Caput XVIII.

I. Sub Rufini nomine duplex Libellus Fidei, superiori saeculo editus. II. Prior, continens XII. Anathematismos, Rufino nostro minime attribuendus, sed alteri. III. Multo minus posterior, Pelagiana labe infectus: septem Rufini recensentur. IV. Posterior Libellus Rufinum Palaestinum vel alium auctorem habet.

I. Quaestionem gravissimam, interque magni nominis criticos theologosque agitatam, adgredior, utrum Rufino Aquilejensi recte adscribatur, necne, duplex Libellus Fidei, praeterito saeculo ex antiquis codicibus Mss. in lucem eductus. In altero, qui est brevior, varii anathematismi contra varias haereses proferuntur. In altero, qui est fusior, Pelagianum virus expanditur. Hinc haereses omnes, iisdem libellis comprehensae, Rufino Aquilejensi, utriusque libelli credito auctori, nullo non genere contumeliarum adjudicatae. 0271D Absit, ut nostrum, qui usque ad exitum sanctissimis suae aetatis praesulibus, aliisque probatissimis viris catholicae communionis glutino adhaesit, quemque post obitum sancta mater Ecclesia pium et religiosum scriptorem agnovit, ad impias haereticorum partes unquam transfugisse credamus. Hoc, Deo dante, ostensurus, de breviore libello primum disserere instituo.

II. A. D. 1673. in Italia pariter et in Galliis prior idem libellus typographicis formis excusus est. Illum enim Henricus Noris lib. I. cap. III. Historiae Pelagianae, Patavii editae, et Jo. Garnerius inter opera Marii Mercatoris Luteciae vulgata tom. I. pag. 114. ex codicibus Vaticano et Bellovacensi, in quibus Rufino cuidam adscribitur, publica luce donarunt. Constat XII. Anathematismis adversus non unam, sed multas et varias haereses, plerasque ad Origenem potissimum referendas. Haec Norisium eo facile adduxerunt, 0272A ut libellum Rufini nostri esse crederet: qui errorum suspicionem, qua apud Anastasium pontificem laboraverat, Romam redux, hac formula Fidei coram Innocentio successore, ab se procul excusserit. Hinc idem Norisius provinciae suae et nostrae, quae una est, gratulatur, insignem Scriptorem Rufinum se omni tandem Origenianae haereseos labe purgasse. Norisii sententiam amplexus est Josephus Cardinalis Aguirrius in Commentariis ad Theologiam Sancti Anselmi tom. III. tract. VI. cap. LXVIII. disput. 111. sect. 5. §. 39. pag. 204. editionis Romanae. Sex viri summi ab adscititio Rufini nomine decepti sunt. Hoc prima libelli verba perspicue produnt: Propter venerationem Sanctorum locorum, Hierosolymam et Bethleem Venimus, et intelleximus plurimos fratres in nobis scandalizari, eo quod audierint nos multa haeretica, et quae contra Fidem Ecclesiae veniunt, profiteri. Itaque, Deo praesente, testamur, etc. Haec patefaciunt, non Romae, sed in locis Sanctis Hierosolymae, et Bethleem hanc professionem fidei prodiisse. Rufinus autem 0272B inde semel in Italiam reversus, nunquam illuc in loca Sancta remeavit, in Sicilia apud Messanam demortuus. Norisius paullo ante eamdem formulam ab se editam, id adnotavit: quae vel hoc uno ex capite Rufini esse non potest. Garnerius, vir opido perspicax et Ecclesiasticae rei peritissimus, qui quam multa doctrinae tum historicae, tum dogmaticae arcana libellus iste brevissimus contineat, peregregie explicavit, ex primis, quae protuli, verbis, constare ait, ubi sit editus ille Fidei Libellus, scilicet Hierosolymis, aut Bethleemi, quo confluebat infinita vis sive presbyterorum, sive monachorum. Eum ad pontificatum Siricii, sive A. D. 398. trahendum Garnerius non abnuit, dum in Palaestina de Origene quaestiones magna animorum contentione efferbuerunt, Epiphanio et Hieronymo ex una, Jo. Hierosolymitano et Rufino altera ex parte mutuo dissidentibus. Sed Bethleemiticus senex leviora non silens, amicitia soluta, hanc palinodiam Rufino auctori exprobrasset, si eam Bethleemi, ubi erat Hieronymus, aut in proxima urbe Sancta, 0272C cecinisset. Immo etiam Romae vulgata, ad manus Hieronymi advolasset, curantibus necessariis, qui alias Rufini totos libros ad eum mittere satagebant. Nec sane Hieronymus, decennium Rufino superstes, piis correcti presbyteri manibus postmodum insultasset, quod Norisius eum fecisse non diffitetur. Quare sine maxima Hieronymi injuria hi Anathematismi Rufino transcribi non possunt. Sed ab imperitis Librariis, quod Garnerius censet pag. 122. col. 2. ejus nomine insigniti, et epistolae Anastasii pontificis ad Jo. Hierosolymitanum, quam subsequuntur, et in qua Rufinus nominatur, adnexi, in Acta Marii Mercatoris, ubi Rufini alicujus fit mentio, irrepserunt. Cautius tamen atque sagacius a Rigberio Francogermano, seu Gabriele Gerberonio, et postmodum Stephano Baluzio actum est, qui ab suis Marii Operum editionibus perinde Anastasii epistolam, et Pseudo-Rufini Anathematismos, tanquam scriptiones omnino alienas, abesse voluerunt. Garnerius pag. 115. et 116. suspicatur 0272D hosce Anathematismos Rufino cuipiam, Hieronymi discipulo, non Aquilejensi, tribuendos, et nimirum, quem vir Sanctus in caussa Claudii ex Syria Romam et Mediolanum ab se missum scribit epist. XLI. alias LXVI. ad Rufinum Aquilejensem, et lib. III. Apologiae pag. 462. Immo vero ab ipsomet Hieronymo scripti sunt. Rem detexit vir de eccles asticis literis optime meritus Mabillonius in Museo Italico tom. I. pag. 218. ubi libellum antiquissimum characteribus Langobardicis se in Bibliotheca Bobiensi reperisse testatur, hoc lemmate inscriptum: Abbreviatio Fidei catholicae, exposita a Sancto Hieronymo, ut quidam in haeresim lapsi corrigerentur. Addit Mabillonius, hanc Bobiensem expositionem constare articulis seu Anathematismis XII. sub nomine Rufini editis a Garnerio inter opera Mercatoris, nimirum in Appendice I. ad priorem partem pag. 114. non vero ut ille ait memoriae lapsu, in Dissertatione X. quae in toto volumine 0273A nulla est. Quare libellus (qui potius, quam singularis unius hominis, errores suos ejurantis, palinodia, quaedam est generalis formula Fidei, ab Hieronymo scripta pro iis qui Origenismi postulabantur in communionem recipiendis) si ad Rufinum ullum aliquando pertinuit, is certe Aquilejensis non fuit, sed alius, et fortasse ille natione Syrus, qui haeresim de peccato originali Romam primus invexit, ut narrat Mercator in Commonitorio; quanquam confessio haec nihil continet, quod haeresi Pelagianae favere videatur. Garnerius, qui singulos ejus articulos egregie enucleavit, in omnibus Hieronymi doctrinam reperit, etiam in nonnullis, in quibus Ecclesia eum non sequitur, puta in parte illa primi articuli, in qua traditur, Christianos recte credentes, peccatores tamen, non aeterno, sed temporario supplicio damnandos. Itaque omnes Anathematismi in doctrinam Hieronymianae contrariam, non aeque tamen ab aliis Patribus proscriptam, intorquentur. Neque enim duodecimus in eos, qui dicunt, animas prius fuisse, quam natae 0273B sint, et non cum corpore a Deo quotidie fieri, ab Augustino fuisset admissus, quaestionem hanc velut incertam definire non auso. Hinc Garnerius pag. 116. recte ait, Confessionem hanc in nulla Ecclesia fuisse publicam, sed privatam potius, et alicujus sive clericorum coetus, sive monasterii, propriam, puta Bethleemitici, in quo Hieronymus morabatur. Ad haec anathematis nomen non ea notione in hac formula accipitur, qua vulgo accipi solet pro executione canonica, sed pro generali alia, seu pro damnatione dicti alicujus, quemadmodum acceptum fuit in Concilio Diospolitano, in quo anathemate percussum est stultiloquium. Adi Concilia Baluzii pag. 363. In omnibus libelli Anathematismis Origenes percellitur, ortaeque ex eo haereses Paulli Samosateni, Arii, Apollinarii, et Photini. Nulla damnatur, quam Hieronymus aliquando Origeni non objecerit. Codicis Bobiensis auctoritatem, alias per se satis validam, haec undequaque confirmant. Quo tempore confessio facta est, nempe, 0273C ex Garnerio, circa A. D. 394. quum nondum inter Hieronymum et Jo. Hierosolymitanum controversiae deferbuissent, plures aliae a variis hominibus fidei formulae prodierunt, prout quaestiones hinc inde ortae postulare videbantur. Sic Rufinus noster Apologiam suam ad Anastasium, et Explicationem Symboli ad Laurentium. Sic Nazianzenus Anathematismos contra Apollinaristas. Sic Theodorus Mopsuestenus, sic Coelestius et Pelagius, sic Julianus fecerunt. Ceterum omnes Anathematismi formulae Bobiensis Origeniana dogmata, quae Hieronymus aversabatur, potissimum feriunt: etiam illa, in quibus Ecclesia nihildum definierat, quale est de animarum origine, quas quotidie fieri decernitur articulo 12. Rufinus noster in Apologia ad Anastasium, Deo, inquit, teste, dico, quia usque ad praesens, certi aut definiti aliquid de ea quaestione non teneo. Rursus: Adhuc ignorare confiteor praeter hoc, quod manifeste tradit Ecclesia, Deum et animarum et corporum conditorem. Norisius sententiam a Hieronymo propugnatam, saeculo tandem XII. 0273D ita, ut nunc est, receptam fuisse animadvertit in Vindiciis Augustinianis cap. IV. § 3. ubi hac de re plenissime agit, et ex eo Natalis Alexander saeculo V. cap. IV. art. III. § 10. Aguirrius in Theologia Sancti Anselmi tom. III. cap. LXVIII. disput. 111. § 41. pag. 205. observat, in hoc libello nullam legi ejurationem erroris, quod non detur tradux peccati, ob quem Rufinus quidam pessime audierat apud Sanctum Augustinum, aliosque orthodoxos. At vel hoc virum egregium monere debuit, ne duos Rufinos in unum conflans, libellum Aquilejensi adjudicaret, qui Augustini amicissimus, peccati traducem nunquam negavit.

III. A breviori Pseudo-Rufini Libello Fidei ad fusiorem oratio nostra convertitur. Hunc primus omnium edidit Jacobus Sirmondus, propriis et alienis veterum scriptis publica luce donatis, peraeque celebris. Inscriptio libri est: Rufini presbyteri provinciae 0274A Palaestinae liber de Fide cum notis Jacobi Sirmondi. Parisiis apud Sebastianum Cramoisy 1650. in 8º. Garnerius postea rursus vulgavit inter opera Mercatoris Dissert. V. pag. 285. praetermissis tamen Sirmondi notis. Denique Jacobus de la Baune una cum notis inseruit pag. 274. tom. I. Operum Sirmondi Parisiis editorum typographia regia A. D. 1696. Opusculum in capita LXI. dispescitur apud Sirmondum, qui Graeco primum sermone scriptum existimavit. Garnerius ab Juliano Eclanensi episcopo, Pelagii haeresiarchae patrono, latine redditum censet. Eclanum in Hirpinis stetisse et nunc Fricentum seu Frequentum, Abellinensi episcopatui conjunctum dici opinatur Garnerius pag. 146. col. 2. Rectius tamen Holstenius in notis ad Cluverium pag. 273. Itinerarii Antoniniani distantiam XV milliarium retinens, Eclanum circa Mirabellam inter Fricentum et Beneventum collocat, ubi vestigia urbis maxima apparent. Dupinus, cujus indiligentiae non parva 0274B specimina passim offendimus, in tomo IV. Bibliothecae part. II. ait, Jo. Diaconum hunc libellum Rufino presbytero Aquilejensi tribuere. Id falsum est; nam Jo. Diaconus, qui in expositione M. S. Heptateuchi, Parisiis servata in coenobio Sancti Germani, bis libri hujus testimonio utitur, semel in Genesi, et rursus in Exodo, utrobique hunc titulum usurpavit: Ex libro de Fide Rufini. Ubi autem Rufinum audimus, non continuo Aquilejensem cogitare debemus. Plures enim Rufinos, Ecclesiasticos viros, forte etiam sibi invicem notos, uno et eodem tempore claruisse, perspicuis literarum documentis proditum est.

1. Sanctus Jo. Chrysostomus Rufino presbytero scribit epist. CXXVI. quem rogat, in Phoenicem proficisci, monachis opitulaturum, quos caesis superstites, Gentiles vulneribus affecerant.

2. Sanctus Nilus ad Rufinum, quem laudibus magnis exornat, varias epistolas scribit, praecipue XVII. et LIV. libri IV. Hunc, quem ἡσυχαστήν vocat Nilus, 0274C nempe solitarium et quietis amantem, exponente Petro Possino, Josephus Maria Suaresius in Indice operum Nili pag. 612. col. 2. eundem ac nostrum facit. Tillemontius tamen tom. XII. § 45. pag. 108. anachoretam aut reclusum, et in deserto et solitario loco viventem potius, quam monachum, ideoque a nostro diversum, existimat. Huic sententiae omnino adhaeremus.

3. Rufinus officio diaconus occurrit apud S. Augustinum epistola CXLIX. alias LIX. (Nunc Xxci.) ad Paulinum Nolanum, presbyteri nostri amicum.

4. Rufinum presbyterum ab his diversum, et cum Aquilejensi minime confundendum, ut alibi dixi et iterum dico, nobis suggerit Sanctus Hieronymus epist. XLII. alias LXVI. ad nostrum ex Oriente reducem scripta, in cujus fine sic legitur: Sanctum quoque presbyterum Rufinum, ob quandam caussam per Romam Mediolanum misimus, et oravimus, ut nostro animo vos (Rufinum Aquilejensem) videret. 0274D Hunc rursus lib. III. Apologiae pag. 462. semel iterumque commemorat: Volo tamen scire quae sint ista jacula venenata, quae post tergum vestrum nos jecisse conquereris. Vincentius, Paulinianus, Eusebius, Rufinus presbyteri: quorum Vincentius multo tempore ante vos Romam venit. Paulinianus et Eusebius post annum vestrae navigationis profecti sunt (A. D. 398.) Rufinus in caussa Claudii post biennium missus (A. D. 399.) omnes vel pro re familiari, vel pro periculo capitis alieni. Vincentius, Eusebius et Paulinianus pro re familiari in Italiam transfretarunt. Ergo Rufinus pro periculo capitis alieni Mediolanum properavit. Rufinus Aquilejensis suspicabatur Hieronymi artibus ad invidiam sibi apud Romanos conflandam missos. Quartum hunc Rufinum a Syro diversum nequaquam putamus.

5. Hieronymi epistola de Judicio Salomonis, et Sectione parvuli, quae nunc est tomo II. Operum (Nunc LXXIV.) pag. 616. constanter in omnibus 0275A codicibus Mss. inscripta est ad Rufinum presbyterum Domae: quem a superioribus diversum esse arbitramur.

6. Historiae Pelagianae scriptores sextum Rufinum, Sancto Prospero amicissimum memorant, qui ad eum eruditissimam scripsit epistolam de gratia Dei et libero hominis arbitrio. Exstat in tertia Appendice tomi X. Operum Sancti Augustini. Eum Gabriel Vasquez in Commentariis ad primam partem Sancti Thomae disput. XCI. cap. V. num. 74. spisso nimium errore pro Aquilejensi accepit, qui XX. ante annis in Sicilia occubuerat.

7. Postremo loco septimum Rufinum Aquilejensem nostrum locamus.

Ut de Rufini libello dicere pergam, Sirmondus in prologo ait, se in binis Corbejensibus Mss. notatum reperisse, non a Rufino, sed a Pelagio editum sub nomine Rufini. Ipse tamen utrumque levi negocio refelli arbitratur, proptereaquod nec Rufino Aquilejensi liber conveniat, qui Origenem velut impium et nefarium 0275B passim exagitat, nec Pelagio, cuj us primarium decretum evertit, Adam sive peccasset, sive non peccasset, mortem obiturum. Baunius in praefatione tomi I. Operum Sirmondi § 3. notat hunc libellum, saltem ea ex parte quae tangit peccatum originale, prope ad verbum exscriptum vi leri ex Juliani libello Fidei, quem ex codice Ms. Ecclesiae Veronensis Garnerius vulgavit. Demum quod ad libri aetatem attinet, Garnerius non modo ante Nestorii et Eutychetis tempora, sed etiam, ex Sirmondi sententia, ante Pelagii damnationem scriptum existimat, proptereaquod ibi nulla contentionum de Christi gratia mentio inseratur. Baunius Garnerii hac de re editam Dissertationem secundis curis auctam et praelo paratam exstare testatur.

Curatores postremae editionis operum Sancti Augustini in addendis ad tomum VIII quae exstant post Indices in fine tomi XI. de auctore hujus libelli, qui Rufino perperam datur, quaedam monuerunt, notari 0275C dignissima. Quare eorum summam huc transferam. Augustinus lib. XXXVIII. de Trinitate haec habet: Acute sane Quidam respondit haeretico, versutissime interroganti, utrum Deus Filium volens aut nolens genuerit, ut si diceret nolens, absurdissima Dei miseria sequeretur; si autem volens, continuo, quod intendebat, velut invicta ratione concluderet, non naturae esse Filium, sed voluntatis. At ille vigilantissime vicissim quaesivit ab eo, utrum Deus volens an nolens sit Deus. His Augustini verbis apprime conveniunt, quae Sirmondianus Rufini libellus de Fide habet capite LIII. pag. 315: Quum igitur nos interrogaverint, utrum Deus procreaverit Filium necne, et acceperint a nobis responsum: procreavit; statim adjiciunt interrogationem hujusmodi, quam Graeci dilemmatum vocant; invitus, an sponte? Hoc autem faciunt, ut, si dixerimus, invitus, mox adjiciant: quod si invitus procreavit Filium, quomodo non est impium de Deo hoc dicere, quod generationis necessitati subjungatur? Sin autem, sponte, dixerimus, illi rursus adjiciunt quod sibi libitum 0275D est: ergo si sponte procreavit, quasi voluntate procreatus, inter ipsum et omnia cetera, quae Dei pariter voluntate creata sunt, nulla penitus haberi discretio poterit. Et infra: Et nos contra interrogabimus eos simili modo interrogationis eorum, utrum sponte Deus bonus sit, an invitus? Nihil sane aptius et luculentius ad evincendum, in loco ex Augustino a me superius prolato, hunc libellum Sirmondianum indicari. Quis sit ejus auctor, non statim dicendum. In calce vetustissimi codicis Corbejensis, uncialibus literis scripto, haec subjiciuntur: Explicit Rufini presbyteri provinciae Palaestinae liber de Fide, translatus de Graeco in Latinum sermonem. Amen. Rufino presbytero adscribit Jo. Diaconus. Sirmondus tamen fatetur, inscriptionem vel ex hoc mentiri, quod Origenem, velut impium et nefarium, passim libri auctor exagitet. Praeterea, cui translatus de Graeco in Latinum sermonem videatur liber, in quo legas cap. LIII. 0276A interrogationem hujusmodi, quam Graeci dilemmatam vocant? Rursus cap. LV. figmentum suum, quod Graeci sophisma vocant? Ac demum cap. LX. de Sabellianis: Unum ac solum Deum Filium simul et Patrem per unam partem orationis pronunciare assolent, quasi Graece dicatur υἱοπάτωρ, Filiopatrem. Haec Latinum potius scriptorem sonant, sua sensa per Graecos explicare nitentem. Et quidem in codice Ms. Corbejensi lineis transversis prorsus jugulatur memorata inscriptio, cujus locum obtinet alia haec nota, a secunda, sed prope aequali manu adposita: Hucusque blasphemiae Pelagii haeretici contra fidem Catholicam, quas sub nomine Catholici falso titulo indidit. Praeterea in fronte totius operis exstat haec admonitio, literis Merovingicis ac pene fugientibus exarata: Hic liber, qui attitulatur Rufini, non te seducat, o pie lector, quia Pelagianus est, et blasphemiis Pelagianorum plenus. Simulans enim contra Arianos disputationem, venena suae haereseos inseruit. Unde hortor caritatem tuam, ut hunc blasphemum de vestro 0276B codice abscindatis: et pro eo librum Sancti Augustini de vera religione describite, ut quantitatem reparetis, hoc est, ut de voluminis magnitudine nihil decedat. At haec in ora ipsius libri adnotatur: Hic liber non Rufini, sed Pelagii haeretici, in quo contra fidem Catholicam multae continentur blasphemiae. Verum adversus tam antiquam totiesque repetitam viri docti observationem objicit Sirmondus, Pelagio librum non convenire, qui Adam, si mandatum Dei servasset, non moriturum fuisse approbet, adeoque primarium evertat Pelagii decretum, quo ille Adamum, sive peccasset, sive non peccasset, mortem obiturum fuisse contendebat. Gennadius tamen praedictis notisrum suffragatur in Catalogo, ubi ait cap. XLII. Pelagius antequam proderetur haereticus, scripsit libros tres de Fide Trinitatis. Gennadio pondus addit Jo. Diaconus, qui non unum librum de Fide, jam vulgatum, sed et secundum, qui non exstat, Rufini nomine citat. Sed et responsum, ex Gennadio, ad 0276C id, quod Sirmondus objicit, in promtu est. Nihil enim mirum, si haeresiarches ex Fide Catholica, in qua natus altusque fuerat, aliquid scripserit priusquam haeresim suam excogitaret. Ad Augustinum quod attinet, ab ejus ingenio prorsus alienum non erat, id non sine laude commemorare, quod haereticus bene senserat. Illius etiam nomen, si Pelagius ipse non prius latere voluisset, forsitan Augustinus non tacuisset. Ex dictis sequitur, falsum titulum, qui libellum de Fide Rufino adscribat, et notas, quae illum Pelagio vindicent, non temerarias, nec improbandam sententiam, qua in Augustini libro de Trinitate cap. XV. is ipse laudari existimetur. Hinc pariter discimus, quantum antiquis cordi fuerit, ne haereticum opus incaute legeretur, immo, ut abscinderetur ac prorsus supprimeretur, licet eo commode et ad rem Ecclesiae, usus sit Augustinus, quomodo et alii Patres argumentis Arii Sabellium, ac Sabellii Arium impugnaverunt.

IV. Itaque Rufinus Aquilejensis a juniorum nonnullis 0276D perperam conflatur cum Rufino presbytero Palaestino, sive quocumque alio, ad quem libellus jam recensitus pertinere videatur. Perperam etiam cum Rufino, Coelestii haeretici magistro, sive alius a Palaestino sit, sive nequaquam diversus. Syrus enim is dicitur a Mario Mercatore, Latino homine, in Commonitorio. Atqui Syrum non dixisset, quem Aquilejensem esse totus Occidens, immo et Oriens agnoscebat: et praecipue Augustinus Rufini perinde ac Marii necessarius. Cui enim Occidentalium ignotus erat Rufinus Aquilejensis, tot scriptis, tot amicitiis, et vel una inter eum et Hieronymum contentione, ab ipso Augustino improbata, celeberrimus? Nemo ignorabat, Rufinum nostrum Aquilejensem (non sane Palaestinum aut Syrum) ab Hieronymo tanto ante laudatum in Chronico et in epistolis: a Paulino Nolano pariter in epistolis. Fuerit Mercator natione Campanus, quod putat Garnerius, fuerit Afer, ut alii 0277A conjiciunt: ipse unus ignorare non potuit quem nemo ignorabat. Erat enim Rufinus Aquilejensis passim in ore famae non solum in Campania, ubi Nola, sed in Africa, ubi Augustinus, qui ex ejusdem Rufini editis libris Historiae Ecclesiasticae, et Sixti Pythagorici, testimonia in operibus suis protulerat, quemadmodum eodem saeculo, quo floruit Marius, alii quoque Africani, Victor Vitensis, et Vigilius Tapsensis in suis protulerunt. Ad haec Jo. Cassianus, Rufino et Mario aequalis, in Syria primum, deinde Romae, et mox in Galliis notissimus, Rufini Expositionem Symboli suis in libris laudaverat, in qua idem Rufinus Aquilejae se tinctum prodiderat. Qui ergo a Mario, vel a quovis Latinorum Palaestinus aut Syrus duci potuit? Sed nempe hoc ajunt, quia multos annos in Syria vixit. At Hieronymus etiam vixit, obiitque, nec propterea Syrum aut Palaestinum eum aliquis appellavit. Palladius, homo Syrus, et ipse Rufino et Mario aequalis, Aquilejensem, non Syrum dixit: dixit quoque 0277B Gennadius, Mario suppar. Haec omnia in unum coeuntia, mihi persuadent, et cuiquam, ni fallor, persuadebunt, Rufinum Syrum aut Palaestinum dici non debuisse nec potuisse qui Aquilejensis erat. Immo hinc aperte deduci puto, Rufinum, Syrum aut Palaestinum ideo dictum, ne cum Aquilejensi confunderetur. Nollem ab Josepho Aguirrio Cardinali in Theologia Sancti Anselmi tom. III. tract. VI. cap. LXVIII. disput. 111. sect. 4. §. 30. et disput. 112. sect. 6. §. 62. Rufinum illum Syrum cum Aquilejensi commixtum. Id enim fecit vir optimus, omni antiquitate reclamante, et omnino frivolis argumentis inductus. Aquirrium magna pietatis et doctrinae laude in Senatu S. R. E. venerandum suspexi: qui si viveret, quo erat animi candore, me ab se dissentire alacriter pateretur. Siquidem aliunde constat, religiosissimum Cardinalem priores sententias suas non bene subnixas, ingenuo pudore exuere nunquam veritum. Neque enim, ut ait Quinctilianus de 0277C Institutione oratoria libro X. cap. I. id statim legenti persuasum sit, omnia, quae magni auctores dixerunt, utique esse perfecta. Nam labuntur aliquod et oneri cedunt. Haec in antecessum de Rufino Syro, ab Aquilejensi diverso, occasione libelli de fide, a Sirmondo vulgati, nostroque ab aliquibus attributi. De Syro enim rursus post Aquilejensis obitum, cujus acta pergo enarrare; quandoquidem ejusdem opera omnia vera et spuria, exstantia et deperdita, hactenus recensui.