Caput X.

Virginitati competere Ecclesiastis locum de vestibus, quod autem addit de oleo ferendo in capite, hoc et de mentis humilitate et de modesta corporis compositione 0355A intelligi; cum ornamenta interiora maxime in nobis requirantur, et pauperum divitiae sint innocentiae simplicitas. Quomodo Ecclesiae dicat Synagoga: Ubi pascis, etc.? haec vero eas Christi voces accipiat: Nisi scias te, etc.? Hinc significari divinam imaginem residere in anima nostra, et proinde maximam ejus curam gerendam esse. Quapropter monet juvenem, ut cordis innocentia delectetur: virgines autem, ut oculos hominum exemplo Mariae defugiant, atque omnem declinent fabularum occasionem.

62. In omni, inquit, tempore sint vestimenta tua candida (Eccles. IX, 8) . Quid candidius virginitate: quid candidius intacto vestimento pudoris? Bona quidem castitas conjugalis et castitas viduitatis: munda omnis castitas, sed forte non omnis candida, 0355B aut non candida in omni tempore (I Cor. VII, 4, 5) . Non candida, quando non habet quis sui corporis potestatem, quando ad tempus sequestratur oratio. De virginitate ergo pulchre dicitur: In omni tempore sint vestimenta tua candida, et oleum in capite tuo (Eccle. IX, 8) ; ut faces tuae semper possint lucere, nec extinguantur, cum coeperit Sponsus ille coelestis venire (Matth. XXV, 6 et seq.) .

63. Qua autem ratione in capite tuo Ecclesiastes dixerit, de Proverbiis colligemus; quia Oculi hominis in capite ejus (Eccles. II, 14) , id est, sapientiae tuae sensus. Ideo forte et evangelica mulier illa laudatur, quae pedes Domini capillis suis extersit (Luc. VII, 38 et seq.) , quod fide se humiliaverit; ne per carnis elata sapientiam videretur, quam 0355C Legi subditam verus occultorum interpres Paulus negavit (Rom. VIII, 7) , eo quod Christo subjiceretur.

295 64. Et pulchre hoc possumus intelligere etiam corporaliter, quoniam si in propheticis scriptis reprehenduntur filiae Sion, quod alta cervice procederent, nutibus oculorum, et itinere pedum trahentes simul tunicas, et ludentes pedibus (Esai. III, 16 et seq.) ; et ideo gloriam vestis earum, et ornatus earum, crines et cincinnos Dominus ablaturum esse se dicit: recte ista mulier sparsit capillos suos (Luc. VII, 38) ; ut nodos erinium Evangelica solveret disciplina. Unde et apostoli dixerunt: Non implicatu capillorum, sicut Petrus docuit (I Petr. III, 3) , neque in tortis crinibus, aut auro et margaritis, vel veste pretiosa, ut Paulus asseruit (I Tim. II, 9) : sed magis interioris hominis ornamenta feminis requirenda; 0355D quoniam ille absconditus cordis homo, qui est pauper saeculo, ipse est locuples Deo.

65. Audistis, filii, qui pauperes vos esse putatis. Quis autem est homo dives, cum multis egeat, nisi 0356A ille cui non est grave peccatum in conscientia? Bona est enim, inquit, substantia, cui non est peccatum in conscientia (Eccl. XIII, 30) . Audistis, inquam, in quo possitis apud Deum esse locupletes; ut sit in vobis, inquit, incorruptibilis et modestus spiritus (I Petr. III, 4) . Bonae enim divitiae sunt innocentiae atque simplicitatis, quibus peccatum non imputatur, quia nulla in iis doli fraudisque versutia est; omnis enim simplex obtrectare non novit, nescit invidere: suo contentus est, aliena non quaerit; etsi egeat, sibi dives videtur, si suppetat quod alimento est satis. Denique pulchre apostolus Paulus: Et profunda, inquit, paupertas eorum abundavit in divitiis simplicitatis eorum (II Cor. VIII, 2) .

66. Et quia Ecclesia congruis erat ornatibus compta, 0356B et de Christo lumen accipiens refulgebat; potest etiam sic locus ille accipi, eo quod Synagoga ad Ecclesiam dicat: Ubi pascis, ubi manes in meridiano? Ne forte fiam circumamicta super greges sodalium tuorum (Cant. I, 6) . Mercenaria esse desiderat, quae sibi vindicabat ante dominatum. Quam damnosa perfidia est!

67. Sed quia incredula, immitis, sacrilega; ideo eam a gregibus Ecclesiae suae separat Christus dicens: Nisi scias te, o decora in mulieribus (Ibid., 7) , hoc est, te prius quae sis ipsa cognosce, et tunc pete ut meis gregibus appropinques. Et bene in mulieribus decora dicitur Synagoga, non in virginibus; quia Evam mulierem sequebatur, per quam lapsus advenit: Ecclesia autem decora in virginibus est, 0356C quia virgo sine ruga est.

68. Scire ergo se debet sive vir, sive mulier, quia ad imaginem Dei est et similitudinem; ut animae sequatur, non corporis, pulchritudinem. In quo enim sumus? In animae substantia et mentis vigore. Haec nostra omnis portio. Denique David inquit: In Deo sperabo, non timebo 296 quid faciat mihi caro (Psal. LV, 5) . Non ergo caro sumus, sed spiritus. De Judaeis autem dictum est: Non permanebit in iis spiritus meus, quia caro sunt (Gen. VI, 3) . Non aurum sumus, non pecunia, non divitiarum copia; illa enim nostra. Et ideo tibi dicit Moyses: Attende tibi (Deut. XV, 9) , hoc est, animae tuae; ne pereas, ne carnalis fias. Attende tibi, hoc est, imagini quam a Christo accepisti, similitudini ad quam factus es. 0356D Ipsam serva imaginem, quam Christus in te operibus suis pinxit, sicut ipse ait ad Hierusalem, id est, ad animam pacificam: Ecce ego, Hierusalem, pinxi muros tuos (Esai. XLIX, 16) .

0357A 69. Attende ergo et tu praecipue, fili, attende tibi, ut laeteris in juventute tua; cui dicit Scriptura: Laetare, adolescens, in juventute tua (Eccl. XI, 9) . Non unius tibi dicit tempus aetatis. Est quasi quidam flos vitae, bonorumque aetas operum, de qua scriptum est: Renovabitur sicut aquilae juventus tua (Psal. CII, 5) . Et oblectet, inquit, te cor tuum in diebus adolescentiae tuae, et ambula in viis cordis tui sine macula, et in aspectu oculorum tuorum, et non in audacia oculorum tuorum (Eccl. XI, 9) ; in aspectu utique spiritali, non in audacia saeculari. Et scito quod super haec omnia educet te Deus in judicium. Et repelle iram a corde tuo, et amove nequitiam a carne tua (Eccles. XII, 14) .

70. Attende tibi, virgo, et tu, ut insistas orationi, et vultus tuus assidua obsecratione pallescat. Sed 0357B ante orationem praepara animam tuam (Eccl. XVIII, 23) , ut non videaris tentare Deum, cum deprecaris; ut id quod oras, mores tui loquantur, fides adjuvet, opera commendent. Attende tibi: quod dico tibi cuicumque virgini. Nam tibi piae non deest institutionis magistra.

71. Attende, inquam, virgo sacrae praesertim professionis, et ab omni irreverenti oculis cave. Et si ad tempus praeterierit quasi viator, tamen os suum aperit, et ab omni aqua proxima bibet, ut te inebriet (Eccl. XXVI, 14 et seq.) . Nullus sit tuus sine matre processus, quae sit anxia custos pudoris. Ipsa quoque ad Ecclesiam progressio rarior sit adolescentulis. Considera quanta fuerit Maria, et tamen nusquam alibi, nisi in cubiculo reperitur, cum quaeritur (Luc. I, 28) . 0357C Illa te doceat quid sequaris. Angelum in specie viri vidit, et pavebat corde, peregrinabatur aspectu. Unde dicit ad eam angelus: Ne timeas, Maria. Docet solitudo verecundiam: et gymnasium pudoris secretum est.

72. Quid enim tibi opus est vel ad proximam facile accedere? Pes enim fatui in facilis domum proximi: qui autem sapiens est, verecundatur (Eccl. XXI, 25) . Inde nascuntur fabulae, de quibus pulchre admoneris ut caveas, cum dicit vir tibi sapiens: Quis dabit diciplinae meae custodiam, et supra labia mea 297 signaculum certum; ne cadam ab illis, et lingua mea perdat me (Eccl. XXII, 33) . Si virilis sexus jubetur tacere coram senioribus (Eccl. XI, 8) , quam indecorum 0358A est virgines loqui, et varios serere sermones!

73. Esto ut imperes tibi silentium, numquid potes aliis imperare, ne audias? Potest quis aliquando frenos ori suo imponere, et verbis stateram: auribus non potest. Loqui enim in nobis est, audire ex aliena pendet potestate; saepe enim audimus quod nolumus.