Caput IX. De Coprete Presbytero Et Patermutio.

Erat quidam presbyter, Copres nomine (Pallad., cap. 54) , in ipsa eremo habens monasterium, vir sanctus annorum circiter octoginta, et ipse multas virtutes faciens, languores curans, et efficiens sanitates, sed et daemones fugans, et multa mirabilia faciens. Ex quibus nonnulla etiam in nostri praesentia effecit. Is ergo cum vidisset nos, et osculo salutasset, atque ex more post orationem etiam pedes 0422B lavisset, requirebat a nobis, quae gererentur in saeculo. Nos autem rogabamus eum, ut ipse magis nobis de suis gestis aliqua narraret, et ex quibus actibus, quibusve meritis Dominus ei tantam gratiam contulisset, exponeret. At ille nihil dedignatus est, et suae vitae, et priorum suorum narrare nobis ordinem coepit, quos tamen longe illustriores fuisse perhibebat, seque ipsorum exempla vix parva sectari. Dicebat ergo: Nihil magni est, o filioli, quod in nobis videtis, ad comparationem sanctorum patrum.

Erat enim quidam ante nos vir nobilissimus, Pater nomine Mutius Hic fuit primus in hoc loco monachus, et in omni hac eremo viam salutis omnibus nobis primus ostendit. Hic autem 160 primo Gentilis fuit, latronum maximus, et sepulcrorum violator, 0422C atque in omnibus flagitiis opinatissimus; ad quem tali ex modo occasio salutis advenit. Nocte quadam ad domum cujusdam virginis Deo sacratae exspoliandi caussa perrexit, cumque machinis quibusdam, quae hujusmodi artificibus satis notae sunt, domus ejus tecta conscendisset, quaerens quali arte, vel quo aditu ad penetralia ejus irreperet, difficultate perpetrandi operis innexus, plurimum noctis tempus in tectis positus, sine ullo transegit effectu. Post multos vero animi conatus frustra adhibitos, veluti fessus, somno opprimitur, et per visum assistere sibi videt quemdam regio habitu, dicentem: Desine jam ab his flagitiis, et ab effusione humani sanguinis cessa, atque ab exsecrabilibus furtis ad laborem religiosum converte vigilias, et suscipe coelestem 0422D angelicamque militiam, atque ex hoc jam animi virtutibus vive: et ego te hujus militiae ducem atque principem faciam. At ille cum gratulanter, quae sibi offerebantur, audisset, ostenditur ei exercitus monachorum, et principatum super eos jubetur tenere. In his evigilans, astantem videt sibi virginem, et requirentem, quis, aut unde, vel cur illuc advenisset. At ille quasi amens effectus, nihil ei respondit, sed tantum ut Ecclesiam sibi ostenderet rogat. Illa vero 0423A cum intellexisset, esse in se aliquid operis divini hominem perducit ad Ecclesiam, ac Presbyteris offert. Ad quorum ille vestigia proruens, rogabat Christianum se fieri, et illico sibi poenitentiam dari. Presbyteri vero, qui cognoscebant virum hunc esse omnium flagitiorum principem, mirabantur si haec vera loqueretur. Et cum perseverantia ( sic) sui fidem rei fecisset, monent eum, ut si haec vellet, illa penitus omitteret. Dehinc cum religionis initia suscepisset, orat sibi praecepta dari, quibus viam salutis deberet incedere. At illi tres ei primi Psalmi versiculos tradunt. Quibus ille diligenter consideratis, sufficere sibi ait eos ad viam salutis, et scientiam pietatis. Tribusque diebus permanens apud eos, ad eremum proficiscitur, 161 ubi plurimo tempore demoratus, 0423B et die ac nocte in oratione cum lacrymis perdurans, cibum ex radicibus accipiebat herbarum.

Regressus autem ad Ecclesiam, tres versiculos Psalmi, quos a Presbyteris perceperat, non solum verbis, sed et rebus atque operibus reddidit. Presbyteri vero mirabantur, quod subito conversus, acerrimam statim ingerit sibi abstinentiam: et instruentes eum plenius divinis Scripturis, hortabantur secum demorari. At ille ne videretur esse inobediens, unam apud eos exigens hebdomadam, rursus pergit ad eremum, atque ibi per septem continuos annos in omni abstinentia degens, plenitudinem gratiae consequitur a Domino, ita ut poene omnes Scripturas memoriter teneret. Panem vero Dominica tantum die sumebat: et hunc divinitus delatum. Nam cum oraret, 0423C surgens ab oratione inveniebat panem positum, quem nemo hominum detulerat. Hunc ubi cum gratiarum actione sumsisset, sufficiebat usque ad alteram Dominicam diem.

Post multum vero temporis iterum regressus a deserto, exemplo abstinentiae suae quamplurimos ad imitationem sui invitavit: inter quos accessit ad eum adolescens quidam, cupiens ejus esse discipulus. Cui ille cum habitum monachorum, hoc est Id est colobium, vide sup. cap. 7.] lebetam, et cucullam, ac melotem, quae est caprina pellis, imposuisset, docere eum de caeteris monachorum institutionibus coepit. Multa tamen cum sollicitudine curabat, sicubi Christianorum quis fuisset defunctus, ut sepeliret eum. Quem cum vidisset adolescens ille discipulus suus summa cum diligentia mortuis indumenta 0423D aptantem, dicit ad eum: Vellem, ut et me mortuum ita indueres ac sepelires, magister. At ille ait: Ita faciam, fili mi, et tam copiose te induam, donec dicas, Sufficit. Post non multum vero temporis defunctus est adolescens, et praedictus sermo completur. Cum enim plurima ei circumdedisset indumenta, ait ad eum coram omnibus: Sufficiunt tibi haec ad sepulturam, filiole, an adhuc vis, ut aliquid addamus? Tunc defunctus vocem cunctis audientibus emisit, obvelata jam facie, vultuque constricto, et dixit: 162 Sufficit, pater, implesti quod promiseras. Obstupuerunt autem, qui praesentes aderant, et 0424A admirati sunt valde super tam mirabili facto ejus. At ille, sepulto adolescente, continuo ad eremum rediit, summo studio jactantiam declinans.

Quodam autem tempore iterum de eremo venit ad visitandos fratres, quos ipse instituerat. Et cum quidam ex eis in extremis ageret, revelatum est ei a Domino, quod esset moriturus. Hora autem jam erat ad vesperam declinans: festinabat ergo, ut eum videre posset. Vicus autem ubi decumbebat aeger, longo adhuc aberat spatio, et nolens noctu introire vicum, simul et Salvatoris sermonem intra semetipsum meditans, quo dixit: Ambulate, dum adhuc lucet, ne vos tenebrae comprehendant (Joan. 12.) , et, Qui ambulat in luce, non offendit (Joan. 11.) . Et cum videret jam solem demergi, ait ad eum: In nomine Domini 0424B nostri Jesu Christi sta paulisper in itinere tuo, et exspecta me donec ad vicum perveniam. At ille cum aliqua jam mergi coepisset ex parte, restitit, nec prius occubuit, quam homo Dei perveniret ad vicum. Hoc autem manifestum factum est omnibus illis qui ibidem consistebant. Stantes enim et intuentes moras solis in occasum, mirabantur omnes quid sibi vellet hoc, quod tot horis in occasum suum non descenderet sol. Videntes autem Patrem-Mutium de eremo venientem, quaerebant ab eo, quid hoc esset signi, quod ostenderat sol. At ille respondit eis: Non meministis vocem Domini et Salvatoris nostri dicentem: Si habueritis fidem sicut granum sinapis, majora horum signa facietis (Matth. 17.) ? At illi cum intellexissent, ad ejus fidem solem stetisse, timore magno 0424C exterriti sunt, plurimique eorum junxerunt se ei discipulos, et sequi eum coeperunt. Cum ergo ingressus fuisset domum illius fratris, pro quo festinaverat, et invenisset eum jam defunctum, oratione facta, accedens ad lectulum, osculatus est eum, et ait: Quid magis desiderii habes, frater, abire, et esse cum Christo, an permanere in carne? Tunc ille, recuperato spiritu, paululum resedit, et ait ad eum: Quid me revocas, pater? melius enim est mihi redire, et esse cum Christo: permanere 163 autem in carne, mihi necessarium non est: cui dixit: Dormi ergo in pace, fili, et ora pro me. At ille continuo reclinans se in lectulo, dormivit. Hi autem qui aderant, obstupuerunt, dicentes: Vere Dei homo est hic. Tunc ille induit adolescentem, ut sibi moris 0424D erat, satis decore, et totam noctem psalmis hymnisque pervigilem ducens, honeste juvenem tradidit sepulturae.

Alium autem fratrem cum visitasset decumbentem, ubi vidit eum quietem mortis difficulter accipere, et graviter conscientiae suae metu redargui, ait ad eum: Cur imparatus es, fili, ad profectionem? accusatrix, ut video, ignaviae tuae tecum pergit conscientia. Tunc ille exorabat eum, dicens: Obsecro te, pater, intercede pro me apud Deum, ut mihi parvi temporis spatium largiatur, quo possim emendare vitam meam. At ille dixit ad eum: Nunc spatium 0425A poenitentiae requiris, ubi vitae tempus implesti? Quid faciebas in omni hoc vitae tuae tempore? Non potuisti vulnera tua curare? Quinimo et recentiora semper addebas. At ille cum permaneret exorans, ait ad eum senex: Si ultra non addas malis tuis mala, orabimus pro te Deum. Bonus est enim et patiens, et indulget tibi parum aliquid temporis vitae, ut omnia debita tua persolvas. Et cum post haec orasset Deum, surgens de oratione, ait ad eum: Ecce tres annos Dominus tibi concessit in hac vita; tantum, ut ex animo ad poenitentiam convertaris. Et apprehensa manu ejus, elevavit eum de lecto. At ille surgens, sine aliqua dilatione secutus est eum in desertum. Et ubi completi sunt tres anni, postea revocabat eum ad locum unde eum assumserat, jam non 0425B quasi hominem, sed quasi Angelum ex homine Deo consignans, ita ut omnes mirarentur de conversatione ejus. Cumque convenissent ad eum fratres plurimi, statuit eum in medio, atque ex ipso materiam sumens, per totam noctem doctrinam de fructibus poenitentiae et conversionis ejus produxit ad fratres. Ipso vero sermonem faciente, quasi dormitare frater ille coepit paululum, et continuo in perpetuum quievit. Tunc facta oratione super eum, et omnibus quae ad sepulturam pertinent ex more completis, ad eremum properanter abscedit.

Frequenter autem et Nilum fluvium hunc immanem pedibus transivit, 164 aquam usque ad genua habens.

Alio tempore clausis ostiis, fratribusque in superioribus 0425C solariis sedentibus, ipse ingressus est ad eos, et frequenter ad quemcumque locum voluit, quamvis longe positum, intra momentum temporis evectus est.

Nam primo adhuc tempore conversionis suae cum esset in eremo, et hebdomadam jejunasset, aiunt, occurrisse ei hominem in deserto, habentem panes et aquam, qui exhortatus est eum accipere cibum, qui de coelo ei fuerat destinatus.

In alio quoque tempore daemon assistens, thesauros auri plurimos, quos Pharaonis fuisse perhibebat, ostendit ei sub terram demersos. Cui respondisse fertur Patermutius: Pecunia tua tecum sit in interitum et perditionem (Act. 8.) . Haec ergo, et his similia plurima effecit per eum Dominus.

0425D Sed et alii nihilominus fuerunt ante nos multi patres, quorum praesentia dignus non fuit mundus, signa coelestia et prodigia facientes. Quid ergo miramini, si nos parvi homines parva faciamus, claudos et caecos curantes, quod et medici ex arte facere possunt?

Et cum haec nobis (Pallad. cap. 54.) senex Copres enarraret, unus ex fratribus nostris, quasi incredulitate eorum quae dicebantur, taediare coepit, et prae taedio dormitare. Cumque somno fuisset oppressus, 0426A vidit per visum librum aureis litteris scriptum in manibus senis Copretis, ex quo narratio ejus deduci videbatur, et assistentem quemdam clarissimi aspectus virum, canitie venerandum, comminatione sibi magna dicentem: Cur non audis intente quae recitantur, sed incredulus dormitas? At ille conturbatus evigilat, et statim nobis secretius Latino sermone quae viderat enarrabat.

Inter haec autem vidimus rusticanum quemdam accessisse ad ostium senis, habentem vas arena plenum, et exspectantem donec senex sermonem suae narrationis expleret. Nos ergo videntes eum, interrogavimus Presbyterum, quid sibi vellet rusticanus ille stans, et arenam tenens in vase. Respondit ad nos senior, dicens: Non quidem oportebat me, o filioli, 0426B hoc vobis prodere, ne videamur in Dei opere gloriari, et merces laboris nostri pereat; tamen pro aedificatione vestra et utilitate, qui tam longo itinere venistis ad nos, non patiar etiam hoc abscondi a vobis, sed enarrabo opera Domini, quae dignatus est implere per nos.

Terra regionis hujus, quae in vicino 165 nobis posita colitur, sterilis valde et infructuosa fuit ita, ut si quando a colentibus semina ex necessitate suscepit, duplicata vix redderet. Vermes enim quidam nascebantur in ipsis germinum culmis, et ascendentem segetem succidebant. Erant enim agricolae loci ipsius Gentiles. Hos cum docuissemus Deum credere, et fidem Christi recipere, Christiani jam facti veniunt ad nos, rogantes ut oraremus Dominum pro 0426C segetibus ipsorum. Et cum diceremus eis, nos quidem oraturos, sed fidem ipsorum requiri apud Deum, quae hoc percipere mereatur; illi ex arena hac quae calcatur a nobis, sinus suos replentes obtulerunt nobis rogantes, ut in nomine Domini benediceremus. Et ego aio ad eos: Secundum fidem vestram fiat vobis. Tunc illi auferentes arenam secum, miscuerunt seminibus quae seminaturi erant, et sparserunt per agros suos, et tantum fructum collegerunt, quantum nulla usquam potuit Aegypti terra colligere. Ex eo ergo consuetudo est eis, bis per annos singulos venire ad nos, et eadem exspectare a nobis.

Sed et illud non celabo a vobis, quod mihi Dominus ad gloriam nominis sui praestitit. Descenderam aliquando ad civitatem, et inveni ibi virum quemdam 0426D doctorem Manichaeorum seducentem populos: cum hoc habui conflictum sermonis. Sed quia erat versutus nimis, et concludere eum verbis non poteram, veritus ne auditorum turbae laederentur, si ille quasi superior abscessisset in verbis, audientibus turbis, dixi: Accendite ignem plurimum in medio plateae, et ambo intremus in flammam: si quis nostrum ex ea non fuerit adustus, hujus vera fides esse credatur. Quod cum dixissem, valde placuit populo, et continuo ignis accenditur plurimus. Tunc ego apprehendens 0427A eum, coepi mecum pertrahere ad ignem. Et ille non, inquit, ita; sed unusquisque nostrum singulariter ingrediatur: primus tamen tu debes intrare, qui hoc proposuisti. Et ego in nomine Christi consignans memetipsum, medias flammas ingressus sum; flamma vero huc illucque dispergi ac fugere penitus a me coepit. Steti 166 in medio ignis dimidia fere hora, et in nomine Domini in nullo penitus laesus sum. Videntes autem populi cum ingenti admiratione acclamaverunt, et benedixerunt Deum, dicentes: Mirabilis Deus in sanctis suis (Psal. 67.) . Coeperunt etiam perurgere Manichaeum, ut introiret in ignem: at ille reluctari coepit, et subtrahere se. Tunc comprehendentes eum turbae injecerunt in medium ignis, et statim circumdans eum flamma, atque 0427B adurens semiustum reddidit. Et illum quidem cum dedecore ex urbe populus ejecit, clamans et dicens: Vivus ardeat seductor. Me vero assumentes secum, et benedicentes Dominum, ad ecclesiam perducunt.

Alio quoque tempore dum transirem juxta templum quoddam, vidi ibi sacrificare Gentiles, et aio ad eos: Cur vos cum sitis homines rationabiles, immolatis mutis et insensibilibus simulacris? Nonne enim vos multo magis sine sensu estis, quam illi quibus immolatis? Ad hunc sermonem Dominus aperuit eis intellectum, et relinquentes errorem suum quem agebant, secuti sunt me, et crediderunt Salvatori nostro Deo.

0427C Fuit mihi aliquando hortulus monasterio vicinus, in quo propter adventantes fratres olera colere videbamur. Quidam autem Gentilis ingressus est nocte, et furatus est olera. Quae cum pertulisset ad domum suam, igni apposuit ut coqueret. Cumque tribus horis continuis ingenti igne suggesto, neque fervere, neque molliri, aut calefieri aliquatenus potuissent, sed permansissent eadem viriditate qua missa sunt, et neque aqua quidem ipsa vel leviter calefieri potuisset, in semetipsum regressus ille qui furatus est, erepta rursus de foco olera reportabat ad nos, et prosternens se ante pedes nostros rogare coepit, ut peccati sui veniam mereretur, et fieret Christianus; quod et impetravit.

Accidit autem eadem die hospites venire ad nos plurimos 0427D fratrum, quibus opportune olera ipsa parata sunt: gratias ergo referentes Domino pro mirabilibus suis, duplicem laetitiam gessimus, et pro salute hominis, et pro beneficiis divinis.