In Librum De Mysteriis Admonitio, Qua Et Idem Liber Ambrosio Asseritur.

Auctor hujus operis in ipso ejus limine profitetur (Cap. 1, num. 2) se et recens baptizatis elaborare, et sacramenta quae illis hactenus ignota fuerint, adoriri. Mos quippe erat priscorum temporum antistitibus, ut sublimia illa mysteria quam studiosissime celarent nondum initiatos. Hi quidem quoad e catechumenis atque competentibus excederent, crebris precibus, exorcismis, aliisque ceremoniis ad baptismum praeparabantur: admittebantur audiendis concionibus, ubi potissimum eos rigidis ethices christianae dogmatis imbui solitos hic ipse auctor aperte docet (Ibid., num. 1) . Suis tamen orationibus adversus falsa et impia ethnicorum atque haereticorum placita disputationes miscebant episcopi: neque etiam unitatis substantiae divinae, trinitatis personarum adorandarum, aliorumque capitum, quae ipsis e Symbolo exponi consueverant, cognitionem inserere praetermittebant. At vero penitiori aliorum sacramentorum, et prae caeteris Eucharistiae discussione prorsus abstinebant. Erant porro ea mentis docilitate boni illi religionis nostrae candidati, ut quae ipsis manifesta esse nolebat Ecclesia, suam ad ea curiositatem minime protenderent, rati videlicet nihil falsi aut superstitiosi cultus in illa contineri religione, quae tot miraculis ac prodigiis fulta, super idololatriae quam subruebat, ruinis unius Dei adorationem erigebat, quaeque sectatorum suorum mores ad amussim adeo severam et rationi consonam exigi postulabat. Haec instituendae vitae praecepta nondum baptizatis a se tradita signat Ambrosius primis hisce verbis: De moralibus quotidianum sermonem habuimus, etc. (Ibid.) ubi libros de Abraham atque alios quos ab eo coram catechumenis et competentibus pronuntiatos demonstravimus (Admonit. in hos lib.) , intelligi vix dubium est. Subjungit vero cum eos qui sacro baptismate regenerati sint, hic alloquatur; sibi ut ipsis cum ejusdem sacramenti, tum aliorum rationem atque ceremonias declaret, incumbere.

Primum igitur post explicatam oris atque aurium apertionem (Cap. 1, num. 3) , ac memoratam quae fiebat in baptisterio, ejurationem (Cap. 2, num. 5, 6) , fontis benedictionem tractat (Cap. 3, 4, et 5) . Ibi autem ut probet non aquae simplicis efficacia, sed praesenti Spiritus divini virtute regenerationem perfici, varia symbola quibus idem sacramentum in veteri lege praefiguratum est, expendit; unde etiam colligit sacram illam ablutionem eumdem 0385 semper effectum obtinere, cum ad eum probitas improbitasve ministri nihil conferat. Mox e vivifico lavacro excedentium ad episcopum a quo post unctionem capitis ac pedum lotionem (Cap. 6, num. 29 et seq.) , veste candida (Cap. 7, num. 34 et seq.) induebantur, accessum narrat. Tum reddita cujusque ceremoniae ratione, quanta laetitia ob familiae suae amplificationem gestiat Ecclesia mater, depromptis e Cantico canticorum sententiis exprimit (Ibid., num. 35 et seq.) . Postremo ubi neophytos acceptae Confirmationis ope septem donis Spiritus sancti ditatos atque exornatos fuisse affirmavit (Ibid., num. 42) , quemadmodum solemni pompa ex baptisterio ad altare processerint, ut ibi Dominici corporis reficerentur sacramento, multis edisserit (Cap. 8, num. 43) . Nec sane mirum, si in hoc asserendo immoretur multo longius, cum finis et consummatio sit caeterorum.

Profitetur itaque id sibi esse in animo, ut summo studio (Ibid., num. 44) cunctis veteris Synagogae sacramentis hoc ipsum antiquitate atque excellentia praeferendum astruat; quorum quidem primum inde ostendit, quod panis ac vinum Abrahae oblatum a Melchisedech, Eucharistiae figura exstiterit (Ibid., num. 45) : secundum autem eo demonstrat, quod prae ipso manna quo nihil sanctius habuerunt Israelitae, hoc mysterium tanto praecellat (Cap. 8 et 9) , quanto potior est lux quam umbra, veritas quam figura, corpus Auctoris quam manna (Cap. 8, num. 49) . Enim vero quia neophytis in promptu erat contra opponere: Aliud video, quomodo tu mihi asseris quod Christi corpus accipiam (Cap. 9, num. 50) ? ad objectionis solutionem aggreditur. Ea propter ut repudiato sensuum corporeorum testimonio, panem in Domini corpus sacerdotali benedictione converti certo teneant, non modo clarissima quaeque prodigia quibus mutatam fuisse naturam vel etiam e nihilo creatam prisci testamenti ferunt tabulae, in medium profert (Cap. 9, num. 51 et 52) ; verum etiam miraculorum omnium maximum citat, Christi scilicet incarnationem (Ibid. num. 53) . Tum quasi omni dubitationis occasione prorsus depulsa, innocentem hunc gregem accommodatis Canticorum quibusdam versiculis monet (Ibid., 55 et seq.) , ut secretum praestantes mysterio, et Christum diversis virtutum fructibus in se pascentes, Ecclesiam exhilarent: nec in posterum de sua regeneratione umquam ambigant.

Hic porro nobis temperare minime possumus, quin pauca quaedam eucharistiae occasione animadvertamus. Neophytos a baptismate adhuc madentes episcopus sacramentorum eisdem hactenus ignotorum prima cognitione instituit. Simplex est ea catechesis et ab omni amplificationis ac eloquentiae fuco plane aliena. Ideo loci Auctor probandum proposuit, eucharistiam prae manna tanto praestantiorem esse, quanto umbram corpus superat, veritas figuram. Hoc ut demonstret, Christi carnem in quam per Dominica verba panem converti docet, in sacramento contineri saepius repetit. Exemplis ad asserendam hanc mutationem utitur omnium maxime prodigiosis. Denique summo conatu adhibito, ut oculorum testimonio derogetur, contendit nec levissimae dubitationi locum esse, quin e pane quem praesentem sensus nuntiant, non figura corporis, sed corpus ipsum fiat conceptum in Virginis utero, et ad extrema supplicia pro nobis traditum. Quis ergo neget Praesulem nostrum veram et substantialem conversionem hic agnovisse? Hanc autem cum istis Domini verbis, Hoc est corpus meum (Matth. XXVI, 26) , firmatam ac stabilitam velit (Cap. 9, num. 52) , nonne manifesto intelligitur ab eo illa in simplici atque proprio sensu accipi, non in figurato? Fatemur quidem adhibita quoque ab illo miraculorum quorumdam exempla, quibus regenerandi vim baptismo inesse persuaderet: sed illic de virtute producendi effectus agitur, non de substantiali aliqua mutatione; nusquam enim aquae naturam converti in Spiritum istic reperias: at e contrario eam semper subsistere, ac post benedictionem etiam remanere tam expressis, tam saepe iteratis verbis testatur; ut quodammodo videatur, ne quis hanc sibi opinionem in mentem induceret, praecavisse. Ad haec nemo non videt quam diversa sit hoc loco catholici atque heterodoxi causa. Etenim quivis sacerdotum nostrorum Ambrosianam in rudibus istius mysterii cognitione instituendis rationem et laudabit et sequetur quam lubentissime: quis vero ministrorum sectariorum tenendam sibi plane contrariam non existimet? Addimus etiam orthodoxo dogmati stabiliendo in hac opella suppeditari expressa et positiva, ut vocant, firmamenta; cum tamen Albertinus Carentonianus quondam minister hinc argumentum probandae suae opinioni nullum depromat; sed tantum sibi proponat objectiones (Lib. II de Sacrament. cap. 2) , quibus non nisi futilia penitus ac vana respondet. Atqui constare oportet apud aequos aestimatores ex hoc opere ubi familiariter primis praeceptis novos Christianos Ambrosius imbuit, quid sententiae super eucharistia illi fuerit, potius discendum, quam ex aliis ejusdem libris; quandoquidem in his de industria propter infideles atque catechumenos qui eum cum baptizatis confusi audiebant, obscurius eloquebatur.

Hujusce scriptionis qui meminere, magno consensu eam Ambrosio semper attribuerant: sed tandem superiori saeculo exstiterunt quidam heterodoxi, qui possessione tam diuturna sanctum Doctorem abdicandum arbitrati sunt. Reperimus enim Henr. Bullingeri ad Joach. Vadianum litteras apud sanctum Gallum 7 julii, an. 1535 datas, quibus hunc librum cum sequentibus de Sacramentis una complectens, cum illo se de utroque opere sentire significat, nimirum stupidos hos nequaquam esse auctoris optimi et judicii emunctissimi feturam. Causas istius rei tres affert, styli differentiam, variam hic et in exploratis Ambrosii libris exponendae eucharistiae rationem, tractationem rerum frigidiorem quam pro Ambrosiano acumine ac diligentia. His addit Erasmum etsi dissimularit, et judicium texerit suum, ne videretur eorum de sacramentis sententiam sectari; cum tamen hos libros rejecerit in postremum Ambrosianae editionis tomum, non dubitare se quin ille senserit mangonis cujuspiam illud esse opus. Quasi vero Erasmus quartum suum tomum ex solis adulterinis composuerit. Sed cum de sententia Erasmi mera sit istaec hariolatio, explodenda potius videtur quam refellenda. Tribus autem illis quae praemissa sunt, uno verbo respondebimus catechesim esse, atque adeo charactere sibi proprio, id est, simpliciter, aperte ac sine motibus 0387 editam oportuisse: interim Bullingerum censorem Ambrosianorum scriptorum non videri admodum idoneum, qui quo loco tam levibus momentis legitimum extrudit fetum, commentaria in epistolas Pauli admittit pro indubitato.

Is cujus opera Helmestadii Censura Roberti Coci praelo subjecta est (Anno 1655) , hoc etiam opus ex Ambrosianorum catalogo exemit, qua in re eum Dallaeus quoque in libro de Confirmatione secutus est. Rationem judicii sui primam istam reddit: Affirmat auctor, inquit ille, Scripturam testari quod ad preces Hierobaal ignis descenderit de coelo. Atqui nihil tale de Hierobaal legitur in Scriptura. Sed quis non videat hic aliud significari nihil, praeterquam quod libri Judicum cap. VI narratur, Gedeon angelo supplicasse, ut sibi sacrificium offerre concederet: quo annuente, cum super azymis panibus, carnibusque elixis jus infudisset, angelum summa virga haec contigisse, ac divinitus e petra, cui eadem imposita fuerant, ignem erupisse. Dicendum igitur quae in Scriptura fusius memorantur, ea contractius referri ab Ambrosio. Fieri vero etiam potuit, ut hanc historiam in codicibus suis paulo aliter atque in nostris narratam invenerit: quod in aliis quoque ipsi contigisse non semel, at praecipue in caput ultimum libri de Nabuthe, observavimus. Et hoc sane mirum illi non videbitur, qui adverterit tantam olim codicum veteris testamenti fuisse diversitatem, ut quot Ecclesiae, tot varia circumferrentur exemplaria, sicut Hieronymus in Praefationibus suis passim testatur. Idem ferme habet S. Augustinus de Doct. Christ. lib. II, cap, 11.

Secunda expunctionis ratio haec est: Quod auctor iste, adjicit idem, Paralytici verba: Hominem non habeo, ita exponit, quasi per hominem Paralyticus intellexerit Christum mediatorem, perquam leviculum est (Joan. V, 7) . Sed perquam leviculus est qui sic arguit. Enimvero vel non intelligit, vel non intelligere se fingit id eodem loco agere sanctum Antistitem, ut in piscina figuram baptismatis, in homine aegrum in eam demittente typum ipsius Christi, in aegro demum hominis peccatoris symbolum exstitisse ostenderet; atque adeo hic paralyticum mysticum sive, ut sancti nostri utamur verbo, intelligibilem, accipiendum. Quo quid cum Ambrosiano exponendae Scripturae modo magis congruum?

Tertiam objectionem ita exprimit: Quod in his libris peccata propria, 1. Actualia, per baptismum relaxari dicat: haereditaria vero, 1. Originalia, per lotionem pedum, certe haereticum est. Cum Theologia et Ecclesiae doctrina non convenit, teste Maldonato. Et hoc quidem tam validum tamque ineluctabile argumentum Dallaeo visum est (Lib. III, de Confirm., cap. 8) , ut qui alia quasi digito indicare satis habuerat, illud proprio voluerit cumulare suffragio. Nam cum et hujus operis et librorum de Sacramentis auctorem de lotione pedum incommode ac perabsurde philosophatos contendisset, allatis de quibus agebatur locis, ista subjungit: Utrumque somnium, quod vel plane vel pene idem est, ineptum, et instituto a Christo baptismati contumeliosum, satis ostendit neutrius opusculi auctorem esse Ambrosium. Gravissima est, nec diffitemur, istaec accusatio. Sed hoc incommode ac perabsurde accusatoribus ipsis accidit, ut idem illud cui tam nigrum theta praefigunt isti aristarchi, non modo in aliis quae exstant Ambrosii operibus non controversis invenire sit, verum etiam in deperditis quorum loci occurrunt apud fidelissimum ipsius discipulum Augustinum in suis adversus Pelagianos disceptationibus, ubi dubium dogma, nedum haereticum numquam impune proposuisset. Haec si considerassent illi scriptores, in sententiam cum tantorum doctorum, tum etiam veteris Ecclesiae auctoritate munitam haud insurrexissent tantis animis. Verum eos quod voces haereditaria peccata quibus nihil nisi concupiscentia sive, ut ipse ait, lubricum delinquendi, significatur, nequaquam recte intellexerint in errorem inductos ad eum locum demonstrabimus (Cap. 6, num. 32) .

Ultima Cociani editoris ratio tam futilis est, ut a nobis referri vix mereatur; ait enim quod in baptismo exprimendas esse tres personas divinas hic auctor dicit, cum eo pugnare quod in libris de Spiritu sancto asseritur, ad Baptismum invocationem unius personae divinae tantum sufficere. Sed si admitteretur haec consecutio, ii omnes libri in quibus tres divinas personas in baptismo proferendas traditur, abjudicandi essent Ambrosio: quod affirmare vel ipsi adversarii erubescerent. At enim quaenam in eo repugnantia, si quis de communi hujus sacramenti administrandi ratione agens, invocandas tres personas divinas dicat; idem tamen disputans utrum baptismum aliquando sub personae unius invocatione collatum pro valido haberi oporteat, affirmantem teneat opinionem. Sed ea de re agemus suo loco. Interim illos pudeat, qui tam levibus momentis bonam scriptionem et Ambrosio minime indignam legitimo parenti ereptum eunt, idque non tantum contra mss. omnium, verum etiam contra tot ac tantorum virorum qua catholicorum, qua sectariorum, qua veterum, qua recentium testimonia, ut si nolint eorum auctoritate persuaderi, saltem multitudine obrui possint. Nec dubitamus hoc pervidisse scriptores multos, magnique nominis in communione Calviniana (Blondel., Falcar., Albert., etc.) ; quandoquidem paucorum e suis censura insuper habita, calculum suum non subtraxere veritati.

Cum igitur Ambrosium hujus libri possessione nihil dejiciat, jam quaerendum est quotum eidem annum attribuamus. In ipso statim Operis initio illius innuere tempus videtur sanctus Antistes; hic quippe (Cap. 1, num. 1) ait de moralibus quotidianum sermonem in exponendis patriarcharum gestis se habuisse: ubi libros de Abraham, Isaac et Jacob, et alios ab eo intelligi veri certe simillimum est. Fatemur tamen inde aliquid oboriri difficultatis, quod eadem de materia variis annis habuerit sermones, quod et nos suis locis indicavimus (In Admonit.) . Verumtamen cum credibile sit eum praecipuos tantum significare, non putamus eadem verba rectius ad alios referri posse quam ad memoratos; proindeque annum huic opellae 387 circiter duximus assignandum.

0389 Porro ejusdem inscriptio alibi aliter invenitur. Legitur apud Amerbachium, De mysteriis initiandis: apud Erasmum et Gillotium, De iis qui mysteriis initiantur; in Rom. edit., De Initiandis; in mss. longe plurimis, De mysteriis sive Initiandis; nimirum prima eorumdem mysteriorum cognitione; nam alias scribendum esset de Initiatis; in antiquissimis denique inscribuntur De divinis Mysteriis, aut simpliciter, De Mysteriis: quos et sequimur.