Sermo XV. De Diversis Capitulis Quintus. Die natali Machabaeorum . De his beatis Martyribus.

Si quis vestrum, fratres dilectissimi, fortasse miratur, 0949A Judaeos viros supplicia pro Legis praecepto perpessos, nunc a christiana plebe inter sanctos Martyres honorari; is profecto, si omnem sanctae religionis causam, rationemque cognoverit, intelliget, probabili, ac summo judicio id fuisse a nostris majoribus constitutum. Judaei erant isti ante adventum Domini Salvatoris, sub Lege tantum veteri conversantes; quique cognomentum Machabaeorum trahebant ex genere, sicut hodie Aniciorum 327 progenies, vel si qua sunt hujusmodi nuncupationum vocabula, quae stirpem nobilitatis usurpent, ex divitiarum terrestrium cumulo descendentem; cum vera nobilitas non subsistat ex divitiis, sed cognoscatur in moribus. Quanto enim nobiliores isti septem pueri rege Antiocho! quinimmo 0949B quam clara in istis nobilitas fidei, et quam ignobilis in illo, ac poenalis nota perfidiae! Isti Deum Patrem colunt, ille diabolum: isti venerantur legem patriam, ille contra Deum rebellans, filium se fatetur esse diaboli. Cogebat enim contra praeceptum divinae Legis, ut suillas carnes comederent (II Mach. VII) ; non dubium quod sacrificio profano pollutas, coinquinatis enim, et infidelibus nihil mundum (Tit. I) . Sed esto (ut quidam volunt) sacrificatae diabolo carnes illae non fuerint, quia hoc ipsa scribens historia manifestius non deprompsit; attamen gravissimi erat, extremique delicti, praeceptum divinum vel blandientibus praemiis, vel suppliciis cruciantibus 0950A temerare. Praeceperat Judaeis Deus (Levit. XI, Deut. XIV) , ne porcum, caeteraque similia manducarent; et erat hoc duplici de causa, fratres charissimi; sive ut luxuriosus populus flammam carnatium vitiorum calidis carnibus non nutriret, perhibentur enim calorem nimium praestare corporibus; sive ut porcorum more non viverent. Nam sues semper immundi sunt, et de fonte, vel de fluvio exeuntes, iterum volvuntur in coenum; nec umquam intuentur coelum, sed prono semper ad terram capite ventri deserviunt. Et idcirco Dominus (Matth. VIII) legionem daemonum in gregem permisit ire porcorum; id est in eorum gregem qui tantum ventris sunt animalia, qui numquam coelestia intuentur, sed immunditiis semper dediti, et coeno sunt 0950B obliti vitiorum. Salubriter ergo 328 Deus vel abstinentiam gulae, vel continentiam immundarum actionum imperavit; Lex enim sancta, et mandatum sanctum, et justum, et bonum (Rom. VII) . Salutaria quippe mandata divina sunt; nam qui fecerit ea homo, vivet in illis (Deut. IV, 1) . Sed finge, nihil noxietatis inesse suillis carnibus, nec ullum fomentum illecebris augere corporeis; quin etiam esse hodie omnia munda mundis, sanctificata per verbum Dei, et orationem (Tit. I, 15; I Tim. IV, 5) : praecipientis tamen Dei erat potestas, et auctoritas cogitanda, qui istud jusserat tunc temporis observari. Nemo enim imperantem Dominum, aut sine poena sui sacrilegii 0951A discutit, aut impune contemnit. Nam neque in illa arbore inesse malum potuit quam inter caeteras arbores Paradisi bonus Creator plantaverat; cujus fructus ita erat speciosus, ac dulcis, ut concupiscentiam praestaret oculis, gulae conciliaret illecebram. Scriptum est enim: Et vidit mulier fructum ligni, quia gratus est ad aspectum, et dulcis ad escam: et accepit, et manducavit, et dedit viro suo (Gen. III) . Sed si forte dixeris, non omne quod gratum videtur, et dulce, bonum quoque esse, quia sint aliqua etiam mala, quae grata videantur, et dulcia; cedo, acquiesco, consentio. Mel enim distillat, ut ait Scriptura, a labiis mulieris meretricis, quae ad tempus impinguat fauces suas; novissimum autem amarius felle invenies, et acutius gladio utraque parte acuto 0951B (Prov. V) . Et certe malum nihil est vel in specie, vel in sexu mulieris; sed est utique malum in voluntate peccantis, et per intemperantiam concupiscentiae transgredientis a legitimo jure conjugii. Nam et vini natura cum bona sit, recte tamen damnatur ebrietas. Audi modo generalem de creatis omnibus, divinae Scripturae sententiam: Et vidit Deus omnia quae fecit, et ecce bona valde (Gen. I) . Tamen quia veritatis ratio postulabat, ut servilis humana conditio legem Dei dominantis acciperet; proprii arbitrii libertati permissa, 329 unam Deus elegit arborem de omnibus lignis paradisi, non utique malam, sed in qua esse scientia boni et mali videretur; in qua servorum suorum obedientiam pertentaret, ut libertas arbitrii vel 0951C immortalitatis praemium possideret obediens, vel contemnens exciperet mortis interminatae sententiam. Manducavit homo, quia voluit: mandatum non custodivit, quia noluit: morte mulctatur, quia 0952A mandatum servare potuit et non studuit. Arbor quidem bona, et fructus quidem bonus; sed praevaricatio mandati mala, et contemptus Dei malus: atque ita malum non in fetu arboris est, sed in voluntate hominis transgressoris. Igitur si unius arbusculae fructus, contra Dei mandatum temere a protoplastis degustatus, mortem generi acquisivit humano, potuit et Machabaeis tunc sub Lege positis interitum parare, mandati divini transgressio; quibus nunc honorem, et gloriam, praecepti ejus custodia comparavit, fidem Dei in ipso viriliter, constanterque servantibus. Nam fidem Dei servat qui mandati ejus jura non violat; quoniam non idcirco illi manducare illicita noluerunt, quod horrorem paterentur in specie, sed contumeliam facere prohibenti 0952B Deo, justissime formidarunt. Qui in modico fidelis est, ait Dominus, et in magno fidelis est (Luc. XVI) . In magno fuerunt isti fideles, cum idolothyta inter supplicia respuerunt: in parvo fuerunt fideles, cum solum ut carnes prohibitas non comederent, suas potius devorandas suppliciis tradiderunt. Insignior fides est quae nec in modicis violatur. Formam tolerantiae praebuerunt isti beatissimi fratres futuris post passionem Christi martyribus, ut intelligant, quanta animi magnitudine, et constantia pro Redemptoris nomine dimicare debeant, pro cujus mandato tam pertinaciter ipsi certassent. Nemini 330 absurdum videatur quod eos paulo ante Aniciis comparavi. Anicii quippe ex Graeco sermone a nobis nuncupantur invicti. Exercuit enim varia suppliciorum 0952C genera in eorum corporibus crudelissimi tyranni feritas: et cum non valuisset constantiam fidei in sex fratribus atrocitate supplicii superare callidus persecutor, in septimo, quia esset junior, ad 0953A blandimentorum sese tormenta convertit; divitiarum praemiis, et honorum promissionibus puerum torquens, quem tamen detorquere non potuit. Erat enim fratrum suorum frater; et filius matris illius quae dum singulos filios pro Dei nomine puniri laeta et aspicit, et hortatur, tot martyria pertulit, quot pignora consecravit: septies in propriis passa visceribus, octava et ipsa accessit numero, ad octavum Christi resurrectionis diem cum charis pignoribus occursura. Unde non immerito praesumitur ista mater beatissima, Ecclesiae sanctae imaginem praemonstrasse, quae spirituales Deo filios parere consuevit, nihil de carne et sanguine cogitantes. Jam vero si quis a me superioris disputationis reliquias exigat, inquirens cur illi cibi qui fuerant causa continentiae 0953B in Lege prohibiti, non etiam nunc ejusdem rei gratia arceantur, breviter, ut sentio, respondebo. Sic ablatas fuisse de medio, legalium praeceptorum multiplices observationes reor, ut generalia praecepta in statu pristino perdurarent. Diximus, pudicitiae servandae causa, Judaico populo abstinentiam vel porcinae carnis, vel similium quadrupedum, nec non et quorumdam volatilium, atque piscium fuisse indictam: adhaerentibus licet typis rationabilium figurarum, quas doctor spiritualis propriis quibusque locis singillatim debet exponere: sed quoniam terrenorum mentes, perplexitate multiplicium mandatorum onerari potius, quam instrui videbantur, indefessa et in hac parte erga humanum genus divina providentia, per Prophetam promittitur Isaiam: 0953C Quoniam verbum abbreviatum faciet, inquit, Dominus super terram (Is. X, 23) . Et idcirco beatus Jacobus cum caeteris Apostolis decretum tale constituit in Ecclesiis observandum: Ut abstineatis vos, inquit, 0954A ab immolatis, et a fornicatione, et a sanguine (Act. XV) , id est a suffocatis. Praetermiserunt homicidium, 331 adulterium, veneficia; quoniam nec nominari ea in Ecclesiis oporteret quae legibus etiam Gentilium punirentur: praetermiserunt quoque illas omnes minutias observationum legalium, et sola haec quae praediximus, custodienda sanxerunt, ne vel sacrificatis diabolo cibis profanemur immundis, vel ne emortuo per viscera suffocatorum animalium sanguine polluamur, vel ne immunditiis fornicationum corpora nostra, quae templa Dei sunt, violemus. Sic ergo permiserunt omnia manducari, ut fornicationem praeciperent fugiendam. Nostri jam debet esse moderaminis tantum laxare habenas licentiae, ne praecipites feramur in luxum, sed 0954B ut pudicitia tuta esse possit, quam beatus Paulus sine circumcisione gulae sciens custodiri non posse, sic ait: Omnia quidem munda sunt: et nihil abjiciendum quod cum gratiarum actione percipitur: sed malum est homini qui per offensionem manducat (Rom. XIV, 20) ; id est qui offensionem patitur cum manducat. Et subjecit statim salutare consilium: Bonum est, inquit, non manducare carnem, neque bibere vinum, neque in quo frater tuus offenditur, aut scandalizatur, aut infirmatur (Rom. XIV, 21) . Quis ille conjunctior frater, quam homo noster exterior? cui ne nostra licentia vel offendiculum, vel infirmitatem, vel scandalum pariat, utendum est ciborum licentia, non abutendum; ut sciamus, nos non edendi causa esse natos, sed bene vivendi. Quapropter 0954C imperio animae carnis conditio obsecundet, ne effrenata licentia, ut ait Salomon (Proverb. XXX) , servus regnet, et stultus saturetur, et ancilla ejiciat dominam suam, cum Lex praecipiat: Ejice ancillam, 0955A et filium ejus; non enim haeres erit filius ancillae cum filio meo Isaac (Gen. XXI) . Ejiciamus ergo ancillam concupiscentiam, et filium ejus peccatum, ut efficiamur haeredes Dei, cohaeredes autem Christi, qui lignum 332 crucis suae propriis portando humeris (Joan. XIX, 17) imaginem Passionis, quam sub umbra Legis in sancto Isaac praemonstraverat (Gen. II, 6) , in veritate hominis suscepti complevit, pretioso sanguine suo vitam nostram redimens ab aeternae mortis exitio. Ipse est enim nostra redemptio, cui omnis honor, virtus, et gloria, cum Patre, et cum Spiritu sancto, per omnia saecula. Amen.

Sermo XVI. De Diversis Capitulis Sextus. In eo quod S. Episcopum prima die ordinationis ipsius quorumdam civium notarii exceperunt.

0955B

Imperitiae meae conscius, et aetatis ipsius immaturae ad sacerdotii dignitatem pudore deterritus, merito silendi licentiam a summis sacerdotibus postulabam. Metuo enim primum, ne virtus verborum coelestium exiguitatis meae sermone tenuetur: deinde erubesco, quod tantae exspectationi optatum doctrinae fructum praestare non valeo. Unde imparem me vestro desiderio per omnia sentiens, 0956A onus istud totis viribus conatus sum declinare. Sed beatus Pater Ambrosius, caeterique 333 venerandi antistites, sacramento, quo temere vos ipsos obligastis, astricti, tales ad me epistolas cum vestra legatione miserunt, ut sine damno animae meae ultra jam resistere non valerem, cui ab Orientalibus quoque episcopis, nisi meum ad vos reditum pollicerer, salutaris communio negaretur. Tali igitur conclusus articulo, et auctoritate Sanctorum praesentium subjugatus, suscepi hoc summi sacerdotii munus, nec merito dignus, nec aetate aptabilis, nec doctrina maturus. Intuemini ergo, quid patiar, qui cum loqui nesciam, tacere non possum. Cogor enim seniorum praecepto obsequi ultra vires meas, nec potestatem silendi habens, nec 0956B facundiam proloquendi. Sed spiritualium Patrum salutaria esse praecepta, divinae Legis auctoritate perspiciens, audeo in verba prorumpere, ac tenuem vestris auribus inferre sermonem; quem idcirco forsitan patienter accipitis, quoniam populo Christi utile videatur, obedientiam, quae et sacrificio divino praeponitur, et mandatis Dei omnibus antefertur, exemplo discere praedicantis (I Reg. XV) . Nam cum populus Hebraeorum post Aegyptia illa portenta, ad unius Dei notitiam vocaretur, primam didicit obedientiam, 0957A tamquam ducem servandorum coelestium mandatorum. Sic enim Scriptura testatur: Audi, Israel, Dominus Deus tuus, Dominus unus est (Deut. VI) . Et iterum: Audi, Israel, praecepta vitae (Deut. IV) . Hoc quod dicitur, Audi, non audientiam, ut opinor, simplicem sonat, sed observandae Legis obedientiam praedicat, testante rursum Domino, ac dicente: Si volueritis, et audieritis me, quae bona sunt terrae manducabitis (Is. I) . Quod si secundum beati Pauli apostoli sententiam, non auditores, sed factores Legis justificabuntur apud Deum (Rom. II) ; non jam videbitur perfunctoria ista auditio, quae bonorum terrae praemiis honoratur, et non cujuslibet terrae, sed illius olim promissae, illius fluentis lac et mel. Promissionis enim terra Christi caro est, ex massa humani 0957B generis de terra formati suscepta, ac dulcibus divinae gratiae succis exuberans; cujus purissimo doctrinae lacte alimur et nutrimur; cujus 334 coelestium charismatum suavitate reficimur; cujus ubertate credentium corda pinguescunt; cujus bonis obedientium mentes, animaeque fidelium, et in hoc, et in futuro saeculo saginantur. Quonam ergo haec spectat tractatio? Nempe ut vestra dilectio evidenter intelligat, quanta vis meam compulerit parvitatem arduis obsecundare praeceptis, atque aperire os meum sub tantorum praesentia sacerdotum; et maxime post illam venerandae memoriae patris mei Philastrii eruditissimam vocem, quae per gratiam Spiritus sancti large effluens, hanc Ecclesiam in fide Trinitatis adorandae fundavit, in vera spe, et 0957C charitate perfecta constituit, ad virtutes erexit, in 0958A pace reliquit. Haec ad excusationem illius, quae in me reprehendi potuisset, audaciae, breviter dixisse sufficiat. Nunc vero sanctarum lectionum puteus altus est (Joan. IV, 11) , et ego hauritorium verbi non habens, aquam vivam sitientibus vobis interim ministrare non possum. Obsecro communem patrem Ambrosium, ut post exiguum rorem sermonis mei, ipse irriget corda vestra divinarum mysteriis litterarum. Loquetur enim Spiritu sancto, quo plenus est, et flumina de ventre ejus fluent aquae vivae, et tamquam Petri apostoli successor, ipse erit os universorum circumstantium sacerdotum. Nam cum Dominus Jesus interrogaret apostolos: Vos autem quem me 335 esse dicitis (Matth. XVI) ? solus Petrus omnium credentium ore respondit: Tu es Christus Filius 0958B Dei vivi. Quid statim muneris accepit ista confessio? beatitudinem scilicet, regnique coelestis gloriosissimam potestatem. Solus ergo cum loquitur Petrus, nequaquam reliquorum credentium fides excluditur. Sed congruus ordo servatur, dum principi Apostolorum primus loquendi locus jure defertur; ne tumultus quidam magis quam responsio videretur, si tunc universi certatim ac pariter respondissent. Dicat forte aliquis, sicut illos tres in camino fideles pueros (Dan. III) , ita in hoc examine omnes Apostolos consona voce debuisse eadem profiteri. Sed considerandum quia Judas ille Iscariotes quod corde non crediderat, ore confiteri non poterat: et neque beatitudinem merebatur incredulus, neque ante diri facinoris perpetrationem, justi Judicis poterat 0958C sententia praedamnari. Postea vero pro commisso 0959A scelere jam damnato Juda, omnes Apostoli Christo surgente, in Petro claves accipiunt; quinimmo cum Petro coelestis regni claves ab ipso Domino accipiunt, quando ait illis: Accipite Spiritum sanctum: quorum peccata dimiseritis, dimissa erunt (Joan. XX, 22) . Et iterum: Euntes, inquit, docete omnes gentes, et baptizate eas in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti (Matth. XXVIII) . Janua quippe regni coelorum nonnisi hac Sacramentorum spiritualium clave reseratur. Precentur modo hi omnes apostolici sacerdotes misericordiam Dei Patris, qui suscitavit de terra inopem, et de stercore erexit pauperem, ut faceret eum sedere cum principibus populi sui (Ps. CXII) ; ut etiam sancti Spiritus virtutem ad Ecclesiae suae gubernaculum tenendum mihi minimo omnium largiri 0959B dignetur, per unigenitum Filium suum Redemptorem nostrum, cum quo vivit et regnat semper Deus, in unitate Spiritus sancti, ante omnia, et nunc, et semper, et in cuncta saecula saeculorum. Amen.