Caput XIII.

Allato Evangelii loco de spadonibus, eos qui vel natura vel hominum violentia tales facti sunt, non magnopere ob id laudandos: qui vero proprias manus in se converterint, damnandos ait; hanc actionem ostendens neque utilem esse, cum mentis concupiscentiam minime auferat: neque honestam, cum certamini locum non relinquat. Solos igitur praedicandos illos qui per continentiam se ipsi vicerint: sed cogendum ad hoc neminem esse, quando nec Apostolus, nec Christus ipse praecepto constrinxerit eam virtutem; unde intelligas non improbari matrimonii vota, 0257C sed castitatis anteferri.

75. Ideo ergo praeceptum non datur, consilium datur; praeceptum enim castitatis est, consilium integritatis: Sed non omnes capiunt verbum istud, sed quibus datum est. Sunt enim spadones qui de matris utero sic nati sunt (Matth. XIX, 11, 12) ; in quibus 0258A naturae necessitas, non virtus est castitatis hominibus. Et sunt spadones qui se ipsos castraverunt; voluntate utique, non necessitate. Et sunt spadones qui facti sunt ab hominibus. Et ideo magna in iis continentiae gratia; quia voluntas facit, non infirmitas continentem. Nam decet integrum divini operis servare munus. Nec illis forte parum sit lubrico corporis non teneri; nam si erepta est subeundi istius palma certaminis, erepta etiam materia periculi: et quamvis non queunt coronari, non queunt tamen vinci. Habent alia genera virtutum, quibus commendare se debeant, si fides firma sit, proflua misericordia, aliena avaritia, frequens gratia. Sed in istis nulla culpa; quia facti ignorantia.

76. Non eadem causa eorum, qui in se ipsos ferro 0258B utuntur, quo non imprudenter defleximus; sunt enim qui virtutis loco ponant, ferro culpam compescere. De quibus etsi nostram nolumus proferre sententiam, quamvis sint statuta 207 majorum; considerent tamen, ne quis id ad professionem infirmitatis trahat, non ad firmitatis gloriam. Ergo nemo militet, ne aliquando vincatur: nec pedis utatur obsequio, qui gradiendi periculum reformidat: nec oculi intendat officio, qui concupiscentiae timet lapsum. Sed quid prodest carnem abscindere, cum etiam culpa sit in ipso aspectu? Nam et qui viderit mulierem ad concupiscendum, jam moechatus est eam in corde suo (Matth. V, 28) . Et quae similiter virum in concupiscentiam viderit, adulteratur. Castos ergo, non infirmos esse nos convenit: pudicos oculos 0258C habere, non debiles.

77. Nemo igitur, ut plerique arbitrantur, se debet abscindere, sed magis vincere; victores enim recipit Ecclesia, non victos. Et quid argumentis utar, cum praesto sit Apostolici forma praescripti? Sic enim habes: Utinam et abscindantur qui volunt vos circumcidi 0259A (Gal. V, 12) ! Cur enim coronae occasio, et virtutis usus eripitur homini, qui natus ad laudem est, ad victoriam praeparatus, qui potius virtute animae castrare se possit? Sunt enim spadones qui se ipsos castraverunt propter regnum coelorum (Matth. XIX, 12) .

78. Sed et hoc non omnibus imperatur, sed ab omnibus flagitatur. Etenim qui mandata dat, decretorum semper tenere debet mensuram: et qui pensa distribuit, aequitatem debet examinis reservare: Statera enim fallax, abominatio est apud Deum (Prov. XI, 1) . Est ergo minus pondus et majus: sed utrumque non recipit Ecclesia; Pondus enim majus et minimum, et mensurae duplices, immunda in conspectu Domini utraque (Prov. XX, 10) . Sunt pensa quae 0259B dividit sapientia; et ita dividit ut virtutem, viresque aestimet singulorum. Et ideo dicit: Qui potest capere, capiat (Matth. XIX, 12) .

79. Scit enim creator omnium affectus esse varios singulorum; et ideo praemiis virtutem provocavit, non infirmitatem vinculis alligavit. Scit et ille gentium Doctor (Rom. VII, 23 et seq.) , bonus morum auriga nostrorum, et quidam interiorum rector affectuum, qui de se ipso didicerat legi mentis legem corporis repugnare; eamdem tamen Christi gratiae cedere: scit, inquam, varios incursus mentium repugnare; et ideo neque in tantum adhortationem integritatis intendit, ut aboleret gratiam nuptiarum: neque ita conjugium praetulit, ut studia integritatis exstingueret. Sed a continentiae persuasione incipiens, 0259C ad incontinentiae remedia descendit: et cum bravium supernae vocationis fortioribus demonstrasset; deficere tamen in via neminem passus est: ita plaudens prioribus, ut non despiceret et sequentes; didicerat enim et ipse, quia Dominus Jesus aliis panem hordeaceum (Joan. VI, 5 et seq.) , ne in via deficerent, aliis corpus suum (Matth. XXVI, 26) , ut ad regnum contenderent, ministravit.

80. Nec Dominus ipse praeceptum imposuit, 208 sed voluntatem invitavit: nec Apostolus praeceptum statuit, sed consilium dedit (I Cor. VII, 25) . Sed non hoc humanum consilium, humanarum virium habere mensuram: divinae munus misericordiae confitetur in se esse collatum; ut fideliter sciret prima praeferre, secunda disponere. Et ideo Existimo, inquit, 0259D non statuo, sed existimo bonum esse propter instantem necessitatem (Ibid., 26) .

81. Non ergo copula nuptialis quasi culpa vitanda, sed quasi necessitatis sarcina declinanda. Lex enim astrinxit uxorem, ut in laboribus et in tristitia filios generet, et conversio ejus ad virum sit, quod ei ipse dominetur (Gen. III, 16) . Ergo laboribus et doloribus in generatione filiorum addicitur nupta, non vidua: 0260A et dominatui viri sola subditur copulata, non virgo. Omnium autem horum virgo libera est, quae Verbo Dei suum spopondit affectum, quae sponsum benedictionis cum facibus exspectat (Matth. XXV, 4) , bonae lumine voluntatis accenso. Et ideo provocatur consiliis, non vinculis illigatur.