Caput III.

Iis qui Joannis testimonium de Verbi aeternitate non reciperent, 0821C increpitis: nec non laudato eodem evangelista, locum expendit: quo non solum Verbi aeternitatem divinitatemque signari tradit; sed etiam ex his eadem in Patre attributa demonstrari. Corporeum in Verbo nihil cogitandum; et quamvis ejus naturam minime capiamus, sufficere nobis debere Joannis auctoritatem, qui quomodo Verbum viderit, explicatur.

14. Nolo nobis credatur, Scriptura recitetur. 0822A Non ego dico a me quia in principio erat Verbum (Joan. I, 1) , sed audio: non ego affingo, sed lego; quod omnes legimus, sed non omnes intelligimus. Et cum legitur, audimus omnes, et non audiunt omnes: Incrassatum est enim cor quorumdam, et aures eorum graviter audierunt (Act. XXVIII, 27) ; aures scilicet interioris affectus. Non enim caro peccat, quae suum servat officium, et recipit auditum, sed animus puri auditus pravus interpres, qui recusat audire quae dicuntur, intelligere quae leguntur. Quid aures tamquam cera et plumbo clauditis, et tamen Dominica beneficia et officia naturae non potestis excludere? Auditis inviti, auditis fastidientes: auditis, ne quod non audieritis, excusare possitis.

707 15. Auditis ergo cum legitur: In principio 0822B erat Verbum (Joan. I, 1) . Quis hoc dicit? Joannes utique ille piscator: sed non quasi piscator hoc dicit, sed quasi humani piscator affectus; qui jam non pisces caperet, sed homines vivificaret (Luc. V, 10) . Non suum est, quod dicit: sed ejus qui vivificandi ei tribuit potestatem. Piscator enim ipsis, quos ante capiebat, piscibus taciturnior erat; et circa divina mysteria magis mutus, qui vocis suae nesciebat auctorem: sed vivificatus a Christo vocem audivit in Joanne, Verbum agnovit in Christo.

16. Et ideo plenus Spiritu sancto, qui sciret principium non temporis esse, sed supra tempora, reliquit saecula, et ascendens spiritu super omne principium, ait: In principio erat Verbum, hoc est, remaneat coelum; nondum enim erat, quando in 0822C principio erat Verbum. Nam etsi coelum habet principium. Deus non habet. Denique in principio fecit Deus coelum et terram (Gen. I, 1) . Aliud est, fecit: aliud est, erat. Quod fit, incipit: quod erat, principium non accipit, sed praevenit. Remaneant etiam tempora, quia post coelum tempora. Remaneant etiam angeli et archangeli . Et si principium eorum non invenio, erat tamen quando non erant. Non erant 0823A enim, qui aliquando coeperunt. Si ergo principium eorum invenire non possum, quos certum est habere principium, quomodo possum Verbi invenire principium, a quo omne principium non solum creaturarum, sed etiam cogitationum nostrarum omnium praevetur?

17. Aperte itaque sempiternam divinitatem ejus expresserat: sed tamen ne quis a Patre divideret Verbi aeternitatem, ut eamdem crederemus Verbi esse, quae Patris est, bonus ille piscator adjunxit: Et Verbum erat apud Deum (Joan. I, 1) . Hoc quod dixerat, sic aestimandum est: Erat Verbum, quomodo erat Pater; quoniam cum Patre erat, et in Patre erat, et apud Patrem erat semper. Nempe quomodo de Patre legimus, erat; ita et de Verbo legimus, erat.

0823B 18. Quid discernis intellectum, qui non discernis auditum? Verbi esse apud Patrem est: Patris esse cum Verbo est; legimus enim quia Verbum erat apud Deum. Itaque si secundum tuam opinionem aliquando non erat, ergo secundum tuam opinionem et is in principio non erat, apud quem erat Verbum. Per Verbum enim audio, per Verbum intelligo quia Deus erat. Nam si sempiternum Verbum esse credidero, quod credo; non possum de Patris aeternitate dubitare, cujus aeternus est Filius. Si temporalem generationem ejus existimo, incipit communitatem habere nobiscum; ut videatur Pater esse coepisse: sed si de Patre non ambigis, quia incipere esse Dei non est, de Patre non ambigis, quia Dei est sempiternam habere perfectionem; ne forte usu sermonis labereris humani, 708 dum Verbum dicis et Filium, 0082C ideo addidit: Et Deus erat Verbum (Ibid., 1) .

19. Habet utique quod Pater, quia Deus erat. Quomodo hujus negas aeternitatem, cui unum cum Patre Dei nomen est? Non te sonus capiat, similitudoque sermonis: aliud Verbum est, quod tempora habet, quod syllabis colligitur litterisque componitur: non tale Verbum Filius, quia non talis est Pater Verbi.

20. Cavendum ergo ne et ibi quaestionem vocis corporalis videamur ingerere. Incorporeus est Deus: vocem utique incorporeus corporalem 0824A non habet. Si vox corporalis non est in Patre, nec Filius verbum est corporale. Si corpus in Patre non est, nec tempus in Patre est. Si tempus in Patre non est, utique nec in Verbo est. Quod si nullum principii tempus in Verbo, nec numerus utique, nec gradus Verbi est. Quia si numerus in Verbo, ergo multa verba. Si multa verba, multi et filii. Sed unum Verbum est, quod et gradum excludit et numerum: unum secundum naturam.

21. Ne quaerite cujusmodi naturam. Nescio multo melius hoc, quam scio. Hoc solum bene scio, quod nescio, quae scire non possum. Quod vidimus, inquit, et quod audivimus (I joan. 1, 3) , Joannes dicit: hoc solum bene scire se dixit, quod audivit et quod 0824B vidit, qui in Christi pectore recumbebat. Ergo illi satis est audisse, mihi non est satis.

22. Sed quod ille audivit, hoc mihi dixit: et quod audivit a Christo, hoc nec ego possum negare verum esse de Christo. Ergo quod audivit, audivi: et quod vidit, vidi; ille enim vidit, quod vidit: non utique divinitatem, quae secundum naturam suam videri non potest. Sed quia secundum naturam suam videri non poterat, suscepit quod erat praeter naturam divinitatis; ut secundum naturam corporis videretur. Denique et Spiritus sanctus in specie visus est, sicut columba (Luc. XXX, 22) ; quia videri divinitas in suae claritatis veritate non poterat.