Caput II. Opera Sedulii recensentur.

29. Catalogum operum Sedulii sic contexit Trithemius: 1º Ad Macedonium Abbatem opus insigne juxta seriem totius Evangelii, 19 quod praenotavit Carmen paschale, metrice, libri IV, Paschales quicumque 0448A dapes; 2º In omnes epistolas Pauli prosaice libri XIV, Antequam Apostolica verba; 3º De miraculis Christi liber I, A solis ortus cardine; 4º Ad Theodosium imperatorem liber I, Romulidum ductor clari; 5º In majus volumen Prisciani liber I; 6º In secundam editionem Donati liber I; 7º Exhortatorium ad fideles liber I, Cantemus, socii, Domino; 8º Epistolas plures ad diversos liber I, Sedulius Scotigena; 9º De miraculis Christi prosaice libri II.

30. Addit Trithemius, alia nonnulla Sedulium edidisse, quae ad suam notitiam non venerant. Singillatim haec ipsa nos discutiemus. Celeberrimum Sedulii opus est carmen paschale. In var. lect. ad epistolam dedicatoriam observo, Macedonium, cui poema hoc dicatum est, in mss. vocari presbyterum, 0448B non abbatem, ut Trithemius eum appellat. Idem Trithemius agnoscit prologum metricum, Paschales quicumque dapes; non tamen videtur huic carmini annectere epigramma ad Theodosium, Romulidum ductor, quod pro separato ac diverso libro ponit. Fabricius in Biblioth. vet. Lat. affirmat, epistolam praemissam ad Macedonium post Sedulii mortem a Turcio Rufio Asterio additam fuisse: sed fallitur certe, hallucinatus fortasse ex epigrammate Asterii, Sume, sacer, etc.

31. Controversia magna est de numero librorum carminis paschalis, quos quatuor esse dicit Trithemius. Parrhasius integrum poema Sedulii sine ulla distinctione librorum edidit. Codex Vaticanus secundus, quem num. 65 describam, totum carmen in 0448C duos tantum libros dividit. Id secutus est Anonymus Mellicensis cap. 35 de Script. ecclesiast. post Biblioth. Benedictino - Maurianam Bernardi Pez: Sedulius antistes ad Macedonium presbyterum magistrum suum libros duos, de veteri scilicet, et novo Testamento, metro conscripsit heroico, quibus et prolixum prosaice scriptum praeposuit prologum. Isidorus de Script. eccles., sive de Vir. illustr. cap. 20, tres tantum libros sic distinguit: Sedulius presbyter edidit tres libros dactylico heroico metro compositos, quorum primus signa, et virtutes veteris Testamenti patentissime resonat; reliqui vero gestorum 20 Christi sacramenta, vel miracula intonant. Suspicantur nonnulli, in mss. codices Isidori errorem incidisse, qui facile solet in numeris contingere ut III pro IV aut pro V 0448D scriptum fuerit. Librarii autem facile numeros per litteras exprimebant, ut si invenirent III libros, ipsi describerent tres libros. Fortasse Isidorus cum Anonymo Mellicensi carmen paschale in duos libros dividebat, tertiumque addebat, elegiam nimirum, et hymnum, quibus etiam vita Christi exponitur. Jonas Aurelianensis l. II de Cult. imaginum librum tertium carminis vocat, quem nos quintum dicimus. Sed ex duobus mss. codicibus Isidori de Vir. illustr., quos vidi, colligo, conjecturam quorumdam de errore numerorum in libro S. Isidori fundamento non carere. Nimirum in codice Vat. Reg. 349 chartaceo Miscellaneorum pag. 107 exstat Isidori liber de Vir. illustr. jam editioni paratus, ut ex fine patet, ubi 0449A legitur: Si videbitur R. Patri sacri palatii magistro, imprimatur. M. Antonius Archiep. Wasin. (obscure) Vicesgerens. In hoc libro bis elogium Sedulii contexitur, scilicet cap. 11, et cap. 21; sed caput 21 cum edito elogio consentit, caput vero 11 valde differt, atque ita habet: Sedulius presbyter, grammaticae peritiae studiis ad perfectum imbutus, edidit heroico metro quinque mirabilium divinorum libellos, expediens in primo veteris Testamenti virtutes, in reliquis autem, ut ipse meminit, quatuor Evangeliorum miracula ordinavit, eique operi nomen Paschalis carminis dedit. In alio codice Vat. Reginae 551, qui erat Petavianus num. 211, in-fol. membran. saeculi XIII circiter, post alia opera sunt libri de Vir. illustr. S. Hieronymi, cujusdam anonymi, Gennadii, et Isidori. Cap. 7 libri 0449B Isidori sic clare legitur: Sedulius presbyter edidit quatuor libros dactylico heroico metro, etc., ut in excusis. Incerta igitur est mens Isidori de numero librorum carminis paschalis, et elogium Sedulii ex cap. 11 codicis Vat. Reg. 349 multo magis ad veritatem accedit.

32. In nota 93 ad epistolam dedicatoriam Sedulii inter varias lectiones observabo, plerosque codices ejus epistolae exhibere, Quatuor igitur mirabilium divinorum libellos, quamvis alicubi etiam legatur, Mirabilium divinorum tres libellos. Funcius 21 cap. 3 de Veget. ling. Lat. senect. id ita accipiebat, quasi Sedulius tunc solum scripsisset quatuor usque ad passionem, etc., quibus postea addiderit quintum de passione, resurrectione, et ascensione. Minus id placet: 0449C verba enim Sedulii usque ad passionem, etc., ita sunt intelligenda, ut passionem etiam, resurrectionem, et ascensionem comprehendere voluerit. Carmen ipsum in nostris codicibus non uno modo divisum est. Reg. 1 et Ott. 1 primum librum veteri Testamento assignant, librum secundum dicunt esse primum novi Testamenti, atque hoc ordine procedunt usque ad ultimum librum, qui quartus vocatur novi Testamenti, cum sit quintus poematis. Ita etiam refert codex optimae notae in bibliotheca Taurinensi, quo antiquiorem alium exstare non arbitror; etsi enim Mansius in not. ad Bibl. med. Fabr. quatuor tantum hujus codicis libros dicit, tamen res alio se habet modo. Quinque pariter habet codex Cantuariensis apud Grunerum. Usserius quoque testis est 0449D mss. exemplaria carmen paschale in quinque libros dividere. Ex variis lectionibus in fine uniuscujusque libri notatis, et ex ipsa Prosa Seduliana colligitur, distributionem totius carminis in quinque libros vetustissimam esse, et, ut videtur, ab ipso Sedulio profectam. In hac eadem sententia sunt Barthius, et Poelmannus. Quoniam vero Sedulius primum librum veteris Testamenti posuisse videtur quasi pro introductione ad quatuor sequentes, inde fortasse in epistola ad Macedonium quatuor mirabilium divinorum libros dixit: addit enim, quatuor evangelistarum dicta congregans ordinavi. Id secuti quodammodo sunt Aldus, et alii veteres editores; et in prosa distinctius legitur ad fin. tituli cap. 22: Explicuerunt capitula 0450A veteris Testamenti. Incipiunt capitula libri primi novi Testamenti: quod a vetere librario litteris de minio rubentibus ascriptum notavit Juretus.

33. Grunerus, et Arntzenius carmen dividunt in quinque libros, quia ita in plerisque editionibus divisum repererunt. Ipsi tamen censent, genuinam poematis divisionem esse in quatuor libros: pro qua opinione allegant codices mss. Arntzenianum, Almeloveenianum, quatuor apud Fabricium, nimirum Chemnicensem, Gandavensem, et binos Leodienses, editiones 22 plurimas antiquas, ut Veterem 1 et 2, in quibus tamen ex primo libro et secundo fit unus tantum, ut in Aldo, adeoque primus liber est veluti introductio ad opus, cum in mss. plerisque quatuor libri ita sint ordinati, ut liber quartus annectatur 0450B tertio, tum ex quinto remanet quartus. Georgius Cassander in quatuor etiam libros carmen paschale divisit.

34. Titulum poematis Trithemius ait esse Carmen paschale. Ita ipse Sedulius in epistola ad Macedonium: Huic autem operi, favente Domino, Paschalis carminis nomen imposui, quia pascha nostrum immolatus est Christus; et in altera epistola ad Macedonium, praemissa prosae, simili modo vocat carmen paschale, ipsam vero prosam opus paschale, quod animadvertendum est contra Gyraldum, Nebrissensem, et alios, qui carmini titulum affingunt opus paschale. Priores igitur libri, ait Sedulius, quia versu digesti sunt, nomen Paschalis Carminis acceperunt; sequentes autem in prosa, nulla cursus varietate 0450C conversi, Paschalis designantur Operis vocabulo nuncupati. Hincmarus nihilominus in opere de non trina Deitate modo opus paschale, modo carmen paschale idem poema vocat. Sed quoniam Sedulius argumentum operis ita proposuit, Quatuor ergo mirabilium divinorum libellos, quos ex pluribus pauca complexus, etc., nonnulli libros mirabilium divinorum inscripserunt, quod Asterium primum omnium fecisse suspicatur Arntzenius: Nebrissensis affirmat, in omnibus prope antiquis codicibus titulum esse Mirabilium divinorum opus, in decreto vero Gelasii Paschale opus: neque repugnare censet, quod uterque verus sit titulus ab auctore praefixus, ut duo sunt tituli in Dialogis Platonis et Ciceronis. Decretum Gelasii exponam num. 153 seq. Vetustiores 0450D quidem nostri codices Sedulii omnino ignorant titulum mirabilium divinorum, atque adeo eo inclinat animus, ut credam, eum etiam Asterio recentiorem esse. Confer var. lect. ad vers. 1, 17, l. I, et num. 50 Proleg., ubi ex quodam ms. poema hoc dicitur Canticum paschale. Titulo carminis, et operis paschalis deceptus est Alva, qui in Milit. Concept. affirmavit, Sedulium communiter dici Paschalem.

35. Nonnulli post metricum Sedulii prologum apponunt 23 Dedicationem ad Theodosium Augustum quindecim versibus hexametris, Romulidum ductor, etc., quam Trithemius quarto loco memorat tamquam librum distinctum Sedulii. Index expurgatorius librorum per Joannem M. Brasichellensem, 0451A cujus memini in notis ad alios Christianos poetas, pag. 260 recenset editionem Sedulii in Bibliotheca Patrum Margarini De la Bigne Parisiis 1589. Nihil ibi reprehensione dignum in Sedulio animadvertitur: sed notatur, Sedulium scripsisse sub Theodosio I, carmenque suum Paschale eidem Augusto dedicasse; quod asseritur manifeste liquere ex carmine a Margarino exhibito in Indice auctorum chronologico ad fin. tom. I in V saeculo. Hoc est epigramma ad Theodosium, Romulidum ductor, etc. Heinsius supra a nobis laudatus simili modo censebat, carmen hoc Sedulii esse, et ad Theodosium Majorem directum.

36. Cellarius affirmat, Trithemium aetatem Sedulii referre ad Theodosii Majoris tempora, dum Sedulio 0451B hanc dedicationem tribuit: nam illa verba, Tradasque minori—Arcadio, Theodosium I indicant. Verum Trithemius disertis verbis ait, claruisse Sedulium anno 430, sub Theodosio, quod Ger. Joannes Vossius de poet. Lat. recte accipit de Theodosio juniore; neque aliter accipi potest, cum certus annus 430 designetur. Dubium ergo esse potest, ad quem Theodosium ejusmodi dedicatio pertineat. Ex primis versibus liquet, imperatorem Orientis laudari,

Romulidum ductor, clari lux altera solis,
Eoum qui regna tenes,
vel, ut corrigendum videtur, Eoi qui regna tenes. Uterque Theodosius imperator Orientis fuit: sed cum Theodosius Magnus filium habuerit Arcadium, 0451C de eo potius intelligendum est carmen. Dubitandi tamen locus est, quid significent verba, Spes orbis, fratrisque decus. Quisnam est hic Theodosii Magni frater? Labbeus cum Usserio intelligit Valentinianum II, cujus sororem Gallam connubii participem habuit Theodosius. Non aegre feram, siquis id accipiat de Gratiano, qui Theodosii frater dici potest, quod eum in communionem imperii socium sibi asciverit. Oportet igitur colligere ex temporum ratione, 24 dedicationem ad Theodosium scriptam fuisse anno 380, aut paulo post. Fabricius in Biblioth. med. et inf. verbo Falconia censet, dedicationem inscribendam esse non Theodosio, sed Honorio Arcadii fratri. Haec conjectura plane refellitur ex versu 2; non enim Honorius imperium Orientis, sed Occidentis 0451D tenuit. Praeterea carmen commendatur imperatori, ut illud tradat Arcadio tamquam filio minoris adhuc aetatis. Norisius Cenotaph. Pisan. dissert. 4, cap. 2, § 1, suspicatur, legendum, Tradasque minori —Arcadiae: haec illa suo generi: nam Arcadia, Theodosii Junioris soror, superstes fuit usque ad annum 444; et quamvis nulli nupserit, fortasse poeta regios hymenaeos, futuramque prolem augurabatur. Parum tamen Norisius huic conjecturae tribuit, quam fabulis propius existimat.

37. His positis, Sedulius, qui libros suos scripsit anno circiter 430, auctor hujus dedicationis dici nequit. Accedunt aliae rationes, quod a prosa Sedulii, in qua prologus metricus in orationem solutam conversus 0452A versus est, haec dedicatio omnino abest: quod Sedulius in epistola dedicatoria ad Macedonium tacuerit, se carmen paschale dicare etiam Theodosio: quod ea dedicatio in nullo codice ms. carminis paschalis ex eis, quos Cellarius, et Arntzenius viderunt, exstat: desideratur etiam in nostris mss. Video tamen, eam ex codice pervetusto bibliothecae Taurinensis citari in Catalogo codicum mss. ejus bibliothecae. Post epistolam Macedonii notat auctor Catalogi: Sequitur praefatio ad Theodosium Augustum, quam Fabricius, et Cave Sedulio abjudicant. Verum auctores ejus Catalogi, ut postea uberius exponam, minus accurate in celebri illo codice describendo versati sunt: a quo abesse etiam epigramma Romulidum, certo nuntio accepi. In Bibliotheca Angelica 0452B vidi codicem ms. saeculi circiter X, in quo post Fulgentium mythologum plures versus miscellanei occurrunt, et in his sexto loco rubrica: Versus in capite Sedulii scribendi: nimirum Romulidum, etc. Hinc autem nequaquam arguere possumus, eos versus vere Sedulii esse.

38. Georgius Fabricius, qui idem epigramma edidit in comment. poet. Christ. pag. 25, veluti dedicationem carminis paschalis ad Theodosium Augustum Juniorem, putabat, praefatiunculam 25 esse alterius poetae, qui carmen ipsum Sedulii imperatori, ejusque filio commendatum esse voluerit. Exscriptoris opus esse aliquis existimabit ex verbis, Scribendum famulo quem jussisti. Verum cum supra demonstratum fuerit, Theodosium Magnum esse, cui carmen dedicatur, et 0452C Sedulium solum circa annum 430 libros suos composuisse, ruit tota haec conjectura de alio poeta, qui hoc carmine opus paschale Sedulii dicare voluerit.

39. Neque vero argumentum carminis paschalis ejus generis est, quale describit dedicatio ad Theodosium:

Hic tibi mundi
Principium, formamque poli, hominemque creatum
Expediet limo.
Arntzenius putat, ea, quae versu 61, et paucis aliis sequentibus libri I continentur, satis esse, ut principium mundi, forma poli, et homo creatus ex limo in dedicatione commemorentur, licet non ex professo de ista ibi materia agatur. Sed praeterquam quod hominis ex limo creatio illis versibus libri I singillatim 0452D ne nominatur quidem, verbum Expediet innuit argumentum, de quo ex professo agatur in opere.

40. Validius argumentum censet esse Arntzenius, quod petitur ex verbis Dedicationis:

Dignare Maronem,
Mutatum in melius divino agnoscere sensu.
Haec enim verba indicant centonem Virgilianum. Sedulius autem etsi Virgilium imitatus est, tamen non ita ejus ubique verba exscribit, ut eum in melius divino sensu mutasse dicendus sit. Haec ratio nonnullos movit, ut centonem Virgilianum de Incarnatione, qui ex pervetusto codice monasterii Corbeiensis a Martenio editus est, Sedulio ascribant, atque hujus dedicationem esse dicant memoratum carmen ad 0453A Theodosium Augustum. De isto Virgiliano centone sermo iterum redibit: nunc satis sit animadvertere, dedicationem, si ad Theodosium I referatur, ut referendam esse probavimus, non posse dici opus Sedulii, qui longe post Theodosium I musis sacris operam dedit. Itaque si dedicatio ad carmen de Incarnatione pertinet, oportet, hujus carminis auctor sit poeta alius Sedulio antiquior.

26 41. Superest expendenda opinio Joan. Alberti Fabricii, qui in Biblioth. vet. et in altera med. et inf. aevi arbitratur, hos versus dedicatorios esse Probae Faltoniae, ab ipsa suo centoni Virgiliano praefixos, et ad Honorium Augustum directos. Hanc eamdem opinionem tuetur Fontaninus de Antiq. Hort. l. II, c. I et 2, qui Probam Hortanam fuisse contendit, 0453B non Romanam, et centonem ejus Honorio dicatum fuisse post annum 393, a Proba vero conscriptum jussu Arcadii Junioris. Sed, ut ex versibus ipsis liquet, cento jussu ejus imperatoris conscriptus fuit, cui dicatus apparet. Causam, cur istiusmodi dedicatio ad Honorium spectare non debeat, exposui num. 36. Alioquin argumentum, quod in versibus nuncupatoriis indicatur, consentaneum est centoni Probae Faltoniae. In hanc igitur sententiam propendet Arntzenius, ut versus istos ascribat Probae Faltoniae, cujus centoni praefixi fuerint. Equidem video, in quodam codice bibliothecae Florentinae Laurentianae, num. 86 referendo, in quo etiam est Sedulius, hos versus praeponi centoni Probae. Prodiit etiam Cento Probae in-12, Romae 1588, recensente Julio Roscio, 0453C ex codicibus Vaticanis, et uno Hortano, praefixa hac dedicatione. Nondum tamen satis firmum argumentum hoc est: nam v. 7 auctor ait, Scribendum famulo quem jussisti: quod de se femina non dixisset. Reponet aliquis, legendum famulae. Non repugnarem si alia adessent, quae a Proba hos versus compositos fuisse persuaderent. Immo Fontaninus De antiq. Hort. l. II, c. 2, ita plane legit famulae, suam, ut opinor, vel Julii Roscii conjecturam secutus. Apud Roscium titulus est: Ad Honorium Theodosii Augusti Magni filium, et Arcadii Augusti fratrem. Sed stylus diversus mihi videtur ab stylo prologi Probae. Ter in hac dedicatione, Romulidum ductor, vis consonantis tribuitur aspirationi: quam licentiam in versibus Probae ne semel quidem offendi. Roscius quidem aliter 0453D eos tres versus legit, ut in scholiis dicam: sed in poematio hoc reformando licenter eum versatum fuisse censeo.

42. In Indice expurgatorio Brasichellensis pag. 263 recensetur cento Virgilianus Probae, quae ibi non Falconia, ut ab aliis, praesertim a Fontanino de Antiq. Hort. l. II, c. 1, sed Falconia 27 ex veteribus inscriptionibus dicitur. Plura alia de eadem adduntur; sed hoc ad rem nostram, quod Virgilio-centonas scripsisse videatur ad maritum ex fine poematis:

Hunc socii morem sacrorum, hunc ipse teneto,
O dulcis conjux, et, si pietate merentur,
Hac casti maneant in relligione nepotes.
0454A Quo difficilius est, ut idem poema imperatori dicatum voluerit. Posset tamen aliquis opinari (quod antea innui) carmen hoc esse alicujus famuli exscriptoris, quem imperator jusserit Virgilio-centonem sive Probae, sive alterius poetae describere. Id enim magis congruit verbis Scribendum famulo quem jussisti.

43. Secundo loco enumerat Trithemius libros XIV in Epistolas Pauli oratione soluta, atque initium refert, Antequam Apostolica verba, quod initium ab editis nunc abest, ut observat Cellarius. Hoc est Collectaneum Sedulii Scoti Hiberniensis in omnes (nempe XIV) Epistolas Pauli, quod exstat tom. VI Biblioth. Patrum Lugdunens. pag. 494, ubi notatur: Videtur hic Sedulius alius a praecedenti (praecesserant 0454B carmen paschale, elegia, hymni, et prosa nostri Sedulii) auctor esse hujus Collectanei. Grunerus aperte distinxit Sedulium Hiberniensem saeculi VIII a Sedulio poeta saeculi V. Melius Labbeus auctorem harum annotationum dicit Sedulium Scotum Hiberniensem, qui ex Hepidanno floruit saeculo IX. Fallitur vero Ceillierius, dum asserit, ipsum Hepidannum Sedulio Collectaneum tribuere. Prodierunt Annotationes Sedulii in omnes D. Pauli Epistolas Basileae per Henr. Petrum 1527 et 1538. Eaedem exstant in Biblioth. Patrum Paris. 1624, vol. I, pag. 849. Calmetus in Biblioth. sacr. ante Diction. Bibl. ita de hoc Sedulio judicat: Sedulius Scotus, vel Hibernus, ex Origene, S. Hieronymo, seu potius Pelagio, cujus tamen errores expunxit, S. Ambrosio, sive Hilario Diacono, 0454C et S. Augustino opus suum composuit. Labbeus addit Eusebium, Rufinum, Gennadium Cp., Joannem Chrysostomum, ipsum etiam S. Gregorium Magnum, ut Benedictus Justinianus S. I. in I Cor. VI, 5, recte observavit. Barthius l. XXXVI Advers. c. 12 profert titulum ex codice ms.: Incipit Sedulii Scoti Hiberniensis in Epistolas apostoli Pauli Collectaneus. 28 Sic sequiori saeculo hymnarius, cubiculus, balneus apud nonnullos scriptores reperitur. In editione 1 Collectanei Basileae 1527 in-fol., et in altera 1538 in-8, initio cujusque epistolae praemittitur vocabulum neutrum Collectaneum. Ejusdem Sedulii videtur esse Collectaneum in Evangelium S. Matthaei, de quo sermo instituetur num. 56 seq. Auctorem Collectanei Sedulium juniorem vocat Barthius in not. 0454D ad Claudian. IV consul. Honor., vers. 261.

44. Tertio loco ponit Trithemius librum I de Miraculis Christi, A solis ortus cardine. Hic est hymnus abecedarius, cui inter opera Sedulii locum damus post elegiam Cantemus, socii. Laudatur a Beda de Art. metr. sub Sedulii nomine, et ab Alcuino inscribitur, de Nativitate, et Baptismo, et Virtute, et Traditione, et Passione, Resurrectione, et Ascensione Domini nostri Jesu Christi. Olaus Borrichius de Poet. Lat. sic de Sedulio: Reliquit et hymnos duos Ecclesiae adhuc familiares, alterum de Natalibus Christi, de ejusdem Epiphania alterum. Sed revera unus, idemque est hymnus, quo vita Christi continetur: ex quo septem primas strophas ad laudes in Nativitate Domini, quatuor 0455A alias ad vesperas in Epiphania canimus, praetermissis caeteris. Hic Hymnus cum Elegia Sedulii praetermissus a Parrhasio est in sua editione, fortasse quod haec carmina in suis codicibus non invenerit, aut Sedulii esse non crediderit. De Elegia dubitant nonnulli: at de hoc hymno vix ulla est dubitandi ratio, ut ex var. lect. patebit. Nonnulli vocant hunc hymnum acrostichum, sed minus proprie, cum ex primis litteris versuum nullum nomen conficiatur. Vid. var. lect. ad titulum hymni.

45. Librum I ad Theodosium imperatorem quarto loco indicat Trithemius: qui nihil est aliud, quam dedicatio ad Theodosium, de qua supra satis, superque. Quod autem Trithemius quinto loco librum I in majus volumen Prisciani, et sexto loco librum I in 0455B secundam editionem Donati recenset, qualia sint haec opera, vix aliunde expiscari possumus. Secunda editio Donati ea est, quae de octo partibus orationis agit. Sedulius quidem in epistola ad Macedonium se olim occupatum profitetur saecularibus studiis, et litterariae solertia disciplinae lusibus infructuosi 29 operis, non auctori Deo deserviisse: quo profana quaevis opera intelligere possumus. In cod. Vatic. Ottob. 1 post elegiam Sedulii Cantemus, socii, haec nota apponitur, incipit ars Sedulii, qui primo laicus, etc., ut num. 9 expositum fuit. Fortasse ars ea Sedulii quae hic indicatur, sed non exhibetur, est aliquis ex libris in Priscianum et Donatum, Labbeus in Dissert. histor. de Script. eccles. tom. II, pag. 329, haec ipsissima verba profert ex 0455C veteri codice Pithoei, qui fortasse distinctus non est ab hoc nostro Vat. Ottob. 1. Idem Labbeus pag. 338, ex bibliotheca Thuana recenset ms. Commentariolum in artem Eutichii, et ex mss. Goldasti, de Regimine principum, et expositionem in artem Prisciani: quae ipse Sedulio Scoto, qui anno 818 florebat, adjudicat. Cum Labbeo facit Oudinus de Script. eccles. saeculo IX, ad ann. 820, qui hos codices mss. enumerat, in bibliotheca Lugduno-Batava inter mss. codd. ab haeredibus Isaaci Vossii emptos cod. Latin. 21, num. 3, Sedulius in Priscianum; in bibliotheca Norfolciana Londini cod. 43, Expositio Sedulii episcopi in primam editionem Donati. Confer num. 88.

46. Trithemius septimo loco memorat Exhortatorium ad fideles librum I. Haec est elegia, quae in editionibus 0455D carmini paschali succedit, et inscribi solet Collatio veteris et novi Testamenti, et seorsum excusa est in Manuali Biblico Francofurti 1610. Hoc elegiacum carmen Sedulio abjudicant, et Asterio ascribunt Barthius, Cuspinianus, Leyserus, et nonnullae editiones, quae indicantur in catalogo bibliothecae Lugduno-Batavae pag. 30. G. Fabricius in comment. p. 25 affirmat, in antiquis codicibus Asterio ascribi, et pag. 136 in alio codice legi sub nomine Claudiani Mamerti. Arntzenius pro Sedulio auctore allegat codicem Cant., aliosque, et veteres editiones. In codice suo Arntzeniano ad finem Carminis paschalis invenit Asterii epigramma male transpositum: cum in cod. Almel., et aliis mss. praeponatur carmini 0456A paschali. Post epigramma sequitur, Incipiunt carmina ipsius, quod intelligendum est ipsius Sedulii, non Asterii: nam etsi proxime praecessit epigramma Asterii, id per errorem evenit. Adde, Asterium ipsum loqui de versibus Sedulii. Turcio a Sedulio inscriptum, et missum fuisse hoc epigramma 30 voluit Panvinius in Fast. Cons. Nebrissensis in notis ad hanc elegiam: Sunt qui dicunt, ait, hoc opusculum non esse editum a Sedulio, sed inter illius scripta inventum, quod satis est ut Sedulii putetur esse. Profecto Aldus post carmen paschale proxime ante elegiam sic habet: Hoc opusculum non a Sedulio auctore editum est, sed a Turtio Rufo Asterio quito (forte quinto) V. C. exconsule ordinario, atque patritio, qui id inter scripta Sedulii invenit. Verbum opusculum non carmini paschali, 0456B quod praecessit, sed elegiae, quae illico ponitur, accommodari potest. Verum ex var. lection. ad fin. carminis paschalis, et init. elegiae liquido patet, elegiam verum opus esse Sedulii. Illa autem notatio Aldi per errorem ab ipso elegiae applicatur, cum pertineat ad carmen paschale, aut ad collectionem carminum Sedulii, uti demonstrabitur, cum de Asterio agetur.

47. Octavo loco Trithemius refert Epistolas plures ad diversos librum I, et Arntzenius ait, circumferri epistolarum plurium ad diversos librum I. Initium hujus libri ex Trithemio est Sedulius Scotigena: ex quo intelligi potest, eum pertinere ad Sedulium juniorem. Aliud nihil de hoc opere reperire licuit.

48. Nono et postremo loco a Trithemio commemorantur 0456C libri II de Miraculis Christi prosaice. Fortasse in numeris apud Trithemium error incidit, ut pro V editum fuerit II. Certe prosa Sedulii operis paschalis, sive de miraculis Christi, ut ait Trithemius, non in duos, sed in quinque libros distributa est eo fere modo, quo carmen paschale, ut num. 32 animadverti. Redarguendus hoc loco est Sigebertus de Script. eccles., qui prius prosam scriptam fuisse, tum carmen paschale enuntiat: Sedulius episcopus, ait, ad Macedonium presbyterum scripsit libros de miraculis veteris et novi Testamenti, quos postea sub metrica lege redactos praetitulavit Paschale carmen. Reparavit enim dactylico carmine omnia Domini opera. Rem contrario modo se habuisse, ex epistola ipsius Sedulii ad Macedonium prosae praemissa intelliges: 0456D Praecepisti, reverende mi Domine, paschalis carminis textum, quod officio purae devotionis simpliciter exsecutus vobis obtuli perlegendum, in rhetoricum me transferre sermonem. Sedulii prosam primus edidit Franc. Juretus e ms. 31 Pithoeano: recusa ea est in appendice Bibliothecae Patrum Margarini, Parisiis, anno 1624, cum notis Jureti. Prodiit etiam in Bibliotheca Patrum Coloniensi, anno 1618, tom. V, part. I, cum aliis operibus Sedulii, et rursus in Bibliotheca Patrum Lugdunensi, sed omittitur a plerisque editoribus carminum Sedulii. Opportunum tamen duxi eam carmini paschali annectere; nam ad explicationem, et quibusdam etiam in locis ad certam emendationem carminis utilissima esse potest. Nolunt viri 0457A critici, ubique praeferri lectionem quae ex Prosa eruitur, aut ei magis accedere videtur. Quibus autem in locis praeferenda sit, cum occasio sese dabit, tunc melius exponetur. Operis paschalis meminit Beda l. V Histor. eccles. Angl., cap. 19: Scripsit Adhelmus et de Virginitate librum eximium, quem in exemplum Sedulii geminato opere et versibus hexametris, et prosa composuit. Hoc ipsum de Adhelmo repetit Anonymus Mellicensis, c. 30, et Sigebertus, de Script. eccles., cap. 66. Refert praeterea Beda, se vitam S. Cuthberti, exemplo Sedulii, prius heroico metro, et postmodum plano sermone descripsisse. Verba ex opere paschali Sedulii profert Paschasius Ratbertus, de Partu Virginis, inter opera dubia S. Ildefonsi, tom. I Patrum Toletanorum, pag. 314 et 0457B seq.

49. Praeter opera quae Trithemius Sedulio attribuit, Montfauconius, in Diar. Ital., cap. 21, et Biblioth. Bibliothecarum mss., refert, ex bibliotheca Neapolitana D. Valletta, Sedulii poetae christiani de actibus prophetarum membranaceus. Similem titulum leges ex eodem Montfauconio, num. 89. Dubitat Arntzenius, an ad supposititiorum classem hoc carmen referendum sit, an sub isto titulo lateat carmen paschale. In libro quidem primo carminis paschalis quaedam acta prophetarum enarrantur: quae fortasse seorsum exscripta peculiarem titulum sibi compararunt. Quamquam totum ipsum carmen paschale in codice Ottoboniensi, de quo num. 76 agam, sic inscriptum reperio, De Actibus prophetarum, et 0457C toto Christi Salvatoris cursu; adeoque etiam alii codices, qui eodem titulo in catalogis praenotantur, carmen idem paschale, ut arbitror, continent. Ita etiam multi, decepti varietate titulorum, praeter carmen paschale Sedulio ascribunt 32 De Signis et virtutibus librum I, qui est liber I carminis paschalis: item De Gestis et miraculis Christi libros IV, qui sunt quatuor libri carminis paschalis de novo Testamento.

50. In catalogo bibliothecae Uffenbachianae, pag. 224, recensetur volumen chartaceum in-4º saeculo XV exaratum, in quo est Sedulius poeta de Praerogatione diei sexti, et canticum paschale. Meminit hujus codicis Arntzenius, meminit et Grunerus, qui inscribit: De Praerogativa diei sexti. Arntzenius pro 0457D certo definire non audet, an ex hujusmodi mss. carminibus Sedulii deprompti sint versus quos sub Sedulii nomine adducit Le Moine, Var. Sacr. tom. III, pag. 639.

Abluitur Judaeus odor baptismate sacro,
Et nova progenies reddita surgit aquis.
Sed non male suspicatur idem Arntzenius, ex festinanti calamo Sedulium pro alio poeta nominatum; quippe sunt Fortunati.

51. Dittochaeum Prudentii, quod minus bene alii Enchiridion, alii Diptychon vocant, sub Sedulii nomine saepe laudat G. Fabricius in Comment. poet. christ., et Sedulii opus esse suspicatus est Sichardus. Auctor verus est Prudentius: qua de re non 0458A repetam quae multa dixi in Prudentianis, et in commentario ad Dittochaeum.

52. Arntzenius, ex Fabricio comment. cit., pag. 23, observat Nebrissensem epigramma sub Sedulii nomine proferre, in quo legitur

. . . . . Breviterque triumphos
Tangit, Christe, tuos.
Addit, id reperiri in versibus acrostichis Liberii. At vero Nebrissensis non tribuit Sedulio hos versus, sed eos excitat ex epigrammate, quod ipsius (Sedulii) nomine scriptum reperitur: ita enim loquitur, ut indicet nomen Sedulii in primis et postremis litteris epigrammatis descriptum legi. Sedulii verum aliud epigramma, Haec tua perpetuae, post hymnum abecedarium 0458B a nobis proferetur.

53. Doctissimus vir Franc. Ant. Zacharias, in Biblioth. select. hist. eccles., pro supplemento ad Histor. eccles. Natal. Alexandri, cap. 2, § 1, n. 5, Sedulium nostrum laudat tamquam auctorem 33 hymni, Lustris sex qui jam peractis, sive, ut ex correctione Urbani VIII nunc canimus, Lustra sex qui jam peregit. Sed fortasse per errorem Sedulius illi excidit pro Fortunato, qui auctor est hymni Pange lingua gloriosi—Praelium certaminis, sive, ut in breviariis nunc legitur, Lauream certaminis. Hujus hymni pars est Lustra sex qui jam peregit. Alii auctorem dicunt esse Claudianum Mamercum, ut uberius exposui in dissertatione de hymn. eccles., num. 185, in nota. Major esse posset difficultas de 0458C hymno Vexilla regis prodeunt, quem Angelus Rocca, in Indice Theolog. et Scriptur., inter hymnos S., Ambrosii recenset: sed addit: Sunt, qui hunc hymnum Theodulpho ascribunt, alii Fortunato, alii vero Sedulio. Hunc quoque hymnum Fortunati esse existimo: egi de eo loc. cit. num. 189.

54. Martenius, tom. IX Collection., col. 126 seqq., producit carmen de Incarnatione ex eodem veteri codice Corbeiensi, ex quo carmen in Genesim descripsit sub nomine Juvenci, a nobis inter supposititia Juvenci carmina in appendicibus relatum. Carmen de Incarnatione, quod tom. VI Biblioth. Fabr. med. et inf. aevi recusum fuit, Martenius Sedulio ascribit, quia libro I operis paschalis (intelligo carminis paschalis) adjungitur tamquam pars ejusdem, 0458D nulla interposita distinctione, nulla divisione, nullo titulo: quod, addit, cum singulari studio perlegissemus, eumdem in priori et in sequenti lucubratione stylum animadvertimus. Gallandii verba, ex dissert. de Sedulio ad tom. IX Bibl. Patrum liceat mihi usurpare: Mallem equidem, ut indefessi editores Benedictini graviori argumentorum pondere usi fuissent, quibus Sedulium hujus carminis auctorem evincerent. Mirari subit qua ratione eumdem stylum in carmine de Incarnatione et in carmine paschali Martenius animadverterit: nam carmen de Incarnatione est cento Virgilianis versibus contextus, ut idem Martenius indicatis locis observat: at carmen paschale stylo proprio Sedulii fluit, quamvis aliquando hemistichia 0459A Virgilii, vel unum aut alterum versum Sedulius usurpet. Quod autem carmen de Incarnatione libro I carminis paschalis annexum fuerit, tamquam pars ejusdem, hoc certe ex socitatione vel ignorantia librarii contigit. Nemo enim tam caecus 34 est, quin videat carmen de Incarnatione ad carmen paschale nullo modo pertinere posse.

55. Nonnulli, cum Martenio, ex epigrammate ad Theodosium, quod in nonnullis editionibus carmini paschali praemittitur, ut antea explicatum est, argumentum desumunt, ut Sedulio carmen de Incarnatione adjudicent. Verum quidem est, carmini de Incarnatione melius convenire verba epigrammatis,

. . . . Dignare Maronem
Mutatum in melius divino agnoscere sensu.
0459B At vero neque hoc epigramma auctorem habet Sedulium, ut jam probatum est, neque carmini de Incarnatione congruere potest. Argumentum enim hujus carminis tantum est Incarnatio: epigramma autem plura alia attingit, quae in poemate essent exposita, creationem mundi et hominis, vitam, miracula, mortem et ascensionem Jesu Christi. In decreto Gelasiano, inter alia, sic habetur: Centometrum de Christo Virgilianis compaginatum versibus apocryphum. Blanchinus Proleg. ad Anastas., tom. IV, ex cod. Vatic. Palatin. 493, legit Centoneni (forte, Centonem) de Christo Virgilianis compaginatum versibus apocryphum. In codice vetusto Florentino omissum erat hoc caput. In ms. Jurensi sic refertur, Centones de 0459C Christo Virgilianis compaginati, apocryphi. In cod. Vatic. 3791, quem ego contuli, inveni, Centonem de Christo Virgilianis compaginatum versibus, apocryphum. Praevaluit tamen apud multos titulus Centimetrum, ex cento et metrum: quod enim ait commentator Artis metricae Bedae in ms. Vatic., Centimetrum dicitur liber centum habens metra, fortasse intelligendum est de Servii Centimetro. Plerique cum S. Isidoro, de Vir. illustr., id accipiunt de centone Virgiliano Probae Faltoniae. In indice expurgatorio Brasichellensis conjicitur, non esse centonem Probae carmen a Gelasio inter apocrypha relatum. Cur nobis conjicere non liceat, carmen de Incarnatione, quod Martenius edidit, esse Centometrum vel Centimetrum ad scripturas apocryphas a Gelasio rejectum? 0459D Sane Gelasius argumentum Centonis asserit esse de Christo: id autem apprime convenit Centoni edito a Martenio; Cento vero Probae latius extenditur, ut vel ex titulo patet, Ad 35 testimonium Veteris et Novi Testamenti. Quamnam autem auctoritatem apud catholicos sibi vindicet Index Brasichellensis, lege, si placet, apud Papebrochium, in responsione ad exhibitionem errorum per Sebastianum a S. Paulo evulgatam, part. II, art. 3, pag. 20. Nam haeretici miras, sed inanes tragoedias de hoc opere apud ipsos rarissimo, neque apud nostros quidem valde obvio, excitant, ut colligitur ex Observationibus in rem litterariam Halae Magdeburgicae 1700, tom. III, et aliis tom. seqq.

0460A 56. Labbeus, in Nova Bibliotheca mss., sive specim. antiq. lect., part. I, pag. 23, in codice ms optimae notae se vidisse ait Sedulii Collectaneum in Evangelium S. Matthaei, ex variis Patribus excerptum, et in capita seu sectiones 355 divisum. Idem, de Scriptor. eccles., affirmat Collectaneum hoc Sedulii in Matthaeum exstare in bibliotheca collegii Parisiensis S. I. in nitidissimis membranis elegantissima manu, et quae 700 aut 800 annos superet, descriptum; in quo citantur non modo S. Eucherius, S. Leo, Arnobius junior, Faustus Reiensis, S. Gregorius, S. Isidorus, Arculfus, ac Ven. Beda, sed et ipse poeta Sedulius: sic enim ad illa verba, Et ne nos inducas in tentationem, ait auctor Collectanei: Hinc Sedulius egregie versibus describit dicens:

0460B Non quia nos Dominus lucis, vitaeque repertor
In laqueos tentantis agat, etc.
Censet Labbeus, eumdem Sedulium esse auctorem Collectanei in epistolas Pauli, et in Evangelium Matthaei, qui floruerit saeculo IX, sub Carolo Magno, ejusque filio Ludovico Pio: ratio enim ista explanandi codices sacros sapit omnino genium saeculi IX, ad quod tertius Sedulius ab Hepidanno refertur.

57. Monet tamen, Aubertinum, pag. 911 Praestigiarum suarum de Sacramento Eucharistiae, credidisse auctorem Collectanei in Paulum fuisse Sedulium episcopum, qui saeculo VIII concilio Romano, anno 721, interfuit. Sed cum in Collectaneo in Matthaeum 0460C verba quandoque desumantur ex Ven. Beda, qui obiit anno 735, longe probabilius est, auctorem hujus Collectanei, atque adeo alterius in Paulum (quandoquidem idem utriusque auctor esse censetur) fuisse tertium Sedulium, qui saeculo IX 36 claruit, sive presbyter fuerit, sive episcopus: nihil enim certum de eo habemus. Baylius, in Lexico, Dupinium perstringit, quod asseruerit, in Collectaneo in epistolas Pauli laudari Bedam: quod non de hoc Collectaneo, sed de altero in Matthaeum Labbeus tradiderat. Mabillonius, tom. I Analect. veter., pag. 364, a vero longe aberrare ait eos, qui Sedulium auctorem Carminis paschalis eumdem esse putant ac Sedulium Scotum, seu Hibernum presbyterum, itidem poetam, quem saeculo VIII floruisse constat. Verum controversia 0460D potissimum est de operibus Seduliorum: nam duos vel plures Sedulios plerique distinguunt. Is autem Sedulius, quem saeculo VIII floruisse constat, episcopus fuit: poetam itidem fuisse affirmat, sed non probat Mabillonius, qui ea, quae Labbeus, aliique viri critici de Seduliis notaverant, non videtur prae oculis habuisse: nam pro ineditis inter poetica primo loco ponit epigrammata duo notissima acrosticha de Sedulio multo ante et saepe vulgata. Fortasse Mabillonius Sedulio episcopo saeculi VIII tribuebat opus de Regimine principum, oratione partim ligata, partim soluta compositum, de quo rursus num. 61. Multo magis incertum est, Sedulium hunc ipsum, qui saeculo VIII claruit, esse 0461A auctorem operis nescio cujus de sancto Missae canone, quod Dempsterus illi affingit.

58. Diversum a Collectaneis hactenus relatis opus est, sed eumdem Sedulium auctorem habere videtur, quod exstat in codice Vaticano 242, al. 1556, in quo est Psychomachia Prudentii, et narratio satirica de antistite Toletano Grimoardo (intelligo Bernardum) et Urbano papa II. Initio voluminis sunt Explanationes Sedulii Scotti in quatuor Evangelistas. Incipit: Liber generationis. Moyses librum generationis coeli et terrae conscripsit. Matthaeus autem, etc. Pagina 9 versa legitur: Temporibus Valentiniani et Theodosii principum floruit, quod de Sedulio poeta dictum, ineptus aliquis antiquarius ad Sedulium interpretem sacrae Scripturae transtulit. Ibidem 0461B et seqq. explicantur praefationes S. Hieronymi ad Damasum et Eusebium. Pag. 38: Incipit ejusdem Sedulii Scotti explanatiuncula de breviariorum et capitulorum, canonumque differentia. Incipit breviarium secundum Matthaeum. Nativitas Christi. Magi cum muneribus veniunt, 37 et reliqua. Perquirendum est, quid inter breviarium, et capitulum, et canonem distet. His etenim tribus quasi quibusdam clavibus cuncta evangelici voluminis arcana reserantur. Nam sublatis breviariis, capitulis et canonibus, omnia confusa erant et ambigua, etc.

59. Neque ingratum erit explicationem quae subjungitur describere: Breviarium est rerum in contextu Evangelii narratarum brevis et compendiosa expositio. Capitulum est quaelibet in Evangeliis sententia, 0461C seu narratio. Canon est titulus, quo cognoscitur concordia Evangelistarum. Deinde pag. 41: Incipit ejusdem Sedulii Scotti expositiuncula in argumentum secundum Matthaeum. Sic pag. 49, secundum Marcum; pag. 56, secundum Lucam. Deest expositiuncula secundum Joannem. Volumen est in forma in-12, aut in-16, notatur initio: Codex iste pertinet monasterio beatae Mariae Magdalenae in Franchenthaell (quod verbum non satis clare legitur) inter Spiram et Wormatiam situato canonicorum regularium. De hoc monasterio jam suppresso agit Pennottus, Canonic. Regul. Hist. l. II, c. 39, ex Trithemio in Historia Hirsaugica, qui circa annum 1135 fundatum fuisse narrat.

60. Non omittam animadvertere, ad marginem paginae versae 34, eodem veteri charactere, qui saeculi 0461D X circiter esse videtur, nominari S. Isidorum, dum id refertur: Matthaeus apostolus, et evangelista, qui etiam ex tribu sua Levi sumpsit cognomen, etc. Haec ipsa verba sunt Isidori, in libro de Ortu et Obitu Patrum, cap. 76; quod ideo notatum volui, ut Sedulius hic Scotus addatur Braulioni, Ildefonso, Bedae, Fulberto Carnotensi, Ascarico episcopo Hispano saeculi XI, aliisque in Bibliotheca veteri Hispana a Nic. Antonio ejusque doctissimo editore Francisco Perez Bayer adductis, qui omnes librum de Ortu et Obitu Patrum Isidoro adjudicant contra nonnullos recentiores, Baronium, Natalem Alexandrum, Cajetanum Cennium, id non alia fere ratione negantes, nisi quia semel animum induxerunt ea omnia 0462A negare, quae praedicationi et adventui S. Jacobi in Hispaniam favere quoquo modo videntur. Nam Isidorus, c. 71 hujus libri, aperte ait de S. Jacobo Majori: Hispaniae et occidentalium 38 locorum gentibus Evangelium praedicavit, et in occasu mundi lucem praedicationis infudit. Plura addere possem ex aliis mss. codicibus Vaticanis in eamdem sententiam: sed in aliud tempus ea reservare praestat.

61. Goldastus, ut ex Labbeo, num. 45, liquet, possidebat ms. opus Sedulii inscriptum: de Regimine principum. Schoettgenius, qui Bibliothecae Fabricianae medii et infimi aevi volumen sextum edidit, refert, Sedulium de Rectoribus christianis, et convenientibus regulis, quibus est respublica rite gubernanda, Lipsiae 1669 editum in-8º memorari a Fabricio: 0462B fortasse in paucis schedis mss., quas ad sextum volumen paratas reliquit. Addit Schoettgenius, Freherum ad Petrum de Andlo, de Imperio Romano, II, 16, scribere, se anno 1612 hunc librum anecdotum ad praelum parare, ex eodem libello octo disticha adducere Nicolaum Cusanum, de Concordantia Cathol. praefat. l. III. Non invenio quisnam alius librum viderit, aut de eo locutus fuerit: neque indignum opus certe est, quod ad hujus temporis novitates convellendas recudatur. Exstat in codice Vaticano Palatino 591, chart. in-4º. Praecedunt Regulae ecclesiasticae (hoc est, canones Apostolorum); Ambrosii Cura pastoralis; Augustinus, de Pastoribus et ovibus, tum Sedulius, et postremo carmina quaedam de virtutibus et vitiis, et alia Romae olim existentia in 0462C Basilica S. Petri, pagina 99 hujus voluminis, charactere rubro: Incipit operis praefatio subsequentis. Initium: Omne ministerium, trifido quod praeminet orbe, —Arte gubernandum: sunt artis plurima dona.—Omnicreans Dominus terras, mare, sidera, coelos.—Arte creat, etc. Sunt 25 versus hexametri. Postea: Explicit praefatio.

Tecum principium, finis, rex Christeque, tecum,
Alpha operis famuli sis, Deus ωque tui.

Scriptum erat si Deus. Sequitur: Incipiunt capitula ejusdem libri. Index hic continet 20 capitula. Post indicem charactere rubro: Incipit liber Sedulii, de Rectoribus christianis, et convenientibus regulis, quibus est respublica rite gubernanda. Initium: Postquam regale sceptrum. In fine capitis: Quam 0462D inaestimabilem habebit gloriae palmam, si quis Deo amabilis rector 39 sanctam perornaverit Ecclesiam, quae est Dei vivi spirituale tabernaculum? Sed haec, quae breviter stylo prosali diximus, aliquot versuum dulcedine concludamus. Sequuntur versus elegiaci, et sic post caetera capita vario metro sententia capitis concluditur. Capite 8, mentio fit cujusdam viri, cui revelatum fuerat, Theodoricum regem inter Joannem papam, quem in custodia occiderat, et Symmachum patricium, quem ferro trucidaverat, vinctum apparuisse, et ab illis in ignem fuisse missum. Capite 9, laudat pietatem Caroli Magni et Ludovici. Intelligo Ludovicum Pium, Caroli Magni filium, qui regnare coepit anno 814, adeoque Sedulius hujus 0463A operis auctor ante saeculum XI non floruit, et videtur esse ille ipse quem laudat Hepidannus, et fortasse Sedulius Scotus, cujus manu Psalterium Graecum scriptum recenset Montfauconius Palaeograph. Graec. III, 7, pag. 236. Dempsterus Sedulium, episcopum Graecum, in Hibernia coli affirmat, cui fidem non adhibent Bollandiani, ad diem 13 Junii. Capite 15, memorat sanctum Germanum Antisiodorensem episcopum, qui cum Beato Lupo, episcopo Trecensis civitatis, in Britanniam ad exstirpandam Pelagianam haeresim missus fuerat. Post caput 19, est epilogus, qui tamquam caput 20 est indicatus: sed posterior manus numerum 20 delevit. Prologus totus prosa oratione conscriptus est, et ad quemdam regem dirigitur. Finis: Explicit Sedulius de Regimine Principum.