, in regno coelorum, major est eo.

 Liber Sextus,

 1383 (Vers. 29, 30.) Et omnis populus audiens, et Publicani justificaverunt Deum, baptizati baptismo Joannis: Pharisaei autem et legisperiti consilium

 (Vers. 32.) Cantavimus vobis, et non saltastis: lamentavimus, et non plorastis.

 (Vers. 37.) Et ecce mulier quae erat in civitate peccatrix.

 (Vers. 44.) Lacrymis suis rigavit pedes meos, et capillis suis tersit.

 (Vers. 45.) Ex quo intravi, non cessavit osculari pedes meos.

 (Vers. 41.) Duo, inquit, debitores erant cuidam feneratori: unus debebat denarios quingentos, et alius quinquaginta.

 (Cap. VIII. — Vers. 21.) Mater et fratres mei hi sunt, qui verbum Dei audiunt, et faciunt.

 (Vers. 24.) At ille surgens, increpavit ventum.

 (Vers. 27.) Qui multis, inquit, temporibus agebatur.

 (Vers. 34.) Viderunt, hoc magistri gregum, et fugerunt.

 (Vers. 37.) Quia timore magno tenebantur

 (Vers. 44.) Accessit retro.

 (Vers. 46.) Tetigit me aliquis nam ego cognovi virtutem de me exisse.

 (Vers. 49.) Venerunt, inquit, servi dicentes principi: Noli vexare illum, filia tua mortua est.

 (Cap. IX. — Vers. 5.) Et quicumque non receperint vos, exeuntes de civitate illa, etiam pulverem de pedibus vestris excutite in testimonium supra illo

 (Vers. 13.) Ait autem ad eos: Date illis vos manducare. At illi dixerunt: Non sunt nobis plusquam quinque panes.

 (Vers. 20.) Dixit autem illis: Vos quem me esse dicitis? Respondit Simon Petrus, Christum Dei.

 (Vers. 22.) Oportet Filium hominis multa pati, et reprobari a principibus sacerdotum, et senioribus, et scribis, et occidi, et die tertio resurgere.

 Liber Septimus.

 1411 (Vers. 27) . Dico autem vobis, vere sunt aliqui hic stantes qui non gustabunt mortem, donec videant regnum Dei.

 (Vers. 31.) Dicebant excessum ejus quem completurus erat in Hierusalem.

 (Vers. 34.) Et inter haec verba facta est nubes, et obumbravit eos.

 (Vers. 35.) Hic est filius meus dilectus, ipsum audite.

 (Vers. 36.) Et dum fit vox, inventus est Jesus solus.

 (Vers. 58.) Vulpes foveas habent, et volucres coeli nidos, ubi requiescant: nam Filius hominis non habet ubi caput suum reclinet.

 (Vers. 48.) Quicumque receperit puerum istum in nomine meo.

 (Vers. 50) . Sinite eos, et nolite prohibere qui enim non est adversum vos, pro vobis est.

 (Vers. 60.) Sine, mortui sepeliant mortuos suos: tu autem vade, annuntia regnum Dei.

 (Cap. X. — Vers. 3.) Ecce ego mitto vos sicut agnos inter lupos.

 (Vers. 4.) Nolite portare sacculum, neque peram, neque calceamenta.

 (Vers. 4.) Et neminem salutaveritis in via.

 (Vers 30.) Homo quidam ex Hierusalem descendebat in Hiericho, et incidit in latrones.

 (Vers. 34.) Et alligavit vulnera ejus, infundens oleum et vinum.

 (Vers. 35.) Altero die.

 (Vers. 35.) Quodcumque supererogaveris, revertens reddam tibi.

 (Cap. XI. — Vers. 5.) Quis vestrum habens amicum, ibit ad illum media nocte, et dicit illi: Amice, commoda mihi tres panes.

 (Vers. 17.) Omne regnum in seipsum divisum desolabitur, et domus supra domum cadet.

 (Vers. 20) . Quod si in Spiritu Dei ego ejicio daemonia, profecto pervenit in vos regnum Dei.

 (Vers. 24) . Cum immundus spiritus exierit de homine, ambulat per loca arida quae non habent aquam, quaerens requiem, et non inveniens.

 (Vers. 29, 30.) Generatio haec, generatio nequam est: signum quaerit, et signum non dabitur ei, nisi signum Jonae prophetae. Nam sicut Jonas fuit sign

 (Vers. 33.) Nemo lucernam accendit et in abscondito ponit, neque sub modio, sed supra candelabrum.

 (Vers. 39.) Nunc vos, Pharisaei, prius quod deforis est calicis et catini mundatis.

 (Vers. 41.) Date eleemosynam, et ecce omnia munda sunt vobis.

 (Cap. XII. — Vers. 6, 7.) Nonne quinque passeres veneunt dipondio, et unus ex illis non est in oblivione coram Domino? Sed et capilli capitis vestri o

 (Vers. 9, 10.) Qui autem negaverit me coram hominibus, negabitur coram angelis Dei. Et omnis qui dicit verbum in Filium hominis, remittetur ei: in Spi

 (Vers. 13, 14.) Et ait quidam de turba: Magister, dic fratri meo ut dividat mecum haereditatem. At ille dixit ei: Homo, quis me constituit judicem aut

 (Vers. 22, 23.) Nolite solliciti esse animae quid manducetis: neque corpori quid vestiamini. Anima plus est quam esca: et corpus plus quam vestimentum

 (Vers. 27, 28.) Considerate lilia quomodo crescunt. Et infra: Si autem fenum quod hodie est, et cras in clibanum mittitur, Deus sic vestit: quanto mag

 (Vers. 49, 50.) Ignem veni mittere in terram, et quid volo nisi jam accendatur? Baptisma habeo baptizari, et quomodo angor, usque dum perficiatur?

 (Vers. 51-53.) Putatis quod pacem veni dare in terram? Non dico vobis, sed separationem. Erunt autem ex hoc quinque in domo una divisi, tres in duos,

 (Vers. 58, 59.) Dum vadis cum adversario tuo ad magistratum, in via da operam liberari ab illo ne forte condemnet te apud judicem, et judex tradat te

 (Vers. 6.) Arborem fici quidam habuit plantatam in vinea sua.

 (Vers. 7.) Ecce anni tres sunt ex quo veni quaerens fructum in ficulnea hac, et non invenio. Succide ergo illam ut quid etiam terram occupat?

 (Vers. 8.) Remitte illam et hoc anno, usque dum fodiam circa illam, et mittam cophinum stercoris.

 (Vers. 10, 11.) Erat autem docens in Synagoga eorum sabbatis. Et ecce mulier quae habebat spiritum infirmitatis annis decem et octo, et erat inclinata

 (Vers. 15.) Hypocritae, unusquisque vestrum sabbato non solvit bovem suum aut asinum, et ducit adaquare?

 (Vers. 18, 19.) Cui simile est regnum Dei, et cui simile illud aestimabo? Simile est grano sinapis, quod acceptum homo misit in hortum suum, et crevit

 (Vers. 21.) Cui simile aestimabo regnum Dei? Simile est fermento quod acceptum mulier abscondit in farina, donec fermentatum est totum.

 (Cap. XV. — Vers. 4.) Quis ex vobis, inquit, homo qui habet centum oves, et si erraverit una ex illis, nonne dimittit nonaginta novem in deserto, et i

 (Vers. 11, 12.) Homo quidam habuit duos filios, et dixit illi adolescentior: Da mihi portionem substantiae.

 (Vers. 13.) Peregre profectus est in regionem longinquam.

 (Vers. 14.) Facta est fames per regionem illam.

 (Vers. 15.) Abiit itaque, et adhaesit uni civium.

 (Vers. 16.) Et cupiebat, inquit, siliquis implere ventrem suum.

 (Vers. 17.) In se autem reversus dixit: Quantis panibus mercenarii patris mei abundant!

 (Vers. 18.) Pater, peccavi in coelum, et coram te.

 (Vers. 19.) Jam non sum dignus vocari filius tuus.

 (Vers. 24.) Quia filius perierat, et inventus est: mortuus fuerat, et revixit.

 (Vers. 31.) Fili, tu semper mecum fuisti

 (Cap. XVI. — Vers. 13.) Nemo servus potest duobus dominis servire

 (Vers. 9.) Facite vobis amicos de iniquo mammona

 (Vers. 12.) Si in alieno fideles non fuistis, quod vestrum est, quis dabit vobis?

 Liber Octavus.

 1469 (Vers. 16.) Lex et prophetae usque ad Joannem.

 (Vers. 18.) Omnis qui dimittit uxorem suam et ducit alteram, moechatur: et qui dimissam a viro ducit, moechatur.

 (Vers. 19.) Homo autem quidam dives induebatur purpuram.

 (Vers. 4.) Si septies conversus fuerit ad te, dimitte illi?

 (Vers. 6.) Si habueritis fidem sicut granum sinapis, dicetis huic arbori moro: Eradicare, et jactare in mare, et obaudiet vobis.

 (Vers. 31, 32.) In illa hora qui fuerit in tecto, et vasa ejus in domo, ne descendat tollere illa: et qui in agro similiter non redeat retro. Memores

 (Vers. 27.) Edebant enim et bibebant uxores ducebant, et nubebant.

 (Vers. 34.) In illa nocte erunt duo in lecto uno: unus adsumetur, et alter relinquetur.

 (Vers. 35.) Duo in lecto uno. . . . duae molentes in pistrino. . . duo in agro: unus assumetur, et alter relinquetur?

 (Vers. 36) . Et respondentes dixerunt: ubi, Domine?

 (Vers. 37) . Ubi fuerit corpus, ibi congregabuntur et aquilae.

 (Cap. XVIII. — Vers. 16.) Sinite pueros venire ad me, et nolite eos vetare talium est enim regnum Dei.

 (Vers. 18, 19.) Interrogavit autem eum quidam princeps, dicens: Magister bone, quid faciendo vitam aeternam possidebo? Dicit autem ei Jesus: Quid me d

 (Vers. 25.) Facilius camelum per foramen acus transire, quam divitem intrare in regnum Dei.

 (Vers. 20.) Honora patrem et matrem.

 (Vers. 35.) Factum est autem cum appropinquasset Hiericho, quidam caecus sedebat secus viam.

 (Cap. XIX. — Vers. 2.) Et ecce vir nomine Zachaeus.

 (Vers. 4.) Quia illa parte erat transiturus Dominus.

 Liber Nonus

 1495 (Vers. 29, 30.) Et factum est, cum appropinquasset ad Bethphage et Bethaniam, ad montem qui vocatur Oliveti, misit duos discipulos, dicens: Ite i

 (Vers. 40.) Si hi tacuerint, lapides clamabunt.

 (Cap. XX. — Vers. 9.) Vineam plantavit homo.

 (Vers. 24.) Cujus habet imaginem et inscriptionem?

 (Vers. 28.) Si frater alicujus mortuus fuerit.

 Liber Decimus.

 (Cap. XXI. Vers. 6.) Non relinquetur lapis super lapidem qui non destruatur.

 (Vers. 9.) Cum autem audieritis praelia et opiniones praeliorum.

 (Vers. 20.) Cum videritis circumdari ab exercitu Hierusalem.

 (Vers. 23.) Vae illis quae in utero habent, et ubera dant in illis diebus!

 (Vers. 25.) Et erunt signa in sole et luna et stellis.

 (Vers. 26, 27.) Nam virtutes in coelo commovebuntur: et tunc videbunt Filium hominis venientem in nubibus.

 (Vers. 29, 30.) Videte ficulneam et omnes arbores, cum producunt jam ex se fructum, scitis quia prope est aestas.

 (Cap. XXII. — Vers. 10.) Ecce introeuntibus vobis in civitatem, occurret vobis homo amphoram aquae portans.

 (Vers. 29.) Et ego quidem dispono vobis, sicut disposuit mihi Pater meus regnum.

 (Vers. 36.) Qui nunc habet, inquit, sacculum tollat similiter et peram: et qui non habet, vendat tunicam suam, et emat sibi gladium.

 (Vers. 42, 43.) Pater, si possibile est, transfer a me calicem istum.

 (Vers. 42.) Non mea voluntas, sed tua fiat.

 (Vers. 48.) Juda, osculo Filium hominis tradis?

 (Vers. 54, 55.) Petrus vero sequebatur a longe.

 (Vers. 11.) Et indutum illum veste alba remisit.

 (Vers. 43.) Amen, amen dico tibi: Hodie mecum eris in paradiso.

 (Vers. 46.) In manus tuas, Domine, commendo spiritum meum.

 Commentarius In Cantica Canticorum E Scriptis Sancti Ambrosii A Guillelmo, Quondam Abbate Sancti Theoderici, Postea Monacho Signiacensi, Collectus.

 Commentarius In Cantica Canticorum E Scriptis Sancti Ambrosii A Guillelmo, Quondam Abbate Sancti Theoderici, Postea Monacho Signiacensi, Collectus.

 Lectori.

 Prologus.

 Incipit Textus.

 Caput Primum.

 Caput Secundum.

 Caput Tertium.

 Caput Quartum.

 Caput Quintum.

 (Vers. 7.) Invenerunt me custodes qui circumeunt civitatem, percusserunt me, et vulneraverunt me, et tulerunt pallium meum a me custodes murorum. Veni

 Caput Sextum.

 Caput Septimum.

 Caput Octavum.

 Appendix Ad Priorem Tomum Benedictinianae Editionis.

 Appendix Ad Priorem Tomum Benedictinianae Editionis.

 Appendix Ad Priorem Tomum Benedictinianae Editionis. Monitum Editoris.

 Appendix Ad Priorem Tomum Benedictinianae Editionis. Monitum Editoris.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Excidio Urbis Hierosolymitanae Libri Quinque.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Excidio Urbis Hierosolymitanae Libri Quinque.

 Prologus.

 Liber Primus.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 Caput XIX.

 Caput XX.

 Caput XXI.

 Caput XXII.

 Caput XXIII.

 Caput XXIV.

 Caput XXV.

 Caput XXVI.

 Caput XXVII.

 Caput XXVIII.

 Caput XXIX.

 Caput XXX.

 Caput XXXI.

 Caput XXXII.

 Caput XXXIII.

 Caput XXXIV.

 Caput XXXV.

 Caput XXXVI.

 Caput XXXVII.

 Caput XXXVIII.

 Caput XXXIX.

 Caput XL.

 Caput XLI.

 Caput XLII.

 Caput XLIII.

 Caput XLIV.

 Caput XLV.

 Caput XLVI.

 Liber Secundus.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 Liber Tertius.

 Caput I.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 Caput XIX.

 Caput XX.

 Caput XXI.

 Caput XXII.

 Caput XXIII.

 Caput XXIV.

 Caput XXV.

 Caput XXVI.

 Liber Quartus.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 Caput XIX.

 Caput XX.

 Caput XXI.

 Caput XXII.

 Caput XXIII.

 Caput XXIV.

 Caput XXV.

 Caput XXVI.

 Caput XXVII.

 Caput XXVIII.

 Caput XXIX.

 Caput XXX.

 Caput XXXI.

 Caput XXXII

 Caput XXXIII.

 Liber Quintus.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 Caput XIX.

 Caput XX.

 Caput XXI.

 Caput XXII.

 Caput XXIII.

 Caput XXIV.

 Caput XXV.

 Caput XXVI.

 Caput XXVII.

 Caput XXVIII.

 Caput XXIX.

 Caput XXX.

 Caput XXXI.

 Caput XXXII.

 Caput XXXIII.

 Caput XXXIV.

 Caput XXXV.

 Caput XXXVI.

 Caput XXXVII.

 Caput XXXVIII.

 Caput XXXIX.

 Caput XL.

 Caput XLI.

 Caput XLII.

 Caput XLIII.

 Caput XLIV.

 Caput XLV.

 Caput XLVI.

 Caput XLVII.

 Caput XLVIII.

 Caput XLIX.

 Caput L.

 Caput LI.

 Caput LII.

 Caput LIII.

 Historiae De Excidio Hierosolymitanae Urbis Anacephalaeosis, Id Est Omnium pene quae in superioribus dicta sunt libris Repetitio.

 Historiae De Excidio Hierosolymitanae Urbis Anacephalaeosis, Id Est Omnium pene quae in superioribus dicta sunt libris Repetitio.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 Caput XIX.

 Caput XX.

 Caput XXI.

 Caput XXII.

 Caput XXIII.

 Concordantiae S. Ambrosii Et Joephi De Excidio Urbis Hierosolymitanae.

 Concordantiae S. Ambrosii Et Joephi De Excidio Urbis Hierosolymitanae.

 Elenchus Manuscriptorum Necnon Editorum Codicum Ad Quos Exacta Et Castigata Sunt Ea Sancti Ambrosii Opera Quae In Hoc Primo Tomo Comprehenduntur.

 Elenchus Manuscriptorum Necnon Editorum Codicum Ad Quos Exacta Et Castigata Sunt Ea Sancti Ambrosii Opera Quae In Hoc Primo Tomo Comprehenduntur.

 Libri Hexaemeron. Collati sunt cum mss.

 Liber De Paradiso. Collatus est cum mss.

 Libri De Cain Et Abel. Castigati sunt ad mss.

 Liber De Noe Et Arca. Recensitus est ad mss.

 Libri De Abraham. Collati sunt cum mss.

 Liber De Isaac Et Anima. Castigatus est ad mss.

 Liber De Bono Mortis. Collatus est cum mss.

 De Jacob Et Vita Beata. Recensitus est ad mss.

 De Fuga Saeculi. Castigatus est ad mss.

 De Joseph Patriarcha. Collatus est cum mss.

 De Benedictione Patriarcharum. Castigatus est ad mss.

 De Elia Et Jejunio. Collatus est ad mss.

 De Nabuthe Jesraelita. Recensitus est ad mss.

 Liber De Tobia, Necnon Libri De Interpellationibus Job Et David. Collati sunt cum mss.

 Apologia David Prior. Collata est cum mss.

 Apologia Posterior. Castigata est ad mss.

 Enarrationes In Psalmos XII. Collatae sunt cum mss.

 Enarratio In Psalmum CXVII. Recensita est ad mss.

 Expositio In Lucam. Castigata est ad mss.

 Index Rerum Et Sententiarum.

 Index Rerum Et Sententiarum.

 Index Verborum, Sententiarum, Dogmatum Difficiliorum, Et Rituum Veterum Quae In Notis Explicantur.

 Index Verborum, Sententiarum, Dogmatum Difficiliorum, Et Rituum Veterum Quae In Notis Explicantur.

 Index Materiarum Quae In Hac Primi Tomi Parte Continentur.

 Index Materiarum Quae In Hac Primi Tomi Parte Continentur.

 Expositio Evangelii Secundum Lucam.

 Liber Primus.

 Liber Secundus.

 Liber Tertius.

 Liber Quartus.

 Liber Quintus.

 Anacephalaeosis Historiae De Excidio Urbis Hierosolymitanae.

(Vers. 7.) Invenerunt me custodes qui circumeunt civitatem, percusserunt me, et vulneraverunt me, et tulerunt pallium meum a me custodes murorum. Bene quidem quasi sponsa veniebat cum pallio, quo obnuberet 1928D caput suum, cum sponsus occurreret; sicut Rebecca, quae cognito quod Isaac sibi veniret obvius, descendit de camelo, et pallio se operuit: ita et haec anima, nuptialis vestis praemittebat insignia, ne forte rejiceretur quasi vestem non habens nuptialem; vel ut caput velaret propter angelos. Sed illi percusserunt eam, ut amplius probaretur; exercentur enim animae tentationibus. Tulerunt ei pallium, quaerentes si verum decorem nudae virtutis afferret, vel quia sine integumento quis in illam coelestem civitatem debeat introire, nulla deferens secum operimenta 1929A fucorum. Sunt etiam qui requirant, ne qua anima exuvias secum vehat carnalis illecebrae, et concupiscentiam corporalem. Nudatur pallio, cum ejus conscientia manifestatur. Sed est quae bene nudatur, cui licet imitari dicentem: Venit enim princeps hujus mundi, et in me invenit nihil (Joan. XIV, 30) ; quia certe in illo solo nihil invenit, qui peccatum non fecit.

44. Beata et illa est in qua non gravia aut multa invenit, sed invenit in ea amictum fidei et sapientiae disciplinam. Itaque sine dispendio sui (quia et si volet quis, non potest auferre veram sapientiam) etsi adversarius obstrepat; ubi tamen vera innoxiae conversationis elucet integritas, transivit custodes, et filiabus illius coelestis civitatis admixta, Verbum 1929B requirit; et quaerendo ejus in se excitat charitatem, et ubi Verbum quaerat, agnoscit. Non injuria tantummodo est non invenisse quem quaeras, sed etiam plerumque ubi non oportet, quaesisse vulnus est: quaesisse in domibus virorum qui sibi falso nomen doctorum assumunt, quaesisse procacius quam verecundius. Ergo caveamus exemplo illius, ne nos custodes inveniant qui circumeunt civitatem.

45. Invenerunt, inquit, me custodes qui circumeunt civitatem: percusserunt et vulneraverunt me, et tulerunt pallium meum a me custodes murorum. Non in se, filiae, sed in nobis vulneratur Ecclesia. Caveamus igitur ne lapsus noster, vulnus Ecclesiae fiat, ne quis a nobis pallium auferat, hoc est, amictum prudentiae, insigne patientiae, quo mollioris ambitio 1929C vestis exuitur: Qui enim mollioribus vestibus induuntur, in domibus regum sunt (Matth. XI, 8) . Nobis autem pallium dedit Christus, quo apostolos suos et corpus suum ipse vestivit, quod denique jubet te dare, si quis a te tunicam petit, ut dimittas ei et pallium (Matth. V, 40) ; id est, insigne philosophiae tuae tradas, et quasi amictu prudentiae 1598 tuae eum qui ante nudus fuerat, circumvestias.

46. Ibi igitur, filiae, Christum quaeramus, ubi quaerit Ecclesia, in montibus boni odoris, qui excelsorum sublimitate factorum, suavem vitae odorem pro meritorum verticibus exhalant. Ea quae Christum requirit, non debet esse vulgaris, non debet esse in foro, non in plateis, voce querula, gressu lubrica, facilis aditu, vilis aspectu. Terrenum tibi Apostolus consortium negat, et ultra naturae propemodum terminos, 1929D alis ad coelum docet spiritalibus evolandum. Quae sursum sunt, inquit, sapite, non quae super terram (Colos. III, 2) . Sed quia hoc impossibile erat in hoc corporis velut claustro reclusis, et quia defunctis corporibus, anima fertur ad superiora revolare, alligata dum vivimus, quadam nostrae lege naturae, ideo addidit: Mortui enim estis, et vita vestra abscondita est cum Christo in Deo (Ibid., 3) . Si abscondita est cum Christo in Deo, non appareat mundo, Christus enim mortuus est mundo, vivit Deo. Vide nunc quemadmodum desiderari amet Christus, confabulationes 1930A non amet. Aperuit virgo illa suas fores Dei Verbo: sed transivit, inquit, et exivit anima mea in verbo ejus (Vers. 6) . Exivit a mundo, exivit a saeculo, remansit in Christo. Quaesivi, inquit, eum et non inveni eum. Amat enim Christus diu requiri.

47. Invenerunt illam custodes murorum. Fortasse sunt et alii custodes, quos magis intelligere debeamus. Est enim civitas quae portas murorum clausas non habet, de qua dictum est: Et portae ejus non claudentur per diem (Apoc. XXI, 25) ; nox enim non erit amplius in ea, afferent gloriam et honorem gentes in illam. Illa est ergo civitas Hierusalem quae in coelo est, intra quam jam quasi perfecta et immaculata servaris; non enim intrat in eam omne commune. Communis castitas non est, communis pudicitia 1930B non est, quae in libro vitae scribitur.

48. Si igitur invenimus civitatem, ingrediamur in eam, videamus lumen ejus, videamus muros, videamus fundamenta muralia, videamus etiam custodes murorum. Sed quomodo ingrediamur in eam? In hac civitate vita est, et una est via quae ducit ad vitam. Via ergo Christus est, ergo Christum sequamur. Sed ipsa in coelo est civitas; quomodo igitur ascendamus ad coelum? Docet Evangelista, qui dicit: Et eduxit me in spiritu in montem magnum et altum, et ostendit mihi civitatem sanctam Hierusalem descendentem de coelo (Apoc. 21, 10) . Ascendamus ergo spiritu, quia caro ascendere ad eam non potest. Ascendamus nos interim in coelum, ut ad nos postea de coelo illa descendat, in qua lumen est simile 1930C lapidis pretiosissimi, ut lapidis jaspidis et crystalli habet murum magnum et altum.

49. Didicisti lumen, didicisti murum; disce portas, disce custodes. Habet, inquit, portas duodecim, et in portis angelos duodecim, in quibus duodecim tribuum filiorum Israel superscripta sunt nomina (Ibid., 12) . In portis patriarcharum nomina continentur, in muro apostolorum; fundamenta enim civitatis, apostoli, et lapis angularis est Christus, in quo omnis structura consurgit. Deus extra, Deus intus, Deus ubique est: Habet enim, inquit, civitas majestatem Dei (Ibid., 11) . Ergo et vos, sanctae virgines, et quicumque justi estis, et immaculatam animae geritis castitatem, cives sanctorum estis et domestici Dei. Sed tunc nobilitatem istam patriae possidebitis, si Christum intra civitatis istius septa quaeratis, ingressi 1930D per fidem actusque pretiosos, patriarcharum clarificati lumine, fundati super apostolos, versantes inter angelos.

50. Quomodo igitur isti custodes angeli sunt, qui castae animae pallium tollunt? Aliud pallium virginum est, aliud adolescentulae circumforaneae. Illa quae in foro Christum requirit, pallium etiam quod habebat, amisit. Prudentia enim non in foro, non in plateis, sed in Ecclesia possidetur. Et fortasse ut cum ipsis quoque veniamus in gratiam, atque omnium misericordem Deum esse doceamus; quia et 1931A illi Christum aliquando reperiunt, si tamen jugiter quaerant, pallium hoc amictus est corporis. Ergo qui quaesivit Christum in cubili, si tamen sic quaesivit, sicut ille qui dixit: Sic memor fui tui super stratum meum (Ps. LXII, 7) ; si quaesivit in noctibus, juxta quod scriptum est: In noctibus extollite manus vestras in sancta (Ps. CXXXII, 2) : si quaesivit in civitate, in foro et in plateis, in civitate Dei nostri: in foro fortasse, 1599 in quo judex ille divini juris sedet, in plateis unde collecti sunt qui ad coenam Dominicam convenerunt; potest custodientibus civitatem Dei angelis, dum diu quaerit, occurrere. Quin etiam ex coelesti custodum natura, coelestem intelligere possumus civitatem, coeleste forum justitiae sempiternae, non viles plateas, sed fortasse in quibus 1931B superfluere fons ille consuevit, de quo scriptum est: Superfluant tibi aquae de tuo fonte, et in plateis tuis diffundantur tuae aquae (Prov. V, 16) . Qui sic ergo Christum requirit, ad angelos pervenit.

51. Sed si bonis ad angelos meritis pervenitur: cur qui pervenerit, vulneratur? Est et gladius bonus, cujus gladii bonum vulnus. Vulnerat Dei verbum, sed non ulcerat. Est vulnus boni amoris, sunt vulnera charitatis; ideoque dixit: Vulneratae charitatis ego sum (Cant. II, 5) . Quae perfecta est, vulnerata charitate est. Bona sunt igitur Verbi vulnera, bona sunt amantis vulnera: Utiliora enim vulnera amici, quam voluntaria oscula inimici (Prov. XXVII, 6) . Vulneratae charitatis Rebecca est, quae relictis parentibus, migravit ad sponsum. Vulneratae charitatis 1931C Rachel, quae zelavit sororem, amavit maritum; sorori enim quod abundaret filiis, ipsa sterilis adhuc invidebat, quia typum gerebat Ecclesiae, cui dicitur: Laetare sterilis quae non paris, erumpe et clama quae non parturis (Esai. 54, 1) .

52. Invenerunt ergo custodes et vulneraverunt eam, et tulerunt ei pallium, hoc est, actus corporalis involucrum sustulerunt, ut nuda mentis simplicitas quaereret Christum; quia nemo potest amictu vestitus philosophiae, in habitu scilicet sapientiae saecularis Christum videre. Et bene tollitur ei amictus philosophiae, ne quis eam per philosophiam depraedetur. Bene tollitur ei pallium, quae ad Christum propinquat, ut Deum visura, mundo corde gradiatur: Beati enim mundo corde, quia 1931D ipsi Deum videbunt (Matth. V, 8) . Denique ubi mundavit cor, Verbum reperit, Deum vidit. Quaere ergo illum, virgo, immo quaeramus omnes; anima enim sexum non habet. Sed ideo fortasse femineum nomen accepit, quod eam violentior aestus corporis agit: ipsa autem impetum carnis et amoris sui molli quadam et blanda ratione demulcet. Ergo orationibus et obsecrationibus Deum invitare debemus, ut quasi bonus auster afflare dignetur. Verbique nobis auram coelestis aspiret: quae fructiferas arbores non turbare vento gravi, sed leni spiramine flatuque molli consuevit agitare.

1932A 53. Tulerunt mihi pallium meum. Bonus amictus aeternitas vitae, hoc pallium Sponsae voluerunt auferre custodes murorum, quo primus homo fuerat exutus; sed anima Deo devota quaesitum diu tenendo, et non dimittendo dilectum, pretioso charitatis divinae se vestivit involucro. Beati ergo qui tali pallio vestiuntur, et amictum ejusmodi legis observatione meruerunt; quia non sunt legis obliti, sed quae erant legis operati sunt.

54. (Vers. 8.) Adjuro vos, filiae Hierusalem, si inveneritis dilectum meum, ut annuntietis ei, quia amore langueo. Quis est autem hic animae languor? Morale historiae veteris facit nos meminisse debere, quae est de sancto Moyse qui rogavit Deum ut se demonstraret ei, et facie ad faciem eum videret. Noverat utique 1932B sanctus vates Domini, quod invisibilem Deum facie ad faciem videre non posset. Sed devotio sancta mensuram supergreditur, et putavit Deo etiam hoc esse possibile, ut corporeis oculis faceret id quod est incorporeum comprehendi. Non reprehensibilis hic error, sed etiam grata cupiditas atque inexplebilis, quod Dominum suum velut manu tenere, et obtutu oculorum videre cupiebat. Sciebat enim ad imaginem et similitudinem Dei factum esse hominem; quando enim electus a Domino Deo ad populum liberandum, repletus est spiritu sapientiae, viderat angelum illum, et faciem ejus in gloria, denique fulgente ejus lumine pavefactus est, et vidit rubum uri et non exuri. Visu coepit fulgorem, quem miratus accessit; cupiditate et gratia provocatus, ut diligentius 1932C fulgorem illum in rubo consideraret. Itaque si tantum accepit ardorem, tantam subiit cupiditatem, cum angelum vidisset in flamma ignis de rubo, ut licet pavore apprehensus considerare non auderet, considerare tamen vellet: quanto magis vultum Domini corporaliter videre desiderabat, dicens intra se: Vultum illum plenum lucis, 1600 plenum gratiae, plenum virtutis, plenum divinitatis, quem esse dicam? Non possum plus dicere vel sentire de Deo; cum enim consummaverit homo, tunc incipit; et cum finierit, tunc aporiabitur, ut scriptum est, quia incomprehensibilis est Dei aeterna majestas (Eccles. XVIII, 6) .

55. Irritus quidem erat postulationis effectus, sed affectus probabilis servi; quia ultra naturam suam devotione progressus de Domini angelis aestimabat, 1932D quantum de Domini vultu plus desideraret, quo cupiditatem suam gestiret explere. Noverat in ipso homine aliam post mortem futuram gloriam, aliam claritatem: Sicut enim stella a stella differt in claritate, sic et resurrectio mortuorum; quae et si seminatur in corruptione, surget tamen in incorruptione, surget in gloria, surget in virtute, surget corpus spiritale (I Cor. XV, 41-44). Qui ergo haec scire poterat, merito praesumebat ut vultum Domini videre cuperet, cum esset obita corporis morte visurus. Talem certe etiam formam ceperat, talem Dominus jam probabat, ut non distaret ab angelis coelestis minister et exsecutor oraculi. Et ideo 1933A cum sciret, Quia angeli pusillorum quotidie vident faciem Patris qui in coelis est (Matth. XVIII, 10) , putavit quod jam eam videre posset et deberet, tamquam oblitus corporis, et carne deposita; sicut ille qui in corpore adhuc positus, cum raperetur in paradisum, ultra in corpore, sive extra corpus raptus esset ad tertium coelum se nescire dixit (II Cor. XII, 3) . Sancti enim etiam cum gerunt corpus, non sunt tamen in carne, sed in spiritu; quoniam qui in cupiditate et conversatione carnali sunt, Deo placere non possunt. Sancti autem conversatione in carne non sunt, sed in coelo.

56. Ex his ergo Sponsae languentis comprehendamus affectum. Videre Dei vultum quasi innocens, velut quodam vultu conscientiae desiderabat, aperire 1933B ei faciem mentis internae, et cognosci plenius gestiebat. Amor impatiens, diu noctuque meretricias fores pulsans, si diutius potiendi desideria differuntur, ipsa deficit exspectatione, dum sperat: in quo utique non finis amoris, sed incrementum est. Et quidquid est desiderabile, si non contingat desideranti, deficit in illud, et quasi ipsam deponit animam qui desiderat; si tamen spes proprior assurgat, dat vires spes proxima; si autem absentia sit dilecti, eo ipso quo absentem desiderat, quae concupivit, animae suae patitur defectionem. Itaque quanto longius est illud quod desideratur, tanto magis deficit qui desiderat. Id ergo deficere est, in id unumquemque totis studiis migrare, quod diligat; illud cogitat, illi adhaeret, illud personat, quod receperit diligendum, in id 1933C quadam animae defectione transfunditur. Ut si mater filii exspectet praesentiam, quemadmodum exspectabat Tobiae uxor filium peregrinantem; deficiens a desiderio, et in angustiis constituta, et tamquam resoluta videbatur (Tob. X, 3 et seq.) . Quid enim aliud nisi defectum quemdam ejus verba significant? Sed quo magis lassatur affectus, eo amplius amor crescit; et quo diutius abest qui desiderat, eo exspectantis desideria majore quadam vi amoris ignescunt. Caro deficit, sed cupiditas alitur et augetur.

57. Itaque sancta anima nescit aliud desiderare quam Sponsum, qui est Christus Jesus: illum concupiscit, illum desiderat, in illum totis intendit viribus, illum gremio mentis fovet, illi se aperit et effundit, et hoc solum veretur, ne illum possit amittere. 1933D Itaque quanto majore desiderio excitata fuerit anima, cupiens adhaerere Deo salutari suo, tanto magis deficit. Ergo ista defectio imminutionem quidem fragilitatis, sed assumptionem virtutis operatur. Concupiscebat, desiderabat, deficiebat, toto dissolvebatur affectu, ut totus illius fieret quem desiderabat, sicut etiam David ipse dicit: Effundo in conspectu ejus orationem meam, et tribulationem meam ante ipsum pronuntio, in deficiendo ex me spiritum 1934A meum (Ps. CXLI, 3 et 4) . Defecit enim ejus spiritus; immo ab eo defecit spiritus, qui seipsum negat, ut adhaereat Christo. Itaque quasi amoris impatiens, circumcursabat, et quaerebat ubique Dei Verbum, quia vulnerata, quia nuda; et quaerebat adminiculum alicujus a quo Christus rogaretur ut veniret. Vide aestuantem, vide desiderantem: Adjuro, inquit, vos, filiae Hierusalem, etc.; deinde filiabus coelestis illius civitatis admixta, Verbum requirit, et quaerendo, et speciem ejus contemplando, ejus in se excitat charitatem.

1601 58. (Vers. 10.) Frater, inquit, meus candidus et rubeus, electus ex millibus. Decet enim, virgo, ut plene noveris quem diligis, atque omne in eo et ingenitae divinitatis et assumptae mysterium 1934B incorporationis agnoscas. Candidus ergo est merito, quia patris splendor: rubeus, quia partus est virginis. Color in eo fulget et rutilat utriusque naturae. Memento tamen antiquiora in eo divinitatis insignia, quam corporis sacramenta; quia non coepit a Virgine, sed qui erat venit in Virginem.

59. Frater meus candidus et rubeus. Candidus claritate aeterna, rubeus specie coloris humani, quem sacramento incarnationis assumpsit. Meritoque et ipsum quod est rubeum, bene olet; quia caro Christi sine peccato est, quam perfidi contrectantes, manus suas inquinaverunt: sancti venerantes, pietatis odore flagrarunt.

60. Electus ex millibus. Decem millia, inquit Jacob, Ephraem et millia Manasse; id est, et Judaeorum 1934C et gentium dominetur, et ex utroque populo acquirat sibi Ecclesiae plenitudinem. Ideoque dexteram suam super Ephraem posuit sanctus Jacob; eo quod legis, dicente Ecclesia in Canticis canticorum: Frater meus candidus et rubeus, electus ex decem millibus. Denique etiam David juvenculae Mariae auctorem ex cujus successione Christus est natus per Virginis partum, in decem millibus praedicabant: Saul autem in millibus, cum reverentiae gratiam circa regem magis praeponere debuissent.

61. (Vers. 11.) Caput ejus aurum Cephas. Quod significat stabilem eminentemque sapientiam. Corpus Christi Ecclesia est, hujus caput ut aurum, quia sapientia pretiosa sanctorum est, hoc est, viri justi atque prudentes.

1934D 62. Crines ejus ut abietes, nigrae sicut corax. De hoc alibi dixit, Capillamentum tuum, ut grex tonsarum. Ideo capillamentum, quia virtus omnium sensuum in capite est: Oculi enim sapientis in capite ejus (Eccle. II, 14) . Profunda igitur doctorum prudentia, quae potest ea quae obscura sunt revelare, et alta aperire sensuum. Et hujusmodi disputatores crines Ecclesiae sunt, sicut pulli corvorum quibus Dominus escam dat: sicut dedit sancto Jacob, et eum 1935A pavit a juventute sua. Hos alios ac profundos ubertate doctrinae pascit Dominus coelestibus sacramentis.

63. (Vers. 12.) Oculi quoque ejus sicut columbae. Oculi sunt viri videlicet spiritualibus ornati sensibus, qui ad videnda mysteria sunt acuti, et parati ad penetranda Scripturae secreta divinae, rationali lacte fulgentes, in quibus non sit aliqua doli maculosa confusio, sed simplicis affectus immaculata sinceritas. Ideo in aquarum abundantia lotas has columbas in lacte memoravit, dicens:

64. Oculi ejus sicut columbae super abundantiam aquarum, lotae in lacte, sedentis super plenitudinem, Baptizat in lacte Dominus, id est, in sinceritate. Et isti sunt qui vere baptizantur in lacte, qui sine dolo credunt, et puram fidem deferunt, ut immaculatam 1935B induant gratiam. Ideo candida Sponsa ascendit ad Christum, quia in lacte baptizata est; ideo mirantur eam virtutes, dicentes: Quae est haec quae ascendit dealbata (Cant. VIII, 7) ? Ante paululum dicebat, Nigra sum (Cant. I, ) : nunc dealbata cernitur, et ascendit ad coelum, et innixa Dei Verbo, alta jam penetrat.

65. Nec immerito illic aquarum abundantia, ubi Christus, unde mens humana repleri cupiat. Has sitit aquas cervus, quas cum biberit, sitire non possit. Has aquas sitivit Propheta cum dixit: Sitivit in te anima mea (Psalm. XLI, 3) . Sedet ergo Christus super abundantiam aquarum, et super plenitudinem, et ideo qui baptizat in aqua dicit: Et nos omnes de plenitudine ejus accepimus (Joan I, 16) . Unde et oculus suppliciorum non alienus est ab Ecclesia; quia 1935C etsi baptizabat Joannes in Enon, baptizabat juxta Salim, ubi erat aquarum abundantia, et duodecim fontes, et septuaginta palmarum arbores. Hos fontes habet Ecclesia, hoc est, in veteri Testamento duodecim patriarchas, in novo duodecim apostolos; ideoque dictum est: In Ecclesiis benedicite Dominum Deum de fontibus Israel (Psalm. LXVII, 27) . His fontibus ante perfunditur, quicumque mysteria sacrosancta consequitur; isti enim fontes ex aeterno fonte manantes, toto orbe fluxerunt. Ubi isti fontes, ibi ascensio animarum. Denique Salim interpretati sunt, ipsum ascendentem; ille enim vere ascendit, qui propria peccata deponit. Hoc igitur 1602 verbo purificatoriae sanctificationis usus exprimitur.

66. (Vers. 13.) Genae ejus sicut phialae aromatis, 1935D gignentes unguentaria. Jam genas et caetera intelligimus animae esse virtutes, doctorumque diversitates: qui vel spiritalem menti alimoniam dispensatione sedula subministrent, vel praedicatione crucis Dominicae sicut Verbi quadam linea alligent audientem, vel modestia verecundi et juventutis flore gratissimi. Etsi a tactu pudore revocentur, redoleat tamen in his odor Christi: et sicut in genis quasi de capite sacerdotali descendit unguentum, sic et in his eluceat pulchritudo doctrinae.

67. Labia ejus distillantia myrrham plenam. Per 1936A myrrham enim passionis unguentum et resurrectionis gratia declaratur, quae redivivum vitae odorem suscitatis mortuorum visceribus infundit. Clausae sint igitur labiorum fores tuorum, et obseratum maneat vocis vestibulum, tunc fortasse reserandum, cum audieris Verbum Dei. Tunc tibi myrrha sudabit, tunc tibi baptismatis aspirabit gratia; ut ab elementis mundi commoriare, et cum Christo resurgas.

68. Labia ejus distillantia myrrham plenam. Nos autem otiosos nos putamus, si verbo tantummodo studere videamur: et pluris aestimamus eos qui operantur, quam eos qui studium cognoscendae veritatis exercent; dicunt enim plerique: Ecce homo et opera ejus: quasi qui verbo studeat, non operatur; cum 1936B magis opus istud quam caetera sint. Si enim opus justitia est, si opus temperantia, si opus fortitudo: utique opus est etiam sapientia; istae enim quatuor principales virtutes habentur. Nam si operatur Christus secundum quod justitia est, utique operatur secundum quod Verbum est. Et operabatur cum esset in principio apud Patrem. Denique per ipsum omnia facta sunt, ut scias operatorem omnium esse, et opus nostrum esse Christum Jesum. Etenim secundum quod Verbum est, Verbum inquirentibus, grande opus Verbum est. Unde cum Martha festinaret circa ministerium, Maria autem Verbum Domini audiret, ea quae audiebat ei quae ministrabat meruit anteferri; dicenti enim Marthae: Domine, non est tibi curae, quod soror mea reliquit me solam ministrare? Dic ergo illi 1936C ut me adjuvet; respondens dixit Dominus: Martha, Martha, Maria bonam partem elegit, quae non auferetur illi (Luc. VII, 40-42) . Ita Verbum cognoscere majus opus esse quam ministrare, divinae auctoritate sententiae definitur.

69. Sed fortasse dicat aliquis dictum esse ab Apostolo: Non in sermone esse regnum Dei, sed in virtute (I Cor. IV, 20) . Scriptum non nego, sed in quo sermone, cognosco; nempe quem inflatus effuderit, qui audientibus sermo prodesse non possit, qui sine ostensione sit spiritus atque virtutis. Hunc sermonem Paulus non dignatur cognoscere; vult enim magis virtutem sermonis commendare. Denique volebat talem suum esse Apostolus sermonem, qui in infirmitate veniebat, ut alios faceret fortiores: in timore 1936D et tremore, ut timentes nihil metuerent, nisi Dominum Jesum; trementes, pacem ejus tranquillitatemque servarent. Audi ergo qualem Apostolus sermonem habebat: Et sermo, inquit, meus, et praedicatio mea non in persuasione humanae sapientiae verborum, sed in ostensione spiritus et virtutis (II Cor. II, 4) ; quia fides non in forensi sermone sapientiae, sed in ostensione spiritus, sed in Dei virtute firmatur.

70. Ergo in sermone sanctorum virtus est, in sermone autem forensi isto et philosophico vanitas mundi. Virtutem autem esse in sermone sanctorum, 1937A etiam iste propheta te edoceat, qui ait: Dominus dabit verbum evangelizantibus virtute multa (Psal. LXVII, 12) ; hoc est, ut multa possint virtute Evangelium praedicare. Probatum est ergo quod in Evangelii praedicatione sit virtus, praedicatio autem Evangelii sermo sanctorum est; ita dubium non residet quin in sermone sancto sit virtus. Et haec myrrha distillans ex labiis Sponsi, scilicet per quam vitia mortificantur.

71. (Vers. 14.) Manus illius tornatiles, aureae, plenae hyacinthis. Vide quae manus fecerint hominem, et quem hominem fecerint! Illum utique Quem secundum Christum induimus, exspoliantes veterem hominem cum actibus suis, et induentes novum qui renovatur ad agnitionem secundum imaginem ejus qui creavit eum: ubi non est servus, et liber, sed omnia et 1937B in omnibus Christus (Colloss., III, 9-11) . Christum ergo induimus, sicut et alibi dictum est: Christum induistis (Galat. III, 27) . Accepimus Spiritum sanctum, qui non solum nostra peccata dimittit; 1603 sed etiam nos facit sacerdotes suos aliis peccata dimittere. Ideo ait Propheta: Tu finxisti me et posuisti super me manum tuam (Psal. CXXXVIII, 5) : finxit per lutum, posuit manum per gratiam spiritalem; licet plerique hunc psalmum ex persona dictum Salvatoris accipiant. Audi quia manus Domini etiam spiritus dicitur, clamat Job: Spiritus divinus qui fecit me (Job. XXXIII, 4) . Istae sunt ergo manus quae hominem paraverunt, Christus et Spiritus.

72. Ergo Dominus Jesus et corporis auctor est nostri, qui primum fecit hominem ad imaginem; 1937C et postea de luto finxit, et voluit salvare quod fecerat, salvare quod plasmaverat, ut totum hominem salvum faceret. Istae sunt manus Dei tornatiles, id est, perfectae: aureae propter sapientiam qui est Christus, plenae hyacinthis propter Spiritum sanctum, et plenitudinem charismatum ejus.

73. (Vers. 14.) Venter ejus eburneus, distinctus saphiris. Apostolus, Et si, inquit, crucifixus est ex infirmitate; ecce venter, id est, carnis infirmitas: Vivit tamen ex virtute Dei (II Cor. XIII, 4) ; ecce distinctio saphiri. Saphirus enim eo quod coeli sereni speciem gerat, quae sunt divinitatis opera significat. Onir autem propter castitatem et nitorem et perpetuitatem, carnem illam significat Salvatoris, de qua idem Apostolus dicit: Quia etsi Christum secundum 1937D carnem novimus, sed nunc jam non novimus (II Cor. V, 16) .

74. (Vers. 15.) Crura illius columnae marmoreae, fundatae super bases aureas. Significant columnas esse Ecclesiae Apostolos, qui fundati sunt in timore sancto. Nam sicut Petrus, Jacobus, Joannes et Barnabas columnae esse videbantur Ecclesiae, sic et quicumque vicerit hoc saeculum, fit columna Dei, quam confirmat qui dicit: Ego confirmavi columnas ejus (Psal. LXXIV, 4) . Ita et basis aurea timor plenus disciplinae, 1938A quia initium sapientiae est. In timore ergo sapientium apostolica praedicatio tamquam super basim auream columna firmatur Christi. Igitur eloquio et apostolico sermoni tribunal est timor justi, et basis aurea plena prudentiae: simulacrum autem bonum tamquam effigies veritatis, sermo sanctorum.

75. Et vide tamquam basim auream esse sanctorum timorem. Lege Esaiam: vide quantis subjecerit timorem, ut faceret irreprehensibilem et bonum timorem: Spiritus, inquit, sapientiae et intellectus, spiritus consilii atque virtutis, spiritus cognitionis atque pietatis, spiritus timoris Domini (Esai. XI, 2) ; quantis timorem subjecit, ut haberet quod sequi possit! Informatur per sapientiam, instruitur per intellectum, consilio dirigitur, virtute firmatur, cognitione regitur, 1938B pietate decoratur. Tolle timori Domini ista, et est irrationabilis et insipiens timor, unus ex illis: Foris pugnae, intus timores (II Cor. VII, 5) ; quibus afflictus esset et Paulus, nisi habuisset Dominum consolantem.

76. (Vers. 15.) Species ejus ut Libani, electus ut cedri. In altis habitat, et humilia respicit, quia species ejus sicut cedrus Libani, quae comam nubibus, radicem terris inserit; principium enim ejus e coelo, posteriora ejus in terris fructus coelo proximos ediderunt. Genus hoc arboris numquam amittit viriditatem suam, hyeme juxta ac aestate comam pascit, nec diverso colore mutatur: solam hanc arborem ventus suo numquam honore despoliat: sola numquam veteri exuitur amictu, aut novo flore vestitur. Sic apostolica quoque gratia nescit defectum, et 1938C perpetua venustate sui floret. Anima ergo corrumpi nescit, quae florentibus membris viget, semper justitiae caeterarumque virtutum culmina patienti magnanimitate sustentat; et ideo non defluit neque deficit, quia nihil in ea ruinosum est ac remissum, nihil mobile, nihil lubricum, nihil quod vitio sermonis ex ea possit effundi.

77. (Vers. 16.) Guttur illius suavissimum, et totus desiderium. Judicia Domini vera, justificata in semetipsa, desiderabilia super aurum et lapidem pretiosum multum (Psal. XVIII, 10 et 11) . Quod severum in aliis, in Christo dulce est, in Christo suave est; quia ipse suavis est: Denique gustate et videte quoniam suavis est Dominus (Psal. XXIII, 9) . Dulcia judicia confitenti, quia ipse dicit: Ego sum, ego sum, qui deleo 1938D iniquitates tuas, et memor non ero: tu autem memor esto, et judicemur. Dic iniquitates tuas, ut justificeris (Esai. XLIII, 25 et 26) . Dulcia judicia agenti poenitentiam, quia ipse dixit: Gaudium erit super uno peccatore poenitentiam agente, quam in nonaginta et novem justis, qui non indigent poenitentia (Luc. XV, 7) . Si dulcia sunt igitur judicia Domini, suavitatis 1604 fructus percipere elaboremus. Vis scire quam dulcia judicia Domini? Qui credit in ipso, non judicatur (Joan. III, 18) . Dulcia ergo judicia credentibus: qui autem 1939A non credunt, non Christi judicio damnati sunt, qui venit non ut judicet mundum, sed ut salvet et redimat; sed impietatis suae subiere judicium, qui in remissionem peccatorum credere noluerunt. Non enim possunt ad ejus pertinere beneficium, quem cognoscere refutarunt. Ergo qui non crediderunt in eum, judicio ejus videntur indigni. Judicium enim ejus quid sit, agnosce, dicente ipso: Hoc autem judicium est, qua lux venit in hunc mundum (Ibid. 19) . Dulce ergo, quod lux est, dulce judicium, quod praecedit misericordia; sic enim scriptum est, Misericordiam et judicium cantabo tibi, Domine (Psal. C, 1) . Dulce etiam guttur et suavissimum, unde haec misericordia praecedit et hoc judicium.

78. (Vers. 16.) Et totus desiderabilis. Speciosus forma 1939B prae filiis hominum (Psal. XLIV, 3) . Homo quippe erat secundum carnem, sed ultra hominem, secundum divinam operationem. Denique cum leprosum tangeret, homo videbatur: sed ultra hominem, cum emundaret. Et cum Lazarum fleret mortuum, quasi homo flebat: sed supra hominem erat, cum mortuum vinctis jubet pedibus exire. Homo videbatur, cum penderet in cruce: sed supra hominem cum reseratis tumulis, mortuos resuscitaret. Nec sibi adblandiatur virus Apollinaris, quod ita legitur: Et specie inventus ut homo (Philip. II, 7) ; non enim negatus est homo Jesus, cum alibi ipse Paulus de eo dicat: Mediator Dei et hominum homo Christus Jesus (I Tim. II, 5) ; sed confirmatus est. Id enim est usus et moris Scripturae sic significare, sicut et in Evangelio legimus: 1939C Et vidimus gloriam ejus, gloriam quasi unigeniti a Patre (Joan. I) . Sicut ergo quasi unigenitus dicitur, et non abnuitur unigenitus Dei Filius; ita et homo dicitur, et perfectio fuisse in eo hominis non negatur.

79. Cum esset igitur in forma servi, humiliatus usque ad mortem, erat tamen in Dei gloria. Quid ei igitur obfuit servitus? Servus autem factus legitur, quia legitur factus ex Virgine, et creatus in carne; omnis enim creatura servit, dicente propheta: Quia universa serviunt tibi. Haec est Christi gloria, quia servitutem suscepit in corpore suo, ut libertatem omnibus redderet: peccata nostra portavit, ut mundi peccatum tolleret: servus, peccatum, maledictum factus est, ut tu peccati servus esse desisteres, te 1939D divinae sententiae maledicto absolveret. Ille ergo maledictum suscepit tuum: Maledictus enim omnis qui pendet in ligno: ille maledictum in cruce factus est, ut tu benedictus esses in Dei regno: ille dehonestatus et depretiatus est, nec aliquid aestimatus: ille dicebat, In vacuum laboravi; per quem meruit Paulus dicere, Non in vacuum laboravi (Philip. II, 16) ; ut boni operis fructum, et evangelicae praedicationis gloriam suis conferret servulis, per quam universi sarcina laboris absolverentur.

80. (Vers. 17.) Talis est dilectus meus, et amicus meus, filiae Hierusalem. Sic Ecclesia vel anima 1940A sancta filiabus coelestis illius civitatis admixta Verbum requirit, et quaerendo illius in se excitat charitatem: illis vero requirentibus et dicentibus: Quo abiit dilectus tuus, o pulcherrima mulierum? Quo declinavit dilectus tuus, ut quaeramus eum tecum?