Psalmus XXXVIII.

178 2. Dixi, Custodiam vias meas, ut non delinquam in lingua mea. Viae nostrae ad Dominum, sunt actiones et locutiones nostrae. Bene enim loquendo et recte agendo ad aeterna proficiscimur. Et quia vir sanctus jam custodierat vias pravae actionis, deliberavit etiam 0789A custodire vias illicitae loquutionis. Nam qui in verbo non offendit, ille perfectus est vir (Jacob. 3.) . Hinc Salomon ait: Qui custodit linguam suam, custodit animam suam (Prov. 21.) . Dixi, inquam, et feci. Nam sequitur: Posui ori meo custodiam. Quando? Cum consisteret aliquis pius, et religiosus, et sanctus? Absit. Hi sic audiunt (ex Augustino) , ut quod probant, laudent: quod autem improbant, inter multa forte quae laudant, veniam non laudatis dant, potius quam calumniam parent. Quando ergo? Cum consisteret peccator adversum me. Stat enim propria quadam notitia peccator superbus, quisquam invidus audit loquentem transilientem, captat verba, proponit laqueos. Difficile est, ut non inveniat aliquid non ita dictum, ut dici debuisset: nec audiendo ignoscit, sed calumniatur invidendo. Talibus quidem magis silendum est, quam aliquid dicendum. Nam quid dicas turbidis, calumniosis, litigiosis? Hinc Dominus dicit in Evangelio, Nolite dare sanctum canibus, neque margaritas spargere ante porcos (Matth. 7.) . Qualiter 0789B autem ori suo custodiam posuit, insinuat cum subjungit:

3. Obmutui, et humiliatus sum, et silui a bonis. Recte cum dixisset, Obmutui, protinus adjungit, Et humiliatus sum: ut intelligamus virum justum obmutuisse, non ex ira sive indignatione: sed solnmmodo ex humilitate. Siluit autem a bonis, ut non delinqueret in malis. Et ex hoc, inquit, dolor meus renovatus est. A dolore quippe quodam (Ex eod.) , quem mihi inflexerant calumniatores et reprehensores, tanquam requieveram in silentio, et cessaverat dolor ille, qui factus fuerat a calumniantibus. Renovatus est autem dolor meus, quia coepi plus dolere tacuisse quae dicere deberem, quam dolueram dixisse quae dicere non deberem. Et ideo:

4. Concaluit cor meum intra me. Coepit esse inquietum cor meum: videbam insensatos, et tabescebam. Non arguebam, et me sic tacentem zelus domus tuae comedebat (Psal. 68. Joan. 2.) . Et ne putaremus 0789C hunc calorem esse parvum, continuo adjunxit: Et in meditatione mea exardescet ignis. In eo quod non ait: Exarsit, sed Exardescet: ostendit illum ignem crescere magis ac magis ex taciturnitate. Ac si diceret: Quandiu silebo, tanto amplius ignis exardescet. Positus (Ex eod.) in hac fluctuatione dicendi et tacendi, inter eos qui calumniari parati sunt, et eos qui affectant instrui, periclitans ne projiciat margaritas porcis, periclitans ne non eroget cibaria conservis: in hoc aestu quaesivit alium meliorem locum, et suspirans in finem quemdam, ubi ista non erit passurus, ait:

5. Locutus sum in lingua mea. Sed cur ei loquitur in lingua sua, cui nota est cogitatio sua? Sed fortassis ideo in lingua loquitur, ut ejus locutione auditorum vita instruatur. Ait ergo: Notum fac mihi, Domine, finem meum. Quia jam vias quibus gradiebatur, noverat et easdem, ne offenderet, prout poterat, custodiebat: 179 Vult etiam finem suum quo tendere debeat, scire: ne si currat in incertum, valeat 0789D aberrare. Finem viae nostrae nobis ostendit Apostolus, ubi ait: Finis legis Christus, ad justitiam omni credenti (Rom. 16.) . Christus est finis nostri operis, et merces laboris. Ad ipsum tendimus, ultra ipsum non est quo tendere valeamus. Ipse est enim summum bonum, summa beatitudo. Quisquis hunc finem nescit, ad ipsum non tendit. Etiam si recte vivere videatur, in vanum currit. Nec certum finem tantummodo, sed veram quoque vitam scire postulat, cum subjungit: Et numerum dierum meorum quis est, notum fac mihi. Quare? Ut sciam quid desit mihi. Isti dies non sunt. Ante abeunt pene quam veniant: et cum venerint, stare non possunt. Urgent se, sequuntur se, et non se tenent. Nihil de praeterito revocatur, quod futurum transiturum exspectatur: nondum habetur, dum non venit: non tenetur, dum venerit. Numerus ergo dierum qui est, ipsa est infinitas aeternitatis, quae verum esse habet: quia praeterire 0790A non valet. Nec ideo dicitur dierum numerus quod ita sit in re: sed quia nos longa spatia temporum designamus pluralitate dierum pro nostra capacitate, infinitum aeternitatis spatium, numerum dierum qui est, improprie voluit appellare. Recte autem illa prius scire appetit, ut postmodum sciat quid ei desit. Non enim plene scire possumus quae nobis desint in temporalibus, nisi prius aeterna bona, quae amisimus, Domino revelante, cognoscamus. Idcirco reprobi quid eis desit, deprehendere non possunt, quia terrenis rebus ex amore succumbunt. Cumque ad perennitatem corda non sublevant, exilium patriam, tenebras lucem, cursum stabilitatem putant: quia qui majora nesciunt, judicare de minimis non possunt. Quo contra servus Dei cum ad superna cor elevat, defectum temporalitatis ex consideratione perennitatis melius pensat. Unde tamquam noto fine suo, et numero dierum qui est, attendit ad haec quae transeunt, et ait:

6. Ecce mensurabiles posuisti dies meos. Id est, 0790B non aeternos, sed defectivos. Quisque enim sub certa mensura vivit. Et substantia mea: non renovatio quam fecit Christus, sed essentia corporalis, quam traximus ex Adam: tamquam nihilum ante te. Quidam videntur magni ante se, de quibus scriptum est: Vae qui sapientes estis in oculis vestris (Isai. 3.) : sed ante Deum nihil sunt, teste Apostolo, qui ait: Qui putat se aliquid esse, cum nihil sit, ipse se seducit (Galat. 5.) . Nec iste ex hoc magnus est, nam inflatio et tumor imitatur magnitudinem, sed non habet sanitatem. Sic primus homo traditus fuit, ut per augmenta temporum tendi posset ejus vita tantummodo, non evolvi. Sed quia sponte ad culpam decidit quo attigit vetitum, pertulit decursum. Ideo nunc iste vir sanctus dies suos transitorios conspicit, et se nihil nisi pulverem cognoscit. Unde etiam sequutus adjunxit: Verumtamen universa vanitas, omnis homo vivens. Jam transilii mortalia omnia. Ascendi ad delectationem legis Dei. Desideravi finem (Ex Augustino) , 0790C cujus non est finis, et numerum dierum qui est, et in eo quod restat sic inhio. Verumtamen quamdiu temporaliter vivo, quamdiu 180 tentatio est vita hominis super terram (Job. 7.) , quamdiu humana natura et secundum corpus et secundum animam, sub se habet deficere: Universa vanitas est omnis homo vivens. Universa enim quae in homine sunt, tam interius quam exterius, diminutionem habent, sive mutabilitatem. Omnia, inquam, homo et manens et transiliens, et ipse etiam Idithum, quamdiu hic vivit, universae subjacet vanitati. Unde Salomon ait: Vidi cuncta quae fiunt sub sole, et ecce universa vanitas (Eccl. 1.) . Unde et subditur:

7. Verumtamen in imagine pertransit homo, sed et frustra conturbatur. Quamquam portet imaginem Dei, tamen non solum transit, sed pertransit. Cujus transire, est singulis momentis ad finem tendere. Pertransire vero vitam moriendo finire. Nec solum haec patitur, sed et usibus terrenis frustra conturbatur. Unde et subditur: Thesaurizat, et ignorat cui congregabit 0790D ea. Haec est adhuc magis lugenda vanitas, quia cum homo a sui Conditoris amore cecidit, protinus amore et studio mundialibus inhaesit, intantum, ut exilium suum libens perferat: invitus recedat, caecaque cupiditate orbatus, thesauros colligat: sed cui congreget nescit. Unde cuidam dictum est: Stulte, hac nocte animam tuam tollent a te. Quae praeparasti, cujus erunt (Luc. 12.) ? Habere vis quod Deus, et non perdere? Ostendam tibi tutum locum. Audi Dominum in Evangelio: Thesaurizate vobis thesauros in caelo, ubi fures, non furantur, nec aerugo, aut tinea demolitur (Matth. 6.) . Sed ergo, inquis, quomodo pono in caelo? Pone in manibus pauperum (Luc. 11.) : da indigentibus. Audi, et fac quod iste transiliens addit:

8. Et nunc, quae est exspectatio mea? Nonne Dominus? Et quia cuncta hic transeunt, et nihil retinetur certum, aut securum nunc, id est, in hac vanitate, 0791A in hac peregrinatione, dum adhuc habere non possum: quid debeo, nisi Deum exspectare? Et convertens se ad eum quem exspectans diligit, ei familiari et antiqua locutione dicit: Et substantia mea apud te est. Apud Dominum habet substantiam suam, quisquis propter Deum cuncta quae habet, distribuit: aut ea quae retinet, ad honorem ipsius expendit: et nihil omnino praeter Deum concupiscit. Post contemtum rerum, postulat remissionem peccatorum, cum subjungit:

9. Ab omnibus iniquitatibus meis erue me. Ab omnibus, inquam, tam cogitationis quam locutionis et operis. Tam ab occultis quam ab alienis, tam a venialibus quam a criminalibus. Et quia terrena contemno, quia laeteri in transitoriis nolo, quia humilitatem et paupertatem appeto, et sola invisibilia concupisco, Opprobrium insipienti dedisti me. Unde Apostolus ait: Spectaculum facti sumus mundo, et angelis, et hominibus (1. Cor. 4.) . A dextris et a sinistris habemus arma quibus pugnamus, per gloriam 0791B et ignobilitatem, per infamiam et bonam famam, ut seductores et veraces (2. Cor. 6.) . Hinc alibi Psalmista dicit: Multum repleti sumus despectione (Psal. 122.) . Multum repleta est anima nostra, opprobrium abundantibus, et despectio superbis. Inter haec opprobria constitutus, patientiam suam vir sanctus nobis insinuat, cum subjungit:

10. Obmutui, et non aperui os meum. Non respondi eis verbum, nec murmuravi contra te. 181 Quia potuisset obmutire prius et postea loqui: ideo postquam dixit, Obmutui, continuo subjecit, Et non aperui os meum: ut sui silentii ostenderet longanimitatem. Deinde misericordiam et sanitatem postulat, caussam praemittendo, cum subjungit:

11. Quoniam tu fecisti: amove a me plagas tuas. Quae sunt istae plagae, quibus omnipotens Deus percussit hominem peccatorem, nisi corruptio, passibilitas, et mortalitas? Ab istis plagis sanari desiderat, et ad veram sanitatem reduci, id est, ad impassibilitatem 0791C et immortalitatem. Et debes, inquit, hoc facere, quoniam tu fecisti me, vel quoniam tu fecisti illas plagas, amovere eas debes a me. Sicut enim tuum est ferire peccatorem ex justitia, sic tuum est parcere ex misericordia. Neque enim tantum justus es, sed etiam misericors. Ostendit autem vehementer se afflictum, cum subdit:

12. A fortitudine manus tuae ego defeci in increpationibus. Fortitudo manus Dei ipsa est percussio flagelli. Ipso flagellante a rigore defecimus nostrae superbiae. Ipsius percussiones nobis sunt increpationes. In eo enim, quod flagellat, increpat nos: quia peccavimus. Unde (Ex Augustino) Domini justitiam commendans, et nostram culpam insinuans, adjungit: Propter iniquitatem corripuisti homines. Totum quod feci, quod infirmus sum, quod in imo clamo, totum pro iniquitate: et in hoc erudisti hominem. Audi hoc planius ex alio psalmo. Bonum mihi Deus, quod humiliasti me, ut discam justificationes tuas (Psal. 118.) . Humiliatus sum, et bonum est mihi: et poena est, et gratia est. Hinc alibi dicitur: Qui fingis laborem in praecepto, id est, laborem formas, ut mihi praeceptum sit. Dico, amove. Et opus est, ut amoveas, quia ego defeci, id est, sustinere non potui, a fortitudine manus tuae, id est, a forti vindicta tua facta in increpationibus. Per hoc quod dicit, in increpationibus, notat Deum vindictam suam ad hoc facere, ut retrahat hominem a peccato. Cum dico plagas tuas, aut fortem manum tuam, non te accuso: sed confiteor me habere iniquitatem, propter quam disciplinis tuis corripuisti me hominem. Hic notatur judicium et misericordia Dei. In hoc judicium, quod propter iniquitatem flagellat. In hoc misericordia, quod correptione quasi pater castigat, ut ad viam veritatis reducat. Unde adhuc subjungit. Et tabescere fecisti sicut araneam animam ejus. Attende ipsum animal, 0792A quam tabidum est. Pone supra digitum, ruina est. Nihil omnino est tabidius. Talem fecisti humanam animam, ad erudiendum eam pro iniquitate. Eruditio justi Dei hanc infirmitatem fecit. Fortitudo quaedam erat vitium, fortitudine quadam displicuit homo, ut erudiretur infirmitate, et quia superbia displicuit, eruditur humilitate, vel infirmitate. Iste versus applicari potest et ad bonos, et ad malos. Ad bonos hoc modo: Ita corripuisti hominem, ut penitus se mundo mortificaret, sicut aranea se mortificat in suo opere. Tabescit anima justi sicut aranea, quando a pinguedine carnalis voluptatis deficit, cum carnem jejuniis et vigiliis macerat, et mentem a desideriis illicitis castigat: cum studet se vitiis et concupiscentiis mortificare, atque in virtutibus extenuare: texere, ut cum veste nuptiali caelesti sponso digna 182 valeat apparere. Vel sicut aranea ad inutile opus faciendum interiora sua extrahit et consumit: sic peccator interiora animae suae, in appetitu terrenorum inaniter expendit. Avarus enim etiam animam suam 0792B venalem habet. Hinc Dominus dicit in Evangelio: Et quid prodest homini si lucretur totum mundum, animae autem suae detrimentum patiatur (Matth. 16.) ? Et ideo subditur: Veruntamen vane conturbatur omnis homo. Omnis scilicet homo, qui carnaliter vivit, dum terrena appetere per cupiditatem nititur, inutiliter conturbatur. Quis (Ex Augustino) vel de ipso suo bono securus est? Quid in hac terra certum est, nisi mors? Considerate omnia, vel bona, vel mala vitae hujus, vel in ipsa justitia, vel in ipsa iniquitate: omnia incerta sunt. Quid sis hodie scis: Quid futurus sis crastino, nescis. Pauper es? incertum est an ditescas. Indoctus? incertum est an erudiaris. Imbecillis? incertum est an convalescas. Natus es? certum est, quia morieris. Quocunque te verteris, incerta sunt omnia. Sola mors certa: et sola multum cavetur, quae nullo modo devitatur. Quisquis ergo conturbatur, jactet in Dominum curam suam, et dicat quod sequitur:

0792C 13. Exaudi orationem meam. Ut finem meum notum mihi facias. Et deprecationem meam. Ut ab omnibus iniquitatibus eruas me. Et debes exaudire, quia cum affectu et lacrymis deprecor te. Et hoc est, quod dicit: Auribus percipe lacrymas meas. Quanto quisque sanctior est, tanto uberiores lacrymas habet in oratione: quas benignus Deus auribus percipit, quando misericorditer suscepit. Si vis a Domino exaudiri: ora cum lacrymis, contere cor tuum. Nullum majus sacrificium Deo afferri potest, quam cor contritum et humiliatum (Psal. 50.) . Ubi sunt lacrymae, ibi divinus ignis accenditur. Quaeri solet quare orandus sit Deus, et quid opus sit oratione, cum ipse sciat antequam oremus, quid opus sit nobis (Matth. 6.) . Sed ideo orandum est, quia orationis intentio cor nostrum serenat et purgat, capaciusque efficit ad excipienda divina munera, quae spiritualiter nobis infunduntur. Pius Dominus offert nobis gratiam suam, et semper paratus est dare. Nos vero non semper parati sumus accipere: cum inclinamur 0792D ad terrena, et rerum temporalium cupiditate tenebramur. Fit ergo in oratione conversio cordis ad Deum, et in ipsa conversione puriores et digniores efficimur. Unde adhuc subditur: Ne sileas quoniam advena ego sum apud te. Loquitur enim Deus secreta sua locutione in cordibus suorum fidelium, et aspirationem infundit gratiae suae. Ideo alibi postulat dicens, Dic animae meae, Salus tua ego sum (Psal. 34.) . Et iterum. Audiam quid loquatur in me Dominus Deus, et caetera (Psal. 84.) . Ideo autem non debes silere a me: quoniam advena ego sum, translatus de civitate Babylonis, in qua natus fueram per originale peccatum (Psal. 50.) : manens apud te, serviens tibi, et de tua familia existens. Nec tamen adhuc in civitate tua sum. Propterea subdit: Et peregrinus, sicut omnes patres mei fuerunt peregrini. Scilicet 0793A Abraham, Isaac, et Jacob, atque alii. Quandiu enim in corpore sumus, peregrinamur a Domino (Hebr. 13.) . Non enim habemus hic manentem civitatem, sed futuram in caelo requirimus. Quid ergo? Restat, ut petam, quia sine dubio migraturus sum. Sequitur et dicit:

183 14. Remitte mihi, ut refrigerer. In conscientia mea, ut exonerata sit aestu solicitudinis peccatorum meorum. Priusquam abeam, ex hac vita: Et amplius non ero, idest, non habeo verum esse, si ego non remissis prius peccatis meis hinc abiero.