Patrologiae Cursus Completus

 Patrologiae Cursus Completus

 Elenchus Operum Quae In Hoc Tomo Continentur.

 Elenchus Operum Quae In Hoc Tomo Continentur.

 Anno Domini CCCXXIX. C. V. Aquil. Juvencus, Presbyter Hispanus.

 Anno Domini CCCXXIX. C. V. Aquil. Juvencus, Presbyter Hispanus.

 Epistola dedicatoria.

 Epistola dedicatoria.

 Prolegomena In C. Vettium Aquilinum Juvencum.

 Prolegomena In C. Vettium Aquilinum Juvencum.

 Caput I. S. Hieronymi de Juvenco testimonia expenduntur. Opinio de religioso cultu olim Juvenco praestito rejicitur.

 20 Caput II. Codices mss. Juvenci recensentur.

 28 Caput III. Editiones Carminum Juvenci.

 42 Caput IV. Elogia Juvenci ex veteribus scriptoribus, ac nonnullis recentibus, petita.

 Caput V. Matthaei locus cap. XX, v. 28, aliter a Juvenco lectus, ac nunc in Vulgata legitur.

 56 Caput VI. Utilitas conferendi codices mss. Juvenci. Methodus hujus editionis.

 C. Vettii Aquilini Juvenci Hispani Presbyteri Evangelicae Historiae Libri IV.

 C. Vettii Aquilini Juvenci Hispani Presbyteri Evangelicae Historiae Libri IV.

 Item Praefatio.

 Liber Primus.

 Liber Secundus.

 Liber Tertius

 Liber Quartus.

 Appendix. Juvenco Opera Attributa.

 Appendix. Juvenco Opera Attributa.

 Liber In Genesin.

 Liber In Genesin.

 Cap. I.

 Cap. II.

 Cap. III.

 Cap. IV.

 Cap. V.

 Cap. VI.

 Cap. VIII.

 Cap. X.

 Cap. XII.

 Cap. XIII.

 Cap. XIV.

 Cap. XV.

 Cap. XVI.

 Cap. XVII.

 Cap. XVIII.

 Cap. XIX.

 Cap. XX.

 Cap. XXI.

 Cap. XXII.

 Cap. XXIII.

 Cap. XXIV.

 Cap. XXV.

 Cap. XXVI.

 Cap. XXVII.

 Cap. XXVIII.

 Cap. XXIX.

 Cap. XXX.

 Cap. XXXI.

 Cap. XXXII.

 Cap. XXXIII.

 Cap. XXXIV.

 Cap. XXXV.

 Cap. XXXVI.

 Cap. XXXVII.

 Cap. XXXVIII.

 Cap. XL.

 Cap. XLI.

 Cap. XLII.

 Cap. XLIII.

 Cap. XLIV.

 Cap. XLVI.

 Cap. XLVII.

 Cap. XLIX.

 Cap. L

 De Laudibus Domini.

 De Laudibus Domini.

 Triumphus Christi Heroicus.

 Triumphus Christi Heroicus.

 Epistola Nuncupatoria.

 Epistola Nuncupatoria.

 Testimonia De P. Optatiano Porphyrio.

 Testimonia De P. Optatiano Porphyrio.

 Epistola Porphyrii Ad Constantinum. Domino Constantino Maximo, Pio, Invicto Et Venerabili, Semper Augusto.

 Epistola Porphyrii Ad Constantinum. Domino Constantino Maximo, Pio, Invicto Et Venerabili, Semper Augusto.

 Epistola Constantini Ad Porphyrium.

 Epistola Constantini Ad Porphyrium.

 P. Optatiani Porphyrii Panegyricus Constantino Augusto Dictus.

 P. Optatiani Porphyrii Panegyricus Constantino Augusto Dictus.

 I.

 II.

 III.

 IV.

 V.

 VI.

 VII.

 VIII.

 IX.

 X.

 XI.

 XII.

 XIII.

 XIV.

 XV.

 XVI.

 XVII.

 XVIII.

 XIX.

 XX.

 XXI.

 XXII.

 XXIII.

 XXIV.

 XXV.

 XXVI.

 Anno Domini CCCXCII. Coelius Sedulius.

 Anno Domini CCCXCII. Coelius Sedulius.

 Epistola dedicatoria.

 Epistola dedicatoria.

 Prolegomena In Coelium Sedulium.

 Prolegomena In Coelium Sedulium.

 Caput I. Coelii Sedulii vita, et gesta.

 Caput II. Opera Sedulii recensentur.

 Caput III. Codices manuscripti Sedulii recensentur.

 Caput IV. Recensentur editiones Sedulii, interpretes, et conjecturarum in eum auctores.

 71 Caput V. De Asterio, qui carmina Sedulii collegit de Liberio, et Belisario, qui Sedulium versibus acrostichis ornaverunt.

 Caput. VI. Elogia Sedulii, ac doctorum hominum de eo judicia.

 Caput VII. De codicum mss. correctoribus, et corruptoribus. Excursus in codicem S. Hilarii, qui in archivio Basilicae Vaticanae asservatur.

 Caput VIII. Quid in nova hac Sedulii editione praestitum sit.

 Coelii Sedulii In Quinque Libris Distributum Carmen Paschale cui subjacet et continenter respondet Opus Paschale, Prosaico Sermone Scriptum.

 Coelii Sedulii In Quinque Libris Distributum Carmen Paschale cui subjacet et continenter respondet Opus Paschale, Prosaico Sermone Scriptum.

 Liber Primus.

 Liber Secundus.

 Liber Tertius.

 Liber Quartus.

 Liber Quintus.

 Coelii Sedulii Elegia.

 Coelii Sedulii Elegia.

 Coelii Sedulii Hymnus.

 Coelii Sedulii Hymnus.

 Coelii Sedulii Epigramma.

 Coelii Sedulii Epigramma.

 Appendix.

 Appendix.

 Carmen De Incarnatione, Cento Virgilianus.

 Carmen De Incarnatione, Cento Virgilianus.

 Dedicatio Ad Theodosium Augustum.

 Incipit Carmen.

 Carmina Epigrammatica.

 Carmina Epigrammatica.

 Decretum De Libris Recipiendis, Et Non Recipiendis, Ex monumentis ineditis illustratum.

 Decretum De Libris Recipiendis, Et Non Recipiendis, Ex monumentis ineditis illustratum.

 Monitum.

 Pars Prima. Concilium urbis Romae sub Damaso papa celebratum. De explanatione fidei catholicae

 Pars Secunda Et Tertia. Decretum Gelasianum, ex mss. Vatianis, necnon Paraphrasis ejusdem decreti.

 Severus Rhetor. (Ex Galland. Biblioth. Vett. Patr. tom. IX.)

 Prolegomena.

 Buculus.

 Tityrus.

 Severi Rhetoris Et Poetae Carmen Bucolicum De Virtute Signi Crucis Domini. Aegon, Buculus, Tityrus.

 Severi Rhetoris Et Poetae Carmen Bucolicum De Virtute Signi Crucis Domini. Aegon, Buculus, Tityrus.

 Buculus.

 Aegon.

 Aegon.

 Buculus.

 Aegon.

 Buculus.

 Tityrus.

 Aegon.

 Val. Faltonia Proba, Centonum Poetria. (Ex collectione omnium poetarum, etc., Pisauri cusa 1766.)

 Val. Faltonia Proba, Centonum Poetria. (Ex collectione omnium poetarum, etc., Pisauri cusa 1766.)

 Prolegomena.

 Prolegomena.

 Val. Faltoniae Probae, Feminae Clarissimae, Centones Virgiliani, Ad Testimonium Veteris Et Novi Testamenti.

 Val. Faltoniae Probae, Feminae Clarissimae, Centones Virgiliani, Ad Testimonium Veteris Et Novi Testamenti.

 Pars Prima. De Vetere Testamento.

 Pars Secunda. De Novo Testamento.

 Appendix Ad Poetas Christianos Quarti Saeculi.

 Appendix Ad Poetas Christianos Quarti Saeculi.

 Admonitio.

 Admonitio.

 In Ausonium Prolegomena.

 In Ausonium Prolegomena.

 Decii Ausonii Galli Burdigalensis Opera Quae Exstant.

 Decii Ausonii Galli Burdigalensis Opera Quae Exstant.

 Praefatiunculae.

 Praefatiunculae.

 Epistola Ad Ausonium.

 Epistola Ad Theodosium.

 Epistola Ad Syagrium.

 Epistola Ad Latinum Pacatum Drepanium.

 Epigrammata.

 Epigrammata.

 I. De Augusto.

 II. De fera a Caesare interfecta.

 III. Danubius Nilum alloquitur.

 IV. Idem eumdem alloquitur.

 V. Sub Valentiniani Junioris signo marmoreo.

 VI. Picturae subditi, ubi Leo una a Gratiano sagitta occisus est.

 VII. De matre Augusti.

 VIII. Exhortatio ad modestiam.

 IX. De suis poematis.

 X. In Eumpinam adulteram.

 XI. Echo ad pictorem.

 XII. In simulacrum Occasionis et Poenitentiae.

 XIII. De lepore capto a cane marino.

 XIV. De Pergamo scriptore fugitivo, qui captus fuerat.

 XV. In eumdem Pergamum.

 XVI. De se et uxore.

 XVII. Ad uxorem suam.

 XVIII. In Meroen anum ebriosam.

 XIX. Nemesis e Graeco.

 XX. De varietate fortunae, e Graeco.

 XXI. Idem aliter.

 XXII. De Thrasybulo Lacedaemonio.

 XXIII. De Lacaena matre.

 XXIV. In divitem quemdam.

 XXV. Antisthenes, Cynicus philosophus.

 XXVI. Idem.

 XXVII. Libero patri.

 XXVIII. Myobarbum Liberi patris signo marmoreo in villa nostra omnium deorum argumenta habentis.

 XXIX. In Corydonem marmoreum.

 XXX. In simulacrum Sapphus.

 XXXI. Deae Veneris.

 XXXII. Ad libellum suum de Proculo.

 XXXIII. De nomine cujusdam Lucii, sculpto in marmore.

 XXXIV. De Sabina uxore.

 XXXV. De eadem Sabina.

 XXXVI. De eadem Sabina.

 XXXVII. De Chresto et Acindyno fratribus.

 XXXVIII. De iisdem.

 XXXIX. Ad Philomusum Grammaticum.

 XL. In statuam Rufi, rhetoris semiviri, et elinguis.

 XLI. In tabulam, ubi erat picta imago Rufi rhetoris.

 XLII. De eadem tabula.

 XLIII. De eodem Rufo.

 XLIV. Idem.

 XLV. De eodem Rufo.

 XLVI. Imago Rufi rhetoris.

 XLVII. De eadem Rufi statua.

 XLVIII. De Diogene Cynico philosopho.

 XLIX. De Croeso, et eodem Diogene.

 L. Ad Daedalum de bucula Myronis.

 LI. Eadem de se.

 LII. Eadem.

 LIII. Eadem.

 LIV. De eadem Myronis bucula.

 LV. Eadem bucula de se.

 LVI. De eadem Myronis bucula.

 LVII. De eadem bucula.

 LVIII. Quae sexum mutarint.

 LIX. De Achilla, qui dissecuit calvariam.

 LX. De Alcone medico, et Diodoro haruspice.

 LXI. De signo Jovis, et Alcone medico.

 LXII. In Eunomum medicum.

 LXIII. In hominem vocis absonae.

 LXIV. Ex Graeco, ἀρχὴ τὸ ἥμισυ παντός.

 LXV. Ex Graeco. Ἁ χάρις ἁ βραδύπους ἄχαρις χάρις.

 LXVI. Idem.

 LXVII. In Saltatorem ineptum.

 LXVIII. De eodem.

 LXIX. Dodralis potio.

 LXX. De eadem.

 LXXI. De eadem dodra potione.

 LXXII. Pulchrum dei responsum.

 LXXIII. De Narcisso, qui sui ipsius amore captus erat.

 LXXIV. De eodem.

 LXXV. In Echo dolentem propter mortem Narcissi.

 LXXVI. Ad Apollinem de Daphne puella fugiente.

 LXXVII. Ad corticem, quo Daphne tegebatur.

 LXXVIII. In duas sorores diversorum morum.

 LXXIX. In Venerem anadyomenen.

 LXXX. In puerum formosum.

 LXXXI. De quodam Silvio Bono, qui erat Brito.

 LXXXII. De eodem.

 LXXXIII. De eodem.

 LXXXIV. De eodem.

 LXXXV. De eodem.

 LXXXVI. De eodem.

 LXXXVII. In Furippum.

 LXXXVIII. Epicuri opinio.

 LXXXIX. De homine pigro.

 XC. In Didus imaginem.

 XCI. In Faustulum staturae brevis Anicii Probini.

 XCII. In Medaeae imaginem.

 XCIII. In eamdem.

 XCIV. In caecum et claudum.

 XCV. Idem.

 XCVI. De divite et paupere.

 XCVII. De Penelope.

 XCVIII. In Grammaticum.

 XCIX. De infausto matrimonio Grammatici.

 C. De Auxilio Grammatico.

 CI. De fratribus Thebanis.

 CII. De ingratis ex Menandro.

 CIII. De Demosthene.

 CIV. De fortunae varietate.

 CV. In Stellam.

 CVI. Ex Menandro.

 CVII. Ad notarium velocissime excipientem.

 CVIII. Ausonius Hesperio filio salutem.

 CIX. Supputatio ab urbe condita in consulatum nostrum.

 CX. De eodem ad Proculum.

 CXI. In fine ejusdem libri additi.

 Ephemeris, Id Est Totius Diei Negotium.

 Ephemeris, Id Est Totius Diei Negotium.

 Parentalia.

 Parentalia.

 I. Junius Ausonius, pater.

 II. Aemilia Aeonia, mater.

 III. Aemilius Magnus Arborius, avunculus.

 IV. Caecilius Argicius Arborius, avus.

 V. Aemilia Corinthia Maura, avia.

 VI. Aemilia Hilaria, matertera, virgo devota.

 VII. Cl. Contentus, et Julius Calippio, patrui.

 VIII. Attusius Lucanus Talisius, socer.

 IX. Attusia Lucana Sabina, uxor.

 X. Ausonius Parvulus, filius.

 XI. Pastor, nepos ex filio.

 XII. Julia Dryadia, soror.

 XIII. Avitianus, frater.

 XIV. Val. Latinus Euronius, gener.

 XV. Pomponius Maximus, affinis.

 XVI. Veria Liceria, uxor Arborii sororis filii.

 XVII. Pomponius Maximus Herculanus, sororis filius.

 XVIII. Fl. Sanctus, Maritus Pudentillae, quae soror Sabinae meae.

 XIX. Namia Pudentilla, affinis.

 XX. Lucanus Talisius . . . . Curam filii.

 XXI. Attusia Lucana Talisia. Erminiscius Regulus, affinis.

 XXII. Severus Censor Julianus, consocer.

 XXIII. Paulinus et Dryadia, filii Paulini, et Megentirae sororis filiae.

 XXIV. Paulinus, sororis gener.

 XXV. Aemilia Dryadia, matertera.

 XXVI. Julia Cataphronia, amita.

 XXVII. Julia Veneria, amita.

 XXVIII. Julia Idalia, consobrina.

 XXIX. Aemilia Melania, soror.

 XXX. Pomponia Urbica, consocrus, uxor Juliani Censoris.

 Commemoratio Professorum Burdigalensium.

 Commemoratio Professorum Burdigalensium.

 Praefatio.

 I. Tiberius Victor Minervius, orator.

 II. Latinus Alcimus Alethius, rhetor.

 III. Luciolus, rhetor.

 IV. Attius Patera Pater, rhetor.

 V. Attius Tiro Delphidius, rhetor.

 VI. Alethio Minervio, filio, rhetori.

 VII. Leontius grammaticus, cognomento Lascivus.

 VIII. Grammaticis Graecis Burdigalensibus.

 IX. Jucundo, grammatico Burdigalensi, fratri Leontii.

 X. Grammaticis Latinis Burdigalensibus philologis, Macrino. Phoebitio, Concordio, Sucuroni, Ammonio Anastasio grammatico Pictaviorum.

 XI. Herculano, Sororis filio, grammatico Burdigalensi.

 XII. Thalasso, grammatico Latino, Burdigalensi.

 XIII. Citario Sicalo Syracusano, grammatico Burdigalensi Graeco.

 XIV. Censorio Attico Agricio, Rhetori.

 XV. Nepotiano, grammatico, eidem Rhetori.

 XVI. Aemilius Magnus Arborius, rhetor Tolosae.

 XVII. Exuperius, rhetor Tolosae.

 XVIII. Marcello Marcelli filio grammatico Narbonensi.

 XIX. Sedatus, rhetor Tolosanus.

 XX. Staphylius, rhetor, civis Auscius.

 XXI. Crispus et Urbicus, grammat. Latini et Graeci.

 XXII. Victorio, Subdoctori, sive Proscholo.

 XXIII. Dynamio, Burdigalensi, qui in Hispania docuit, et obiit.

 XXIV. Acilio Glabrioni, grammatico Jun. Burdig.

 Poeta.

 Epitaphia Heroum.

 Epitaphia Heroum.

 Epitaphia Heroum Qui Bello Troico Interfuerunt.

 I. Agamemnoni.

 II. Menelao.

 III. Ajaci.

 IV. Achilli.

 V. Ulixi.

 VI. Diomedi.

 VII. Antilocho.

 VIII. Nestori.

 IX. Pyrrho.

 X. Euryalo.

 XI. Guneo.

 XII. Protesilao.

 XIII. Deiphobo.

 XIV. Hectori.

 XV. Astyanacti.

 XVI. Sarpedoni.

 XVII. Nasti et Amphimacho.

 XVIII. Troilo.

 XIX. Polydoro.

 XX. Euphemo.

 XXI. Hippothoo, et Pylaeo, in horto sepultis.

 XXII. Ennomo, et Chromio.

 XXIII. Priamo.

 XXIV. Item Priamo.

 XXV. Hecubae.

 XXVI. Polyxenae.

 Aliquot Aliorum Epitaphia.

 XXVII. Niobae, in Sipylo monte juxta fontem sepultae.

 XXVIII. Eidem.

 XXIX. Eidem.

 XXX. Didoni.

 XXXI. Diogeni Cynico, in cujus sepulcro, pro titulo, canis signum est.

 XXXII. In tumulum sedecennis matronae.

 XXXIII. Glauciae, immatura morte praevento.

 XXXIV. Callicrateae.

 XXXV. Equo admirabili, jussu Augusti.

 XXXVI. In tumulo hominis felicis.

 XXXVII. Sepulcrum Cari vacuum.

 XXXVIII. Ex sepulcro Latinae viae.

 De Duodecim Caesaribus Per Suetonium Tranquillum scriptis.

 De Duodecim Caesaribus Per Suetonium Tranquillum scriptis.

 Tetrasticha. A Julio Caesare usque ad tempora sua.

 Tetrasticha. A Julio Caesare usque ad tempora sua.

 I. Julius Caesar.

 II. Octavianus Augustus.

 III. Tiberius Nero.

 IV. Caesar Caligula.

 V. Claudius Caesar.

 VI. Nero.

 VII. Sergius Galba.

 VIII. Marcus Otho.

 IX. Aulus Vitellius.

 X. Divus Vespasianus.

 XI. Titus Vespasianus.

 XII. Domitianus.

 XIII. Nerva Tetrarcha.

 XIV. Trajanus.

 XV. Aelius Hadrianus.

 XVI. Antoninus Pius.

 XVII. Marcus Antoninus.

 XVIII. Commodus.

 XIX. Helvius Pertinax.

 XX. Didius Julianus.

 XXI. Severus Pertinax.

 XXII. Bassianus Antoninus Caracalla.

 XXIII. Opilius Macrinus.

 XXIV. Antoninus Heliogabalus.

 Ordo Nobilium Urbium.

 Ordo Nobilium Urbium.

 I. Roma.

 II. Constantinopolis, et Carthago.

 III. Antiochia, et Alexandria.

 IV. Treveri.

 V. Mediolanum.

 VI. Capua.

 VII. Aquileia.

 VIII. Arelas.

 IX. Emerita.

 X. Athenae.

 XI. Catina, et Syracusae.

 XII. Tolosa.

 XIII. Narbo.

 XIV. Burdigala.

 Ludus Septem Sapientum. Ausonius consul Latino Drepanio Pacato proconsuli.

 Ludus Septem Sapientum. Ausonius consul Latino Drepanio Pacato proconsuli.

 Septem Sapientum Sententiae, Septenis versibus ab eodem Ausonio explicatae.

 Septem Sapientum Sententiae, Septenis versibus ab eodem Ausonio explicatae.

 Idyllia.

 Idyllia.

 Idyllium I. Versus Paschales Proco dicti.

 Idyllium II. Epicedion in patrem suum Julium Ausonium.

 Idyllium III. Ausonii villula.

 Idyllium IV. Ad nepotem Ausonium protrepticon de studio puerili.

 Idyllium V. Genethliacon ad eumdem Ausonium nepotem.

 Idyllium VI. Cupido cruci affixus.

 Idyllium VII. Bissula.

 Idyllium VIII. Precatio Ausonii consulis designati, pridie kalendas Januarii fascibus sumptis.

 Idyllium IX. Item precatio kalendis Januariis.

 Idyllium X. Mosella.

 Idyllium XI. Griphus ternarii numeri.

 Idyllium XII. Technopaegnion.

 Idyllium XIII. Cento nuptialis.

 Idyllium XIV. Rosae quas perperam Maroni ascriptas Hieronymus Alexander ex fide vetusti codicis Auctori asseruit.

 Idyllium XV. Ex Graeco, Pythagoricon de Ambiguitate eligendae vitae.

 Idyllium XVI. De viro bono. Πυθαγορικὴ ἀκρόασις.

 Idyllium XVII. ΝΑῚ καὶ ΟὙ Πυθαγορικόν.

 Idyllium XVIII. De aetatibus animalium Hesiodion.

 Idyllium XIX. Monosticha de aerumnis Herculis.

 Idyllium XX. Musarum inventa et munera.

 Eclogarium.

 Eclogarium.

 Epistolarum Liber.

 Epistolarum Liber.

 Epistola I. Ausonius ad Patrem de suscepto filio.

 Epistola II. Pater ad filium cum temporibus tyrannicis ipse Treveris remansisset, et filius a patre profectus esset. Hoc inchoatum neque impletum sic

 Epistola III. Ausonius Hesperio.

 Epistola IV. Ausonius, cujus ferulam nunc sceptra verentur, Paganum medulis jubeo salvere Theonem.

 Epistola V.

 Epistola VI.

 Epistola VII. Ausonius Theoni, cum ei triginta ostrea, grandia quidem, sed tam pauca misisset.

 Epistola VIII.

 Epistola IX.

 Epistola X.

 Epistola XI.

 Epistola XII.

 Epistola XIII.

 Epistola XIV.

 Epistola XV.

 Epistola XVI.

 Epistola XVII. Ad Ursulum, grammaticum Trevirorum: cui strenas kalendis Januariis ab imperatore non datas reddi fecit.

 Epistola XVIII.

 Epistola XIX.

 Epistola XX.

 Epistola XXI.

 Epistola XXII.

 Epistola XXIII.

 Epistola XXIV.

 Epistola XXV.

 Ausonii Ad Gratianum Imperatorem Discipulum Gratiarum Actio Pro Consulatu.

 Ausonii Ad Gratianum Imperatorem Discipulum Gratiarum Actio Pro Consulatu.

 Periochae In Homeri Iliada Et Odysseam.

 Periochae In Homeri Iliada Et Odysseam.

 Index Verborum Et Phrasium, Quae in quatuor libris Historiae Evangelicae Juvenci occurrunt. Numerus Romanus librum designat, Arabicus versum.

 Index Verborum Et Phrasium, Quae in quatuor libris Historiae Evangelicae Juvenci occurrunt. Numerus Romanus librum designat, Arabicus versum.

 Index Rerum Et Nominum Quae in Carminibus Juvenci, Prolegomenis, et notis continentur. Numeri respondent seriei crassiorum numerorum qui textui inseru

 Index Rerum Et Nominum Quae in Carminibus Juvenci, Prolegomenis, et notis continentur. Numeri respondent seriei crassiorum numerorum qui textui inseru

 Index Rerum, Nominum, Et Verborum, Quae in Prolegomenis, Operibus Sedulii, et Scholiis explicantur, et continentur. Numeri respondent seriei crassioru

 Index Rerum, Nominum, Et Verborum, Quae in Prolegomenis, Operibus Sedulii, et Scholiis explicantur, et continentur. Numeri respondent seriei crassioru

 Ordo Rerum Quae In Hoc Tomo Continentur.

 Finis Tomi Decimi Noni.

Caput III. Codices manuscripti Sedulii recensentur.

0463B

62. Quoniam multa sunt opera quorum minime auctor est Sedulius noster, quamvis Sedulii nomine insignita sint, ut ex capite praecedenti liquido constat, eos potissimum codices hoc loco enumerabimus qui carmina Sedulii et opus ejus paschale, sive Prosam continent: breviter indicabimus nonnullos, qui opera dubia complectuntur: nam de aliis, quibus sacra Scriptura exponitur, abunde dictum est num. 43, 56 seqq. Praestantissimus Sedulii codex exstat in bibliotheca regii athenaei Taurinensis. 40 Catalogus codicum mss. ejus bibliothecae editus est, cujus auctores sunt Josephus Pasinus, Antonius 0463C Rivautella, et Franciscus Berta. Tomo II Catalogi, pag. 244, describitur codex membranaceus 766, cujus characteris specimen exhibetur, constans foliis 36, formae quadratae, qui etiam ad saeculum VI pertinere dicitur. Nec dissentit Mansius, qui codicem ipsum perlustravit, in not. ad Biblioth. Fabricii. Hoc ordine referuntur opera Sedulii. Primo, epistola Sedulii ad Macedonem (lege Macedonium) scripta, sed mutila: incipit enim: Ab Scripturis celsioribus vacans, humilioribus quoque te libenter impertias. Non semper aquila supra nubes elata pervolitat, etc. In fine epistolae: Explicit epistola Sedulii ad Macedoneo Pbi feliciter. Post epistolam sequitur praefatio ad Theodosium, Romulidum, etc., quam Sedulii non esse diximus. Liber I incipit, Cum sua, 0463D etc. Nihil in Catalogo dicitur de prologo metrico, Paschales, etc. Carmen divisum est in quinque libros, ut in plerisque optimis codicibus notabimus. Post librum tertium carminis, qui secundus est novi Testamenti, subscriptio haec correctoris legitur: Ego Abundantius istum librum contuli feliciter. Carmini paschali succedit elegia Cantemus. Hymni abecedarii A solis ortus, mentio non fit in Catalogo. Uberiorem magisque exactam codicis descriptionem cum desiderassem, votis meis cumulatissime respondit Comes Galeanus Napione de Cocconato, egregiis editis operibus clarus, et de omni litteraturae genere benemerentissimus. In prima pagina codicis legitur charactere antiquo, sed qui recentior 0464A sit primo charactere, Liber sancti Columbani de Bobio, quod arguit, librum olim pertinuisse ad monasterium Bobiense, de quo vide num. 94. Etsi vero in specimine characterum, quod in Catalogo mss. exhibetur, litterae sunt majusculae, sive Romanae, ut nunc vocamus, tamen ex specimine diversorum locorum ad me misso constat, tria reperiri litterarum genera, qualia multi apud veteres Romanos fuisse contendunt, quasi aliae fuerint majusculae inscriptionum maxime propriae, aliae vulgo usitatae, ut fere sunt nostrae, aliae cursivae et minutiores, eadem forma, aut parum diversa. Initio ergo carminis scriptus apparet codex litteris majusculis quadratis, postea idem librarius formam mutavit, sed 41 nonnumquam ad litteras majusculas redit, 0464B praesertim cum versus litteris rubris scribit, quod interdum accidit. Finita epistola ad Macedonium, statim incipit carmen, Cum sua gentiles. Dedicatio ad Theodosium, Romulidum ductor, deest omnino, adeoque hac in re decepti sunt auctores Catalogi. Deest etiam prologus metricus Paschales; sed in ultimo codicis folio, quod non satis liquet an volumini superadditum fuerit, descripti sunt illi versus characteribus partim rubris, partim nigris, manu antiquissima, sed diversa ab ea quae carmen exaravit. Litterae magna ex parte evanuerunt: sed quantum colligi potest, mendose scriptus est prologus metricus. Desiderantur etiam in eodem veteri exemplari hymnus abecedarius A solis ortus, epigramma Sedulii, versus acrostichi Liberii et Belisarii. Non 0464C passim quidem, sed alicubi tamen margini ascribuntur capita rerum, quae nonnumquam recentiori, ut videtur, charactere indicantur. Asterii fit mentio in ultimo folio voluminis, ut alio loco dicam. Animadvertit eruditus descriptor codicis, saepe occurrere e pro i, ut explecit pro explicit, ordenavit pro ordinavit, alet pro alit. In specimine characterum ad me misso observo, interdum k pro c poni, ut kanant, paskae, et o pro u, ut Sedolius pro Sedulius: quo pertinet in fine epistolae ad Macedoneo: nam, ut opinor, scriptum ita fuit pro Macedonium, et fortasse evanuit linea supra o. Haec autem, et alia a me animadversa eo me ducunt, ut conjiciam, codicem saeculo VIII antiquiorem non esse. Alii majorem antiquitatem illi tribuant, per me licet: neque deerunt 0464D similia apud alios exempla, quibus hanc suam opinionem tueantur. Gallandius, tom. IX Biblioth., in dissert. de Sedulio, ex collatione codicis ab auctoribus Catalogi instituta, colligit, minus emendatum eum esse, neque parum ejus auctoritati officere praemissam carmini dedicationem ad Theodosium. Verum quod attinet ad dedicationem, falso eam ab auctoribus Catalogi codici ascribi jam notavi. Aetatem Abundantii, qui codicem contulit, nequaquam reperire potui: neque enim arbitror esse Abundantium, ad quem exstat epigramma Ennodii, qui saeculo VI ineunte floruit.

63. In Bibliotheca Vaticana praeter codicem Palatinum, qui pauca de Sedulio refert, ut dixi num. 5, 0465A et duos alios, qui 42 opera alterius Sedulii exhibent, ut explicui num. 58 et 61, undecim alios codices contuli, quos nunc describam. Duo sunt bibliothecae veteris Vaticanae, qui simpliciter Vaticani dicuntur, sex bibliothecae Reginae Suecor. Christinae ad Vaticanam translatae, duo Vaticani Ottoboniani, unus Vaticanus Urbinas.

64. Codex Vaticanus 1665 membranaceus in-fol. parvo comprehendit Aratorem, et Sedulium. Adsunt aliquae glossae, quae fere evanuerunt, plura compendia litterarum, non pauca menda, correctiones quaedam a manu veteri, diphthongi ae et oe, litterae l, b, f, p, et similes longius excrescunt, praesertim in primis et ultimis lineis: quod innuit codicem non esse valde antiquum. Crediderim, ad saeculum 0465B XI circiter pertinere: Montfauconius vero, in Biblioth. mss., pag. 126, ad saeculum IX refert. Post Aratorem incipit illico prologus metricus Sedulii, ut in variis lectionibus uberius exponetur, et post prologum metricum liber I carminis paschalis. In fine: Explicit liber Sedulii, incipit carmen ipsius: Cantemus, etc. Post elegiam sine titulo epigramma Sedulii, Haec tua, et subinde pariter sine titulo hymnus, A solis ortus, quo finito incipit epistola ad Macedonium, sed solum procedit usque ad verba De quotidianae vero misericordiae. Desunt reliqua, avulso uno vel pluribus foliis. Hic mihi est in variis lectionibus Vaticanus primus, sive Vat. 1.

65. Alter codex Vaticanus, num. 3178, saeculi XV, chartaceus est: continet Sedulii epistolam ad Macedonium, 0465C prologum metricum, Paschales, et carmen in duos libros divisum. In fine carminis nota, in aliis etiam codicibus descripta, Hoc opus Sedulius inter chartulas, etc., de qua plura infra. Post notam sine ullo titulo elegia, Cantemus. Sequitur carmen Raphaelis Zovenzonii poetae, O custos hominum, et hymnus, Virginis partu. Hymnum hunc cum aliis carminibus Zovenzonii edidit Aldus post Sedulium et alios poetas christianos. Codex ex bono exemplari videtur descriptus, sed mendis non paucis describentis incuria inquinatus est. Hujus codicis nota in var. lect. est Vat. 2.

66. Codex Vaticanus Reginae Suecorum, num. 333, membranaceus in-4º est ille ipse, quo in edendo Juvenco usus sum. Specimen characteris exhibui 0465D in Prolegomenis ad Juvencum, 43 num. 48, pag. 24. Hic est mihi pulcherrimus codex inter Sedulianos. Post Juvencum incipit epistola ad Macedonium, sequitur prologus metricus, Paschales, tum carmen in quinque libros distributum, sed ita ut finito primo libro veteris Testamenti, alter, qui sequitur, dicatur primus liber novi Testamenti, et ita suo ordine reliqui, secundus, tertius, quartus. Post carmen incipit epistola Aratoris, vel potius titulus epistolae: nam desunt plura in hoc codice, ut ex nota margini adjecta colligitur, qua jubemur requirere in hoc volumine elegiam Sedulii post Aratorem: sed desideratur totus Arator, et elegia et hymnus Sedulii, qui, ut puto, elegiae succedebat. Solum remansit 0466A folium, in quo charactere minutiori exarata est annotatio jam indicata, Hoc opus Sedulius, etc., cui succedit epigramma Asterii, Sume, sacer. Post hoc epigramma alia est annotatio ad prologi metrici expositionem, quae simili modo in Ottoboniano I, num. 75, recensendo, exprimitur: Sedulius, epistola Macedonio praemissa presbytero, sedecim dehinc versuum prologo lecturos invitans, paupertatem exilis ingenii olerum comparat vilitati: ex cujus carmine de singulis utriusque Testamenti miraculis haec sunt capita praenotata. Sequuntur indicia titulorum XXV singulis sequentibus capitibus (forte deest hic aliquod verbum) sive coaptata. Hieronymus, in catalogo scriptorum, etc. Sic pergit codex, ut num. 6 dictum est, tituli XXV non sunt expressi. Annotationi sine ullo 0466B scripto titulo additi sunt versus acrostichi Liberii et Belisarii. Etsi autem haec omnia in hunc locum conjecta sunt, non dubium est tamen, quin ad libri initium potissimum pertineant. Exscriptores enim saepe in fine operis addebant quae in aliis codicibus forte repererant, neque suis in locis opportune inserere potuerant. Porro hic codex in var. lect. sic notabitur Reg. I, nimirum codex Vaticanus reginae Suecorum primus.

67. In eadem bibliotheca reginae codex 300, membranaceus in-fol., exhibet Aratorem, et Sedulium, et nonnullos versus post Sedulium. Sunt glossae, tituli capitum minio notati, diphthongi ae, e, orthographia dampnare, adgredior, istoricum, clodum, sollempnia, inradiat, ymnus. Ordo in hoc codice 0466C est epistola ad Macedonium, prologus metricus, Paschales carmen 44 in quinque libros divisum eodem modo atque in Reg. 1, elegia, hymnus, A solis ortus, et versus acrostichi Liberii et Belisarii, sine ulla inscriptione. Montfauconius, Bibl. mss. pag. 52, col. 2, inter mss. reginae Sueciae refert codicem 1687, Arati (lege Aratoris), et Sedulii carmina, qui fortasse non est diversus a nostro. Hic codex in var. lect. est Reg. 2.

68. Tertius codex reginae, quo utimur, num. 166, olim 1594, in-8º membranaceus, post epistolas quasdam Sidonii, et nonnulla alia, charactere antiquiori fortasse saeculi X, offert nobis epistolam ad Macedonium cum glossis, et nota in fine epistolae: Hoc opus Sedulius, etc. Sequitur initium Psychomachiae 0466D Prudentii, et nonnulli versus ex fine libri V Sedulii. Subinde elegia, Cantemus, et initium hymni, A solis ortus. Huic codici, cum allegabitur, nomen erit Reg. 3.

69. Ejusdem bibliothecae reginae est codex membranaceus in-4º num. 1560, quo plura opera continentur, scilicet Cato philosophus (Dionysius), Epistola Sedulii ad Macedonium sine principio: desunt post epistolam aliquot folia, et incipit poema Sedulii, a vers. 121 libri I: Loth Sodomae, et desinit in vers. ultimo libri II: Ora lupi. Quae ad Sedulium spectant, charactere antiquissimo scripta sunt, et ad saeculum VIII revocari possunt: alia recentioris aetatis sunt, ut opus, quod sequitur, Ars Phocae, et aliud deinde 0467A anonymum cum titulo primo De voce. Margini nota appicta est manu, ut puto, doctissimi viri Laurentii Zacagni, olim praefecti bibliothecae Vaticanae: Fortasse est Servii Marii Honorati, cujus commentaria in secundam tantum Donati artem edita sunt. Videtur quidem esse commentarius in Donatum, sed auctor certe Servio longe recentior est: laudat enim Sedulium, Fortunatum, et Bedam. Incipit: Locuturus Donatus de grammatica dispositione, bene inchoat a voce. Cum de syllabis agit, quaerens quae corripi vel produci possunt, Bedam potissimum sequitur, vel potius exscribit: adeoque facile suppleri potest lacuna, cum de prima in gaza ait: Longa in hoc Juvenci: Difficile in terris ad . . . . Brevis in hoc ejusdem, Et gaza distabat rerum possessio fulgens. Lege, difficile 0467B ficile est terris adfixos vivere gazis. Addit auctor, ut primam in gaza communem esse 45 probet, hunc male Latinum versum, Condite gaza poli, saccos vacuate gazarum. Dixi ad Juvencum, l. III, vers. 499, Bedam in codicem corruptum Juvenci incidisse, in quo legebatur: Et gaza distabat pro Et gaza stabat. Caeterum character, quo hic commentarius in Donatum scriptus est, videtur saeculo X non recentior. Sequuntur in eodem volumine Persii nonnullae satirae; commentarii in Donatum; commentarii in Bedam, de Metris; Remigius in Dionysium Catonem; Vita Persii, auctore Remigio; commentarius in Persicum. Hic codex in var. lect. a nobis indicabitur hac nota Reg. 4.

70. Alius codex reginae, num. 29, est chartaceus 0467C in-fol., scriptus initio saeculi XVI, quem paulo accuratius recensebo, quoniam aliquod lumen inde affulgere potest iis quae Fabricius in Bibl. med. et inf. aevi de Petro Aurorario, sive Rigensi, narrat. Primo loco hic est titulus: Petri Aurorarii, doctoris theologorum eximii opus elegantissimum Veteris et Novi Testamenti arcana mysteria carmine declarans, nuper repertum. Iste ortus est in provincia Saxonia vocata, et dicitur iste liber compositus per Petrum de Saxonia. Praemittitur epigramma elegiacum in laudem carminum sacrorum, sive de argumento sacro, Aurea Moeonii concedant carmina vatis, etc. Tum describuntur versus nonnulli ex prologo Juvenci, non indicato auctore, Quod si tam longam, etc., usque ad finem prologi, quibus eadem exprimitur sententia. 0467D Deinde quidam versus, qui videntur hexametri, et pentametri, sed sunt ametri, in Christi laudem. Succedit praefatio in Pentateuchon prosa oratione, Frequens sodalium meorum, etc., ut apud Fabricium, sed cum nonnulla varietate lectionis. Postea, Incipit liber historiarum Bibliae Aurora vocitatus. Finito Pentateucho, Expliciunt quinque libri Moysi. Incipit liber Josue regis. Post Moysem Josue populo dominatur Hebraeo. Post Josue: Explicit liber Josue regis Israel. Incipit liber Judicum. Post Josue de Judicibus narratio fiat. Finito libro Judicum, Incipit liber Ruth. Ad Ruth festinat Petri stylus, ejus ut actus— Depingant tenui carmine sermo brevis. Sic deinde, Explicit liber Ruth. Incipit prologus in libros Regum. 0468A —Expliciunt libri Regum. Incipit liber Tobiae. —Explicit liber Tobiae. 46 Incipit liber Danielis prophetae.—Incipit liber Judith feminae. Incipit liber Hester reginae.—Incipit liber Machabaeorum primus.—Expliciunt libri Machabaeorum et illustrium virorum.

71. Sequuntur in eodem volumine figurae Incarnationis filii Dei: quarum singulae exprimuntur epigrammatibus sic compositis, et eo artificio factis, ut in quolibet eorum aliqua littera omnino desit, ut in primo deest a, in secundo b, etc. In idiomate Hispano habemus quinque fabulas ex his quae vulgo Novelas dicuntur, ita compositas, ut in prima nullum sit a, in secunda nullum e, in tertia nullum i, in quarta nullum o, in quinta nullum u. Id ad copiam 0468B et varietatem sermonis comprobandam tamquam argumentum afferri potest. Similem huic aliquatenus curiosam diligentiam observat Barthius, Advers. l. XLVI, c. 22, in ecloga Hugbaldi monachi ad Carolum Calvum imperatorem, cujus omnia verba a littera c incipiunt, ut Carmina clarisonae calvis cantate camoenae. Ut ad codicem Vaticanum redeam, sequitur ibidem epigramma inscriptum, Nomina antiquorum Patrum, aliud, Nomina patrum novi Testamenti. Illico, Incipit prologus super Evangelistas:

Post legem veterem respira, Petre: refulget
Lex nova: fac versus de novitate novos.
Narratur historia evangelica ex quatuor Evangelistis. In fine:

0468C Hic loquitur de fine Jesus, libroque Mathaeus
Dat finem, Petrus finit ut ipse suum.

Adjiciuntur duo epigrammata de S. Anna, deque ejus tribus filiabus, de quibus nonnihil disseritur, uti de causis cur Deipara desponsata fuerit, de extremo Filii Dei judicio. Apud Gersonem, in sermone de Nativitate Deiparae, legitur et approbatur unum ex his epigrammatis de S. Anna, quod incipit, Anna tribus nupsit. Rejicitur tamen ea narratio a viris doctis.

72. In laudato codice Vaticano sequitur Ad divam Theotocon salutatio: Salve, sancta parens, etc., qui sunt versus Sedulii l. II, vers. 63 seqq. Tum oratio Salve regina, versu elegiaco, postea oratio illustris principis beati Casimiri regis Poloniae, Omni die dic 0468D Mariae, etc., quam S. Casimiro antiquiorem esse dicit, ex Pezio, in dissert. de hymn. eccles., num. 141. Aliae 47 adjectae sunt Deiparae laudes soluto sermone conscriptae, quibus succedit de Concordia novi et veteris Testamenti metricus liber, versibus hexametris leoninis, additis glossis. Praeterea versus elegiaci, Semper erunt, quod erant, aeternae gaudia vitae, etc. Epigramma 78 Prosperi habet, Semper erunt, quod sunt, aeternae gaudia vitae. Deinde Sertum Mariae virginis eleganti carmine venerabilis Petri de Riga, sacrae theologiae professoris. Versus sunt elegiaci. Liber secundus inscribitur de Evangelistis, liber tertius de Prophetis, liber quartus de Paradiso. Accedunt versus elegiaci ad Xystum pontificem, hujus 0469A quaedam bullae de immaculata conceptione Deiparae, carmen elegiacum Joannis Florentini ad Petrum Tiven in laudem B. Virginis Mariae, alia carmina Hieronymi Patavini (Vidae), et Philippi Beroaldi, et Paeanes Francisci Petrarchae, carmen sub Ausonii nomine, Omnipotens, quem mente colo, alia anonyma, et Theobaldi episcopi sancti Physiologus duodecim animalium naturas describens vario carmine. Haec Paulo uberius sic commemorata sunt, ut carmina Petri Rigensis, maximam partem non edita, indicarentur: de quorum collectione a nonnullis tentata dixi in Prolegom. ad Dracontium, num. 20.

73. Igitur pag. 275 hujus voluminis exstat Sedulius hoc titulo: Mirabilium divinorum liber primus Celii Sedulii presbyteri. Incipit: Cum sua gentiles, 0469B etc. Desunt epistola ad Macedonium, et prologus metricus Paschales. Carmen dividitur in quatuor libros. In fine est nota de Asterio collectore carminum Sedulii, Cantemus, A solis, Haec tua, quae hoc ordine collocantur, scilicet paulo aliter atque in editione Aldi, qui epigramma Haec tua praemittit hymno, A solis ortus. Alioquin censeo Sedulii carmina in hoc codice ex Aldi editione descripta esse, cui fere ubique consentiunt. Totus codex descriptus fuit in Castro Cracoviensi a Matthia filio Adae Sculteri, mansionario in ecclesia cathedrali Cracoviensi. Nota hujus codicis erit Reg. 5, hoc est, codex 5 reginae.

74. In codice reginae Alexandrino, num. 1360 aut 2078, membranaceo, saeculi IX, de quo egi in 0469C Prolegomenis ad Prudentium, num. 78, post quosdam versus Theodulphi Aurelianensis, 48 carmina Alcimi Aviti, Psychomachiam Prudentii, Orthographiam Capri, et Agroetii, pag. 79, sunt versus Belesarii scholastici: sic inscribuntur duae acrostichides Liberii et Belisarii de Sedulio, quas in appendicibus subjungam collatas cum hoc codice, quem Reg. 6 nuncupabo. Sequuntur in hoc codice versus 7, hoc corrupto titulo, Avieni V C Adamus Cos alegro. Est initium Carminis Rufi Festi Avieni Ad amicos de Agro, quod exstat in Anthologia Burmanni, et aliis in locis.

75. In bibliotheca Vaticana Ottoboniana duo sunt codices Sedulii, alter sub num. 35, de quo dixi in Prolegomen. ad Juvencum, num. 49, characteris 0469D forma aeri incisa. Proxime accedit hic codex ad aetatem codicis Reg. I. Juvenco praemittitur Sedulius hoc ordine: epistola ad Macedonium; annotatio, Hoc opus Sedulius, etc.; Asterii epigramma, Sume, sacer; annotatio alia de prologo metrico, Sedulius epistola, etc., ut ex Reg. I expositum fuit, num. 63; hymnus, A solis ortus cardine; prologus metricus, Paschales; carmen paschale in quinque libros, eodem modo quo in Reg. 1 distributum; acrostichis Belisarii de Sedulio, Sedulius Christi, etc., sine ulla inscriptione, et omissa altera acrostichide Liberii; elegia, Cantemus, sine titulo; postremo nota, Incipit ars, etc., quae num. 9 relata est. Hunc codicem voco Ott. 1.

0470A 76. Alter codex Ottobonianus 36, in-4º membranaceus, elegantissime exaratus, plurimis litteris aureis ac versicoloribus, figurisque ornatus. Peculiaris est hujus codicis titulus: Incipit liber Sedulii de Actibus prophetarum, et toto Christi Salvatoris cursu, de quo confer, si placet, supra, num. 49. Deest epistola ad Macedonium: post prologum metricum, Paschales, carmen dividitur in quinque libros; sed diverso modo ab aliis codicibus, in quibus pariter quinque libri numerantur, ut ex variis lectionibus constabit. Carmini paschali adduntur elegia, Cantemus, et hymnus, A solis ortus, sine titulis, et versus acrostichi Liberii et Belisarii. Succedunt sine inscriptione hi versus corrupti, vel etiam barbari:

0470B Qualiter affixus ligno jam Christus in alto,
Sedulius cecinit, totum complecteret orbem,
49 Seu demonstraret pro toto pendere mundo,
Versibus his, mundo Christo miserante salutem:
Quatuor inde plagas, etc.
Sequuntur sex versus Sedulii, ex l. V, vers. 190, qui in alio quoque ms. veteri, et a Beda commendantur, ut referam num. 170. Illico, Finis. Antonius Sinibaldus Florentinus, Ferdinandi regis testudo, scripsit sub anno Domini 1473, die 15 Martii, Neapoli. Ex bono exemplari codex descriptus videtur, sed ignorantia et incuria librarii pluribus mendis scatet. In rubricis seu titulis quaedam occurrunt in eo peculiaria, quae suis locis indicabuntur. Nomen huic codici erit Ott. 2.

77. Urbinas Sedulii codex in bibliotheca Vaticana 0470C unus tantum est num. 584, olim 828, membranaceus in-4º, nitido charactere exaratus, litteris multis aureis et titulis elegantibus descriptus, sed a negligente aliquo librario saeculi XV: nam frequentes occurrunt errores. Post prologum metricum Paschales, carmen sequitur in quatuor libros divisum. Nam ex tertio et quarto libro fit unus, ut in multis editionibus. Post carmen est elegia, Cantemus, quae dicitur, Paracterium, elegiacumque carmen egregii Sedulii episcopi, quo elogio quinquies aut saepius Sedulius in hoc codice donatur. Desiderantur alia, ut epistola ad Macedonium, hymnus, A solis ortus, epigramma Sedulii, Asterii, etc. Post elegiam librarius solum notavit, Explevi hoc opus, etc., etc., neque amplius addidit aut de suo nomine, aut de anno quo 0470D expletum fuit opus. Sequuntur in eodem volumine Martyrologium Bedae, versus ejusdem Bedae de Kalendis, et carmina diversorum de anno, mensibus, etc. Nota hujus codicis in variis lectionibus est Urb.

78. Collegii Romani Bibliotheca suppeditavit nobis codicem, quem in edendo Juvenco contulimus, et descripsimus in Prolegom, num. 50. Character, quo Sedulius exaratus est antiquior videtur, neque in Sedulio tot menda occurrunt quot in Juvenco. Titulus est: Incipit liber poetae Sedulii: illico prologus metricus sine epistola ad Macedonium. Crebra est in carmine distinctio titulorum, sed librorum nulla: ipsi etiam tituli versus finem non sunt notati, 0471A quamvis locus vacuus relictus fuerit. 50 Post carmen paschale est elegia Cantemus, sine inscriptione: post elegiam, Explicit. Iste liber est S. Georgii Majoris, etc. Desideratur hymnus, A solis ortus, et caetera omnia quae in aliis codicibus adesse solent. In notis ad Juvencum Rom. vocavi hunc codicem, atque ita quoque nunc appellabo.

79. In Bibliothec. Angelica Romae exstat codex ms. chartaceus, quem descripsi in Proleg. ad Prudentium, num. 76. Post elegiam de Resurrectione sub Lactantii nomine sequitur prologus metricus, Sedulii Paschales, sine ullo titulo, tum carmen paschale in quatuor libros divisum, ut in aliis recentibus codicibus, ac denique elegia Cantemus, sine inscriptione, ac solum post ultimum versum carminis 0471B paschalis legitur, Explicit liber Sedulii. Sunt tamen in carmine paschali capita suis titulis distincta. Nomen monachi Cisterciensis exscriptoris videtur fuisse Antonius Lemos: obscure etiam indicatur, codicem pertinuisse ad monasterium Claraevallis Mediolani ordinis Cisterciensis; litterae enim multis in locis jam fere evanuerunt. Vidi, et excussi hunc codicem, quem nominabo Angelicum, sive Ang. De alio codice bibliothecae Angelicae antiquiori, qui solum nobis exhibet carmen Romulidum ductor, etc., verba feci num. 37.

80. Alium codicem chartaceum Sedulii habeo, quem mihi non multis ante annis comparavi, saeculo XV ineunte scriptum. Praecedit in hoc volumine Ovidius, de Remedio amoris, cum glossis; Batrachomyomachia 0471C Homeri Latinis versibus reddita, quae incipit, Ranarum, murumque simul crudelia bella. Sequitur Sedulius, sed deest initium usque ad vers. 45 libri I: Labruscam. Margini adduntur tituli minio notati: carminis paschalis divisio est in quatuor libros, ut in aliis recentioribus codicibus, in quibus ex tertio et quarto libro fit unus tantum. Carmini paschali succedit elegia, quae dicitur epigramma distichon ejusdem Sedulii. Deinde hymnus ejusdem poetae, A solis ortus cardine, et in fine nota, Sedulius poeta, num. 10 relata. Accedunt miscellanea alia sacra, et profana, in quibus quaedam Statii, Calphurnii, Propertii et Claudiani, qui Conopeus Florentinus civis dicitur. Sedulii carmina exscriptoris negligentia parum correcta sunt, sed plures tamen occurrunt variae lectiones 0471D notatu dignae, 51 neque alibi facile reperiendae. Hunc igitur codicem intelligo, cum meum codicem nomino. Antiquior est codex membranaceus in-8º, et, ut videtur, saeculi XIII, in bibliotheca excellentissimae domus Albaniae Romae asservatus, quo etiam mihi uti licuit. Titulus simplex Sedulius, sub quo describitur prologus metricus Paschales, et lib. I, cum distinctione et argumentis rerum indicatis. In fine libri primi rubrica: Explicit liber primus veteris Testamenti. Incipit Testamenti novi liber de Expulsione hominis de paradiso. Dividitur carmen in quatuor libros: quartus incipit versu Jam placidas, etc., ad finem usque. Tum: Explicit liber quartus feliciter, amen. Incipiunt carmina quaedam ejusdem: scilicet 0472A elegia, Cantemus, qua finita: Incipit hymnus Sedulii presbyteri, nempe A solis ortus. Hunc codicem Albanium, sive Alb. dicam.

81. Referam nunc codices mss., quos in sua Sedulii editione adhibuit Arntzenius. Primum laudat codicem parentis sui, quem is ad Plinii Panegyr. XXV, 5, et XLIX, 8, appellat antiquum, et laudandae vetustatis membranas. Codex hic membranaceus minori forma continebat Sedulii carmen paschale, epigramma Asterii, et hymnum 1 Sedulii, sive Elegiam, Cantemus. Reliqua deerant. A Petro Burmanno Secundo accepit Arntzenius codicem Almeloveenianum majoris formae, quo usus jam antea fuerat Cellarius, ob antiquitatem et scholia quaedam elegantissima maxime commendandum: sed in eo desiderabantur 0472B cuncta a v. 197, l. I: Cum spirante, ad v. 13, l. IV: Ni genitor. Addidit idem Burmannus editionem Georgii Fabricii, cujus margini Carolus Andreas Dukerus variantes lectiones ex editione Parrhasii, et schedis Pulmanni, sive Poelmanni, ascripserat: quae Fabricii editio in Catalogo bibliothecae Dukerianae in-4º, num. 571, memoratur. Lectiones variae in Poelmanni schedis Arntzenio videntur ex ms. depromptae: nam aliquando id indicat ipse Poelmannus, ut ad v. 276, l. v. Daumius, qui et ipse christianos poetas edere voluit, in codd. in Sedulio, Aratore, aliisque manum Poelmanni habuit, ut testatur in epist. ad Heinsium 220, tom. V Syllog. Burmann. Fabricius quoque, Comment. in poet. christ., pag. 24, codices a Poelmanno collatos memorat, quorum 52 0472C tamen lectiones diversae sunt ab illis, quae in schedis reperiuntur: nam in schedis carmen Sedulii divisum est in quinque libros: in iis, de quibus Fabricius, quatuor tantum numerantur. Non viderat Arntzenius editionem Poelmanni, quam num. 109 recensebo. Poelmannus igitur, postquam Sedulium cum variis etiam lectionibus edidit, alia exemplaria cum edita, tum inedita, contulit, ex quibus lectiones a sua editione variantes annotavit, de quibus saepe judicium suum pronuntiavit.

82. Misit praeterea Arntzenio Burmannus Excerpta quaedam ex quatuor codicibus bibliothecae Lugduno-Batavae a Nicolao Heinsio deprompta, atque ab alio ad oram editionis Fabricianae ex Heinsii schedis descripta. Primus codex erat ex arca Vulcanii, reliqui 0472D tres ex arca Nansii; sed inter se litteris A, B, C, D, distinguebantur. Epistola tantum ad Macedonium, et Asterii epigramma his Excerptis comprehendebantur. In codice C ascriptum erat recentiori manu: Argumentum in librum Sedulii:

Contemnit paleas Sedulius, eligit aptas
Res Evangelii sedulitate metri.
Non male, ut puto, esset eligit altas. Dono etiam Petri Burmanni Secundi habuit Arntzenius editionem Sedulii Cellarianam, qua usus fuerat Petri Burmanni Secundi patruus: cujus margo complectebatur varias lectiones non solum ex Aldo et editione Edimburgensi, sed etiam ex codice ms. bibliothecae Lugduno-Batavae, 0473A qui reperitur ante opera Virgilii, et, ut a reliquis quatuor, de quibus dictum est, distinguatur, littera E designatur. Accessit epistola inedita P. Burmanni ad Gisb. Cuperum, die 28 Julii 1704 data, in qua plures et elegantissimae erant Burmanni conjecturae. Quaedam etiam ipse Petrus Burmannus Secundus eidem suae Cellarianae editioni ascripserat.

83. Grunerus, qui paulo ante Sedulium ediderat, nullos codices, sive exemplaria mss. ipse viderat, sed usus tamen fuit editione Tornaesiana anni 1565, cum notis mss. Erici Benzelii, ex ms. Cantuariensi, codice Nansii, et codice Vulcanii: ex his autem duobus in solo primo, neque integro libro. Ex his ipsis duobus codicibus, a Nic. Heinsio collatis, profecit 0473B etiam Arntzenius, qui eos opportune laudat.

53 84. Cellarius ad suam editionem Sedulii, quam hoc saeculo ineunte procuravit, adhibuit codicem ms. Sedulii, oppido antiquum, ex bibliotheca Paulina Lipsiensis Academiae, librum Sedulii ex bibliotheca Christiani Daumii, quem Gaspar Barthius cum scripto codice composuerat, deinde alium, ab Erico Benzelio Cantabrigiae cum vetustis membranis collatum, et iterum alium, quem Nic. Heinsius per tres priores libros ad vetustum codicem exegerat. Commemorat etiam Cellarius membranas optimae notae, quas Theodorus Jansonius ab Almeloveen misit: quibus etiam usus est Arntzenius. Cappusotus, qui editionem Sedulii, num. 95 recensendam, procuravit, plura exemplaria mss. contulit, sed partim mutila, 0473C partim mendis aspersa.

85. Plures alii viri eruditi, qui Sedulii quaedam loca illustrarunt, codices mss. laudant, ut Barthius, qui saepe duos saltem codices, alterum altero antiquiorem, ad versus corruptos emendandos profert; G. Fabricius, de cujus quatuor mss. codicibus vide num. 33; Wassius in sua Sallustii editione, de quo in scholiis ad vers. 29, 116, l. II; Davisius, qui quosdam mss. codices commemorat, ut dicam ad l. I, vers. 103.

86. Bandinius in Catalogo Biblioth. Laurent. Florent. t. III, pag. 722 seq., recenset codicem membranaceum saeculi XV, quo Prudentius, Juvencus, atque alii poetae christiani continentur. Num. 8 ejus voluminis est Cento Faltoniae Probae, mutilus 0473D in fine, sed initio praecedit epigramma, Romulei ductor, clari lux altera solis, quod alii tamquam dedicationem Sedulii ad Theodosium venditant, sed pro Romulei legunt Romulidum. In hoc vero codice est prologus ad Centonem Probae. Post versum, Fit sonus: ingenti concussa est pondere tellus, quamvis in aliis exemplaribus alii versus addantur, hic ascriptum est: Explicit Centona Proba ex carminibus P. Virgilii: sic enim Probam ex carminis nomine Centonam vocabant. Num. 9, pagina 231: Sedulii catholici poetae de singulis utriusque Testamenti miraculis ad Macedonium presbyterum libri IV, heroico carmine. Hunc enim titulum Bandinius expromit. Ordo operum hic notatur: epistola ad Macedonium, hymnus 0474A A solis ortus, monitum Hoc opus Sedulius, ut alibi. Postea: Deo, et Domino nostro Jesu Christo 54 Redemptori humani generis sit infinita laus, qui me peccatorem famulum suum evangelicam doctrinam, quam beatus Sedulius per versus ordinavit, scribendo finire permisit: qui vivit et regnat cum Deo Patre, etc. Subjungitur notitia quaedam de auctore poematis, et de occasione qua illud composuit: sic incipit, In capite uniuscujusque libri; desinit, manifestantur ea quae in libris continentur. Deinde adest praefatio metrica Paschales, et carmen paschale, quatuor libris comprehensum, ut in similibus recentis aetatis codicibus. Post carmen paschale, sine titulo, elegia Cantemus. Hujus codicis memini etiam in Prolegomenis ad Prudentium et Juvencum: qui nitidissimus 0474B dicitur a Bandinio, cum initialibus librorum aureis, et ex vetustissimo exemplari, ut videtur, descriptus. Juvat hoc loco advertere, saeculo XV, cum bonae litterae restitui coeperunt, magno in honore fuisse poetas christianos veteres, qui ex antiquissimis codicibus avide et eleganter describebantur. Ambrosii Camaldulensis celebre est nomen inter eos, qui veterum monumenta conservare et illustrare studuerunt: is, l. II, epist. 14, tom. III Collect. Marten., ad Michaelem monachum, qui codicum antiquorum exscriptor et corrector erat, sic scribebat: Cardinalis noster transcribi sibi Prudentium Seduliumque cupit, ornatissimis atque optimis litteris: Juvencum adhuc desiderat.

87. In bibliotheca Florentina S. Crucis, Bandinius, 0474C tom. IV, pag. 178, plut. 24, describit codicem 11, quo Sedulii, Statii et Claudiani carmina quaedam continentur. Sedulii nostri carmina hoc ordine collocantur sine certis titulis: primo praefatio metrica Paschales, secundo carmen paschale, tertio elegia Cantemus, quarto epigramma Haec tua, quinto hymnus A solis ortus, sexto Liber Sedulii, seu potius epistolae fragmentum fugientibus litteris exaratum ad Macedonium presbyterum. Sic ait Bandinius; sed, ut colligitur ex verbis epistolae ab eo adductis, praeter inscriptionem epistolae ad Macedonium nihil aliud est Sedulii: nam quae subjiciuntur, ad recentiora tempora pertinent, ab ignarissimo aliquo librario importune addita. Ita quippe legitur: Domino sancto meo patri Macedonio presbytero Sedulius salutem in 0474D Domino. Januenses consules consulibus Terdonensium, 55 necnon et omni populo majori et minori amicitiam, salutem in Christo. Rogamus, et rogando deprecamur, ut quam citius potestis, conveniatis nobiscum.

88. Montfauconius, in Bibliotheca bibliothecarum mss., profert, pag. 672, inter mss. Latinos Isaaci Vossii, Sedulius Scotus in Priscianum; inter eosdem, pag. 681, Sedulii episcopi in primam editionem Donati: de quibus ex Oudino, supra, num. 45, dixi. Ceillierius laudat codicem ms. Lugduno-Batavum, Explanatio episcopi Sedulii in primam editionem Donati, quem non puto diversum ab eo quem Londini collocat Oudinus loc. cit. Sed, ut num. cit. 45 animadversum est, haec minime sunt opera antiquioris 0475A Sedulii; quod de commentario in Priscianum certissimum cuique esse debet: Priscianus enim non est tam antiquus quam multi vulgo putant. Floruit enim saeculo VI, ut ex Cassiodorio, de Orthogr., liquet. Hoc ipsum confirmat anonymus Mellicensis, de Script. eccles., qui, cap. 18, Priscianum hunc peritissimum grammaticum inter scriptores christianos collocat. Explanatio Sedulii in Donatum ab aliis dicitur in primam artem, sive editionem Donati, ab aliis in secundam editionem Donati. Fortasse Sedulius iste in utramque editionem scripsit. Montfauconius, ibid., pag. 417, ex bibliotheca monasterii Benedictinorum Florentiae, Sedulii poema sacrum; in codice membranaceo, pag. 483, ex bibliotheca Patavina S. Joannis in Viridario, Sedulius cum glossis; 0475B pag. 632, ex bibliotheca regis Angliae, Paschale opus (intelligo carmen); pag. 671, ex bibliotheca S. Benedicti apud Cantabrigiam, Sedulius; pagina 673, ex bibliotheca ecclesiae cathedralis Eboracensis, Sedulius, de veteri et novo Testamento; pag. 685, ex mss. Eduardi Bernardi, Sedulius; pag. 686, Londini, in aedibus Jacobaeis, Sedulii opus paschale. Montfauconius, ut puto, et nuper indicavi, nomine operis paschalis non intelligit prosam Sedulii, sed ipsum carmen paschale: ita multi loquuntur.

89. Pergit pag. 1084, ex bibliotheca Coisliniana San-Germanensi, Sedulii opus paschale; pag. 1089, ibid., Sedulius, de Actibus prophetarum. Hoc est ipsissimum carmen paschale, ut dixi num. 49, ubi idem titulus profertur ex bibliotheca D. Valletta. 0475C Ex eadem bibliotheca San-Germanensi, pag. 1136, Sedulii episcopi 56 carmen paschale, etc. Belisarii Scholastici elogium Sedulii et Liberii. Corrigam Belisarii Scholastici et Liberii elogium Sedulii. Ex bibliotheca Murbacensi, pagina 1176, Sedulii carmen paschale, et alia ejusdem. Belezarii Scholastici versus: titulus, Sedulius antistes, in-folº perg. Hi sunt versus acrostichi Belisarii, cujus nomen non uno modo in mss. exprimitur.

90. Apud laudatum Montfauconium, pag. 1180, ex bibliotheca Mediani monasterii in Vosago, Sedulii carmina, cod. saeculi X; pag. 1203, ex bibliotheca monasterii Vindocinensis Ss. Trinitatis, Sedulius, bis; pagina 1222, ex bibliotheca S. Albini Andegavensis, Sedulii epistola ad Macedonium, sacrum opus 0475D de veteri et novo Testamento, hymni duo; pagina 1245, ex bibliotheca S. Petri Carnutensis, Incipit ars Sedulii poetae christiani. Haec est annotatio quaedam librarii, a nobis etiam observata in Ottobon. 1, de qua confer num. 9 et 45. Ex bibliotheca monasterii de Lyra, pag. 1258, Sedulii paschale carmen; ex monasterio S. Petri Pratellensis, pag. 1266, Sedulii, ut videtur, plura exempla; pag. 1270, ex monasterio S. Ebrulphi Uticensis Sedulii rhetoris opera. Sedulius vetus poeta noster rhetor a Ratberto et aliis vocatur, ut dixi num. 21. Ex bibliotheca S. Victoris Parisiensis, pag. 1375, Sedulius; ibid., ex bibliotheca Laudunensi, Glossae antiquae super Virgilium 0476A et Sedulium. Hactenus codices mss. recensiti ex Montfauconio.

91. In Catalogo mss. Angliae et Hiberniae, num. 2506, inter codices Thomae Bodleii, Sedulii libri quinque: intelligo carmen paschale in quinque libros distributum. Labbeus, in Nova bibliotheca mss., supplem. 4, ex bibliotheca Caroli de Montchal, cod. 84, refert, 1º Sedulii carmina, quorum praefatio plurimum differt ab edita; 2º Versus Liberati Scholastici in laudem Sedulii; 3º Versus Silvii de Salvatoris cognominibus; 4º Versus B. Columbani; 5º De die judicii versus; 6º Aratoris in Acta Apostolorum libri duo cum duabus ejusdem epistolis versibus elegiacis. Non explicat Labbeus quodnam sit initium praefationis, quae multum differt ab edita. Versus 0476B Silvii de Salvatoris cognominibus, qui in eo codice exstant, indicantur etiam a Montfauconio in bibliotheca mss., pag. 126, cod. 553 biblioth. Vatic., qui primum 57 versum refert: Spes, ratio, via, vita, salus, sapientia, judex; et ultimum: Verbum, homo, rete, lapis, domus, omnia Christus, Iesus. Hi versus tribuuntur S. Damaso, inter cujus carmina in plerisque editionibus primus versus mendose scriptus est, uti etiam apud Merendam.

92. Antonius Sanderus, in Bibliotheca codicum mss. Belg., ex bibliotheca canonicorum regularium S. Augustini in Valle S. Martini Lovanii, refert Sedulii Scoti carmina et hymni. Fabricius, in Biblioth. vet. Lat., commemorat Sedulium ms. Norimbergae, apud Gotfridum Thomasium.

0476C 93. Catalogus codicum bibliothecae regiae Parisiensis indicat, codice 242, Sedulii opus paschale, cum glossis inter lineas saeculi XII, aut XIII. Cod. 7558, Sedulii carmen elegiacum de incarnatione Christi, saec. IX. Cod. 8092, Coelii Sedulii carmen paschale libris quatuor. Ejusdem carmen de miraculis novi Testamenti quatuor libris: subjecta Liberati Scholastici et Silonis carmina acrosticha in laudem Sedulii, saec. X. Fortasse sunt duo exemplaria ejusdem operis. Quod autem passim quatuor libri tantum numerantur, causa, ut opinor, est ipsa divisio operis in librum I veteris Testamenti, et libros IV novi. Silonis autem nomen pro Belisario positum videtur. Ibidem, codice 8093: Coelii Sedulii carmen paschale libris quatuor. Veteris et novi Testamenti collatio versibus elegiacis, 0476D auctore eodem. Codice 8094: Coelii Sedulii carmen paschale: passim inter lineas glossae, saec. XI. Cod. 8313: Coelii Sedulii carmen paschale. Collatio veteris et novi Testamenti, eodem auctore, saec. XIII. Cod. 8314: Coelii Sedulii presbyteri carmen paschale, saec. XIII. Collatio, etc. Hymnus totam vitam Christi continens, saec. XV, ut videtur. Cod. 8315: Carmen paschale, Collatio, etc., eodem auctore. Cod. 8316: Car en paschale, Collatio, etc. Cod. 8317: Carmen paschale cum scholiis, Collatio, Hymnus. Cod. 8310: Sedulii hymnus de Vita Christi. Haec quidem ad nostrum poetam pertinent: nam Sedulii commentariolus in artem Eutycis grammatici, in cod. 7830, alterius Sedulii esse creditur, ut dixi num. 45.

0477A 94. Muratorius, tom. III Antiquit. Ital. med. aevi, pag. 818, exscribit catalogum bibliothecae monasterii Bobiensis saeculo X, 58 circiter exaratum. Auctor inter veteris bibliothecae libros recenset: Libros Claudiani poetae quatuor, et in uno ex his Sedulii quaedam pars, et alia opuscula. Postea libros Sedulii IV, fortasse quatuor exemplaria. Unum ex his fuisse puto codicem Taurinensem descriptum num. 62. Inter libros quos Dungalus praecipuus Scotorum obtulit beatissimo Columbano, h. e., monasterio Bobiensi: Sedulii orthograph. Inter libros Theodori presbyteri: Sedulii, Juvenci, et Prosperi, ac Prudentii, et aliorum versificatorum liber unus. In var. lect. ad epistolam Sedulii ad Macedonium ante carmen paschale indicantur codices mss. Blandin., Scotti, Roseweydi, et 0477B Bollandi, quibus illa epistola illustratur ea parte, qua agitur de Syncletice. In Chronico Fontanellensi inter libros quos Wando abbas saeculo VIII comparavit, recensentur Libri quatuor Evangeliorum expositionem continentes editam a Sedulio, viro scholasticissimo, ad Macedonium presbyterum.