Psalmus XLV.

0826D

2. Deus noster refugium et virtus. Ille qui est, Deus omnium potestate, noster autem voluntate et gratia, est nobis refugium, id est, et securitas. Et quia multa sunt refugia, quae non sunt tuta: ideo subjungit, Et virtus, virtuosum, inexpugnabile refugium. Sunt (Ex Augustino) quaedam refugia, ubi non est virtus, quo quisque cum fugerit, magis infirmatur, quam confirmatur. Cum fugis (verbi gratia) ad aliquem in seculo magnum, ut facias tibi potentem amicum, refugium videtur. Tanta tamen hujus seculi incerta sunt, et ita mala potentium quotidie crebrescunt, ut cum ad tale refugium confugeris, plus ibi timere incipias. Antea enim caussae tuae tantum timebas: cum ad talem refugeris, et de illo timebis. Multi enim cum ad talia refugia confugissent, cadentibus illis, ad quos confugerunt et ipsi quaesiti sunt, quos nemo quaereret, 0827A nisi ad talia confugissent. Non autem refugium nostrum est tale, sed refugium nostrum virtus est. Cum illuc confugerimus, tuti erimus. Et non tantum defendit nos ab inimicis, sed etiam est, adjutor noster, ut non solum non vincamus, sed ut alios vincere possimus: in tribulationibus, quae invenerunt nos nimis. Quoniam tribularemur supra quam ferre posset fragilitas carnis (1. Cor. 10.) , nisi juvaremur auxilio divinitatis. Aliud est invenire tribulationes, aliud a tribulationibus inveniri. Tribulationes invenimus; quando jam praemeditatas sustinemus. Ipsae vero inveniunt nos, quando inopinatos intercipiunt. Gravius autem feriunt tela, quae praevisa non sunt. Quia ergo martyres sancti tanta aliquando tormenta passi sunt, quanta nec cogitare ante potuerunt, nimis a tribulationibus inveniri se asserunt. Nimis est, quod cogitari, vel ferri non potest. Sed quoniam ab omnipotenti Deo auxilium et virtutem percipiunt, inter ipsa nimia tormenta invicti atque intrepidi persistentes dicunt:

0827B 3. Propterea non timebimus, dum turbabitur terra, et transferentur montes in cor maris. Paulo ante soliciti, et subito securi ex tribulationibus nimiis (( Ant. nimis)), in magna tranquillitate positi. Nihil timere, magna tranquillitas est in mente. Turbetur terra, turbetur mare, turbentur omnia elementa: Dei servus intrepidus manet. Mare autem (Ex Augustino) significat hoc seculum, in cujus 227 maris comparatione, tanquam terra videbatur gens Judaeorum. Non enim Idololatriae amaritudine tegebatur, sed erat tanquam arida, ipsa amaritudine Gentium tanquam mari circumdata. Futurum erat, ut turbaretur terra, idest illa ipsa gens Judaea, et transferrentur montes in cor maris (Isai. 2.) . Et primo ipse mons magnus paratus in cacumine montium. Deseruit enim gentem Judaeorum, et factus est in gentibus, translatus de terra ad mare, transferentibus Apostolis, quibus dixerat: Si habueritis fidem in vobis tanquam granum synapis, dicetis monti 0827C huic, Tollere et mittere in mare, et fiet (Matth. 17.) . Id est, per vestram fidelissimam praedicationem fiet ut mons iste, hoc est, ut ego ipse glorificer in Gentibus, agnoscar in Gentibus, praedicer in Gentibus: et fiat quod de me praedictum est. Populus quem non cognovi, servivit mihi (Psal. 17.) . Quando autem et illi montes translati sunt, et hoc indicet nobis Scriptura Dei. Quando Apostolus praedicabat, Judaei respuerunt verbum, et ait Apostolus Paulus: Ad vos missi eramus: sed quia respuistis verbum Dei, imus ad Gentes (Act. 13.) . Sic translati sunt montes in corde maris. Vere autem Gentes crediderunt montibus, ut in corde maris essent montes illi, non sicut Judaei, de quibus dictum est, Populus hic labiis me honorat, cor autem eorum longe est a me (Isai. 26.) . Hoc enim in novo Testamento promittit Dominus per Prophetam, dicens, Dabo leges meas in cordibus eorum (Jerem. 31.) . Hae leges, haec praecepta per Apostolos indita ommum Gentium fidei et credulitati, montes dicti sunt tanslati, a montibus in 0827D corde maris. Tunc non timebimus nos qui compuncti sumus corde, ne fieremus de numero reproborum Judaeorum, tamquam ramorum fractorum. Crediderunt enim et accesserunt Apostolis. Timeant ergo illi, quos deserunt montes. Nos a montibus non recessimus: et quando translati sunt in corde maris, sequuti sumus.

Quid jam ( Ex eodem) sequitur ex eo, quod translati sunt montes in corde maris? Attendite et videte veritatem. Haec enim quando dicebantur, obscura erant, quia nondum comigerant: nunc autem quis jam non facta cognoscat? Liber sit tibi pagina divina, 0828A ut haec audias. Liber sit tibi orbis terrarum, ut haec videas. In istis codicibus ea non legunt, nisi qui literas norunt. In toto mundo legant et idiotae. Quid ergo factum est, dum translati sunt montes in corde maris? ((Vers. 4.)) . Sonuerunt, et turbatae sunt aquae eorum. Quando praedicabatur Evangelium (( Subaud. dixerunt)): Quid est hoc? Peregrinorum daemoniorum videtur iste annuntiator esse. Hoc Athenienses (Act. 17.) . Ephesii autem quo tumultu occidere Apostolos voluerunt, quando in theatro pro Diana sua tantum strepitum fecerunt, ut clamarent, Magna Diana Ephesiorum (Act. 19.) . Inter quos fluctus et sonitus maris non timebant, qui ad refugium illud confugerant. Denique Apostolus Paulus volebat intrare in theatrum, et a discipulis revocatus est: quia necessarium erat adhuc in carne manere propter ipsos (Philip. 1.) . Sed tamen sonuerunt et turbatae sunt aquae eorum. Conturbati sunt montes in fortitudine ejus. Cujus? Numquidnam maris 228 an 0828B potius Dei, de quo dictum est, Refugium et virtus, adjutor in tribulationibus, quae invenerunt nos nimis? Turbati sunt enim montes, idest, potentes hujus saeculi. Alii enim sunt montes Dei, alii sunt montes saeculi. Quibus caput est diabolus, montes saeculi: montes Dei, quibus caput est Christus. Sed per istos montes turbati sunt illi montes. Tunc dederunt leges contra Christianos, quando turbati sunt montes. Sonantibus fluctibus et montes turbati sunt, et factus est terrae motus magnus (Matth. 28.) commotis aquis. Sed cui haec? Civitati illi fundatae supra petram (Matth. 7.) . Sonent aquae, turbentur montes annuntiato Evangelio. Quid tu, civitas Dei? Audi quod sequitur:

5. Fluminis impetus laetificat civitatem Dei. Cum turbantur montes (Ex August.) , cum saevit mare, non deserit Deus civitatem suam per impetus fluminis. Qui sunt isti impetus fluminis? Inundatio illa Spiritus sancti, de qua Dominus dicebat: Qui sitit, veniat et bibat. Qui credit in me, flumina aquae vivae 0828C fluent de ventre ejus (Joan. 7.) . Ergo haec flumina fluebant de ventre Petri, Pauli, Joannis, aliorum Apostolorum, aliorum Evangelistarum fidelium. Haec flumina cum fluerent ab uno flumine, multi impetus fluminis laetificabant civitatem Dei. Nam ut noveritis hoc de Spiritu sancto dictum, in eodem Evangelio consequenter Evangelista dicit: Hoc autem dicebat de Spiritu sancto (Joan. 7.) , quem accepturi erant hi qui in eum erant credituri. Spiritus autem nondum erat datus, quia Jesus nondum erat clarificatus. Glorificato Jesu post resurrectionem (Marc. 16.) : glorificato post ascensionem die Pentecostes venit Spiritus sanctus, implevit credentes, loquuti sunt linguis (Act. 2.) : praedicare Evangelium coeperunt Gentibus (Matth. 28.) . Hinc civitas Dei laetificabatur, dum mare turbaretur sonitu aquarum suarum, dum montes turbarentur, quaerentes quid agerent, quomodo novam doctrinam pellerent, quomodo genus Christianorum de terra eradicarent. Contra quem? Contra fluminis impetus laetificantes civitatem Dei.

0828D Et sequitur: Sanctificavit tabernaculum suum Altissimus. Si ergo sequitur sanctificationis nomen, manifestum est fluminis illos impetus de Spiritu sancto intelligendos, quo sanctificatur omnis pia anima credens in Christum, ut fiat civitas Dei. Unum flumen unus spiritus est, qui in septem cornua dividitur, quae sunt spiritus sapientiae et intellectus, spiritus consilii et fortitudinis, spiritus scientiae et pietatis, et spiritus timoris Domini (Isai. 11.) . Ideo Spiritus sanctus dicitur flumen: quia concupiscentias et ardores carnis extinguit. Impetuosum autem, quia nemo ei resistit. Ecclesia dicitur civitas, vel propter 0829A concordiam habitantium, vel propter munitionem virtutum, vel quia legem habet et regem. Hanc intantum laetificat spiritus, ut glorietur etiam in tribulationibus (Ephes. 4.) . Dicitur et tabernaculum (Rom. 5.) , quia in ea Domino militatur. Et hoc tabernaculum sanctificatur per spiritum. Omnis enim qui habet Spiritum sanctum, sanctus est: et qui hunc non habet, sanctus esse non valet. Non solum laetificat et sanctificat Deus Ecclesiam suam, sed etiam in medio ejus est, ne moveatur de bono 229 ad malum. Et hoc est quod subdit:

6. Deus in medio ejus non commovebitur. Ergo (Ex Augustino) ambitur loco Deus? Et lata sunt quae circumdant, in angusto est qui circumdatur. Absit: nihil tale cogitetis de Deo, qui nullo capitur loco: cui sedes est conscientia piorum. Et ita sedes Dei est in cordibus hominum, ut si homo ceciderit a Deo, Deus in se maneat: non quasi cadat, non inveniendo ubi sit. Magis enim te sublevat, ut in illo sis, quando incumbit: ut si se subduxerit, cadas tu. Tu 0829B te si subduxeris, non cadet ille. Quid ergo est, Deus in medio ejus? Hoc significat quod aequus est omnibus Deus, et personam non accipit. Quomodo enim illud quod in medio est, paria habet spatia ad omnes fines: ita Deus in medio esse dicitur, aequaliter omnibus consulens. In medio est, idest, in communi: quia omnibus aequaliter propositus est. Vel ideo, quia est columna, quae sustentat omnes partes domus. Et non solum sustentat ne corruat, sed etiam Adjuvabit eam Deus ad bene operandum: mane, idest, in principio conversionis, diluculo, hoc est, illuminatione Spiritus sancti. Mane dicitur proprie ante lucem. Diluculum est, quando primo oritur dies. Quando pro peccatis quae fecimus, ad poenitentiam sive ad conversionem properamus: relictis tenebris ad lucem propinquamus: hoc est mane nostrum. Sed post mane, fit diluculum: quia per initium conversionis venitur ad originem et lumen virtutis. Sed quia hoc non fit viribus nostris, sed divino adjutorio, recte nunc dicitur: Adjuvabit eam Deus 0829C mane diluculo. Et non solum Ecclesia firma est, quia Deus in medio ejus est: sed per ejus praedicationem venerunt alii ad conversionem. Unde et subditur:

7. Conturbatae sunt gentes. Bona conturbatione ad poenitentiam, et inclinata sunt regna. Et principes vel regiones humiliati. Juxta quod scriptum est: Et adorabunt eum omnes reges, omnes gentes servient ei (Psal. 71.) . Et unde hoc contigit? sequitur et dicit: Dedit vocem, idest, praedicationem suam, et mota est terra, idest, terreni ad conversionem. Haec est illa vox de qua idem Psalmista alibi dicit: Vox Domini in virtute: vox Domini in magnificentia (Psal. 28.) . Hanc vocem dedit per apostolos, et mota est terra de infidelitate ad fidem, de vitiis ad virtutes, de diabolo ad Deum. Quis est qui dedit vocem suam? Dicant Apostoli, dicat Ecclesia, dicat populus innovatus:

8. Dominus virtutum nobiscum: susceptor noster Deus Jacob. Quis non movetur hac voce? Quis non contremiscit 0829D gaudio? Quis non de tanta gratia miratur? Dominus virtutum, Dominus angelorum, ipse est nobiscum in carne. Susceptus est a nobis, et suscepit nos. Accepit nostram humanitatem, suscepit nos in suam divinitatem (Philip. 2.) . Factus est particeps nostrae mortalitatis, ut nos faceret participes suae immortalitatis (Rom. 8.) . Dicant ergo Christiani quod non possunt dicere Judaei, aut Pagani, aut Haeretici: Dominus virtutum nobiscum. Hoc et ipse promiserat per Prophetam suum, dicens: Et inhabitabo et inambulabo in eis, et ero illorum Deus, 230 et ipsi mihi populus (Jerem. 31.) . Hinc ipsa Veritas Discipulis suis ait: Ecce ego vobiscum sum 0830A usque ad consummationem saeculi (Matth. 28.) . Ipse Dominus virtutum, et Deus Jacob, ipse dat virtutes eis qui spiritualiter sunt Jacob, idest, qui luctantur cum carne, et qui vitia supplantant. Jacob enim dicitur supplantator. Et quia admirabilis et salubris est ista gratia, omnes invitando et admonendo subjungit:

9. Venite, et videte, idest, credite, et intelligite opera Domini, quae operatus est propter nos. Eamus, inquit Ecclesia, obliviscamur ea quae retro sunt. Transeamus de terrenis ad spiritualia: et oculis cordis videamus quae posuit prodigia, idest, in signum. Prodigia enim dicuntur, in quibus aliud significatur quam videtur: super terram, idest, super terrenos. Quae sunt illa?

10. Auferens bella usque ad finem terrae. Pacem enim fecit inter Deum, et hominem: et idololatriam, et cultum veteris legis abstulit, per quae discordabant Judaei et Gentes, et fecit utrumque unum (Coloss. 1.) . Et illa pax Dei ad homines non fuit in una sola terra, sed usque ad fines terrae. A solis enim 0830B ortu usque ad occasum laudabile nomen Domini (Psal. 121.) . Aufert etiam in nobis Dominus bella, quando extinguit repugnantia vitia. Unde et subditur: Arcum conteret, et confringet arma, et scuta comburet igni. Arcum (Ex Augustino) , arma, scuta, ignis. Arcus, est insidiae. Arma, publica impugnatio: scutum, vana praesumtionis protectio. Ignis quo ista comburuntur, est ille de quo Dominus ait: Ignem veni mittere in terram (Luc. 12.) . Et de quo igne dicit in psalmo: Non est qui se abscondat a calore ejus (Psal. 18.) . Fervente igne isto, nulla in nobis impietatis arma remanebunt. Necesse est ut omnia confringantur, conterantur, comburantur. Remaneas inermis, nullum habens adjutorium tuum, et quo magis infirmus es, nulla tua arma habens, tanto magis te suscipit, de quo dictum est: Susceptor noster Deus Jacob. Valebas enim quasi per te: conturbaris in te. Perde arma quibus praesumebas. Adi Dominum, dicentem: Sufficit tibi gratia mea. Dic et tu: Quando infirmor, tunc potens sum, Apostoli 0830C vox est (2. Cor. 12.) . Omnia arma perdiderat tamquam fortitudinis suae, qui dicebat: Ego autem non gloriabor, nisi in infirmitatibus meis (Ibidem.) . Quando autem Dominus suscipit, numquid inermes dimittit? Armat nos, sed illis armis Evangeliasticae veritatis, continentiae et salutis, fidei, spei, caritatis (2. Cor. 10.) . Haec arma habemus, sed non a nobis. Arma autem quae a nobis habuimus, arserunt: sed tamen igne illo sancto accensi sumus. Prius invitati sumus ad videnda opera Domini. Jam ipse Dominus nos invitat ad videndum se, dicens:

11. Vacate, et videte, quoniam ego sum Deus. Vidistis opera mea. Jam praeparate vos ad videndum artificem ipsum. Et ut ad hoc idonei sitis: Cessate a terrenis: vacuate vos a malis. Nullus tumultus in mente sit. Omnia sint pacata, omnia mundata. Beati enim mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt (Matth. 5.) . Ad hoc jam relinquimus impedimenta mundi et curas saeculi, atque ad monasterii accessimus 0830D secretum: ut liberius vacare possimus Deo, non his rebus, 231 quibus noster delectetur adversarius. Certum est enim, quod quando ociosi et negligentes sumus, quando caelestibus desideriis animum non attollimus, quando ab amore Dei refrigescimus, quando diem expendimus in fabulis, in cogitationibus pravis: magis tunc vacamus diabolo, quam Deo. Hoc significat, quod scriptum est: Viderunt eam hostes, et deriserunt sabbata ejus (Thren. I.) . Sabbatum requies dicitur. Et sabbata nostra hostes derident, quando nos maligni spiritus otiositatibus et vanitatibus vacare vident. Illud ergo habere studeamus, quod in nobis maxime Dominus desiderat, id est, 0831A mentem ab omni malitia liberam et devitatis his quibus Spiritus sanctus offenditur, humilitati, quieti, caritati operam demus; ut impleatur a nobis, quod dicitur: Vacate et videte quoniam ego sum Deus. Sic enim Deum videre merebimur, si prius ab illicitis cessare, et mente tranquilli esse studeamus. Paulo ante (Ex Augustino) dixeram, terrae nomine significari gentem Judaeorum. Maris nomine caeteras gentes. Translati sunt montes in corde maris. Conturbatae sunt gentes, inclinata sunt regna, dedit vocem suam Altissimus, et mota est terra. Dominus virtutum nobiscum, susceptor Deus Jacob. Facta sunt miracula in gentibus, impletur fides in gentibus, ardent arma praesumptionis humanae, vacatur in tranquillitate cordis, ut cognoscatur Deus auctor omnium munerum suorum. Et post ipsorum clarificationem nunquid deserit et plebem Judaeorum? De qua dicit Apostolus: Dico enim vobis, ut non sitis vobis sapientes: quia caecitas ex parte in Israel facta est, donec plenitudo gentium intraret, id est, montes 0831B huc transferrentur, ut nubes hic pluerent, hic Dominus tonitruo suo regna inclinaret, donec plenitudo Gentium intraret. Et quid postea? Et sic omnis Israel salvus fieret. Ideo et hic ipsum ordinem servans, Exaltabor, inquit, in gentibus et exaltabor in terra. Id est, in mari, et in terra: ut jam omnes dicant, quod sequitur:

12. Dominus virtutum nobiscum, susceptor noster Deus Jacob. Dominus Deus noster fidem in qua vivimus, et ex qua vivimus, per libros suos, Scripturas suas multipliciter nobis varieque diffudit. Sacramenta quidem verborum varians, fidem tamen unam commendans. Una enim eademque res ideo multis modis dicitur, non ut modo ipso dicendi propter fastidium varietur, sed propter concordiam una teneatur. Itaque in hoc psalmo, quem cantatum audivimus, cui cantando respondimus, ea sumus dicturi, quae nostis. Et tamen fortassis aliquam adjuvante et donante Deo suavitatem allaturi sumus vobis, quando ea, quae alibi et 0831C alibi noveratis, etiam commoniti ruminatis. Nam et in ipsa ruminatione, in qua significat Deus munda animalia, hoc voluit insinuare, quia omnis homo, qui audit, sic debet in cor mittere, ut non piger sit ea cogitare: ut quando audit, similis sit manducanti. Cum autem audita in memoriam revocat, et cogitatione dulcissima recolit: fiat similis ruminanti. Alio vero modo eadem dicuntur, et faciunt nos dulciter cogitare, quae novimus: et eadem ipsa libenter audire: quia modus dicendi variatur, et res antiqua ipso modo dicendi renovatur.