Patrologiae Cursus Completus

 Patrologiae Cursus Completus

 Elenchus Operum Quae In Hac Posterioris Tomi Parte Continentur.

 Elenchus Operum Quae In Hac Posterioris Tomi Parte Continentur.

 Praefatio In Hunc Secundum Tomum.

 Praefatio In Hunc Secundum Tomum.

 In Tres Libros De Officiis Admonitio.

 In Tres Libros De Officiis Admonitio.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Officiis Ministrorum Libri Tres

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Officiis Ministrorum Libri Tres

 Liber Primus.

 1 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 8 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 Caput XIX.

 Caput XX.

 Caput XXI.

 Caput XXII.

 Caput XXIII.

 Caput XXIV.

 Caput XXV.

 Caput XXVI.

 Caput XXVII.

 Caput XXVIII.

 37 Caput XXIX.

 Caput XXX.

 Caput XXXI.

 Caput XXXII.

 Caput XXXIII.

 Caput XXXIV.

 Caput XXXV.

 Caput XXXVI.

 Caput XXXVII.

 Caput XXXVIII.

 Caput XXXIX.

 Caput XL.

 Caput XLI.

 Caput XLII.

 Caput XLIII.

 Caput XLIV.

 Caput XLV.

 Caput XLVI.

 Caput XLVII.

 Caput XLVIII.

 Caput XLIX.

 Caput L.

 Liber Secundus.

 69 Caput I.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 76 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 85 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 91 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 93 Caput XIX.

 Caput XX.

 Caput XXI.

 97 Caput XXII.

 98 Caput XXIII.

 Caput XXIV.

 Caput XXV.

 101 Caput XXVI.

 Caput XXVII.

 Caput XXVIII.

 105 Caput XXIX.

 Caput XXX.

 Liber Tertius.

 107 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 115 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 122 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 132 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 135 Caput XIX.

 Caput XX.

 138 Caput XXI.

 Caput XXII.

 Conclusio.

 Admonitio In Libros Sequentes, Ubi Et De Virginum Sacrarum Origine Disseritur.

 Admonitio In Libros Sequentes, Ubi Et De Virginum Sacrarum Origine Disseritur.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Virginibus Ad Marcellinam Sororem Suam Libri Tres .

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Virginibus Ad Marcellinam Sororem Suam Libri Tres .

 Liber Primus.

 145 Caput Primum.

 Caput II.

 149 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput VIII*.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Liber Secundus.

 163 Caput I.

 164 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Liber Tertius.

 173 Caput 1.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 181 Caput VI.

 Caput VII.

 ((De Viduis.))

 In Librum De Viduis Admonitio, Ubi Et De Sanctorum Invocatione Nonnihil Delibatur.

 In Librum De Viduis Admonitio, Ubi Et De Sanctorum Invocatione Nonnihil Delibatur.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Viduis Liber Unus .

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Viduis Liber Unus .

 185 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 193 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 205 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 In Librum De Virginitate Admonitio.

 In Librum De Virginitate Admonitio.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Virginitate Liber Unus .

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Virginitate Liber Unus .

 213 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 227 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 232 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 237 Caput XVI.

 239 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 Caput XIX.

 Caput XX.

 In Librum De Institutione Virginis Admonitio.

 In Librum De Institutione Virginis Admonitio.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Institutione Virginis Et S. Mariae Virginitate Perpetua Ad Eusebium. Liber Unus .

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Institutione Virginis Et S. Mariae Virginitate Perpetua Ad Eusebium. Liber Unus .

 249 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Caput XVII.

 In Exhortationem Virginitatis Admonitio.

 In Exhortationem Virginitatis Admonitio.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi Exhortatio Virginitatis, Liber Unus .

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi Exhortatio Virginitatis, Liber Unus .

 277 Caput Primum.

 Caput II.

 281 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 In Librum De Lapsu Virginis Consecratae Admonitio.

 In Librum De Lapsu Virginis Consecratae Admonitio.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Lapsu Virginis Consecratae Liber Unus.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Lapsu Virginis Consecratae Liber Unus.

 305 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 317 Caput X.

 In Librum De Mysteriis Admonitio, Qua Et Idem Liber Ambrosio Asseritur.

 In Librum De Mysteriis Admonitio, Qua Et Idem Liber Ambrosio Asseritur.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Mysteriis Liber Unus .

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Mysteriis Liber Unus .

 325 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 In Libros De Sacramentis Praefatio, Ubi De Ejusdem Operis Auctore Disceptatur.

 In Libros De Sacramentis Praefatio, Ubi De Ejusdem Operis Auctore Disceptatur.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Sacramentis Libri Sex.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Sacramentis Libri Sex.

 Liber Primus.

 349 Caput Primum.

 Caput II.

 Caut III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Liber Secundus.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Liber Tertius.

 361 Caput Primum.

 Caput II.

 Liber Quartus.

 365 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Liber Quintus.

 373 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Liber Sextus.

 379 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 In Libros De Poenitentia Admonitio.

 In Libros De Poenitentia Admonitio.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Poenitentia, Libri Duo .

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Poenitentia, Libri Duo .

 Liber Primus.

 389 Caput Primum.

 391 Caput II.

 393 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 413 Caput XVI.

 Caput XVII.

 Liber Secundus.

 415 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 423 Caput V.

 Caput VI.

 428 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 In Libros De Fide Admonitio.

 In Libros De Fide Admonitio.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Fide Ad Gratianum Augustum Libri Quinque

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Fide Ad Gratianum Augustum Libri Quinque

 Liber Primus.

 443 Prologus.

 445 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 453 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 456 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 463 Caput XV.

 464 Caput XVI.

 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 Caput XIX.

 Caput XX.

 Liber Secundus.

 471 Prologus.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 479 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Liber Tertius.

 497 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 507 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Caput XVII.

 Liber Quartus.

 521 Caput Primum.

 Caput II.

 526 Caput III.

 Caput IV.

 530 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 535 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 546 Caput XI.

 549 Caput XII.

 Liber Quintus.

 551 Prologus.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 572 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 589 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 Caput XIX.

 In Libros De Spiritu Sancto Admonitio.

 In Libros De Spiritu Sancto Admonitio.

 Sancti Ambrosii, Mediolanensis Episcopi, De Spiritu Sancto Libri Tres , Ad Gratianum Augustum.

 Sancti Ambrosii, Mediolanensis Episcopi, De Spiritu Sancto Libri Tres , Ad Gratianum Augustum.

 Liber Primus.

 599 Prologus.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 617 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 629 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Liber Secundus.

 Prologus.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 640 Caput V.

 643 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 656 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Liber Tertius.

 665 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 674 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 679 Caput XI.

 683 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 688 Caput XVI.

 690 Caput XVII.

 693 Caput XVIII.

 Caput XIX.

 Caput XX.

 Caput XXI.

 Caput XXII.

 In Lib. De Incarnationis Dominicae Sacramento Admonitio.

 In Lib. De Incarnationis Dominicae Sacramento Admonitio.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Incarnationis Dominicae Sacramento Liber Unus .

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Incarnationis Dominicae Sacramento Liber Unus .

 703 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 714 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 727 Caput X.

 Fragmentum Ambrosianum Ex Theodoreto Desumptum, Polymorphi Dialogo II.

 Fragmentum Ambrosianum Ex Theodoreto Desumptum, Polymorphi Dialogo II.

 In Epistolas Sancti Ambrosii Novo Ordine Distributas Admonitio.

 In Epistolas Sancti Ambrosii Novo Ordine Distributas Admonitio.

 Ordo Epistolarum Secundum Temporum Rationem Distributarum Asseritur.

 Ordo Epistolarum Secundum Temporum Rationem Distributarum Asseritur.

 Prima Classis.

 Secunda Classis.

 Ordo Novus Epistolarum S. Ambrosii Cum Antea Vulgatis Comparatus.

 Ordo Novus Epistolarum S. Ambrosii Cum Antea Vulgatis Comparatus.

 Ordo Romanae Editionis Cum Veteribus Et Hac Nova Editione Comparatus.

 Ordo Romanae Editionis Cum Veteribus Et Hac Nova Editione Comparatus.

 Ordo Veterum Editionum Cum Romana Et Hac Nova Editione Comparatus.

 Ordo Veterum Editionum Cum Romana Et Hac Nova Editione Comparatus.

 Epistolarum Index Alphabeticus.

 Epistolarum Index Alphabeticus.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi Epistolae In Duas Classes Distributae. Prior Eas Continet, Quas In Ordinem Chronologicum Licuit Digerere Poste

 Prima Classis.

 Prima Classis.

 751 Gratiani Ad Ambrosium Epistola .

 Ambrosio religioso sacerdoti omnipotentis Dei Gratianus Augustus.

 Epistola Prima .

 Epistola II.

 Epistola III .

 Ambrosius Felici.

 Epistola IV .

 Ambrosius Felici salutem.

 Epistola V .

 Ambrosius Syagrio.

 Epistola VI .

 Ambrosius Syagrio.

 Epistola VII .

 Ambrosius Justo, salutem.

 Epistola VIII .

 Ambrosius Justo.

 Gesta Concilii Aquileiensis Contra Palladium Et Secundianum Haereticos. Consessus Patrum, et Ambrosii ad eos de conficiendis actis oratio.

 806 Epistola IX.

 Epistola X.

 Epistola XI.

 Epistola XII.

 Epistola XIII.

 Epistola XIV .

 Epistola XV .

 Ambrosius Anatolio, Numerio, Severo, Philippo, Macedonio, Ammiano, Theodosio, Eutropio, Claro, Eusebio, et Timotheo

 Epistola XVI.

 Ambrosius episcopus Anysio fratri.

 Ambrosius episcopus beatissimo principi, et christianissimo imperatori Valentiniano.

 Ambrosius episcopus beatissimo principi, et clementissimo imperatori Valentiniano augusto.

 Ambrosius Vigilio.

 Sermo Contra Auxentium De Basilicis Tradendis.

 Ambrosius Valentiniano Imperatori.

 894 Epistola XXVI.

 Ambrosius Irenaeo.

 Ambrosius Irenaeo salutem.

 Ambrosius Irenaeo salutem.

 Ambrosius Irenaeo salutem.

 Ambrosius Irenaeo salutem.

 Ambrosius Irenaeo salutem.

 Ambrosius Irenaeo salutem.

 Ambrosius Horontiano salutem.

 Ambrosius Horontiano.

 Ambrosius Horontiano.

 Ambrosius Simpliciano salutem.

 Ambrosius Simpliciano salutem.

 Ambrosius Faustino salutem.

 Ambrosius Horontiano.

 Ambrosius Horontiano.

 Ambrosius Sabino.

 Ambrosius Sabino.

 Ambrosius Sabino.

 Ambrosius Sabino.

 Ambrosius Chromatio.

 Ambrosius Theodosio imperatori.

 Ambrosius Eusebio.

 Ambrosius Eusebio.

 Ambrosius Theophilo.

 Epistola De Causa Bonosi Ex Capuanae Synodi Decreto Judicanda.

 Ambrosius Sabino episcopo.

 Ambrosius Severo episcopo.

 Ambrosius Paterno.

 Secunda Classis.

 Secunda Classis.

 1049 Epistola LXIV.

 Ambrosius Irenaeo salutem.

 Epistola LXV.

 Ambrosius Simpliciano salutem.

 Epistola LXVI.

 Ambrosius Romulo.

 1057 Epistola LXVII.

 Ambrosius Simpliciano salutem.

 Epistola LXVIII.

 Ambrosius Romulo.

 1061 Epistola LXIX.

 Ambrosius Irenaeo, salutem.

 Epistola LXX.

 Ambrosius Horontiano.

 Epistola LXXI.

 Ambrosius Horontiano.

 1071 Epistola LXXII.

 Ambrosius Constantio.

 Epistola LXXIII.

 Ambrosius Irenaeo.

 Epistola LXXIV.

 Epistola LXXV.

 Ambrosius Clementiano.

 Epistola LXXVI.

 Ambrosius Irenaeo salutem.

 Epistola LXXVII.

 Ambrosius Horontiano.

 Epistola LXXVIII.

 1095 Epistola LXXIX.

 Ambrosius Bellicio salutem.

 Epistola LXXX.

 Epistola LXXXI.

 Ambrosius clericis.

 Epistola LXXXII.

 Ambrosius Marcello.

 Epistola LXXXIII.

 Ambrosius Sisinnio.

 Epistola LXXXIV.

 Ambrosius Cynegio.

 Epistola LXXXV.

 Ambrosius Syricio.

 Epistola LXXXVI.

 Ambrosius Syricio.

 Epistola LXXXVII.

 Ambrosius Segatio et Delphino episcopis.

 Epistola LXXXVIII.

 Ambrosius Attico.

 Epistola LXXXIX.

 Ambrosius Alypio.

 Epistola XC.

 Ambrosius Antonio.

 Epistola XCI.

 Ambrosius Candidiano fratri.

 In Libros Duos De Excessu Fratris Satyri Admonitio.

 In Libros Duos De Excessu Fratris Satyri Admonitio.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Excessu Fratris Sui Satyri Libri Duo .

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Excessu Fratris Sui Satyri Libri Duo .

 Liber Primus.

 Liber Secundus. De Fide Resurrectionis.

 In Consolat. De Obitu Valentiniani Admonitio.

 In Consolat. De Obitu Valentiniani Admonitio.

 Sancti Ambrosii, Mediolanensis Episcopi, De Obitu Valentiniani Consolatio .

 Sancti Ambrosii, Mediolanensis Episcopi, De Obitu Valentiniani Consolatio .

 In Orat. De Obitu Theodosii Imp. Admonitio.

 In Orat. De Obitu Theodosii Imp. Admonitio.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Obitu Theodosii Oratio .

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi De Obitu Theodosii Oratio .

 In Hymnos Sancti Ambrosii Admonitio.

 In Hymnos Sancti Ambrosii Admonitio.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi Hymni.

 Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi Hymni.

 1219 Hymnus I.

 Hymnus II.

 Hymnus III.

 Hymnus IV.

 Hymnus V.

 Hymnus VI.

 Hymnus VII.

 Hymnus VIII.

 Hymnus IX.

 Hymnus X.

 Hymnus XI.

 Hymnus XII.

 Elenchus Manuscriptorum Atque Editorum Codicum Ad Quos Exacta Et Emendata Sunt Sancti Ambrosii Opera, Quae In Hoc Secundo Volumine Continentur.

 Elenchus Manuscriptorum Atque Editorum Codicum Ad Quos Exacta Et Emendata Sunt Sancti Ambrosii Opera, Quae In Hoc Secundo Volumine Continentur.

 Libri Tres De Officiis. Recensiti sunt ad mss.:

 Libri Tres De Virginibus. Castigati sunt ad mss.:

 Liber De Viduis. Emendatus est ad mss.:

 Liber De Virginitate.

 Liber De Institutione Virginis. Recensitus est ad mss.:

 Exhortatio Virginitatis. Emendata est ad mss.:

 Liber De Lapsu Virginis Consecratae. Correctus fuit ad mss.:

 Liber De Mysteriis. Collatus fuit cum mss.:

 Sex Libri De Sacramentis.

 Libri Duo De Poenitentia. Recensiti sunt ex mss.:

 Libri De Fide Ad Gratianum. Emendati sunt ad mss.:

 Libri Tres De Spiritu Sancto. Recogniti sunt ad mss.:

 Liber De Incarnatione Dominica. Collatus fuit cum mss.:

 Liber Epistolarum. Expurgatus est ad mss.:

 Liber De Excessu Satyri. Recognitus est ad mss.:

 Liber De Fide Resurrectionis.

 Oratio De Obitu Valentiniani. Recensita est ad mss.:

 Oratio De Obitu Theodosii. Castigata est ad mss.:

 Index Rerum Et Sententiarum.

 Index Rerum Et Sententiarum.

 Index Verborum, Sententiarum, Dogmatum Difficiliorum, Rituum Veterum, Etc. Quae In Notis Explicantur.

 Index Verborum, Sententiarum, Dogmatum Difficiliorum, Rituum Veterum, Etc. Quae In Notis Explicantur.

 Index Rerum Quae In Hac Posterioris Tomi Parte Continentur.

 Index Rerum Quae In Hac Posterioris Tomi Parte Continentur.

 De Officiis Ministrorum Libri Tres.

 De Virginibus Libri Tres.

 De Viduis Liber Unus.

 De Virginitate Liber Unus.

 De Institutione Virginis Liber Unus.

 De Exhortatione Virginitatis Liber Unus.

 De Lapsu Virginis Consecratae Liber.

 De Mysteriis Liber.

 De Sacramentis Libri Sex.

 De Fide Libri Quinque.

 De Spiritu Sancto Libri Tres.

 De Incarnationis Dominicae Sacramento

 Epistolae In Duas Classes Distributae.

 De Excessu Fratris Sui Satyri Libri Duo.

 Finis Indicis Rerum.

Admonitio In Libros Sequentes, Ubi Et De Virginum Sacrarum Origine Disseritur.

Virginitatis institutum cum in ipsis Christi Domini verbis, Doctorisque gentium consiliis stabilitum sit, atque in Ecclesia maximo semper fuerit in pretio; non immorabimur in refellendis illis haereticis qui contra manifestam Scripturae ac universae traditionis auctoritatem, vel caelibatum postposuere matrimonio, vel continentiae vota tamquam temeraria, impia atque illicita proscripsere. Sed quoniam inter catholicos alii jam ab ipsis Ecclesiae incunabulis affirmant exstitisse virgines, quae tum solemnia continentiae vota nuncuparent, tum etiam communem vitam in monasteriis amplecterentur: alii autem ipsis sola privata vota, et vitam aut in multarum saeculari contubernio, aut singulatim in paternis domibus actam concedunt: alii demum in ipsis simplex propositum quod illae velo et vestium suarum modestia testabantur, agnoscunt, Ambrosio nostro primam parthenonum institutionem attribuentes; non ingratum duximus fore, si paulo uberius de eodem argumento proloqueremur.

Primam opinionem constat susceptam esse a pluribus, qui eam dissertationibus et ingentibus etiam voluminibus propugnare conati, Patrum et conciliorum quorumdam testimonia, multorumque martyrum Acta congesserunt. Nihilominus tamen magnas ipsa difficultates pati videtur. Romanae leges caelibatum severe prohibebant ac puniebant: Christianorum vel minimos cogi conventus nequaquam sinebant idololatrae; qui etiam pro sua libidinis impotentia maxime in virgines debacchabantur. Haec tamen difficultatum repagula eorum quae in martyrum bene multorum Actis leguntur, auctoritate removerentur, nisi illam elevaret vehemens suspicio, ne dicamus indicia prope manifesta, corruptionis. Quod autem ad allatos Patrum aut Conciliorum locos, facile illos ita exponunt alii, ut in suas etiam partes traducant.

Proinde lubentes cum Innocentio I agnoscimus duo sacrarum virginum genera; nimirum alias quae Christo specialiter nupserunt, et velari a sacerdote meruerunt: et alias quae necdum sacro velamine tectae, tamen in proposito virginali semper se manere promiserunt (Epist. ad Victric. Rotomag.) . At vero utrasque perpetuo virginitatis voto astrictas fuisse contendimus. Et certe illud Patribus, maxime autem Augustino familiare videmus esse, ut voces propositum ac votum eodem usurpent significatu. Neque votum apud ipsos quoque scholasticos aliud sonat quam propositum voce firmatum. Quod utique sacrae illae virgines factitabant, cum illud vestium mutatione, ac loci in Ecclesia separati occupatione palam facerent.

Quod si obtendant Cypriani locum, ubi praecipit: Quae perseverare nolunt aut non possunt, melius est nubant, quam in ignem delictis suis cadant (Epist. ad Pompon.) ; id ea ratione statutum esse respondetur ob lapsum quarumdam virginum, quae offensionem Ecclesiae etiamnum crudelitate tyrannorum vexatae pariebant. Quocirca licet istius modi conjugia majorem in modum condemnaret, ea tamen tamquam minora mala vitandis majoribus toleranda censuit verius, quam probavit. Quin etiam sanctus Epiphanius (Haeres. 61) ac 0185 post eum Augustinus (Lib. de Bono Viduit. cap. 10 et 11) quorum temporibus virginum illarum vota usitata fuisse non diffitentur adversarii, matrimonium post emissa vota contractum vetant dissolvi propter maritos, qui quidem si alias uxores duxissent domum, majori scelere se obligassent. Iidem vero maximum asserunt ipsarum esse crimen, ac poenis ecclesiasticis dignum. Quaenam, obsecramus, alia mens fuit Cypriano? Numquid enim non dicit corruptas et pollutas illas virgines firmiter continere decrevisse, atque Christo se devovisse; quove pacto votum in his positum esse negari queat? Et hinc est profecto quod idem Pater cum Augustino asseverat (Enarrat. in psal. LXXXIII et LXXV) adulterio teneri feminas illas, quippe quae datam Christo Domino fidem fregissent.

Maneat igitur virginum et continentium vivendi rationem ipsi Christianae religioni aetate non esse inferiorem: jam inde ab Apostolicis temporibus puellas exstitisse, quae Deo virginitatem seu voto seu firmo perpetuae continentiae promisso consecrarent: postremo haec vota coram episcopis, aut presbyteris, aut parentibus, aut tandem omnibus christianis per externa illa indicia, quae jam ante memoravimus, declarari consuevisse. Difficillimis autem vastatae atque sub acerbissima tyrannide gementis Ecclesiae temporibus eaedem virgines in paternarum aedium secreto degebant. Postquam vero divinae benignitatis ope fidelibus tranquillitas concedi coepta, illae ipsae Hominis Dei sponsae monasteria instituere aggressae sunt in Oriente; unde Athanasius ob Arianorum persecutionem Romam perfugere coactus, ut nonnulla ibi constituerentur, causam praebuit. Illic quidem hoc vitae genus initio minus valuit apud nobiles (Hieron. de laudib. Marcellae) : at vero cum illud illustres quaedam matronae essent amplexae, sensim in alias religiones maximi cujusque praesulis studio propagatum est.

In juvando tam sancto tamque utili instituto nemini inferiorem sese ostendit magnus Ambrosius; illud quippe non modo in dioecesi propria admissum totis viribus fovit atque auxit; verum etiam per vicinas provincias et trans maria quoque usque in Africam ac Mauritaniam amplificavit. Unde agnoscas sancto Antistiti sin minus primi apud Italos sanctimonialium parentis laus debeatur, proximam tamen eidem non posse nisi injuria negari, patroni scilicet ac propagatoris. Ut autem qua ratione virginitatis professio dilatata est, manifestius appareat, librorum, quos hic edimus, analysim aggrediamur.

Cum nihil antiquius haberet vir sanctus, quam ut populum sibi creditum salutari doctrina informaret, operae pretium episcopatus sui initio facturum se duxit, si demonstrata virginitatis sanctitudine ad eam profitendam christianas puellas pro sua virili accenderet. Habuit igitur de hoc argumento sermones tanta cum eloquentia et vehementia, ut maria ipsa pervaderent. Horum excita rumore beata ipsius soror Marcellina, eidem per litteras tam laetum prosperumque successum gratulata est: quem etiam ut quae viva voce pronuntiabat, quando sibi coram audire minime liceret, saltem transmitteret scripto mandata, obsecravit. Quare ut tam justae petitioni obsequeretur, conciones suas in tres illos libros, quos etiam nunc habemus, digerere animum induxit.

In primo libro virginitatis dignitatem expendit, ac post singularem sui demissionem statim in exordio demonstratam, quaenam ad scribendum ipsum impulerint, aperit. Tum beatae Agnetis cujus natalis inciderat in eum diem, praemissa laudatione, virginitatem a Deo Patre ad nos una cum Verbo descendisse affirmat. Inde colligit nullam apud Ethnicos, apud Hebraeos autem adumbratam solum exstitisse virtutem illam: quam tametsi neutiquam imperetur, tamen matrimonio longe praestare compositis inter se ambobus, palam facit. Hinc arrepta occasione parentes ac potissimum viduas amanter arguit, quod filias ne vel ipsum de hac materia audirent concionantem, prohiberent. Ut autem quantopere hac in re peccent, planius fiat, illis ob oculos puellarum quae Placentia et Bononia, immo etiam e transmarinis plagis Mediolanum Christo nupturae veniebant, exemplum ponit. Ad postremum narrato pulcherrimo facinore cujusdam virginis, quae ab altari, priusquam profiteretur continentiam, a suis avelli non potuit, liber clauditur.

In secundo virginum instituere mores aggressus, id a se negat commodius praestari posse quam exemplis, quorum primum ac praecipuum a Dei matre virginum omnium antesignana mutuatur. Hujus virtutes breviter quidem, sed summo cum ornatu et eloquentia describit. Huc Theclam addit Pauli discipulam, ac Mediolanensis Ecclesiae patronam, quam illae velut absolutum exemplar in se conentur exprimere. Verum ne exempla illa viribus suis majora causarentur, tertium ipsumque memoriae recentioris eis objicit. Erat haec virgo christiana, quae dum se sponte exponit martyrio, ad lupanar a tyranno damnatur; unde christiani militis ope divinitus elapsa, cum eo tamdem martyrii palmam consecuta est. Deinde sanctus Praesul ad idololatriae considerationem mentem reflectens, in laudatissima Damonis atque Pythiae historia, nihil observari posse contendit, quod jure cum generosae illius virginis constantia possit conferri. Denique excusata ista forte paulo nimia, quam in oratione adhibuerat, arte ac facundia, id eo consilio factum asserit, ut vi majori et suavitate ad Deum animos pelliceret.

Tertium librum orditur ab ea exhortatione, quam Liberius pont. max. ad Marcellinam cum Romae in Basilica Apostolorum, ipso Dominici natalis festo, spectante fidelium innumera multitudine, velaretur, habuit. Ea cum fratre saepius de hoc ipso sermone fuerat collocuta, cui proinde illum integrum hoc loco qui videbatur maxime opportunus, suis, non Auctoris verbis expressum, misit. Is autem erat animi fervor in hac virgine, ut intra Liberii praeceptorum cancellos non clauderetur. Suadet itaque amantissimus juxta ac prudentissimus frater, ut remissis tantisper jejuniis, impensius orationi, atque interno reliquarum virtutum studio vacet. Cum vero isthaec non sorori tantum vellet prodesse, verum etiam aliarum virginum institutioni, quid sequi, quidve fugere ipsas 0187 oporteat, praescribit: atque imprimis a conviviorum ac saltationis usu deterret. Postremo ubi Marcellinae a qua interrogatus fuerat de illis virginibus quae mortem sibi consciverant voluntariam, fecit satis, martyrium Sotheris cognationis vinculo sibi conjunctae narrat, ac demum libro coronidem imponit. Quidquid enim deinceps legitur in editis cum in omnibus mss. tractatum distinctum constituat; id post librum de Viduis visum est rejiciendum.

Hos quidem libros ab se tertio episcopatus sui anno, id est, a reparata salute 377 compositos ipse testatur (Lib. II, cap. 7) : sermones tamen quibus eos constare supra diximus, ante aliquod tempus pronuntiatos fuisse necessum est; cum eorum fama loca tam vastis maris tractibus sejuncta peragrasset. In quo sane illud non possumus non admirari, hominem vixdum a provinciae administratione saecularibusque tribunalibus abductum, sacris litteris et Christiana facundia tam exquisite instructum se praebuisse, ut libros conscriberet, Hieronymi (Epist. ad Eustoch, et Apolog. advers. Jovinian.) , Augustini (Lib. IV de Doctr. Christ. cap. 21) , atque omnium eorum, qui sequentibus saeculis in Ecclesia floruerunt, laudibus cumulandos.