Patrologiae Cursus Completus

 Patrologiae Cursus Completus

 Elenchus Operum. Quae In Hoc Tomo Continentur.

 Anno Domini Cccc. Sanctus Phoebadius, Aginnensis Episcopus.

 Anno Domini Cccc. Sanctus Phoebadius, Aginnensis Episcopus.

 Prolegomena.

 Prolegomena.

 Sancti Phoebadii Aginnensis Episcopi Opuscula Adversus Arianos.

 Sancti Phoebadii Aginnensis Episcopi Opuscula Adversus Arianos.

 I. Liber Contra Arianos.

 I. Liber Contra Arianos.

 Caput I. Disputationis occasio et argumentum.

 Caput II. Arianorum fallaciae.

 Caput III. Venenum melle litum.

 Caput IV. Deus unus, aut nullus. Caeci haeretici.

 Caput V. Arianorum blasphemiae. Epistola Potamii.

 Caput VI. Nicaena synodus. Veritas incorrupta.

 Caput VII. Substantiae vox explicatur.

 Caput VIII. Haereticorum objectiones solvuntur.

 Caput IX. Ignota Christi nativitas. Christus ex Deo, in Deo, cum Deo.

 Caput X. Doctrina hujusmodi exponitur. Verbis, non sensu, haeretici nobis conveniunt.

 Caput XI. Per Spiritum Dei secreta cognoscimus.

 Caput XII. Mali doctores quid sentiant, quomodo pugnent.

 Caput XIII. Christus, speculum Dei majestatis, plenam Patris imaginem reddit. Sabellii haeresis.

 Caput XIV. Ex sacris litteris doctrina catholica confirmata.

 Caput XV. Ambigue loquuntur haeretici. Unus Deus. In Patre Deo Filius Deus.

 Caput XVI. Filius, imago ingeniti Dei, non potest coepisse post Deum. Pater non est sine Filio.

 Caput XVII. Haeretici quidquid de Patre negant, de Filio confitentur. Quomodo visibilis Deus Filius.

 Caput XVIII. Filius Dei unitatis vinculum servans cum Patre, in terris hominem gestabat, neque a coelis aberat.

 Caput XIX. Ariomanitae aliud ore, aliud corde sentiunt.

 Caput XX. Alius a Patre Filius, distinctione, non divisione personarum. Sermo Dei, non sonus vocis, sed res substantiva.

 Caput XXI. Locus Rom. XI, 36 expositus.

 Caput XXII. Quid Patropassiani? quid Ariani? Fidei regula quae?

 Caput XXIII. De Hosio episcopo Cordubensi judicium auctoris.

 II. De Fide Orthodoxa, Contra Arianos, Alias De Filii Divinitate Et Consubstantialitate, Tractatus.

 II. De Fide Orthodoxa, Contra Arianos, Alias De Filii Divinitate Et Consubstantialitate, Tractatus.

 Prologus.

 Caput I. Nihil periculosius iis haereticis, quibus multa nobiscum paria sunt. Hi cum integre per omnia decurrere videantur, uno tantum verbo simplicem

 Caput II. De Arianorum haereseos confutatione per firmissimas rationes, et evidentia sacrae Scripturae testimonia. Ita Deum Filium de Deo ponunt, ut e

 Caput III. Solvuntur argumenta quibus Ariani haeresim suam astruunt, dicentes potissimum propterea ὁμοούσιον admitti non oportere, quod in Scripturis

 Caput IV. Quo argumento Ariani Deum non esse substantium probare contendant. Ejusdem argumenti dissolutio.

 Caput V. Cum unitas substantiae in Patre et Filio, non solum prophetica, sed et evangelica auctoritate comprobetur, dici non potest in sacris litteris

 Caput VI. Quid sit Deus. Utrum ei aliquid possit comparari. Ratio quaedam est, quae apud Graecos Λόγος nominatur, quae inter Patrem et Filium personas

 Caput VII. De remotione occasionis erroris quam haereticus homo ex hoc capere posset, quod duo nomina vel duae personae, id est, Patris et Filii, stat

 Caput VIII. Haereseos Arianae mysterium detegitur. Cur Filium de substantia Patris credi nolint. Arianis argumentis respondetur. Multum interest inter

 III. Libellus Fidei.

 III. Libellus Fidei.

 Anno Domini Cccci. S. Anastasius I Papa.

 Anno Domini Cccci. S. Anastasius I Papa.

 Prolegomena.

 Prolegomena.

 Vita S. Anastasii I Papae.

 I. (Ex libro pontificali.)

 II. (Ex Coust. Epist. Rom. Pontif.)

 III. (Ex Galland. Bibl. Vet. Patr. tom. VIII.)

 IV. (Ex Schoenem. Biblioth. tom. I.)

 Notitia Epist. Non Exstantium, Quae Ad Anastasium Papam Attinent.

 I. (Ex Coustant. Epist. Rom. Pont.)

 II.

 III.

 IV.

 VI.

 VII.

 VIII.

 IX.

 XI.

 XII.

 XIII.

 S. Anastasii I Papae Epistolae Et Decreta.

 S. Anastasii I Papae Epistolae Et Decreta.

 Monitum In Epistolam Sequentem.

 Epistola I. Anastasii I Romanae Urbis Episcopi Ad Joannem Episcopum Jerosolymorum, Super Nomine Rufini. A Joanne consultus Anastasius, utrum Rufinus o

 Epistola II. Ad Simplicianum. Studium Theophili ac vigilantiam laudat, cujus litteris conventus, Simpliciano Mediolanensi episcopo denuntiat a se quo

 Appendix. Epistolae Duae S. Anastasio Perperam Attributae. (Ex Labb. Conc. tom. II.)

 Appendix. Epistolae Duae S. Anastasio Perperam Attributae. (Ex Labb. Conc. tom. II.)

 Epistola Prima. Ad Omnes Germaniae Ac Burgundiae Episcopos. Ut sanctum Evangelium universi, non sedentes, sed stantes audiant. Transmarini quomodo ad

 Epistola II. Ad Nerianum. Nerianum religiosum virum ob parentum amissionem solatur.

 Anno Domini Cccci. Faustus Manichaeus. Liber Contra Fidem Catholicam.

 Anno Domini Cccci. Faustus Manichaeus. Liber Contra Fidem Catholicam.

 Anno Domini Cccciii. Sulpicius Severus.

 Anno Domini Cccciii. Sulpicius Severus.

 Prolegomena.

 Prolegomena.

 Veterum Testimonia De Sulpicio Severo.

 Veterum Testimonia De Sulpicio Severo.

 I. S. Paulinus Nolanus, epist. 5, alias 1, scripta anno 395, num. 5 et 6, ita ad eum scribit:

 Idem epist. 11, alias 5, scripta anno 397, ad eumdem, num. 4.

 Idem epist. 23, alias 3 et 4, scripta anno 401 ad eumdem, num. 3, de Victore loquens:

 Idem. epist. 24, alias 2, scripta et missa cum superiore, num. 1:

 Idem. epist. 27, alias 14, scripta itidem anno 401, ad eumdem, num 3:

 Idem epist. 28, alias 9, scripta anno 402, num. 5:

 Idem epist. 29, alias 10, scripta eodem quo superior tempore ad eumdem, num 6:

 Idem epist. 32, alias 12, scripta anno 403 ad eumdem. Inter versiculos, quos mittit ipsi aliquibus in locis basilicae ab eo aedificatae et depictae pa

 II. Paulinus S. Ambrosii Mediolanensis episcopi notarius, initio ejus Vitae quam scripsisse autumant anno 412 aut 413 aut saltem 422 ad beatum Augusti

 III. S. Hieronymus scribens, circa annum 415, in Ezechielis cap. XXXVI:

 IV. Uranius presbyter in epistola ad Pacatum De Obitu S. Paulini, scripta anno 441 aut paulo post:

 VI. Paulini Petrocoricensis, qui Vitam beati Martini versu expressit circa annum 460, lib. V, vers. 193 et seqq.:

 VII. Gennadius in Catalogo de Viris illustribus, quem scribebat circa annum sub numero

 VIII. Gelasius in concilio LXX episcoporum, Decreto de Apocryphis Scripturis edito anno

 IX. Vigilius Tapsensis, qui floruit sub finem saeculi V non interpres sed auctor disputationis Athanasii contra Arium, in Prooemio:

 XI. Venantius Fortunatus, qui postea fuit Pictavensis episcopus, in Vita Martini scripta ante annum 570, lib. II, vers. 467 et seqq.:

 XII. Gregorius Turonensis Hist. Franc. lib. I, cap.

 Idem lib. II Hist. Franc., in Proaemio:

 Idem Hist. Franc. lib. X, cap.

 Idem lib. I Mirac. S. Martini:

 Idem in epistola praemissa quatuor libris de Miraculis S. Martini episcopi:

 Idem lib. I de Mirac. S. Martini cap. 4, in fine:

 Idem lib. II de Mirac. S. Mart. cap.

 Idem ibidem, cap. 49:

 XIII. Jonas monachus Bobiensis, fere aequalis S. Columbano abbati, qui obiit anno 615, cujusque vitam scripsit, quae habetur saeculo II Benedict. apud

 XIV. In Prologo Vitae S. Projecti episcopi et martyris, cujus mortem Sigebertus anno 670 consignat, auctore coaetaneo anonymo.

 XV. Ex Epitome Canonum, quam Adrianus summus Pontifex Carolo magno Romae obtulit anno circiter 774

 XVI. Ex Collectione historica chronographica ex Idatio, collectore quodam Gallo, Carolo magno compari:

 XVII. Martyrologium Rhabani, ex tom. part. Thes. Monum. Eccl. Henrici Canisii, ad annum

 XVIII. Ado Viennensis in Chronico, quod perduxit ad annum 874.

 XIX. S. Odo Abbas Cluniacensis, qui obiit anno 842, Serm. 4 de combustione Basilicae beati Martini, qui habetur tom. XVII Bibl. Pp. pag.

 XX. Hugo archidiaconus Turonensis in Dialogo de quodam miraculo quod contigit in translatione S. Martini, quem Dialogum scriptum vult Mabillonius post

 XXI. Hermanus Contractus in Chronico juxta editionem Canisii Antiqu. Lection. tom. III, part. quod perduxit ad annum 1054, haec habet ad annum

 XXII. Petrus Damiani, qui floruit circa annum 1070, in sermone de S. Martino:

 XXIII. Sigebertus Gemblacensis monachus in Chronico, quod ad annum usque 1112 perduxit, haec habet ad annum 399:

 XXIV. S. Uldaricus in collectione Antiquiorum consuetudinum Cluniacensis Monasterii concinnata anno 1110, haec habet cap. 43, quod est etc.:

 XXV. Honorius Augustodunensis, qui floruit circa annum 1130, lib. II de Scriptoribus Ecclesiasticis cap.

 XXVI. S. Bernardus Claraevallensis Abbas, qui obiit anno 1153, Sermonem quem habuit in festo S. Martini, Severi verba usurpat saepius, et ipsius nomen

 XXVII. Chronographus Saxo a Leibnitzio editus, quique ad annum 1188 annales suos protulit, proindeque illo ipso tempore vixisse credi potest, pag. 84:

 XXVIII. Guibertus Martinus abbas Gemblacensis, qui anno 1208 obiisse dicitur, in elogio seu apologia Severi, quae habetur apud Boll. 29 Januar. pag. 9

 XXIX. Ex Chronico Turonensi, quod in annum 1222 desinit, apud Martene tom. V Veterum Scriptorum, etc. pag.

 XXX. Anonymus in Prologo S. Paulini, ex codice Cluniacensi apud P. Le Brunium in Testimoniis:

 XXXI. Historia Septem Dormientium apud Gregorium Turonensem col. 1726 novissimae editionis:

 Sulpicii Severi Chronicorum, Quae Vulgo Inscribuntur Historia Sacra, Libri Duo.

 Sulpicii Severi Chronicorum, Quae Vulgo Inscribuntur Historia Sacra, Libri Duo.

 Prologus.

 Liber Primus.

 Liber Secundus.

 Sulpicii Severi De Vita Beati Martini Liber Unus.

 Sulpicii Severi De Vita Beati Martini Liber Unus.

 Auctoris Ad Desiderium Epistola De Libro Vitae B. Martini.

 Incipit Liber.

 Sulpicii Severi Epistolae Tres.

 Sulpicii Severi Epistolae Tres.

 Epistola I. Ad Eusebium Presbyterum. Contra aemulos virtutum beati Martini.

 Epistola II. Ad Aurelium Diaconum. De obitu et apparitione beati Martini.

 Epistola III. Ad Bassulam Socrum Suam. Quomodo beatus Martinus ex hac vita ad immortalem transierit.

 Sulpicii Severi Dialogi.

 Sulpicii Severi Dialogi.

 Dialogus I.

 Dialogus II. Sed potius Dialogi I pars altera.

 Dialogus III. Qui tamen dicendus esset Secundus.

 Appendix Ad Sulpicii Severi Operum Editionem Veronensem, Qua Continentur Epistolae VII Antea Evulgatae.

 Appendix Ad Sulpicii Severi Operum Editionem Veronensem, Qua Continentur Epistolae VII Antea Evulgatae.

 Epistola Prima. Ad Claudiam Sororem Suam. De ultimo judicio.

 Epistola II. Ad Eamdem. De Virginitate.

 Epistola III. Ad Sanctum Paulinum Episcopum. Severus coquum mittit ad praeparandos monachorum cibos aptum.

 Epistola IV.

 Epistola V. Ad Salvium. Conqueritur rusticos exagitari, juraque et possessiones aliorum usurpari.

 Epistola VI.

 Epistola VII. Cirtensis Plebis Ad S. Augustinum, sub falso Sulpicii Severi nomine vulgata. Laudatur Augustinus ob sapientiam et mansuetudinem, queis u

 S. Augustini Epistola CXLIV. Augustinus Cirtensibus a factione Donatistarum conversis ad Ecclesiae catholicae societatem gratulatur admonens ut hoc di

 S. Augustini Epistola CXLIV. Augustinus Cirtensibus a factione Donatistarum conversis ad Ecclesiae catholicae societatem gratulatur admonens ut hoc di

 Anno Domini Ccccv. Secundinus Manichaeus, Epistola Ad Augustinum.

 Anno Domini Ccccv. Secundinus Manichaeus, Epistola Ad Augustinum.

 Anno Domini Ccccvii. Sanctus Chromatius, Episcopus Aquileiensis.

 Anno Domini Ccccvii. Sanctus Chromatius, Episcopus Aquileiensis.

 Praefatio Editoris.

 Praefatio Editoris.

 De S. Chromatio Veterum Testimonia Selecta.

 De S. Chromatio Veterum Testimonia Selecta.

 ((LXXXI)) Lectiones Propriae, pro secundo Nocturno, ad Officium Sancti Chromatii episcopi Aquileiensis: Ex Libello, Cui Titulus: Officia Propria Sanct

 ((LXXXI)) Lectiones Propriae, pro secundo Nocturno, ad Officium Sancti Chromatii episcopi Aquileiensis: Ex Libello, Cui Titulus: Officia Propria Sanct

 Die II Decembris. In Festo Sancti Chromatii episcopi Aquileiensis.

 Lectio V.

 Lectio VI.

 Anno Scriptorum Cum gratia et privilegio.

 Anno Scriptorum Cum gratia et privilegio.

 ((LXXXV)) De S. Chromatio Andreas Gallandius In Prolegomenis Bibliothecae Veterum Patrum Antiquorumque Scriptorum Ecclesiasticorum,

 ((LXXXV)) De S. Chromatio Andreas Gallandius In Prolegomenis Bibliothecae Veterum Patrum Antiquorumque Scriptorum Ecclesiasticorum,

 Sancti Chromatii Aquileiensis Episcopi Tractatus Singularis Seu Sermo, De Octo Beatitudinibus.

 Sancti Chromatii Aquileiensis Episcopi Tractatus Singularis Seu Sermo, De Octo Beatitudinibus.

 Sancti Chromatii Aquileiensis Episcopi Tractatus, Qui Supersunt, In Evangelium S. Matthaei.

 Sancti Chromatii Aquileiensis Episcopi Tractatus, Qui Supersunt, In Evangelium S. Matthaei.

 13 Tractatus I , In caput Evangelii S. Matthaei.

 Tractatus II . In caput Evangelii S. Matthaei.

 Tractatus III . In caput Evangelii S. Matthaei.

 Tractatus IV . In caput Evangelii S. Matthaei.

 Tractatus V . In caput V Evangelii S. Matthaei.

 43 Tractatus VI . In caput Evangelii S. Matthaei.

 Tractatus VII . In caput Evangelii S. Matthaei.

 Tractatus VIII . In caput Evangelii S. Matthaei.

 54 Tractatus IX . In caput Evangelii S. Matthaei.

 58 Tractatus X . In caput Evangelii S. Matthaei.

 Tractatus XII . In caput et Evangelii S. Matthaei.

 Tractatus XIII . In caput Evangelii S. Matthaei.

 Tractatus XIV . In caput Evangelii S. Matthaei.

 Tractatus XV . In caput Evangelii S. Matthaei.

 87 Tractatus XVI . In caput Evangelii S. Matthaei.

 Tractatus XVII. In caput Evangelii S. Matthaei.

 Dicta A Sancto Chromatio, Dum Presbyter esset Aquileiensis Ecclesiae, In Concilio Aquileiae habito, anno 381, sub sancto Valeriano episcopo Aquileiens

 Dicta A Sancto Chromatio, Dum Presbyter esset Aquileiensis Ecclesiae, In Concilio Aquileiae habito, anno 381, sub sancto Valeriano episcopo Aquileiens

 Appendix. Scripta Deperdita Sancti Chromatii. 97

 Appendix. Scripta Deperdita Sancti Chromatii. 97

 Scripta S. Chromatio Falso Attributa. 99

 Scripta S. Chromatio Falso Attributa. 99

 Monitum De Sequentibus Epistolis, Ex Bibliotheca Sancta Sixti Senensis libro pag. 138 tomi editionis Neapolitanae Fr. Pii-Thomae Milante

 Epistola I. Sub sanctorum Chromatii et Heliodori nomine, ad sanctum Hieronymum, de duobus apocryphis libris videlicet, cui accedit Pseudo-Hieronymi g

 Epistola II. Hieronymi, Chromatio Et Heliodoro Episcopis.

 Epistola III. Ejusdem Pseudo-Hieronymi Ad Eosdem. In alia epistola, versioni libri de Nativitate Mariae praemissa.

 Monitum De Sequentibus Epistolis, Ex Tractatione De Martyrologio Romano,

 Epistola IV. Itidem sub sanctorum Chromatii et Heliodori nomine, ad eumdem sanctum Hieronymum, de Natalitiis sanctorum, seu de opere Martyrologii coll

 Epistola V. Chromatii et Heliodori Episcoporum Ad Beatum Hieronymum, De opere Martyrologii colligendo.

 106 Epistola VI. Beati Hieronymi Ad Eosdem, Super eo ipso Responsio.

 Ex Historia Litteraria Aquileiensi Justi Fontanini Archiepiscopi Ancyrani, Romae edita, an. 1742

 Ex Historia Litteraria Aquileiensi Justi Fontanini Archiepiscopi Ancyrani, Romae edita, an. 1742

 109 Libri III Caput III.

 121 Libri III Caput IV.

 Ex Monumentis Ecclesiae Aquileiensis Commentario Illustratis a Fr. Bernardo Maria de Rubeis Ordinis Praedicatorum. Argentinae (seu Venetiis) 1740. 139

 Ex Monumentis Ecclesiae Aquileiensis Commentario Illustratis a Fr. Bernardo Maria de Rubeis Ordinis Praedicatorum. Argentinae (seu Venetiis) 1740. 139

 Caput X.

 145 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Ex Dissertationibus Variae Eruditionis Fr. Bernardi Mariae De Rubeis Ordinis Praedicatorum. Venetiis 1762.

 Ex Dissertationibus Variae Eruditionis Fr. Bernardi Mariae De Rubeis Ordinis Praedicatorum. Venetiis 1762.

 161 Capitis XVIII. Num. V Et VI.

 Anno Domini Ccccviii. Sanctus Victricius Episcopus Rhothomagensis

 Anno Domini Ccccviii. Sanctus Victricius Episcopus Rhothomagensis

 Prolegomena.

 Prolegomena.

 Praefatio Joannis Lebeuf Ad Subsequentem Librum De Laude Sanctorum.

 Praefatio Joannis Lebeuf Ad Subsequentem Librum De Laude Sanctorum.

 Sancti Victricii Rothomagensis Episcopi Liber De Laude Sanctorum. Ex ms. Codice S. Galli annorum plus mille.

 Sancti Victricii Rothomagensis Episcopi Liber De Laude Sanctorum. Ex ms. Codice S. Galli annorum plus mille.

 Anno Domini Ccccxvii. Pammachius Et Oceanus. Aliquot Epistolae.

 Anno Domini Ccccxvii. Pammachius Et Oceanus. Aliquot Epistolae.

 Anno Domini Ccccxvii. Innocentius I Papa.

 Anno Domini Ccccxvii. Innocentius I Papa.

 Prolegomena.

 Prolegomena.

 Notitiae Biographicae. I.

 Notae Severini Binii.

 II. (Ex Coustant. Epist. Rom. Pont. tom. I.)

 III. (Ex Galland. Biblioth. Vet. Patr. tom. VIII.)

 S. Innocentii I Papae Epistolae Et Decreta.

 S. Innocentii I Papae Epistolae Et Decreta.

 Epistola I, Innocentii Papae I Ad Anysium Thessalonicensem Episcopum. Anysio Innocentius eam in Illyrici Ecclesias potestatem confirmat, quam Anastasi

 Monitum In Epistolam Sequentem.

 Epistola II. E veteri exemplari Colbertino, not. 932.

 Innocentius Victricio episcopo Rotomagensi, salutem.

 Cap. I.

 Cap. II.

 Cap. III.

 Cap. IV.

 Cap. V.

 Cap. VI.

 Cap. VII.

 Cap. VIII.

 Cap. IX.

 Cap. X et XI.

 Cap. XII.

 Cap. XIII.

 Cap. XIV.

 Monitum In Epistolam Sequentem.

 Epistola III. De dissensione corruptaque disciplina Ecclesiarum Hispaniae.

 Innocentius universis episcopis in Toletana synodo constitutis, dilectissimis fratribus, in Domino salutem.

 Cap. I.

 Cap. II.

 Cap. III.

 Cap. IV.

 Cap. V.

 Cap. VI.

 Epistola Eadem.

 Innocentius universis episcopis in Toletana ( plures mss. Tolosana) synodo constitutis dilectissimis fratribus in Domino salutem.

 Epistola IV . Joannis Constantinopolitanae Urbis Episcopi Ad Innocentium Papam.

 Epistola V . Innocentii I Papae Ad Theophilum Alexandrinae Ecclesiae Episcopum. Se a Joannis communione discedere non posse, nisi legitimo judicio dam

 Epistola VI .

 Innocentius Exsuperio episcopo Tolosano salutem.

 Cap. I.

 Cap. II.

 Cap. III.

 Cap. IV.

 Cap. V.

 Cap. VI.

 Cap. VII.

 Epistola VII . Ad Clerum Et Populum Constantinopolitanum. Eos ex ipsorummel sententia consolatus Innocentius, iniquam alterius episcopi in locum Joann

 Epistola VIII. Seu Exemplum Sacrae Honorii Augusti Missae Ad Principem Orientis Arcadium. Dolet Honorius de iis, quae in die Paschae Constantinopoli p

 Epistola IX.

 Honorii Imperatoris Ad Arcadium Augustum.

 Epistola X. Innocentii I Papae Ad Aurelium Garthaginiensium Et Augustinum Hipponensium Episcopos, Salutatoria et plena charitate.

 Epistola XI. Joannis Chrysostomi Episcopi Ad Innocentium Papam. Illius erga se paternum affectum et summam in rebus afflictis vigilantiam laudat, et u

 Epistola XII . Innocentii Papae Ad Joannem Chrysostomum Constantinopolitanum Episcopum. Joannem ob oculos posita patientiae commendatione consolatur.

 Epistola XIII. Rufo Thessalonicensi Episcopo. Variarum ei committitur cura provinciarum, in quibus vicarius Innocentii et inter primates primus consti

 Epistola XIV. De ratione Paschali anni

 Innocentius Aurelio.

 Epistola XV. Innocentii Papae, Ad Julianam Nobilem Exhortatoria.

 Epistola XVI. De suscipiendis clericis, quos Bonosus, antequam damnaretur, ordinasse cognoscitur.

 Innocentius Marciano Episcopo Naissitano.

 Monitum In Epistolam Sequentem.

 Epistola XVII. Ex Dionysio Exiguo.

 Innocentius Rufo, Eusebio, Eustathio, Claudio, Maximiano, Eugenio, Gerontio, Joanni Polychronio, Sophronio, Flaviano, Hilario, Macedonio, Calicratio,

 Cap. I.

 Cap. II.

 Cap. III.

 Cap. IV.

 Cap. V.

 Cap. VI.

 Cap. VII.

 Epistola XVIII . De Bubalio et Tauriano damnatis a provincialibus episcopis, quorum sententiam sedes apostolica retractare curavit.

 Monitum In Epistolas Sequentes.

 Epistola XIX . Innocentii Papae I Ad Alexandrum Antiochenum Episcopum. De Pace. Quae Antiochiae propter pacem sunt gesta recolens, summa votorum potit

 Epistola XX Innocentii Papae I Ad Alexandrum Antiochiae Episcopum. De Pace. Innocentius legationem ab Alexandro Antiocheno episcopo ad se destinatam s

 Innocentius Alexandro Episcopo.

 Epistola XXI Innocentii Papae I Ad Acacium Beroeae Episcopum. Qua conditione Acacio Innocentius communionem concedat.

 Epistola XXII . De Attico Constantinopolitano Episcopo. Communionem ei non reddendam esse, nisi prius eam legatione solemni rogaverit, et quae Antioch

 Innocentius Maximiano Episcopo.

 Epistola XXIII. De pace Antiochenae ecclesiae impertita.

 Innocentius Bonifacio Presbytero.

 Epistola XXIV , Ad Alexandrum Episcopum Antiochenum.

 Innocentius Alexandro Episcopo.

 Cap. I.

 Cap. II.

 Epistola XXV . Ex Dionysio Exiguo.

 Innocentius Decentio episcopo Eugubino salutem.

 Cap. I.

 Cap. II.

 Cap. III.

 Cap. IV.

 Cap. V.

 Cap. VI.

 Cap. VII.

 Cap. VIII.

 Monitum In Epistolas Subsequentes.

 Epistola XXVI. Carthaginensis Concilii Ad Innocentium. Ut sententiae suae, qua Pelagii Coelestiique impietates damnarunt, apostolicae sedis accedat au

 Epistola XXVII. Milevitani Concilii Ad Innocentium Papam.

 Epistola XXVIII . Episcoporum Quinque Ad Innocentium Papam. Pelagii retegunt ac refutant haeresim, qua ad cupiditates domandas, tentationesque vincend

 Epistola XXIX. Innocentius episcopis Carthaginensis concilii rescribens eorum adversus Pelagianos haereticos doctrinam atque sententiam laudet et conf

 Innocentius Aurelio, Numidio, Rusticiano, Fidentiano, Evagrio, Antonio, Palatino, Adeodato, Vincentio, Publiano, Theasio, Tuto, Pannonio, Victori, Res

 Epistola XXX. Innocentii Papae Ad Concilium Milevitanum. Patres concilii Milevitani laudat, tum quod haereticos pertinaces segregandos, et correctos c

 Innocentius Silvano seni, Valentino, et caeteris qui in Milevitana synodo interfuerunt, dilectissimis fratribus in Domino salutem.

 Epistola XXXI. Rescribit Innocentius quinque episcopis, quid de eorum sententia, quid de Pelagii perfidia sentiret, se jam satis notum fecisse: haeret

 Innocentius , Aurelio, Alypio, Augustino, Evodio, Possidio episcopis salutem.

 Epistola XXXII. Aurelium Innocentius familiaritae resalutat.

 Innocentius Aurelio episcopo Carthaginensi.

 Monitum In Epistolas Tres Sequentes.

 Epistola XXXIII. Litteras Aurelio mittit Innocentius Hieronymo reddendas.

 Epistola XXXIV. Innocentius Hieronymum, ob ea quae passus est consolatur, et quid pro tempore faciendum duxerit, ac jam fecerit, declarat.

 Epistola XXXV. Joannem Hieronymum Hierosolymitanum prospicere debuisse, ne tot ac tantis malis, quibus afflictae sunt Paula et Eustochium, opprimerent

 Epistola XXXVI. Si maritus cujus uxor in captivitatem fuerat abducta, alteram acceperit, revertente prima, secunda mulier debet excludi.

 Innocentius Probo.

 Epistola XXXVII. 1. Si quis volens partem sibi corporis amputavit, clericus esse non potest nolens autem potest. Quod digami admitti ad clerum non po

 Innocentius Felici episcopo Nucerino.

 Cap. I.

 Cap. II.

 Cap. III.

 Cap. IV.

 Epistola XXXVIII. Ut ii, qui in presbyterio filios genuerunt, removeri ab officio debeant.

 Innocentius Maximo et Severo episcopis per Brittios.

 Epistola XXXIX. Quod post poenitentiam nullus ad clerum possit admitti.

 Innocentius Agapito, Macedonio et Mariano epicopis Apulis.

 Epistola XL. In paroeciam alienam invadere, aut quidquam in ea, inconsulto ipsius episcopo, agere non licere.

 Innocentius Florentino episcopo Tiburtinensi.

 Epistola XLI. Ut Laurentius haereticos Photini venena sectantes curet expelli.

 Epistola XLII. Seu Litterarum Pelagii Ad Papam Innocentium, Post Mortem Ejus, Sed Cum Eum Defunctum Nesciret, Scriptarum Fragmenta.

 Monitum In Fragmentum Sequens. (Spicileg. Maii, tom. III.)

 Epistola XLIII. Seu Fragmentum Epistolae Quam Ad Severianum Episcopum Scripsit Innocentius Unus Ex Primis Romae Episcopis.

 Appendix Ad Epistolas S. Innocentii I Papae. Notitia Epistolarum Non Exstantium, Quae Ad Innocentium Attinent. (D. Coust. Epist. Rom. Pontif. tom. I.)

 Appendix Ad Epistolas S. Innocentii I Papae. Notitia Epistolarum Non Exstantium, Quae Ad Innocentium Attinent. (D. Coust. Epist. Rom. Pontif. tom. I.)

 Decreta Ex Epistolis S. Innocentii I Excerpta. (Coll. Concil. Mansi tom. III.)

 Decreta Ex Epistolis S. Innocentii I Excerpta. (Coll. Concil. Mansi tom. III.)

 De Epistola Innocentii Papae I Ex Concilio Nicaeno.

 Dissertatio In sequentem Epitomen epistolae Innocentii.

 I. Ex Epistola Innocentii Ad Exsuperium.

 II. Ex Epistola Innocentii Ad Universos Episcopos In Tolosa.

 III. Innocentii Ad Victorium Episcopum.

 IV. Innocentii Ad Episcopum ( sic ).

 VI. Innocentii Ad Aurelium Episcopum.

 Observatio Phillippi Labbei S. J.

 Epistolae S. Innocentio I Attributae. (D. Constant. Append. ad tom. I.)

 Epistolae S. Innocentio I Attributae. (D. Constant. Append. ad tom. I.)

 Monitum In Quatuor Epistolas Subsequentes.

 Epistola I. Adversus Arcadium, Eudoxiam, Arsacium ac Theophilum sententia profertur.

 Inocentii Archiepiscopi Romani Ad Arcadium Imperatorem.

 Epistola II.

 Arcadii Imperatoris Ad Innocentium Papam.

 Epistola III. Arcadii Imperatoris Ad Innocentium Papam. Se insontem esse eorum quae in legatos ipsius aut in Joannem admissa sunt, eorum auctores a se

 Epistola IV.

 Innocentii Papae Ad Arcadium Imperatorem.

 Jac. Sirmondi Notae Posthumae.

 Jac. Sirmondi Notae Posthumae.

 In Epist. II, Ad Vitricium.

 In Epist. VI, Ad Exuperium.

 In Epist. III. Ad Synodum Tolosanam.

 Anno Domini CDXVII. Zosimus Papa.

 Anno Domini CDXVII. Zosimus Papa.

 Prolegomena.

 Prolegomena.

 Notitiae Biographicae. I.

 Notae Severini Binii

 II. (Ex Collecl. Epist. Rom. Pont. Constantii tom. I.)

 Zosimi Papae Epistolae Et Decreta. (Ex Editione P. Constantii Epist. Rom. Pontif. tom. I.)

 Zosimi Papae Epistolae Et Decreta. (Ex Editione P. Constantii Epist. Rom. Pontif. tom. I.)

 Monitum In Epistolam Sequentem.

 Epistola I. Ad Episcopos Galliae. De privilegiis ecclesiae Arelatensis.

 Cap. I.

 Cap. II.

 Cap. III.

 Monitum. In Duas Epistolas Subsequentes.

 Epistola II . De causa Coelestii. Quid instaurato Romae Coelestii judicio gestum sit. Eum, nisi intra duos menses veniant qui praesentem redarguant, e

 Zosimus Aurelio et universis episcopis per Africam constitutis dilectissimis fratribus in Domino salutem.

 Epistola III. Pelagium missis litteris ac libello fidei, rursumque Coelestium sese purgasse, neque accusatoribus eorum tam sublestae fidei viris facil

 Zosimus episcopus Aurelio et universis episcopis per Africam constitutis, dilectissimis fratribus in Domino salutem.

 Epistola IV. De Urso et Tuentio episcopis illicite ordinatis, ut nusquam in Ecclesiae communione suscipiantur.

 Zosimus Aurelio et universis episcopis per Africam constitutis, universis episcopis per Gallias et septem provincias constitutis, universis episcopis

 Epistola V . Ut metropolitanus Arelatensis in provincia Viennensi et in utraque Narbonensi ordinandorum episcoporum habeat potestatem

 Zosimus episcopis provinciae Viennensis et Narbonensis secundae, a pari.

 Epistola VI . Hilarium nullo niti jure ad ordinandos in prima Narbonensi episcopos, ac ne quid inde sibi usurpet.

 Zosimus Hilario episcopo Narbonensis primae provinciae.

 Epistola VII. Metropolitani dignitas a Proculo usurpata, Patroclo asseritur. Ipsius est cuivis de Galliae clero formatas dare. Ordinationes praecipite

 Zosimus Patroclo episcopo Arelatensi.

 Epistola VIII. Seu Libellus Paulini Diaconi Adversus Coelestium Zosimo Episcopo Datus. Quod Zosimus Coelestii haeresim condemnarit, ejusdemque adversu

 Epistola IX . I. Quod monachi vel laici nisi per gradus ecclesiasticos non debeant ad summum sacerdotium pervenire. Quod si quis interdicta despexerit

 Zosimus Hesychio episcopo Salonitano.

 Cap. I.

 Cap. II.

 Cap. III.

 Epistola X . Adversus Proculi ausus et illicitas ordinationes.

 Zosimus Patroclo episcopo Arelatensi.

 Epistola XI . Patroclo commissum esse, ut Proculi loco alium episcopum accipiant.

 Epistola XII . Zosimus auctoritate sedis suae pluribus explicata, certiores Afros facit, se non omnem, ut ipsis visum est, Coelestii verbis fidem comm

 Zosimus Aurelio ac caeteris, qui in concilio Carthaginensi adfuerunt, dilectissimis fratribus in Domino salutem.

 Epistola XIII. Seu Honorii Constitutio Ad Agricolam Praefectum. Ut septem provinciarum concilium singulis annis Arelate habeatur.

 Epistola XIV. Seu Commonitorium Zosimi Papae Presbyteris Et Diaconibus Suis Ravennae Constitutis. De presbyteris quibusdam rebellibus, et iis qui se e

 Epistola XV. Seu Commonitorium Zosimi Papae Ad Legatos Suos.

 Epistola XVI. De spretis judiciorum regulis, adeo ut sacerdotes praesentibus laicis judicentur, et accusato imponatur necessitas adversarium suum quae

 Zosimus episcopis per Byzacium constitutis dilectissimis fratribus in Domino salutem.

 Appendix Ad Opera S. Zosimi Papae. Notitia Scriptorum Non Exstantium, Quae Ad Zosimum Papam Attinent. (D. Coustant. Epist. Rom. Pont. tom. I.)

 Appendix Ad Opera S. Zosimi Papae. Notitia Scriptorum Non Exstantium, Quae Ad Zosimum Papam Attinent. (D. Coustant. Epist. Rom. Pont. tom. I.)

 I.

 II.

 III.

 IV.

 VI.

 VII.

 Fragmentum I Tractoriae Zosimi.

 Fragmentum II.

 Fragmentum III.

 IX.

 XI.

 XII.

 XIII.

 XIV.

 XV.

 XVI.

 Decreta Ex Epistolis S. Zosimi Excerpta. (Ex Coll. Concil. Mansi tom. IV.)

 Decreta Ex Epistolis S. Zosimi Excerpta. (Ex Coll. Concil. Mansi tom. IV.)

 Ex Epistola Ad Hesychium Episcopum. (Mansi tom. IV.)

 I.

 II.

 III.

 IV.

 VI.

 Epistola S. Zosimo Papae Attributa. (D. Coust. Append. ad tom. I Epist. Rom. Pontif.)

 Epistola S. Zosimo Papae Attributa. (D. Coust. Append. ad tom. I Epist. Rom. Pontif.)

 Censura Epistolae.

 Ad Simplicium Viennensem Episcopum Ut viciniores intra provinciam civitates, donec res plenius excutiatur, sibi vindicet. Lazarum damnatum esse.

 Zosimus episcopus Simplicio Viennensi archiepiscopo salutem.

 Anno Domini Ccccxviii. Paulinus Mediolanensis.

 Anno Domini Ccccxviii. Paulinus Mediolanensis.

 Prolegomena.

 Prolegomena.

 Paulini Diaconi Opuscula.

 I. Vita Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi A Paulino Ejus Notario Ad B. Augustinum Conscripta.

 I. Vita Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi A Paulino Ejus Notario Ad B. Augustinum Conscripta.

 II. Libellus Adversus Coelestium, Zosimo Papae Oblatus.

 II. Libellus Adversus Coelestium, Zosimo Papae Oblatus.

 III. De Benedictionibus Patriarcharum Libellus.

 III. De Benedictionibus Patriarcharum Libellus.

 Praefatio.

 Caput Primum. Benedictio Ruben.

 Caput II. Benedictio Simeon et Levi.

 Caput III. Benedictio Judae.

 Caput IV. Benedictio Zabulon.

 Caput V. Benedictio Issachar.

 Caput VI. Benedictio Dan.

 Caput VII. Benedictio Gad.

 Caput VIII. Benedictio Aser.

 Caput IX. Benedictio Nephthali.

 Caput X. Benedictio Joseph.

 Caput XI. Benedictio Benjamin.

 Anno Domini Ccccxviii. Severus Majoricensis. Nullam in variis Patrum Bibliothecis de hoc Severo mentionem expiscari licuit neque aliud de Vita ejus m

 Anno Domini Ccccxviii. Severus Majoricensis. Nullam in variis Patrum Bibliothecis de hoc Severo mentionem expiscari licuit neque aliud de Vita ejus m

 Anno Domini Ccccxix. S. Bonifacius I, Papa.

 Anno Domini Ccccxix. S. Bonifacius I, Papa.

 Prolegomena.

 Prolegomena.

 S. Bonifacii I, Papae, Epistolae Et Decreta.

 S. Bonifacii I, Papae, Epistolae Et Decreta.

 Monitum In Tres Subsequentes Epistolas

 Epistola I Romanorum Presbyterorum Ad Honorium Imperatorem, Seu Exemplum Precum Presbyterorum Pro Bonifacio. Bonifacii legitimam, Eulalii vero illegit

 Epistola II . Ab Omni Concilio Africano Ad Bonifacium Urbis Romae Episcopum, De clericorum causis et de appellationibus episcoporum, id, quod Zosimi c

 Epistola III . De Maximo Valentinae civitatis episcopo diversis criminibus accusato, ut in synodo provinciae illius causa discutiatur.

 Monitum In Duas Epistolas Subsequentes.

 Epistola IV. Ut Corinthii Perigenem quem expetunt episcopum accipiant.

 Epistola V . Rufi in implendo vicarii apostolicae sedis officio vigilantia laudatur. Idem explicatur officium. Memorat Bonifacius plures episcopos, su

 Epistola VI Augustini Hipponensis Episcopi Ad Bonifacium Papam.

 Epistola VII , Seu supplicatio ut constituatur a principe, quatenus in urbe Roma per ambitum numquam pontifex ordinetur.

 Epistola VIII . Seu Rescriptum Honorii Augusti Ad Bonifacium Papam. In quo statuit Imperator, ut si denuo Romae duo episcopi ordinati fuerint, ambo de

 Epistola IX . Qua ecclesiae Constantinop. jura in Illyricum propagantur.

 Epistola X . Seu Exemplar Epistolae Piissimi Imperatoris Honorii Ad Theodosium Augustum. Ut superiorem constitutionem abroget.

 Epistola XI. Seu Rescriptum Theodosii Augusti Ad Honorium Augustum. Se praecepisse ut remotis quae sibi subrepta fuerant, illaesa servarentur Romani a

 Epistola XII . Bonifacii I, Papae, Ad Hilarium Narbonensem Episcopum. Ut in unaquaque provincia nemo, contempto metropolitano, episcopus ordinetur.

 Epistola XIII . Rufum de concessa sibi vicarii B. Petri dignitate ac munere Bonifacius admonet, communicatque cum eo, et quid circa varia, quae illis

 Epistola XIV . Concessa Rufo potestas, quam nonnulli contemnebant, asserta primum apostolicae sedis auctoritate, confirmatur.

 Epistola XV.

 Appendix Ad Epistolas S. Bonifacii I Papae. Notitia Scriptorum Non Exstantium Quae Ad Bonifacium I Papam Attinent.

 Appendix Ad Epistolas S. Bonifacii I Papae. Notitia Scriptorum Non Exstantium Quae Ad Bonifacium I Papam Attinent.

 I.

 II.

 III.

 IV.

 V.

 VI.

 VII.

 VIII.

 IX.

 XI.

 Decreta Ex Epistolis S. Bonifacii I Papae. Sunt autem desumpta ex decretis Gratiani, et ex vetustis codicibus aliis.

 Decreta Ex Epistolis S. Bonifacii I Papae. Sunt autem desumpta ex decretis Gratiani, et ex vetustis codicibus aliis.

 I. Ante annos triginta presbyter non ordinetur.

 II. Primati deferuntur negotia quae metropolitanus explicare non valet.

 III. Quidquid Domino consecratur, ad jus pertinet sacerdotis.

 IV.

 V. De episcopis qui fratribus nocere desiderant.

 VI. Si episcopus expulsus ausus fuerit ingredi civitatem.

 VII. Ad Eleutherium comitem.

 Epistolae S. Bonifacio I Attributae, Et Numquam Ante Mansi Editae.

 Epistolae S. Bonifacio I Attributae, Et Numquam Ante Mansi Editae.

 Epistola I. Ad Justum Dorobernensem Episcopum, Cui pallium transmittit.

 Epistola II. Ad Episcopum Et Presbyteros Vicarios A Papa Zosimo Ad Africanam Synodum Directos.

 Joannis Dominici Mansi In superiorem Epistolam Adnotatio.

 Anno Domini Ccccxx. Sanctus Gaudentius, Brixiae Episcopus.

 Anno Domini Ccccxx. Sanctus Gaudentius, Brixiae Episcopus.

 Prolegomena. (Biblioth. Schoenn. tom. I.)

 Prolegomena. (Biblioth. Schoenn. tom. I.)

 Saeculo XVI.

 Saeculo XVII.

 Saeculo XVIII.

 Praefatio P. Galeardi In Editione Operum S. Gaudentii.

 Praefatio P. Galeardi In Editione Operum S. Gaudentii.

 Testimonia De Gaudentio.

 Testimonia De Gaudentio.

 Sancti Gaudentii Brixiae Episcopi Tractatus Vel Sermones Qui Exstant.

 Sancti Gaudentii Brixiae Episcopi Tractatus Vel Sermones Qui Exstant.

 Praefatio. Servo Christi Benivolo Gaudentius .

 Incipiunt Tractatus Vel Sermones.

 Sermo I. De Exodi Lectione Primus. Nocte vigiliarum de Paschae observatione.

 Sermo II. De Exodi Lectione Secundus. Egressis a fonte neophtyis. De ratione Sacramentorum quae catechumenos audire non congruit, licet eadem scripta

 Sermo III. De Exodi Lectione Terti Prima dominica Paschae.

 Sermo IV. De Exodi Lectione Quartus.

 Sermo V. De Exodi Lectione Quintus.

 Sermo VI, De Exodi Lectione Sextus

 Sermo VII, De Exodi Lectione Septimus.

 Sermo VIII, De Evangelii Lectione Primus.

 Sermo IX, De Evangelii Lectione Secundus.

 Sermo X. In Exodi Lectione Octavus.

 Sermo XI. De Diversis Capitulis Primus. De Paralytico.

 Sermo XII. De Diversis Capitulis Secundus. De eo quod ait Dominus Jesus: Nunc judicium est hujus mundi.

 Sermo XIII. De Diversis Capitulis Tertius. Die natali Domini. Contra avaritiam Judae et pro pauperibus.

 Sermo XIV. De Diversis Capitulis Quartus. De promissione adventus Paracleti.

 Sermo XV. De Diversis Capitulis Quintus. Die natali Machabaeorum . De his beatis Martyribus.

 Sermo XVII. De Diversis Capitulis Septimus. Die dedicationis basilicae

 Sermo XVIII. De Diversis Capitulis Octavus. Seu responsio S. Episcopi ad Serminium de villico iniquitatis.

 Sermo XIX. De Diversis Capitulis Nonus. Seu responsio ejusdem S. Episcopi ad Paulum diaconum, De eo quod Dominus Jesus Apostolis: Quia Pater major me

 Sermo XX. De Diversis Capitulis Decimus. De Petro et Paulo.

 Sermo XXI. De Diversis Capitulis Undecimus. Seu Oratio B. Gaudentii episcopi de vita et obitu B. Philastrii episcopi praedecessoris sui.

 Admonitio In Sequentem Rhythmum.

 Admonitio In Sequentem Rhythmum.

 Ad Laudem Beati Filastrii Episcopi Carmen Saphicum Pentametrum.

 Ad Laudem Beati Filastrii Episcopi Carmen Saphicum Pentametrum.

 Anno Domini Ccccxx. Sanctus Aurelius Episcopus Carthaginensis.

 Anno Domini Ccccxx. Sanctus Aurelius Episcopus Carthaginensis.

 Prolegomena. (Biblioth. Vet. Patr. Galland. tom. VIII.)

 Prolegomena. (Biblioth. Vet. Patr. Galland. tom. VIII.)

 Sancti Aurelii Carthaginensis Episcopi Epistola Ad Omnes Episcopos Per Byzacenam Et Arzugytanam Provinciam Constitutos. (Indidem pag. 129)

 Sancti Aurelii Carthaginensis Episcopi Epistola Ad Omnes Episcopos Per Byzacenam Et Arzugytanam Provinciam Constitutos. (Indidem pag. 129)

 Synodica Aurelii Carthaginensis Episcopi. Ex libello synodico, apud Labb. Concil. tom. II, col. 1184.

 Synodica Aurelii Carthaginensis Episcopi. Ex libello synodico, apud Labb. Concil. tom. II, col. 1184.

 Appendix.

 Appendix.

 Monitum In Epistolam Sequentem.

 Monitum In Epistolam Sequentem.

 Epistola Aurelii Damaso Papae.

 Epistola Aurelii Damaso Papae.

 Anno Domini Ccccxx. Bachiarius Monachus.

 Anno Domini Ccccxx. Bachiarius Monachus.

 Prolegomena.

 Prolegomena.

 Bachiarii Fides.

 Bachiarii Fides.

 Bachiarii Ad Januarium Liber De Reparatione Lapsi

 Bachiarii Ad Januarium Liber De Reparatione Lapsi

 Anno Domini Ccccxx. Zacchaeus Christianus Et Evagrius Monachus.

 Anno Domini Ccccxx. Zacchaeus Christianus Et Evagrius Monachus.

 Prolegomena .

 Prolegomena .

 Consultationum Zacchaei Christiani Et Apollonii Philosophi Libri Tres.

 Consultationum Zacchaei Christiani Et Apollonii Philosophi Libri Tres.

 Liber Primus.

 Praefatio.

 Caput I. Si Christus Deus et homo esse possit.

 Caput II. Quomodo idem Christus sit Dei Filius.

 Caput III. Ne sine causa sit haec colluctatio.

 Caput IV. Si de Christo aliquid poetae dicant.

 Caput V. Non solum de dictis poeticis, sed de praesentibus miraculis.

 Caput VI. Ut quid ad rationem dandam de daemoniis dicatur.

 Caput VII. Quae necessitas Deo fuit descendendi ad terras.

 Caput VIII. Quare incorruptibilem hominem Deus suscepit.

 Caput IX. Quare Deus ex femina nascatur.

 Caput X Quomodo fragilitatem humanam evasit ex Virgine natus.

 Caput XI. Quomodo per aetates diversas Deus creverit.

 Caput XII. De virtutibus Christi.

 Caput XIII. Si Christus alios suscitavit, quomodo morte non caruit.

 Caput XIV. Qui sit diabolus, vel quod peccatum hominis.

 Caput XV. Si Deus impassibilis est, quare irascitur et vindicat.

 Caput XVI. Quomodo post diluvium homines sint creati.

 Caput XVII. Unde origo Judaeorum.

 Caput XVIII. Quare post egressionem Aegypti in eremo ducti sunt, vel cur Lex data sit.

 Caput XIX. Si Lex plus attulit hominibus quam natura.

 Caput XX. Quare salus hominum tam tarde advenerit.

 Caput XXI. Si praefinita consummatio sit, an ordo exhibeat finem.

 Caput XXII. Si corpora reformentur in resurrectionem.

 Caput XXIII. De neglectis et a bestiis devoratis.

 Caput XXIV. Quomodo moles coeli aut facta sit aut fine praetereat.

 Caput XXV. Si mundus reparetur in melius.

 Caput XXVI. Cur frustra adorentur idola, si in templis donant responsa.

 Caput XXVII. Si Deus solus debetur honorari, quare et homines honorantur, et imagines sculpuntur in vasis Dei.

 Caput XXVIII. Quare Christiani fatum non credunt.

 Caput XXIX. Quare Christiani fatum non credunt.

 Caput XXX. Si diabolus in occultis nocet, quomodo potest in cursibus lunae vel siderum cum sint in praesenti nocere.

 Caput XXXI. Qui sint daemones, et a quo diabolus.

 Caput XXXII. Cur praescius futurorum Deus fecerit diabolum, qui futurus esset hominibus inimicus.

 Caput XXXIII. Si peccavit diabolus cum sociis, quare non statim interfectus est.

 Caput XXXIV. Quare Deus non angelum misit, qui aut hominem restitueret aut diabolum perderet.

 Caput XXXV. Cur iniqui florent et recti premuntur.

 Caput XXXVI. Si justus est Deus, quare infantes, malorum nescii, diversis malis afficiuntur.

 Caput XXXVII. Quae sit plenitudo legis, confessio credulitatis ad Deum.

 Caput XXXVIII.

 Liber Secundus.

 Praefatio.

 Caput I. Si sit tertia in religionis honore persona.

 Caput II. Si Spiritus sanctus Deus sit.

 Caput III. Si Scripturis sanctis possit firmari haec elocutio.

 Caput IV. Quid Judaeis respondendum sit.

 Caput V. Si et in aliis seducantur Judaei, praeter id quod Dei Filium non credunt.

 Caput VI. Si Dominicae passionis sacramenta prophetarum oraculis sunt praedicta.

 Caput VII. Cur antiquae legis portio sit recisa, vel quae volumina observantiam justitiae tradiderint

 Caput VIII. Quae sit Judaeis in circumcisione justitia.

 Caput IX. Cur patriarchis licuit habere in conjugio plures.

 Caput X. Quae gentium offensae cur Judaeis, quibus prius Lex data est, abjectis, gentes quotidie amplectitur Deus, edocet.

 Caput XI. Quae haereticorum genera vel errores.

 Caput XII. Contra Manichaeos, qui duos dicunt esse Dei filios.

 Caput XIII. Contra Marcionitas et Photinianos, quorum unus Dei Filium fuisse corporalem refutat, alius pro tempore fuisse corporeum, perpetuum esse no

 Caput XIV. Contra Sabellianos, qui Spiritum sanctum negant Deum, credendum donum potius quam donatorem.

 Caput XV. Contra Patripassianos, qui Patrem passum esse existimant.

 Caput XVI. Contra Arianos, qui Filium et Sanctum Spiritum esse minores Patre dicunt.

 Caput XVII. Contra Novatianos, qui unitatem dissentiunt, et semel lapsum restaurari posse non credunt.

 Caput XVIII. Quae Novatianis respondenda sint.

 Caput XIX. Quae sit mysteriorum divinorum integra plenitudo.

 Caput XX. Confessio ad Deum.

 Liber Tertius.

 Praefatio.

 Caput I. Quae opportuna vivendi forma.

 Caput II. Quae sit sublimioris vitae regula conservanda.

 Caput III. Quae instituta monachorum vel quare a multis odio habeantur.

 Caput IV. Si fideles monachi a Dei praecepto haec gerant.

 Caput V. Ex quibus Scripturis continentia vel virginitas praedicentur vel si praeceptum est ut conjugia pro Dei amore separentur.

 Caput VI. Quae consuetudo psallendi orandique sit, vel unde monachis haec praecepta venerunt.

 Caput VII. Si Antichristus veniet, aut quo mundus fine claudatur.

 Caput VIII. Quando veniet, vel quae longinquitas regni ejus.

 Caput IX. Quibus Scripturis sit resurrectio repromissa.

 Caput X. Oratio ad Deum

 Altercatio Inter Theophilum Christianum Et Simonem Judaeum, Evagrio Auctore. (Ex. ms. codice Vindocinensi, Biblioth. Galland. tom. IX.)

 Altercatio Inter Theophilum Christianum Et Simonem Judaeum, Evagrio Auctore. (Ex. ms. codice Vindocinensi, Biblioth. Galland. tom. IX.)

 Evagrii Monachi Sententiae. (Cod. Regular. Luc. Holsten. tom. VI.)

 Evagrii Monachi Sententiae. (Cod. Regular. Luc. Holsten. tom. VI.)

 I. Ad Eos Qui In Coenobiis Et Xenodochiis Habitant Fratres.

 II. Ad Virgines.

 Index Rerum Quae Continentur In Operibus S. Chromatii, Simul Ac In Prolegomenis Et Commentariis Ad Haec Opera Pertinentibus, a col. hujus tomi 247 usq

 Index Rerum Quae Continentur In Operibus S. Chromatii, Simul Ac In Prolegomenis Et Commentariis Ad Haec Opera Pertinentibus, a col. hujus tomi 247 usq

 Index Rerum Et Verborum Quae In Operibus S. Gaudentii Continentur, A col. hujus tomi 791 usque ad 1006.

 Index Rerum Et Verborum Quae In Operibus S. Gaudentii Continentur, A col. hujus tomi 791 usque ad 1006.

 Ordo Rerum Quae In Hoc Tomo Continentur.

 Ordo Rerum Quae In Hoc Tomo Continentur.

 S. Phoebadius

 S. Anastasius I Papa.

 Faustus Manichaeus.

 Sulpicius Severus.

 Secundinus Manichaeus.

 S. Chromatius.

 Appendix Ad S. Chromatium.

 S. Victricius Rothomagensis.

 Pammachius Et Oceanus

 S. Innocentius I Papa.

 S. Zosimus Papa.

 Paulinus Mediolanensis.

 Severus Majoricensis.

 S. Bonifacius I Papa.

 S. Gaudentius.

 S. Aurelius Carthaginensis.

 Bachiarius Monachus.

 Zacchaeus Christianus Et Evagrius Monachus.

Prolegomena .

1061D 1. Vetustissimos esse Dialogorum libros qui Zacchaei nomen praeferunt, ex antiquitate mss. codicum, immo ex ipsa librorum lectione constat. Certam porro auctoris aetatem praefigere operosum adeo ac difficile nobis visum est, ut post accuratam 1062D diligentemque discussionem, post consultos a nobis viros doctissimos, nihil exploratum hactenus occurrerit. Enimvero tam studiose et quasi composito nomen suum dissimulasse videtur auctor iste, ut fictitia tantum nomina Zacchaei et Apollonii affixerit 1063A Dialogis suis: et profiteatur licet se ex superiorum Patrum monumentis suam hausisse doctrinam, unius tamen nec nomen apponit, nec scripti genus indicat. Proinde nonnullas dumtaxat conjecturas hic tibi, lector erudite, exhibere cogimur.

2. Professio Zacchaei nostri non perinde obscura ac ejus aetas: nam cum teste Cassiano , monastici ritus non nisi ab expertis tradi queant; ex his quae scribit toto fere libro tertio colligitur, eum in monastice meruisse: quod et ipse alicubi significavit. Hinc aetas illius forsitan definiri possit. Cum etenim sexto circiter saeculo regulam sancti patris Benedicti omnes prope monachi in occidente sint amplexati, si noster Zacchaeus ad haec usque tempora superstes fuisset, eadem lege qua ex sanctis 1063B Patribus fidei dogmata, ex sancti Benedicti regula monasticum institutionem fuisset mutuatus: quod tamen eum non praestitisse, facta collatione liquido comperimus. Sed neque eum ante saeculi quinti initium huic operi manum admovisse, non obscura suadent argumenta. Ante illud aevi non prostabant in Europa ubi ille tum temporis versabatur, illustria numerosaque Patrum volumina ad quae suum Apollonium missitaret velut ad fontes, e quibus totam hanc catechesim hausisset: neque ante illud tempus ea de quibus agit libro secundo contra Arianos, Photinianos aliosque hujusmodi tenebriones, erant ita diserte a patribus Latinis explicata, ut sine taedio refricari non possent: quod ipse habet . Quae sic constituta inducunt animum, ut quinto saeculo 1063C Dialogi natalem ascribamus.

3. Id suadet etiam quod Zacchaeus ipse haereticos solum Manichaeos, Marcionitas, Photinianos, Sabellianos, Patripassianos, Arianos ac Novatianos, qui sua tempestate amplius fremebant vigebantque, perstringat. At de Pelagii ejusque sectatorum haeresi, quae procedente saeculo quinto maximam orbis partem infecit, ne verbum quidem; cum pluribus in locis, libri potissimum II, cap. 11, sese dabat occasio. Observandum hic interim, auctorem nostrum hallucinatum vel amanuensium inscitia subreptum fuisse in descriptione Sabellianae haeresis, quippe, quae Macedonii est, ascribit Sabellio. Accedit, quod omnia signa quibus Antichristi adventum instare auguratur , cum hisce nostris conjecturis 1063D quadrant ex amussi. Illud enim ipsum tempus est, quo ingentia barborarum examina in Africam atque Europam effusa, Galliam, Hispaniam, Italiam ac ipsam imperii arcem Romam devastarunt; dum interim in oriente regia Constantinopolis ac pleraeque civitates Palaestinae horrendo terrae motu quaterentur; fame denique ac peste homines afflictarentur. Vide sis Orosium , Zosimum , Sozomenum , 1064A sanctum Hieronymum , Lucam Tudensem in Chronico et Marcellinum comitem . Favent insuper quae de institutis coenobitarum in urbibus degentium, deque sacra hymnodia fuse narrat . Quippe ante annum 400 pauca admodum, immo forte nulla coenobia in Europaeis urbibus visebantur. Quod vero ad cantum attinet, illum in ecclesiam a beato Ambrosio quinto saeculo appetente invectum non obscure scribit Augustinus . Postremo stylus plerumque turgens ac lacertosus, sententiae saeculi hujusce scriptoribus familiares non semel usurpatae; mathematicorum ac haereseon in quas tunc patres stylum stringebant, perspicua confutatio; supplicationum quibus pluviae arcerentur non praetermittenda commemoratio, aliaque hujuscemodi complura, conjecturas 1064B nostras satis superque confirmare videntur. Hactenus itaque conjecturas, non nostras tantummodo, sed et virorum clarissimorum indigitavimus, nempe: Sebastiani Le Nain D. de Tillemont, Caroli du Fresne D. du Cange, Joannis Baptistae le Cottelier, Rr. Pp. Joannis Garnier S. J. ac Paschasii Quesnel Congregationis Oratorii Domini Jesu presbytorum, et nostri praesertim Francisci Delfau.

4. Erit forsan et emunctioris naris criticus, qui non nihil momenti ad haec argumenta accedere putet ex his quae scribit auctor , aetate sua scilicet dominicae mortis indicia felicis sepulcri exuvias continuisse: quibus exuviis credat significari sindonem illam qua sacrum Christi corpus obvolutum est; quam ineunte quinto saeculo Eudocia Constantinopolim 1064C asportaverat, quamque teste Gualterio (penes quem hujus rei fides sit) anno 439 Theodosius II Vesuntionem summa solemnitate transmisit. Erit praeterea qui conjecturam capiat temporis quo vivebat auctor noster, ex eo quod alicubi y , non quidem cultum omnem, sed incautum, ut ait, obsequium imaginibus imperatorum a populo exhibitum reprehendit. Quippe desinente saeculo quarto vigebat ritus ille, ut pictae aut fictae augustorum imagines solemni pompa circumferrentur, ac publicis vulgi acclamationibus exciperentur. Verum non raro cultus ille in superstionem cedebat ex impotentia vulgi, qui affectibus suis, sicubi adulatio aut laetitiae publicae ostentatio movet, moderari nequit. Hoc etiam locus nonnumquam faciebat. Si quidem non 1064D tantum in profanis, sed in sacris quoque locis exponebantur imagines illae, sicut Eudociae statuta Constantinopoli prope basilicam erecta, quae Joanni Chrysostomo justi zeli simul et invidiae causa fuit. Quo respexisse videtur Zacchaeus, cum infit, sacerdotes ejusmodi consuetudinem incautioris obsequii prohibere. Ut enim patres censuere colendas esse imperatorum imagines, ita semper immoderatum 1065A improbavere cultum qui ad religionem, immo ad superstitionem, accedere videbatur. Quin etiam imperatores quibus pietas cordi erat, non tulere effusam libidinem in colendis iconibus suis. Praeclara est eam in rem lex Theodosii imperatoris, quam huc ascribam ad id loci illustrandum : Si quando nostrae statuae vel imagines eriguntur, seu diebus, ut adsolet, festis, sive communibus, adsit judex sine adorationis ambitioso fastigio, ut ornamentum diei vel loco et nostrae recordationi sui probet accessisse praesentiam. Ludis quoque simulacra proposita tantum in animis concurrentum mentisque secretis nostrum numen et laudes vigere demonstrent: excedens cultura hominum dignitatem superno Numini reservetur. Eodem spiritu animatus Honorius, paternae pietatis imitator, 1065B arguit Arcadium fratrem, quod non solum Constantinopoli Eudociae augustae colenda populo statua exponeretur, sed et per provincias velut fabulosae Cybeles simulacrum circumferretur. Caeterum frustra quis hunc Zacchaei locum detorqueret in venerationem sanctarum imaginum: quandoquidem Ecclesia, quae pium earum cultum praedicat, rejicit immodicum ac superstitiosum, uti Zacchaeus, imperatorum.

5. «At enim conjecturis nostris obstare videtur, quod Zacchaeus nihil de Apollinaristis, Donatistis, Priscillianistis Pelagianisve scribat. Sed hanc objectionem ipse praevertit, contestatus se non omnes istiusmodi pestes suscepisse recensendas: tametsi dici posset saeculo ineunte quinto Pelagii ac Nestorii 1065C dogmata non statim sic exserte proscripta, ut jam tum exstarent illustria volumina e quibus more suo catholicam erueret doctrinam. Quod iterum singularem hominis modestiam arguit, et assertas de illius aetate conjecturas confirmat. Caeterum fortissimus ille religionis athleta non modo priorum temporum, sed etiam aevi nostri haereticos compressit, eosque suis coloribus ad vivum expressisse visus est . Illi namque ipsi, ait, qui traditionem apostolicam relinquentes, magistros perfidiae secuti sunt, nomen religionis mutavere cum sensu. Idem auctor Petrum non solum Ecclesiae fundamentum esse dicit ; verum etiam in ejus personam potestatem omnium convenire sacerdotum, contra quam sentiunt novatores, affirmat. Rursus potestatem absolvendi a peccatis 1065D sacerdotibus a Christo factam, adversus Novatianos eleganter fortiterque vindicat . Apollonius jam Christianae militiae ascriptus, Ecclesiae sacrificium et realem Christi in Eucharistia praesentiam confitetur . Pro obsoletis pecudum atque alitum victimis, 1066A coeleste fidelium munus pura oblatione celebrari commemorat . Liberum arbitrium sartum atque integrum passim propugnat. Sacrarum reliquiarum virtuti illustre testimonium reddit , dum ea quae sanctos fecisse legimus vivos, etiam ante defunctorum cineres fieri testis oculatus affirmat. Monasticen quam Lutherus ut inventum diaboli exagitat, ut Dei Opt. Max. opus singulare commendat . Denique Spiritum sanctum a Patre ac Filio esse tradit , quod me judice idem est, atque a Patre Filioque procedere.

6. «Quamquam, uti nihil ab omni parte beatum, non desunt in hoc auctore aliquot naevi, queis, ut ei auctoritas undequaque constet, benignas, ut par est, interpretationes adhibebit lector eruditus qui 1066B eum volet excusatum. Nos interim cautiones opponimus nonnullas, ne simpliciores alicubi temere offendant. In primis videtur non nihil Pelagianae fuliginis (quae erat illius saeculi labes) contraxisse, quo forsitan effectum est, ut a Pelagianis Nestorianisque qui ex his originem duxere, perstringendis abstinuerit. Incarnationis causa est, inquit , vel servandi humani generis vel reparandi. Et statim hanc reparationem in lege atque exemplo constituere videtur. Praematuras infantum mortes in elementorum inaequalitatem aut in parentum scelera, non in originalem noxam refundit , quo Deum injustum non esse demonstret; subditque cum eis benignius agi, ne ex improbis geniti, similes quandoque efficiantur auctoribus: ubi peccatum originale 1066C in pravo parentum exemplo fere statuit. Nusquam vero gratiae Salvatoris meminit, quem ut meritorum dumtaxat arbitrum habet . Denique totam legis necessitatem in voluntate nostra sitam esse opinatur . Hanc porro labem absterget catholicus lector eadem spongia, qua sanctus Augustinus eam a Patribus Graecis amovit: quod videlicet nondum hujusmodi dogmata ab Ecclesia exserte explicata essent: tametsi nihil est hac excusatione opus, cum ipse et peccatum originale et gratiae Christi necessitatem, quantum satis erat ante pleniorem definitionem, insinuarit. Haec fuit, inquit , assumendi hominem praecipua ratio vel voluntas, ut peccatum ab homine contractum, per hominem tolleretur. Et alibi : Nullum sine lavacro aquae spiritalis 1066D posse salvari. Rursus : Generali exemptus ruina, in spem quam amiseras repararis. Item gratiae Redemptoris eleganter adstipulatur : Deinde : Ille tantum, ait, efficiendi substantiam praestet, qui magna cupere se donante permisit. Denique : Conferre 1067A non abnuat, quae praestitit velle. Ad haec ait justificari per fidem, eo nempe sensu quo beatus Paulus id scripsit de fide quae per charitatem operatur: alioquin etsi habuero omnem fidem, nihil mihi prodest. Praeterea dum ista docet , sufficiat canonicis inhaerere scripturis, non exauctorat traditiones quas inibi astruit, easque ab heterodoxis praetermissas conqueritur. Alibi Angelis poenitentiae tempus indultum existimat, forsan non e Scholae sensu: nisi per tempus illud intelligatur spatium, quod peccatum inter et poenam intercessit.

7. «Cujas fuerit Zacchaeus, inquiris forsitan lector? Nae nobis quid asseramus, ut ingenue fateamur, haud venit in mentem. Quidam rerum antiquarum exploratores curiosi eum vel Gallum vel Italum 1067B autumant. Si tamen conjecturae indulgere liceat, Africanum dicam Zacchaeum ob styli affinitatem cum Africae scriptoribus, qui illo aevo vel paulo ante scriptitabant.

«Superest nunc, ut a me noveris, lector, qua ex bibliotheca suppeditati sint codices mss. unde Zacchaei opus exscribendum curavimus. Cum vv. cc. Carolus du Fresne D. du Cange et Joannes Baptista le Cottelier, uterque eruditissimus, lustrarent inviserentque mss. codices celebris bibliothecae Thuaneae, occurrere bini mss. Zacchaei Christiani et Apolonii philosophi Dialogorum libri tres: volvunt illos et revolvunt, ac tandem discussos utcumque, judicant luce dignos. Expetunt pro me nesciente binos mss. a doctissimo bibliothecario Josepho Quesnel; 1067C qui cum mihi sit amicitia conjunctissimus et compertae humanitatis in omnes, benigne utrumque commodavit. Ad me statim detulerunt viri amicissimi, obtuleruntque thesaurum huc usque absconditum atque invisum, quem volupe admodum suscepi ac pollicitus sum in lucem proferre.

8. «Verum enimvero dum illos codices legere atque examinare sum aggressus, haesi in ipso principio: nempe deerat titulus in posteriori, prae se tamen octingentos annos praeferente: prima pagina prope oblitterata erat; verba totius operis idemtidem inversa, ac syllabae inconcinne divulsae et compositae. In altero autem codice manu paulo antiquiore exarato titulus exstabat quidem, sed characteres visum passim fugiebant, velut et in toto 1067D volumine, utpote pluvia et carie labefactato ac putrefacto: deinde non solum est labefactatus iste codex, sed tam oscitanter et imperite exaratus ab inscio quodam, ut subinde textus ordo pervertatur: puta in libro primo; atque ut in uno eodemque capite promiscue ex libro II multa invexit, ita et in libro II et in III pariter contextus seriem perturbavit, ac sensum immutavit. Cum autem anxius haererem, et nulla in tanto labyrintho sese offerret via qua ex eo emergere valerem; v. c. Dn. Faure doctor 1068A Sorbonicus, rerum antiquarum peritissimus, se in bibliotheca sancti Arnulfi Metensis patrum congregationis sanctorum Vitoni et Hidulphi deprehendisse Zacchaei Dialogos mihi significavit. Ea de re actutum scripsi ad R. P. domnum Petrum Descrochets ejusdem congregationis pereruditum presbyterum ac subpriorem Sancti Arnulfi. Ipse, ut est singulari comitate praeditus, nulla interposita mora benevole codicem eleganter ab anno circa sexcentesimo conscriptum transmisit. At, mirum! codex ille easdem inversiones sive repetitiones ac antiquior Thuaneus continet. Adjumento nihilominus, fateor, mihi fuit permaximo: siquidem ex eo pluribus in locis nodos qui remanserant, resolvi, naevos extersi. Atque ut dicam quod sentio, par est 1068B credere Arnulfinum codicem ex praefato Thuaneae bibliothecae antiquiori transcriptum, jurisque olim fuisse abbatiae sancti Arnulfi Metensis. Suppetias nonnulli ex nostris tulere, non diffitemur, ad conferendum ingenti labore apographum quo in hac usi sumus editione, cum codicibus mss. atque ad elucidandas tenebras quae saepiuscule animum obvolvebant: e nostris etiam D. Gabriel Gerberon et D. Joannes Mabillon praesto fuere.»

9. «Hactenus Acherius, cujus labori haud parum esset detractum, si Altercationem Theophili Christiani et Simonis Judaei, quam R. P. Dn. Edmundus Martene tomo V Anecdotorum edidit, videre potuisset. Cum enim illius Altercationis auctor sit Evagrius qui circa annum 420 scribebat, ut discimus e 1068C Gennadio et e Marcellino comite ad annum 423, quin idem has Consultationes scripserit dubitari vix posse, non immerito arbitratus est vir quem supra nominavi doctissimus.

«Alia sunt quae lectorem moneri operae pretium ducimus. Nam quod ait Acherius, felicis sepulcri exuvias forte intelligi Sindonem illam qua sacrum Christi corpus involutum est, omnino est, ut mihi quidem videtur, improbabile. Satis enim constat, Sindonem illam non ab Eudocia, Arcadii uxore, ineunte saeculo V, sed a Theodosii junioris conjuge Aelia Eudoxia, non ante annum 440 Constantinopolim esse asportatam. Hanc scilicet Hierosolymam urbem adiisse omnes sciunt: illam vero in Palaestina versatam esse qui scripserit, neminem novi. Porro 1068D hae Consultationes prius scriptae erant, quam Eudoxiam duxisset Theodosius junior.

«Quod ab eodem additum est de processione Spiritus a Patre et Filio, minus etiam est accuratum: nam in iis locis quae indicat, hoc est, capp. 2 et 3 libri II, ne una quidem vocula est, quae ad eam quaestionem referri ullatenus possit. Quod si de cap. 19 cogitavit, in quo antea legebatur, Est et Spiritus sanctus a Patre simul ac Filio; id primum lectorem scire volumus, expunctam a nobis vocem 1069A simul, et in ejus locum ex fide optimi codicis restitutam vocem similiter, quae sententiam omnino mutet, ut in notis videre est: deinde quantumvis servetur vocula simul, non liquere Zacchaeum sive Evagrium de processione Spiritus sancti idem sensisse, quod nunc omnes Latini: nam fuisse olim qui Spiritum sanctum esse et Patris et Filii, immo esse et a Patre et a Filio faterentur, nec tamen vellent scribi eumdem a Patre et Filio procedere, constat vel ex Anselmi Havelb. Dialogorum lib. II, cap. 17.

«Superest ut moneamus Acherio, cum has Consultationes ederet, nondum factam fuisse copiam ms. codicis sancti Martialis Lemovicensis, ante annum 1010 jussu Ademari Cabanensis exarati, e quo 1069B deinde varias lectiones excerptas edidit ad calcem tomi XIII Spicilegii. Eas non mediocri nobis adjumento fuisse ad emendandum contextum libenter agnoscimus; sed ita, ut multo plures e codice monasterii Vindocinensis excerptae sint a Dn. Martene, qui eas edi curavit ad calcem tomi V Anecdotorum.» Hactenus Dn. de la Barre.

10. Jam vero ne prorsus ἀσύμβολοι huc accessisse videamur, paucula nonnulla conferre libet. Et primum quidem, ad auctoris aetatem quod attinet, excutienda occurrit Fabricii opinio , qui aliter ac caeteri ea de re sentiendum censuit. Nimirum ejusmodi Zacchaei verbis in medium adductis , Regnis insuper regna confligunt, et insuspicabiles sceptris justarum sedium Augustos depellunt; ipsum haec scribentem 1069C non obscure tangere putat, quae ab Odoacro Herulorum rege gesta sunt anno Christi 470. Eadem alibi repetit . Signasset ille saltem anno 476. Verum hoc misso, non est demum cur ad illius barba rorum ducis tempora confugiamus, quo auctoris verbis veritas constet. Quidni enim respexerit personatus Zacchaeus ad Radagaisi atque in primis Alarici crebras in Italiam irruptiones, quae ineunte saeculo V acciderunt? Tunc enim Occidentale imperium misere divexatum, ipsamque Urbem captam ac diremptam fuisse novimus. Quae quidem vulgo satis comperta, tabulis non indigent quibus comprobentur.

11. Illud praeterea ingerimus, Zacchaei Consultationum libris tribus addidisse nos aliud opusculum, 1069D quod eidem scriptori jure tributum agnoscunt cum caeteris superius relatis Wolfius atque Fabricius . Inscribitur autem: Altercatio inter Theophilum Christianum et Simonem Judaeum. Illud vero edidere Martenius et Durandus vv. cll. , qui de eo erudite sic edisserunt: «Hoc opus sua antiquitate merito venerandum nobis suppeditavit vetus codex ms. monasterii Vindocinensis, in quo tribus Altercationum 1070A seu Consultationum Zacchaei Christiani et Apollonii philosophi libris immediate subjicitur tamquam quartus Altercationum liber; adeo ut ejusdem auctoris fetus esse videatur: qui postquam sub nomine Zacchaei Christiani tribus libris confutavit philosophos, singulari opere aggressus est Judaeos sub nomine Theophili. Et sane id persuadere possunt tres praesertim conjecturae. Primo enim idem in utroque opere titulus: quippe Consultationum Zacchaei Christiani et Appollonii philosophi libri tres, in codice Lemovicensi sancti Martialis et in Vindocinensi Altercationis titulo donantur. Et quidem in Lemovicensi hoc modo: Altercatio Apollonii philosophi cum Zacchaeo Christiano. In Vindocinensi vero ita: Incipiunt capitula libri Altercationum primi. Immo 1070B in aliis etiam codicibus quibus usus est noster Acherius, cum eos Spicilegii tom. X in lucem emisit: nam in libri primi calce haec leguntur: Finit liber altercationis Zacchaei Christiani et Apollonii philosophi. Et in fine libri tertii: Explicit Zacchaei et Apollonii Altercatio.

Secundo eadem in utroque etiam opere scribendi ratio; nimirum ad modum dialogi seu disputationis, in qua gentilis vel Judaeus objectiones et difficultates suas proponit; quas ita explicat ac solvit Christianus, ut tandem persuadeat et vincat.

Tertio stylus pariter ubique idem, nimirum turgens et lacertosus, ut utrasque Altercationes conferenti manifestum esse poterit. Porro cum Consultationum Zacchaei Christiani libros saeculo V saltem 1070C ineunte scriptos fuisse optime probet Acherius in praefatione ad Spicilegii tomum X, quodnam sit de tempore Altercationis Theophili Christiani et Simonis Judaei ferendum judicium, facile advertent eruditi lectores. Certe antiquissimam esse demonstrat vel ipsa Scripturae versio qua auctor usus est, primis Ecclesiae scriptoribus familiaris. Hinc conjicies, quanto ab omnibus habenda sit in pretio.

Haec ubi scripseram, deprehendi apud Gennadium, auctorem hujusce Altercationis esse Evagrium qui circa annum 400 floruit. Sic enim ille : « Evagrius alter scripsit Altercationem Simonis Judaei et Theophili Christiani, quae omnibus nota est. Cui succinit Marcellinus comes his verbis : Evagrius 1070D scripsit Altercationem Judaei Simonis et Theophili Christiani, quae pene omnibus nota est. Quem quidem Evagrium utriusque Altercationis auctorem fuisse mecum conjecerat etiam vir clarissimus Sebastianus de Tillemont. Caeterum quam hic damus, Altercatio visebatur olim in Centulensi monasterio, ut constat ex recensione librorum ejusdem coenobii tempore Ludovici Pii, quam refert Hariulfus in 1071A chronico Centulensi, Spicilegii tomo IV.» Hactenus vir eruditus.

12. Verum antequam hinc recedamus, illud quoque animad vertere libet, quod quidem apud Zacagnium inter notas ad Archelai disputationem cum Manete observasse nobis succurrit. Locum scilicet explanans v. c. in quo episcopus ille Carcharensis tradit imaginariam legem Moysen tradidisse, haec inter alia scribit : «Utitur et hac voce Evagrii monachi vetus interpres in disputatione Theophili episcopi Alexandrini cum Simone Judaeo cap. 13, ubi sabbata imaginariam requiem vocat septimae illius diei, in qua Deum mundi creatione absoluta requievisse pagina sacra testatur.» Evagrii locum quem respicit Zacagnius, prout exstat in nostro 1071B edito, sic se habet : Edocta mala sabbata, inquit, scilicet Imaginaria requies septimi diei tradita fuit, etc. His positis, aliud enimvero agebat vir eruditus, 1072A dum illa scriberet quae modo ex eo retulimus. Multa enim in illa annotatione peccasse deprehenditur. Et primum quidem Evagrium nostrum confundit cum Evagrio notissimo illo Pontico, cujus scripta omnia quae superant, alibi edidimus : quem tamen errorem facili negotio vitasset, si Gennadium adiisset qui utrumque probe distinguit . Deinde veterem nostri scriptoris interpretem effingit, perinde ac si Graece ille scripsisset, qui Latinus fuisse agnoscitur. Denique, quod rei caput est, disputationis cum Simone Judaeo auctorem statuit Theophilum episcopum Alexandrinum; adeo ut censuisse videatur cum Judaeo episcopum illum disputasse, cujus disputationem Evagrium suum deinceps litteris Graecis consignarit: cum contra noster 1072B Evagrius Altercationem illam inter Theophilum Christianum et Simonem Judaeum habitam fuisse confinxerit. At de his satis.

 

 

1071B