Psalmus LVII.

2. Si vere utique justitiam loquimini, recte judicate filii hominum. Ac si dicat: Vos Judaei, qui estis filii hominum, qui debetis esse imitatores patrum vestrorum prophetarum rationabiliter viventium: si vere loquimini justitiam in lege et prophetis (quod utique facitis) recte judicate, idest, discernite et credite, quia Christus Dominus noster ipse est Deus. Hunc enim vobis commendat et prophetat justitia vestrae legis. Vel, Recte judicate, idest, vivite, discernentes 0873B bonum a malo, secundum justitiam quam loquimini. Nam bona loqui, et mala agere, judicium damnationis est. Unde et ipsa Veritas Pharisaeis ait: Hypocritae, quomodo potestis bona loqui, cum sitis mali (Matth. 12.) ?

3. Etenim in corde iniquitates operamini, in terra. 283 Iniquitates in corde operari, est malam gerere voluntatem. Voluntas enim prava apud Deum pro facto reputatur. Et bene ait, In terra, id est, terrenis inhaerentes. Nam, cum in terra cor figitur, inde iniquitas in corde generatur. Injustitias manus vestrae concinnant. Id est, pravis voluntatibus pravae actiones vestrae concordant. Vel injustitias manus concinnare, est injustas actiones injustis aggregare. Juxta quod alibi per Psalmistam dicitur, Appone iniquitatem super iniquitatem eorum, et non intrent in justitiam tuam (Psal. 68.) . Et juxta Joannem: Qui sordidus est, sordescat adhuc (Apoc. 22) . Deinde convertit se ad auditores, atque eorum errorem et duritiam 0873C cordis ostendit, ut auditor quisque caveat, ne similiter errans similiter pereat. Ait ergo:

4. Alienati sunt peccatores a vulva, id est, ab ipsa egressione: erraverunt ab utero, hoc est ab ipsa conceptione. Locuti sunt falsa. Relicta veritate. Non hoc ita accipiendum est, ut eos in utero matris suae errasse intelligamus: neque enim tunc potest esse puer capax sensus, aut intellectus. Sed ita sentiendum est, quod omnipotens Deus ab ipso utero antequam nascantur, praecognoscit, qui peccaturi sunt, atque in errore et falsitate permansuri. Hinc est, quod cum adhuc praegnans esset Rebecca, et geminos utero portaret, dictum est: Jacob dilexi, Esau autem odio habui (Gen. 25; Rom. 9.) . Occultum ibi judicium Dei, et ideo magis timendum. Aliter nascuntur inter viscera Ecclesiae parvuli: Bonum est, ut formati exeant, ne ab ortu labantur. Generet te mater, non abortiat. Patiens esto, usquequo formeris. Teneant te materna viscera, usquequo certa sit in te doctrina veritatis. Si autem impatientia tu concusseris 0873D viscera matris, cum dolore quidem te excutit foras, sed tuo magis malo, quam suo. Qui eruditus est in doctrina, et non credit, aut male vivit, a vulva egreditur tanquam formatus, sed repellitur tanquam alienus. Qui incipit erudiri, et nondum ad plenum edoctus a societate sanctorum egreditur: hic tanquam abortivus ab utero matris Ecclesiae ejicitur. Quia ergo Judaei, ex quo Legem cognoverunt, a fide et justitia ipsius maternae Legis recesserunt: recte de eis nunc dicitur: Erraverunt peccatores a vulva. Quia vero minus capaces quidam ex eodem populo erudiri contemserunt: dictum est de illis, Erraverunt ab utero. Et quia alienati sunt et erraverunt, ideo locuti sunt falsa. Qui enim relinquit veritatem, necesse est ut loquatur falsitatem. Ecce ad quantam vesaniam devenerunt errantes.

5. Furor illis secundum similitudinem serpentis. Error eorum versus est in furorem, non humanum, 0874A sed serpentinum et venenosum. Erat enim invidiae venenum in furore eorum. Audi cujus serpentis furor in illis erat. Sicut aspidis surdae, et obturantis aures suas. Ideo surdae, quia obturat aures suas.

6. Quae non exaudiet vocem incantantium, et venefici incantantis sapienter. Hic data est quaedam similitudo de Marso. Qui incantat, ut educat aspidem de tenebrosa caverna, utique in lucem vult educere. Illa autem amando cavernas suas, quibus se involutam occultat, dicitur, quod cum exire noluerit, recusans audire illas voces, quibus se cogi sentit, allidit unam 284 aurem terrae, et de cauda obturat alteram. Atque ita voces illas, quantum potest evitans, non exit ad incantantem. Huic similes dixit Spiritus Dei quosdam non audientes verbum Dei (Matth. 23; Luc. 11.) , et non solum non facientes, sed omnino ne faciant, audire nolentes. Ita isti, eum praedicatores volunt eos de fovea, id est, de profunditate vitiorum suorum extrahere, et hoc, quod peccatores sunt, mactare (unde dictum est Petro: Macta et 0874B manduca ((Act. 10.)) ) et venenum, id est, peccata inde extrahere: ipsi nolentes veritatem obaudire, sed in fovea sua permanentes, ad veram lucem aspirare nolentes, alteram aurem cordis terrae, id est, praesenti delectationi apponunt: alteram vero cauda obturant, id est, memoria praeteritarum delectationum. Non ideo (Ex Augustino) dicit Sapienter, ut incantationem laudet, sed ad similitudinem valet. Factum est hoc, et in primis temporibus fidei. Stephanus martyr praedicabat veritatem (Act. 6.) , et tanquam tenebrosis mentibus, ut eas in lucem educeret, incantabat. Ubi venit ad commemorationem Christi, quem illi omnino audire nollent, quid de eis Scriptura dicit? Clauserunt (inquit) aures suas. Quid autem postea fecerunt? Passio Stephani narrata declarat (Act. 7.) . Non erant surdi, sed surdos se fecerunt. Illi, inquam, locuti sunt falsa, sed quid faciet Deus? Audi sequentia.

7. Deus conteret dentes eorum in ore ipsorum. Id 0874C est, destruet mordaces quaestiones in responsione eorum: sicut scriptum est, de tributo Caesaris (Matth. 22.) . Quid est in ore ipsorum? Ut ore suo contra se pronuntiarent. Coegit enim illos, ore suo sententiam dare, unde dentes eorum contererentur. Cum enim dicerent, in nummo esse imaginem Caesaris, et Dominus quae Caesaris sunt, Caesari, et quae Dei sunt, Deo persolvere praecepisset: non habuerunt quid responderent (Ibid.) , unde morderent, quia contriti erant dentes eorum in ore ipsorum. Sic et de Joannis baptismate inquisiti, nescierunt quid responderent (Matth. 21.) . Aspides ergo erant Judaei, quando insidiabantur Christo, insibilare et venena immittere molientes; sed contriti sunt dentes eorum in ore ipsorum. Postea clamaverunt, Crucifige, crucifige (Joan. 19.) . Jam non est lingua aspidis, sed fremitus leonis. Sed molas leonum confringet Dominus. Sicut per dentes accipimus mordentes quaestiones: ita per molas intelligimus fortiores et acriores de morte Christi persuasiones. Prius occulte decipere 0874D tanquam aspides tentabant, postmodum coeperunt in mortem Christi aperte frendere, ut leones. Crucifixus est, resurrexit, ascendit in caelum, glorificatus est, adoratus ab hominibus, a regibus. Molae ergo leonum confractae sunt, id est, accusationes et falsa testimonia, quae jam adversus Christum proferre non possunt. De quibus adhuc subditur:

8. Ad nihilum devenient, tanquam aqua decurrens. Omnes superbi et impii sonantes ad saxa superbiae suae tanquam aqua decurrunt, et ad nihilum deveniunt. Attende persecutores martyrum: sonaverunt ad tempus velut torrens: Cucurrerunt in rivis, quantum potuerunt: siccati sunt rivi, vix eorum reperitur memoria. Et non solum ipsi, sed totum hoc seculum ad tempus perstrepit, currit tanquam aqua. Fluit in vittis et concupiscentiis, quaerens quem trahat. Non timeantur ergo mali: non possunt 285 permanere. Necesse est (Ex Augustino) decurrant ad 0875A locum suum, ad finem suum. Et tamen de isto torrente bibit Deus (Ps. 109.) . Et quia bibit, propterea exaltavit caput: quia passus est, propterea resurrexit. Si nollet bibere in via de torrente, non moreretur, non resurgeret, non glorificaretur. Ergo de torrente in via bibit, propterea exaltavit caput. Exaltatum est jam caput nostrum: sequantur eum membra sua, bibendo de torrente. Non timeant aquas perstrepentes, populos minantes, persequentes: quia Deus: Intendit arcum suum donec infirmentur. Arcus Dei sunt minae Dei, quae non cessant. Intenditur arcus, nondum ferit. Multi infirmati sunt, ipsius arcus intensione territi. Nam hinc infirmatus est ille, qui dixit: Quid me jubes facere? Ego sum (inquit) Jesus Nazarenus, quem tu persequeris (Act. 9.) . Qui clamabat de caelo, arcum tendebat. Multi ergo, qui fuerunt inimici, infirmati et conversi sunt. Noluerunt diu erigere cervices suas adversus perseverantiam extenti arcus. Nam et infirmatus est ille, qui dixit: Quando infirmor, tunc potens sum (1. Cor. 12.) . 0875B Et cum oraret a se tolli stimulum carnis, ei responsum est: Virtus in infirmitate perficitur. Vel intendere arcum, est vindictam praeparare; donec infirmentur, id est, penitus a suis viribus debilitentur, ut ulterius non valeant nocere bonis. Tantum enim permittit Deus malos in bonis desaevire, quantum hoc bonis novit prodesse, vel ad correctionem morum, vel augmentum virtutum, sicut scriptum est: Fidelis Deus, qui non permittit vos tentari supra quam ferre possitis, sed facit etiam ex tentatione proventum (1. Cor. 10.) . Unde adhuc de reprobis subditur:

9. Sicut cera, quae fluit, auferentur. Non ait convertentur, sed auferentur. Consumit enim eos aestus vitiorum, sicut ignis ceram. Solvuntur ab omni constantia virtutis, euntes in libidines suas soluti et fluxi. De talibus dicit Apostolus: Tradidit eos Dominus in concupiscentias cordis eorum, in immunditiam, ut faciant quae non conveniunt (Rom. 1.) . Deinde enumerat multa mala in quae defluunt dissoluti 0875C tanquam cera: et postea subdit, Quoniam qui talia agunt, digni sunt morte (Ibid.) . Unde hoc sequitur, et dicit: Supercecidit ignis, et non viderunt solem. Alius (Ex Augusto) ignis est avaritiae, alius luxuriae, alius superbiae, alius invidiae, alius iracundiae. Talis ignis fumosus est, et tenebrosus: super quem ceciderit, non videbit solem. Non dico illum, quem fecit Dominus oriri super bonos et malos (Matth. 5.) : sed illum dico, de quo illi dicturi sunt in judicio: Et sol non ortus est nobis (Sap. 5.) . Transierunt omnia illa tanquam umbra: erravimus a via veritatis, et justitiae lumen non luxit nobis. Ergo, fratres, ignem concupiscentiae timete, si non vultis liquefieri sicut cera a facie Dei. Et notandum est, quia poena impiorum duas species habet: unam in praesenti, alteram in futuro. Una ignis concupiscentiae, altera ignis aeternus. Hanc poenam concupiscentiae commendat nobis Spiritus Dei, usque in finem psalmi. Hanc caveamus, et in illam terribilem non incidemus. Delectatio quidem (Ex eodem) carnalis, 0875D cum homine nascitur, sed qui bene eruditur, cito videt hostem suum, et aggreditur, et luctatur et cito vincit. Qui autem illam concupiscentiam, cum qua de peccati propagine natus est, negligit vincere, et multas adhuc excitat, exeritque libidines, difficulter 286 eas superat, et adversus se ipse divisus, igne proprio concrematur. Et ne illi intelligerent hoc tantum fieri in futuro, convertens se ad eos, ut attentiores reddat, determinat sic: Super vos cecidit ignis, o Judaei,

10. Priusquam intelligerent spinae vestrae rhamnum. Id est, priusquam intelligere vos facerent peccata vestra rhamno esse similia. Rhamnus est herba prius mollis, deinde quando maturescit, acutissimos aculeos habet. Sic sunt peccata: prius quidem mollia et delectabilia sunt, sed deinde gravissime pungunt. Temporalem enim delectationem dolores et compunctiones sequuntur tormentorum. Tunc erit et 0876A compunctio poenitentiae, sed serae et infructuosae, sicut spinarum sterilitas. Poenitentia hujus temporis dolor medicinalis est. Poenitentia illius temporis dolor poenalis est. Hoc non intelligunt, qui amant hanc transitoriam voluptatem: quia Supercecidit ignis, et non viderunt solem. Ignis iste, Sicut viventes, sicut in ira absorbet eos. Id est, deglutiet et vastabit. Quare non dicit viventes, sed sicut viventes, nisi quia falsa est vita impiorum? Non enim vere vivit, qui a Domino separatur. Et quare non ira, sed sicut in ira: nisi quia tranquillus hoc facit Deus? Sicut scriptum est: Tu autem, Domine virtutum, cum tranquillitate judicas (Sap. 5.) . Vel sicut in ira, et non dicenda vere ira ad comparationem ejus, quae ventura est in judicio. Unde autem puniuntur mali, inde ad justitiam proficiunt boni. Nam subditur:

11. Laetabitur justus, cum viderit vindictam. Non ideo laetabitur, ut pravorum vindicta sit justo caussa laetitiae. Sed ideo laetabitur, quia ipse non erit particeps eorum poenae. Attende poenam malorum etiam 0876B in hoc seculo, etiam inter suas voluptates. Ecce dum quidam desiderata possident, quaedam alia desiderant, ad quae pervenire non valent. Pro his, quae non habent, cruciantur desiderio: pro his, quae habent, aut tedio cruciantur, aut timore. Ecce ille aestuat avaritia, alius fervet luxuria, alius iracundia accenditur, alius invidiae facibus inflammatur. Sic se omnipotens Deus in praesenti a malis vindicat, eosque ipsis suis desideriis, et vitiis flagellat. Hanc vindictam, cum viderit justus, laetabitur: quoniam adjutus per piam Domini gratiam, talibus non implicatur. Hoc quoque vivendo, Manus suas lavabit in sanguine peccatorum, id est, actiones suas manducabit ex consideratione vindictae reproborum. Quando videt peccatoris poenam, proficit ipse, et mors alterius valet ad vitam ipsius. Attende ergo impium pereuntem, et purga te a peccatis. Ita lavabis quodammodo manus tuas in sanguine peccatoris.

12. Et dicet homo, Si utique est fructus justo: utique 0876C est Deus judicans eos in terra. Ille veraciter homo dicitur, qui sua utitur ratione. Hic dicet, Utique est fructus justo. Etiam in hac vita, antequam veniat aeterna. In fide est fructus, in tentatione et tribulatione est fructus, in patientia est fructus, in caritate est fructus justo. Quod si ita est, utique est Deus judicans, idest, damnatione dignos reputans eos malos, nondum in extremo die, nondum in igne aeterno, nondum apud interos: sed hic in terra. Probat ab opposito, ac si breviter dicat: Si justo est fructus salutis in hac terra, in eo quod 287 justus est, utique et impio est judicium damnationis similiter in hac terra, in eo quod impius est. Contraria enim contrariis conveniunt. Attendat igitur homo discretus et judicet. Sic enim admonet psalmus: Recte judicate, filii hominum. Discernat bonos a malis et eorum exemplo fugiat eos, qui pereunt, ne et ipse simul pereat. Eos autem qui salvi fiunt, imitari studeat, ut et ipse, auxiliante Domino, eandem salutem 0876D consequi valeat.