Psalmus IX.

2. Confitebor tibi, Domine, in toto corde meo: narrabo omnia mirabilia tua. Ac si aperte dicat, Laudabo te in toto corde meo, corde integro, corde perfecto. Beatus homo qui de toto corde suo nihil 0679A retinet sibi, sed totum expendit in laudem Dei. Tantum Deus laudari debet, quantum et diligi. Sicut ergo diligendus est ex toto corde, tota anima, totis viribus (Deut. 6; Matth. 22; Luc. 10.) : sic et laudandus est. Et sicut nulla tribulatio, nulla angustia, nulla creatura debet nos separare a caritate Dei (Rom. 8.) : ita nec a laude Dei. Qui talis est, idoneus est dicere: Confitebor tibi, Domine, in toto corde meo. Sed si laudandus est Dominus, nonne et praedicandus? Ideo subjunctum est, Narrabo omnia mirabilia tua. Omnia quidem tam visibilia quam invisibilia, tam spiritualia quam corporalia, tam ea quae circa corpus visibiliter facis ad nutriendam fidem, quam ea quae invisibiliter circa animam agis ad donandam aeternam salutem. Quare narrantur mirabilia Dei? Ut ex operibus (Rom. 1.) agnoscamus 45 auctorem, ex mirabilibus admiremur mirabilem: et ita excitemur ad cognoscendum et amandum Dominum. Et ita contemtis temporibus, spem nostram et gaudium nostrum constituamus in ipso, 0679B sicut iste vir sanctus, qui subdendo ait:

3. Laetabor et exultabo in te, psallam nomini tuo, Altissime. Laetabor (inquit) in te, non in saeculo, non in concupiscentiis carnis, non in voluptatibus mundi, quod est vanitas: sed in te qui es veritas. Gaudium hujus seculi ad interitum ducit (Eccles. 1.) , sicut scriptum est, Vae vobis qui ridetis nunc, quia lugebitis (Luc. 6.) . Gaudium vero quod in Deo est, in hac quidem vita inchoat, sed in aeternum perdurat: sicut ipse Dominus discipulis suis ait: Iterum autem videbo vos, et gaudebit cor vestrum, et gaudium vestrum nemo tollet a vobis (Joan. 16.) . Et sciendum quia laetitia ad mentem pertinet, exultatio ad corpus, Psalmus ad bonam operationem. Sit ergo laetitia spiritualis in mente, sit sancta hilaritas in corpore, concordet divina laus cum bona operatione, et impletur, quod dicitur, Laetabor et exultabo in te, psallam nomini tuo, Altissime.

4. In convertendo inimicum meum retrorsum: Infirmabuntur, 0679C et peribunt a facie tua. Hic incipit enarrare ea, quae sentit de occultis filii. Quando tentatus est Dominus, retro conversus est inimicus. Dictum est illi: Vade retro Sathana: scriptum est enim, Dominum Deum tuum adorabis, et illi soli servies (Matth. 16.) . Tunc qui (Ex Augustino) tentando se praeponere cupiebat, retro est factus, non decipiendo tentatum, sed in eo nihil valendo. Conversus est igitur inimicus, postquam non valuit hominem caelestem decipere tentatum: et se ad terrenos convertit, ubi dominari potest. Quapropter nullus eum praecedit hominum, et retro eum esse facit, nisi qui deponens imaginem terreni hominis, portaverit imaginem caelestis (1. Cor. 15.) . Diabolus quippe ( Ex eodem) retro conversus est etiam in persecutione justorum. Et multo utilius persecutor est, quam si dux et princeps praeiret. Malle debemus eum persequentem fugere, quam ducem sequi. Habemus enim quo fugiamus, et abscondamur in occultis Filii, quia Dominus refugium factus est nobis (Psal. 89.) . Et quia multi sunt 0679D ministri et membra diaboli, recte in plurali numero dicitur, Infirmabuntur, et peribunt a facie tua. Infirmatus est diabolus cum suis ministris, quando potestatem, quam in humano genere habuit, amisit. Peribit vero, quando in ignem mittetur aeternum, qui paratus est diabolo et angelis ejus (Matth. 25.) . Recte autem dictum est: Peribunt a facie tua: quia scriptum est, Tollatur impius, ne videat gloriam Dei (Isa. 26.) : vel quia retro conversus est inimicus, ideo injusti et impii infirmabuntur ab operibus suis malis, et peribunt ab impietatibus suis, a facie, idest, a cognitione tua. Et merito:

5. Quoniam fecisti judicium meum et caussam meam: sedisti super thronum, qui judicas justitiam. Deus erat in Christo mundum reconcilians sibi (2. 0680A Cor. 5.) . Ipse in Christo, tanquam in throno suo, judicabat Judaeos judicantes Christum. Illi judicabant manifeste, ille occulte. Deprehensi 46 sunt, secundum quod ipse Dominus ait: Comprehendam sapientes in astutia eorum (Job. 5.) . Nam judicio et consilio suo putaverunt egisse, ut nomen Christi deleretur de terra: et eo ipso judicio egerunt, ut Christi nomen admirabile fieret in universa terra. Judicium ergo illud, quo ab impiis judicatus est, et illa caussa qua justus et innocens damnatus est, non fuit eorum, sed Christi: quia illis nocuit, Christo profuit: et miro modo eorum pravis voluntatibus Christus quod voluit fecit. Hoc autem quod ait, Qui judicas justitiam, ad differentiam eorum dictum est, qui judicaverunt iniquitatem. Et quia damnato diabolo et membris ejus, gentes conversae sunt ad Christum, aperte subjunctum est:

6. Increpasti gentes, et periit impius: nomen eorum delesti in aeternum, et in saeculum saeculi. Aspere increpandi erant, qui diu in iniquitatibus perseveraverant. 0680B Dura increpatione feriendi erant, qui, contemto Creatore, idola adorabant. Et bene dictum est, Periit impius: quia de impio factus est pius. Ille ab eo quod erat periit, qui incipit esse quod non fuit. Hinc scriptum est, Verte impios, et non erunt (Prov. 12.) . Nomen eorum deletum est in aeternum, quia non ultra dicuntur Pagani, sed Christiani: fornicatores erant, facti sunt casti: iracundi erant, facti sunt mansueti: avari erant, facti sunt largi: injusti erant, facti sunt justi. Nomen ergo eorum deletum est in aeternum et in saeculum saeculi, ut neque in hoc saeculo, neque in futuro reputentur idololatrae vel iniqui si veraciter conversi fuerint.

7. Inimici defecerunt frameae in finem, et civitates eorum destruxisti. Frameae inimici (Ex Augustino) diversae opiniones erroris intelliguntur, quibus tanquam gladiis animae perimuntur. Istae frameae in finem, hoc est, ex toto deficiunt, cum hi qui aliquo errore seducti erant, ad fidem redeunt. De quibus Apostolus 0680C dicit, fuistis aliquando tenebrae, nunc autem lux in Domino. Ut filii lucis ambulate: fructus enim lucis est, in omni bonitate et justitia (Ephes. 5.) . Et quia ablato errore destruuntur vitia et peccata, recte dicitur: Et civitates eorum destruxisti. Civitates (Ex Augustino) in quibus diabolus regnat, sunt illi in quibus dolosa et fraudulenta consilia, tanquam curiae locum obtinent. Cui principatui, tanquam satellites et ministri, adsunt officia membrorum: oculi ad curiositatem, aures ad lasciviam, manus ad rapinam, et membra caetera perversis consiliis militantia. Hujus civitatis quasi plebs sunt omnes delicatae affectiones, et turbulenti motus animi, quotidianas seditiones in homine cogitantes. Ergo ubi Rex, ubi curia, ubi ministri, ubi plebs invenitur: civitas est. Nec enim talia essent in malis civitatibus, nisi prius essent in singulis hominibus, qui sunt tanquam elementa et semina civitatum. Has civitates destruit, cum excluso inde principe (de quo dictum est, Princeps hujus saeculi foras missus est ((Joan. 14.)) ] vastantur haec regna 0680D verbo veritatis, sopiuntur maligna consilia, turpes affectiones edomantur, membrorum et sensuum ministeria captivantur injusta, et ad bonorum operum militiam transferuntur: ut jam (sicut Apostolus 47 dicit) non regnet peccatum in nostro mortali corpore, ut obediamus concupiscentiis ejus: nec exhibeamus membra nostra ad serviendum peccato (Rom. 6.) . Tunc pacatur anima, et ordinatur homo ad quietem et ad beatitudinem capessendam: unde et statim subditur, Periit memoria eorum cum sonitu: et Dominus in aeternum permanet. Magnus strepitus fit, cum impietas evertitur atque destruitur. Non enim transit ad summam pacem, ubi summum silentium est, nisi qui magno strepitu prius cum suis vitiis belligera verit. Tunc efficitur homo regnum pacatissimum Deo 0681A cum sic in eo tumultus vitiorum destruitur, ut eorum memoria penitus deleatur.

8. Et ibi Dominus permanet in aeternum ubi jam iniquitas aut foris per actionem, aut intus per cogitationem nullum invenit locum, vel juxta historiam impiorum memoria cum sonitu periit, quia clamor et saevitia persequentium Christum penitus acquievit. Nam ubi sunt, qui cum tanto strepitu clamabant, Crucifige crucifige (Matth. 27. Luc. 23. Marc. 15. Joan. 19.) ? ubi sunt persecutores martyrum? Quis vel eorum reminiscitur? Putaverunt extinguere nomen Christianum. Perierunt ipsi, et Dominus permanet in aeternum (Psal. 101.) .

9. Paravit in judicio thronum suum, et ipse judicabit orbem terrae in aequitate, judicabit populos in justitia. Thronus Dei, Filius est Patris. Unde scriptum est, Deus erat in Christo mundum reconcilians sibi (2. Cor. 5.) . Hunc paravit Deus, quia incarnari misit, ut in forma servi judicaretur, pateretur, resurgeret, regnaret: 0681B et qui judicatus est in occulto, palam judicaret, non inique et injuste (sicut saepe judicant homines, qui dum alios plus, alios minus diligunt, ab aequitate judicii nonnunquam dissiliunt: et dum secundum facta, non secundum corda judicant, justitiae rectitudinem plerunque non servant); sed sicut aequus et justus judicabit orbem terrae in aequitate, nemini parcens, omnibus aequa retribuens. Judicabit populos in justitia, testimonium perhibente conscientia (Rom. 2.) et cogitationibus accusantibus seu defendentibus:

10. Et factus est Dominus refugium pauperi, adjutor in opportunitatibus, in tribulatione. Quantumlibet (Ex Augustino) persequatur inimicus ille qui conversus est retro, quid nocebit ei, cui refugium factus est Dominus? Sed sic hoc fiet, si propter Christum pauper esse delegerit, nihil amando, quod vel hic viventem aut amantem deserit, vel a moriente deseritur. Tali enim pauperi refugium factus est Dominus. Nec adjuvat pauperem suum mox, ut tribulari ceperit: 0681C sed tunc tantum, quando tempus opportunum esse cognoverit. Quem enim diligit, corripit Dominus; et flagellat omnem filium quem recipit (Prov. 3. Hebr. 12. Apoc. 3.) . Hos probat in tribulatione, adjuvat in opportunitate. Et ideo,

11. Sperent in te qui noverunt nomen tuum, quoniam non dereliquisti quaerentes te, Domine. Quaerentem quippe (Ex Augustino) animam ubi figat spem, cum ab hoc mundo avellitur, opportune excipit cognitio nominis Dei. Nam nomen ipsum Dei usquequaque vulgatum est: cognitio autem nominis est, cum ille cognoscitur, cujus est nomen. Quia ergo Deum jam cognovimus per fidem (1. Cor. 13.) , 48 figamus in illo nostram spem, quaeramus eum per dilectionem: ut cum invenerimus, cum ipso permaneamus. Non enim quaerentes se deserit, imo possidendo custodit, custodiendo glorificat, atque cum eis in aeternum regnat. Unde nos admonet Propheta sanctus Domino nostro psallere, atque ejus gratiam omnibus praedicare. 0681D Ait enim,

12. Psallite Domino qui habitat in Sion, annunciate inter gentes studia ejus. Psalmus quippe dictus est, ubi fit consonantia vocis cum organo. Et in psalmo duo intelligimus: vocem laudis, et consonantiam operis. Ille vero veraciter psallit, qui sic Deum laudat, ut recte vivat. Ipse autem (Ex Augustino) Dominus habitat in Sion (quod interpretatur speculatio) et gestat imaginem Ecclesiae, quae nunc est: sicut Jerusalem gestat imaginem Ecclesiae quae futura est (Galat. 4.) , idest civitatis sanctorum jam angelica vita fruentium: quia Jerusalem interpretatur visio pacis. Praecedit autem speculatio visionem, sicut ista Ecclesia praecedit eam quae promittitur civitatem aeternam 0682A et immortalem. Et agimus hic speculationem (1. Cor. 13.) , ut perveniamus ad visionem. Praecipitur ergo nobis ut psallamus Domino qui habitat in Sion, ut concorditer Dominum Ecclesiae inhabitatorem laudemus, et annunciemus aliis studia sanctae praedicationis. Debemus enim Dominum nostrum opere laudare, mente contemplari, voce praedicare: ut ad ejus laudem simul in nobis consonent lingua, conscientia, et vita. Propter eos autem qui persecutionem patiuntur propter verbum Dei, quod annunciant: sequitur consolatio, cum subinfertur:

13. Quoniam requirens sanguinem, eorum recordatus est. Idest (Ex Augustino) , veniet ultimum judicium, ubi et interfectorum gloria, et interficientium poena manifesta sit. Quod autem ait, Recordatus est, nemo ita positum putet, quasi oblivio cadat in Deum. Sed quia post longum tempus futurum est judicium, secundum affectum infirmorum hominum positum est, qui quasi oblitum Deum putant, quia non tam cito facit vindictam, quam ipsi volunt. His dicitur etiam 0682B quod sequitur, Non est oblitus clamorem pauperum.

14. Quis est iste clamor pauperum, quem Deus non obliviscitur? sequitur et dicitur: Miserere mei, Domine, vide humilitatem meam de inimicis meis. Quare ergo (Ex Augustino) non dixit, miserere nostri Domine, et vide humilitatem nostram de inimicis nostris? Non tanquam multi pauperes clamant, sed tanquam unus. An quia unus nunc interpellat pro sanctis, qui primus pauper pro nobis factus est, cum esset dives (2. Cor. 8.) ? Affliguntur ab inimicis membra ejus in terra, et ipse clamat pro eis in caelo.

15. Ipse etiam dicit, Qui exaltas me de portis mortis, ut annunciem omnes laudationes tuas in portis filiae Sion. Exaltatur enim (Ex Augustino) homo in illo, non solum quem gestat, qui ((Al. quod)) caput Ecclesiae est: sed etiam quisquis nostrum est in caeteris membris, exaltatur ab omnibus pravis cupiditatibus, quae sunt portae mortis, quia per illas itur ad mortem. 0682C Sunt autem portae filiae Sion, omnia optima studia in sancta Ecclesia, 49 per quae venitur ad visionem pacis. In iis portis bene annunciantur universae laudes Dei.

16. Deinde sequitur: Exultabo in salutari tuo. Salutare Dei Dominus est noster Jesus Christus, per quem salvati sumus, qui corda nostra de vana laetitia hujus saeculi transtulit, ut in ipso veraciter gaudeamus. Sed hoc nostrum gaudium adhuc in spe est, non in re (1. Cor. 13.) . Affligimur enim a malis hominibus quandiu hic vivimus (1. Joan. 3.) : de quibus subjunctum est: In fixae sunt gentes in interitu quem fecerunt. Attende quemadmodum servetur poena peccatori de operibus suis, et qui voluerint persequi Ecclesiam, in eo interitu sunt infixi, quem se inferre arbitrabantur. Nam cum interficere corpora cupiebant, ipsi in anima moriebantur. De quibus adhuc subditur: In laqueo isto, quem absconderunt, comprehensus est pes eorum. Laqueus occultus dolosa 0682D est cogitatio: pes animae intelligitur amor, qui cum pravus est, vocatur cupiditas: cum autem rectus, dilectio vel caritas. Amore enim movetur tanquam ad locum quo tendit. Locus autem animae non in spatio aliquo est, quod forma occupet corporis: sed in delectatione, quo se pervenisse per amorem laetatur. Pes ergo peccatorum, idest, amor, comprehenditur in laqueo quem occultat: quia cum fraudulentam actionem consecuta fuerit delectatio (cum eos tradidit Deus in concupiscentias cordis eorum) jam illa delectatio alligat eos, ut inde abrumpere amorem, et ad utilia transferre non possint. Recte ergo subjunctum est:

17. Cognoscetur Dominus judicia faciens: in operibus 0683A manuum suarum comprehensus est peccator. Haec sunt judicia in quibus cognoscetur Dominus, quod ipsa sua opera, quae facit prava, accusam, judicant, convincunt, puniunt peccatorem. Non quaerit alios testes, nisi vitam et conscientiam. Hoc est autem justum omnipotentis Dei judicium, ut unusquisque recipiat secundum quod gessit in corpore, sive bonum sive malum (2. Cor. 5.) . Hic (Ex Augustino) interponitur Canticum diapsalmatis, quasi occulta laetitia separationis, quae nunc fit non locis, sed affectionibus animorum inter peccatores et justos, sicut granorum a paleis adhuc in area (Matth. 3.) . Et sequitur: Convertantur peccatores in infernum, omnes gentes quae obliviscuntur Deum. Illis enim qui in suis peccatis perseverant, quia nolunt converti ad Deum, necesse est ut convertantur in infernum: et digne ibi sentiant poenam, qui hic negligunt emendare culpam. Et sicut non probaverunt Deum habere in notitia, tradidit eos in reprobum sensum (Rom. 1.) . De talibus in quodam loco: Ipsi me provocaverunt in eo qui non 0683B erat Deus, et irritaverunt in vanitatibus suis (Psal. 105.) . Et ego irritabo eos in eo qui non est populus, et in gente stulta irritabo illos. Sed illis pereuntibus et in oblivionem a Deo traditis, nunquid et eos obliturus est Deus, qui eum per fidem cognoverunt, et pro ejus amore saeculum contempserunt, et pressuram in mundo habuerunt? Absit. Nam subditur:

18. Quoniam non in finem oblivio erit pauperis: Patientia pauperum non peribit in finem. 50 Modo quasi oblivio pauperum fit, quandiu eos a tribulatione quam tolerant, Dominus non defendit: et eorum patientia quasi perire cernitur, cum de ea nulla nunc gloria recompensatur. Sed in finem oblivio pauperum non erit, nec in finem eorum patientia peribit, quia tunc gloria ejus percipitur, cum simul omnia laboriosa terminantur.

19. Ex verbis autem quae sequuntur, mentionem facere de Antichristo videtur, cum subjungit: Exsurge 0683C Domine, non confortetur homo: judicentur gentes in conspectu tuo. Intantum enim confortabitur homo ille peccati, ut in templo Dei sedeat, et etiam Deum se nominet, atque multos ad se converti faciat. Contra hunc ergo exsurgere Dominum Propheta postulat, atque eos qui credituri sunt in eum, judicio suo condemnare. De quo adhuc subjungit: Constitue, Domine, legislatorem super eos: sciant gentes quoniam homines sunt. Bene eum legislatorem nominat, quia allaturus est legem suam, quomodo Christus suam: atque in nomine suo praedicaturus, quomodo in nomine suo praedicavit Christus. Quod autem ait, Sciant gentes quoniam homines sunt, postulat ut hi qui credituri sunt in eum, recognoscant, quoniam non secundum Deum, sed secundum hominem ambulat (1. Tim. 4.) .

20. Et quia (Ex Augustino) ille ad tantum culmen inanis gloriae venturus creditur, et tanta ei licebit facere et in omnes homines et in sanctos Dei, ut tunc vere nonnulli infirmi arbitrentur Deum res humanas 0683D negligere: interposito diapsalmate, subjicit tanquam vocem gementium et quaerentium cur judicium differatur. Ut quid, Domine (inquit), recessisti longe? Deinde qui sic quaesivit, tanquam repente intellexerit, aut quasi sciens interrogaverit ut doceret, subjecit dicens: Despicis in opportunitatibus, in tribulatione, idest, opportune despicis, et facis tribulationes, ad inflammandos animos desiderio adventus tui. His enim jucundior est fons ille vitae, qui multum sitierint. Itaque insinuat consilium dilationis dicens, Dum superbit impius, incenditur pauper. Mirum est, et verum, quod studio bonae spei parvuli emendantur ad recte vivendum exercitatione persequentium. Quo mysterio agitur, ut etiam haereses permittantur (1. Cor. 0684A 11.) : non quia ipsi haeretici hoc volunt, sed quia hoc de peccatis eorum divina providentia operatur, quae lucem facit et ordinat, tenebras autem tantum ordinat, ut fiat eorum comparatione lux gratior, sicut haereticorum comparatione jucundior inventio veritatis. Eorum quippe comparatione probati manifesti fiunt inter homines (1. Cor. 11.) qui Deo noti sunt.

21. Comprehenduntur in consiliis quibus cogitant. Idest (Ex Augustino) , malae cogitationes eorum vincula illis fiunt. Sed quare? Quoniam laudatur peccator in desideriis animae suae: et iniquus benedicitur. Adulantium linguae alligant animas in peccatis. Delectat enim ea facere, in quibus non solum non metuitur reprehensor, sed etiam laudatur et benedicitur operator. Hinc comprehenduntur in consiliis, quibus cogitant.

22. Nemo (Ex Augustino) gratuletur homini qui prosperatur in via sua, cujus peccatis deest ultor, et adest 51 adulator. Major haec ira Domini est. Irritavit 0684B Dominum peccator. Alias Exacerbavit, ut ista patiatur, et ut correptionis flagella non inferantur. Secundum multitudinem irae suae non quaeret. Multum irascitur dum non exquirit, dum quasi obliviscitur, et peccata non attendit, et per fraudes et scelera ad divitias honoresque pervenitur. Quod maxime in illo Antichristo eventurum est, qui usque adeo beatus videbitur hominibus, ut etiam Deus putetur. Sed quanta ista sit ira Dei, docent sequentia.

23. Non est Deus in conspectu ejus: inquinatae sunt viae illius in omni tempore. Qui novit (Ex Augustino) unde sit gaudendum in anima, novit quantum malum sit luce deseri veritatis. Cum magnum malum homines putent oculorum corporalium caecitatem quia lux ista retrahitur: quantam ergo poenam patitur, qui secundis rebus peccatorum suorum eo perducitur, ut non Deus sit in conspectu ejus, et contaminentur viae ejus omni tempore, id est cogitationes et consilia ejus immunda sint? Auferuntur judicia tua 0684C a facie ejus. Animus enim male sibi conscius, dum sibi videtur nullam poenam pati, credit, quod non judicet Deus: et sic auferuntur judicia Dei a facie ejus, cum haec ipsa sit magna damnatio. Omnium inimicorum suorum dominabitur. Ita enim traditur, quia omnes reges superaturus sit, et solus regnum obtenturus (Psal. 2.) . Quando etiam secundum Apostolum, qui de illo praedicat, In templo Dei sedebit, extollens se super omne, quod dicitur Deus (2. Thess. 2.) , et quod colitur.

24. Et quoniam (Ex Augustino) traditus in concupiscentiam cordis sui, et damnationi ultimae destinatus, per nefarias artes ad illud vanum, et inane culmen damnationemque venturus est: propterea sequitur, Dixit enim in corde suo, Non movebor a generatione in generationem sine malo. Id est, fama mea et nomen meum de hac generatione in generationem posterorum non transiet: nisi artibus malis adipiscar tam excelsum principatum, de quo posteri tacere non possint. Animus enim perditus, et bonarum artium 0684D expers, atque a justitiae lumine alienus malis artibus sibi aditum molitur aperire ad famam, tam diuturnam, ut apud posteros etiam celebretur. Et qui non possunt bene innotescere, cupiunt, vel male de se homines loqui: dummodo nomen eorum latissime pervagetur. Quod hic arbitror dictum esse, Non movebor a generatione in generationem, sine malo. Quid ergo mirum, si etiam homo ille peccati (qui totam nequitiam et impietatem, quam omnes pseudoprophetae inchoaverunt, impleturus est, et tanta signa facturus, ut decipiat si fieri potest, etiam electos) dicturus est in corde suo, Non movebor a generatione in generationem, sine malo?

25. Cujus maledictione os plenum est, et amaritudine, 0685A et dolo: sub lingua ejus labor, et dolor. Per maledictionem aperta convicia, per amaritudinem minae et terrores, per dolum blanda, et seductoria verba possunt accipi: quibus in suam partem conversurus est multitudinem. Bene autem sub lingua ejus labor et dolor esse describitur: 52 quia interiora ejus ira, et odio, et omni mala voluntate replebuntur. Nihil est (Ex Augustino) laboriosius iniquitate et impietate. Quem laborem sequitur dolor, quia non solum sine fructu, sed etiam ad perniciem laboratur. Qui labor et dolor ad illud refertur, quod dixit in corde suo, Non movebor a generatione in generationem, sine malo. Et propterea, sub lingua ejus, et non, in lingua dicitur: quoniam tacite ista cogitaturus est, hominibus autem alia locuturus, ut bonus, et justus, et Dei filius videatur.

26. Sedet in insidiis cum divitibus. Quibus divitibus (Ex Augustino) , nisi eis quos hujus seculi muneribus cumulabit? Et ideo in insidiis, cum his sedere dictus est: quoniam falsam foelicitatem ipsorum ad decipiendos 0685B homines ostentabit, qui prava voluntate dum tales esse cupiunt, et bona aeterna non quaerunt, in illius laqueos incidunt. Et ideo sequitur: In occultis, ut interficiat innocentem. In occultis, dictum est, ubi non facile intelligitur, quid appetendum, quidve fugiendum sit. Innocentem autem interficere est, ex innocente nocentem facere.

27. Oculi ejus in pauperem respiciunt. Illos enim (Ex Augustino) maxime persecuturus est, de quibus dictum est: Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum coelorum (Matth. 5.) . Insidiatur in abscondito, quasi leo in spelunca sua. Leonem in abscondito dicit eum, in quo et vis et dolus operabitur. Prima enim persecutio Ecclesiae violenta, cum proscriptionibus, et tormentis Christiani ad sacrificandum cogerentur. Altera persecutio fraudulenta, quae per haereticos et falsos fratres acta est. Tertia superest per Antichristum ventura, qua nihil est periculosius: quia et violenta erit, et fraudulenta. Vim habebit 0685C in imperio, dolum in miraculis. Ad vim relatum est, cum dicitur, leo: ad dolum, cum dicitur, in abscondito. E rursum ipsa repetita sunt eodem ordine. Insidiatur (inquit) ut rapiat pauperem. Hoc ad crudelitatem pertinet. Quod autem sequitur: Rapere pauperem dum attrahit eum: dolositat deputatur. Rapiet saeviendo, attrahet blandiendo.

28. In laqueo suo humiliabit eum, inclinabit se, et cadet, cum dominatus fuerit pauperum. Laqueus (Ex Augustino) significat insidias: et bene ait, In laqueo suo humiliabit eum: cum enim signa illa facere ceperit, quanto mirabiliora videbuntur hominibus, tanto illi sancti, qui tunc erunt, contemnentur, et quasi pro nihilo habebuntur. Quo ille, cui per justitiam et innocentiam resistent, mirificis factis superare videbitur. Sed Inclinabit se, et cadet, cum dominatus fuerit pauperum. Id est, cum quaelibet supplicia irrogaverit, resistentibus sibi servis Dei.

29. Unde autem, Inclinabit se, et cadet? Dixit enim in corde suo, Oblitus est Deus, avertit faciem suam, ne 0685D videat in finem. Haec est (Ex Augustino) inclinatio et casus miserrimus, dum animus humanus in suis iniquitatibus, quasi prosperatur, et parci sibi putat, cum excaecatur et servatur ad ultimam opportunamque vindictam: de qua loquitur, cum subjungit: Exsurge, Domine Deus, et exaltetur manus tua. Id est, manifesta sit potentia tua. Superius enim dixerat, Exsurge, Domine, 53 non confortetur homo, judicentur gentes in conspectu tuo. Id est, in occulto, ubi solus Deus videt. Hoc factum est, cum impii ad magnam, quae videtur hominibus, foelicitatem perveniunt: super quos constituitur legislator, qualem habere meruerunt. Nunc autem post illam occultam poenam, atque vindictam dicitur, Exsurge Domine Deus, et exaltetur manus 0686A tua: non utique in occulto, sed jam in manifestissima gloria. Ne obliviscaris pauperum. Sicut impii putant, qui dicunt, Oblitus est Deus, avertit faciem suam, ne videat in finem. Laborans ergo Ecclesia illis temporibus, tanquam navis in magnis fluctibus et procellis, tanquam dormientem excitat Dominum, ut imperet ventis, et tranquillitas redeat (Matth. 8. Marc. 4. Luc. 8.) .

30. Jamque manifestato judicio intelligentes et exultantes dicunt: Propter quid irritavit impius Deum? id est (Ex Augustino) , quid profuit ei tanta mala facere? Dixit enim in corde suo, Non requiret. Sed non est, ita ut ipse cogitavit. Nam, Vides quoniam tu laborem et dolorem consideras: justorum. Ut tradas eos (hoc est impios) in manus tuas. Id est, in potestatem judicii tui. Non te latet illorum malitia, nec manus tua cessabit a vindicta.

31. Tibi derelictus est pauper. Ideo enim (Ex eodem) pauper est, id est, omnia hujus mundi contemsit, ut tu sis tantum spes ejus. Iste pauper illis ad 0686B tempus est concessus ad puniendum: tibi in fine derelictus ad glorificandum. Orphano tu eris adjutor: cum impius fuit persecutor.

32. Contere brachium peccatoris (id est, potentiam) et maligni: quaeretur peccatum illius, et non invenietur. Judicabitur ipse peccato suo, et peribit ipse propter peccatum suum. Timeant ergo peccatores et maligni, quia conteret eos Deus, et malignitatem eorum ad nihilum rediget. Consolentur pauperes et orphani Christi, quoniam suscipiet eos Deus, atque post laborem ad aeternam quietem perducet. Dominus regnabit in aeternum et in seculum seculi: peribitis gentes de terra illius. Non regnabit Dominus terreno imperio, sed caelesti (Luc. 1.) . Nam terrenum regnum transitorium est et caducum. Transibit hoc regnum: transibit hoc seculum. Succedet aliud regnum, et aliud seculum, in quo Dominus regnet in aeternum (Dan. 7. Matth. 24. Luc. 21.) . Quae est autem terra illius, nisi sancta Ecclesia? Tunc vera, 0686C firma, et stabilita, quando mortale hoc induerit immortalitatem, et corruptibile hoc induerit incorruptionem (1. Cor. 1.) . De qua terra peribunt gentes, et impii, id est, peccatores, de quibus in alio psalmo dicitur: Non sic impii, non sic, sed tanquam pulvis, quem projicit ventus a facie terrae (Psal. 1.) . Quia enim nullum virtutis pondus habebunt, ad illam beatam stabilitatem pervenire non poterunt, unde scriptum est, Tollatur impius, ne videat gloriam Dei (Isa. 26.) .

33. Et tunc implebitur, quod subinfertur: Desiderium pauperum exaudivit Dominus. Illud scilicet (Ex Augustino) desiderium, quo aestuabant, cum in angustiis et tribulationibus hujus seculi, Domini diem concupiscerent. Et hoc desiderium praeparatio cordis eorum erat. Unde secutus adjungit: Praeparationem cordis eorum audivit auris tua. Haec est cordis praeparatio, de qua in alio psalmo canitur: Paratum cor meum Deus (Psal. 107.) . De quo dicit Apostolus, Si autem, quod non videmus speramus, per 0686D patientiam expectamus (Rom. 8.) . 54 Aurem autem Domini, non membrum corporeum, sed misericordiam ejus, quae nos exaudit, debemus accipere.

34. Et quod est illud desiderium pauperum, quod exauditurus est Dominus? nisi ut veniat Judicare pupillo et humili. Id est (Ex Augustino) , non ei qui conformatur huic seculo, sed qui omnia contemnit propter Deum, et se pulverem esse ac cinerem agnoscit. Aliud est autem judicare pupillum, aliud judicare pupillo. Judicat pupillum, etiam qui condemnat: judicat autem pupillo, qui pro illo profert sententiam. Est ergo desiderium pauperum, ut veniat finis seculi, et fiat judicium Dei: ut separatis justis ab impiis, jam non ultra praevaleant mali nocere 0687A bonis. Et hoc est, quod sequitur: Ut non apponat ultra magnificare se homo super terram.