Psalmus LVIII.

0877C

3. Eripe me de inimicis meis, Deus meus: et ab insurgentibus in me libera me ((Vers. 3.)) . Eripe me de operantibus iniquitatem: et de viris sanguinum salva me. In his duobus versibus quatuor persecutorum Christi genera designantur. Alii enim sic inimicabantur Christo, ut odium in corde tegerent (Matth. 25. et 27.) . Alii sic, ut adversus eum insurgerent, atque aperta voce veritati resisterent. Ideo in primo versu et ab inimicis eripi, et ab insurgentibus in eum postulat liberari. Quidam insuper et prava opera commiserunt, intantum ut Salvatorem ipsum manibus raperent, traherent, et flagellarent (Joan. 18. et 19.) : quidam intantum desaevierunt, ut in cruce suspenderent, clavos in manibus et pedibus ejus figerent, latus lancea perforarent et, fuso sanguine, occiderent auctorem vitae (Marc. 15; Luc. 23.) . Propterea orat in secundo versu, ut et ab operantibus iniquitatem eruatur, et a viris sanguinum salvetur. Et necesse est ut eripias:

0877D 4. Quia ecce, idest, in manifesto ceperunt animam meam. Partem posuit pro toto. Neque enim animam Jesu sine corpore tenere potuissent. Ceperunt (inquit) animam meam: et hoc quodam avido et inordinato atque ruinoso impetu fecerunt. Unde et subditur: Irruerunt in me fortes. Diligenter intuendum est qui sint isti fortes. Primo ipsum diabolum Dominus fortem dixit. Nemo, inquit, intrare potest in domum fortis, et vasa ejus diripere, nisi prius alligaverit fortem (Matth. 12.) . Alligavit enim fortem vinculis damnationis, et vasa ejus, idest animas, diripuit, suaque fecit. Sunt et in hominibus quidam fortes reprehensibili fortitudine, qui praesumunt de temporali felicitate. Talem redarguit Spiritus Dei in alio psalmo dicens: Quid gloriaris in malitia, qui potens es in iniquitate (Psal. 51.) ? Rursus fortes alii sunt, qui non de vitiis, sed de justitia sua praesumunt. Talis (Ex Augustino) fortitudo impedivit Judaeos. 0878A Cum enim justi sibi et sani viderentur, medicinam recusaverunt, medicum occiderunt. Fortitudo ista non sanitas est, sed insania. Ad hoc ergo venit magister humilitatis, factus particeps nostrae fragilitatis, ut nos doceret infirmari, et peccata nostra confiteri: ut fortes simus non in nobis, sed in Deo. Ostensa necessitate suae iiberationis ostendit, quia dignus sit, ut debeat liberari, cum subjungit:

5. Neque iniquitas mea, neque peccatum meum, Deus. Iniquitas quantum ad proximum, Peccatum quantum ad me. Vel iniquitas in gravioribus, peccatum in levioribus. Intelligi potest fortes, id est, superbi in me irruerunt: sed culpam non invenerunt, sed potius: Sine 289 iniquitate cucurri, id est, bene operatus sum: et direxi alios ad bene operandum praedicatione, et exemplo. Sine iniquitate currere et dirigere, est sine admixtione mali perfecte vivere, et bonum exemplum aliis demonstrare. Non enim bona Deo placere possunt, quae malis admixta sunt. Et notandum quod non ait, Ambulavi, sed Cucurri: 0878B quia non solum bene operandum est, sed et ipso gressu boni operis festinandum. Juxta quod scriptum est: Quodcunque potest manus tua, instanter operare: quia nec opus, nec ratio sunt apud inferos, quo tu properas (Eccles. 19.) . Et Apostolus: Sic currite (inquit) ut comprehendatis (1. Cor. 9.) . Vel currere Redemptoris nostri, est obedientiam Patris libere et sine ullo impedimento peragere: sicut alibi scriptum est: Exultavit, ut gigas ad currendam viam (Psal. 18.) . Et iterum: Omnia quaecunque faciet prosperabuntur (Psal. 1.) . Et ne hoc videretur suis viribus attribuere, ideo deprecans adjungit:

6. Exsurge in occursum meum. Ac si dicat: Adjuva me in profectu virtutum, dando mihi resurrectionem: et vide. Id est, fac me videri aequalem tibi. Ex illa figura hoc dictum est, qua et illud ad. Abraham: Nunc cognovi, quia times Deum (Gen. 22.) , hoc est, nunc te feci cognoscere. Ignotus enim quisque est ante interrogationem tentationis. Exsurge ergo, et vide, id est, fac alios videre et cognoscere meam 0878C exaltationem: ut qui me viderunt depressum, videant excelsum. Et tu, Domine Deus virtutum, Deus Israel, intende ad visitandas omnes gentes. Ut quae infirmae sunt, et peccatis oneratae, visitare eas digneris, dando gratiam sanitatis, et mittendo tuos praedicatores: ut sicut tu es Deus virtutum, id est, angelorum, et Deus Israel, id est, Israelitici populi: ita esse digneris et Deus Gentium, quatenus eas consortes facias, et angelorum et Israeliticorum fidelium. Sed valde tremendum est, quod subditur: Non miserearis omnibus qui operantur iniquitatem. Quis enim sine iniquitate (Prov. 20.) ? Sed hoc de his vult intelligi, qui in iniquitate perseverant. Ergo puniamus peccata nostra, si Dei misericordiam quaerimus. Nam si nos non punimus, ille non miseretur, sed punit. Quia iniquitas omnis, sive magna, sive parva sit, necesse est, puniatur, vel ab ipso Deo judicante, vel ab ipso homine poenitente. Et vere intendes ad visitandas omnes gentes: quia, te aspirante, 0878D convertentur. Hoc est quod subdit:

7. Convertentur ad vesperam: et famem patientur, ut canes, et circuibunt civitatem. Hoc jam factum est, et continue fit. Relicta autem idololatria ad vesperam in hac ultima aetate ad cultum Dei convertuntur, atque esuriendo, et sitiendo justitiam, famem patiuntur, ut canes, sicut peccatores. Canum nomine merito designantur gentes propter immunditiam peccati. Ex his erat illa Chananaea, cui Dominus ait: Non est bonum sumere panem filiorum, et mittere canibus. Quod illa recognoscens, humiliter respondit: Etiam Domine. Sed quia famem patiebatur, ut canis, protinus adjunxit: Sed et catelli edunt de micis, quae cadunt de mensa dominorum suorum. Intendit ergo Dominus ad visitandam eam, propter fidem et humilitatem ejus, et ait illi: O mulier, magna est fides tua: fiat tibi sicut vis (Matth. 15.) . Tales canes non cessant civitatem Dei circuire, sagaci 0879A mente investigando 290 vitam et mores sanctorum patrum, ex quibus civitas Dei constructa est. Vel canes possunt accipi sancti praedicatores, qui in assertione veritatis contra fures et latrones, magnos (ut ita dicam) dedere latratus. Famem passi sunt, omnes sibi incorporari et uniri per fidem desiderantes, et circuierunt civitatem, id est, mundum, ubique evangelizantes. Unde et subdit:

8. Ecce loquentur, id est, manifeste praedicabunt in ore suo, id est, more sibi convenienti. Quia quod loquentur verbo, confirmabunt opere, et exemplo. Sive in ore suo, id est, libere, audacter, cum auctoritate. Et gladius in labiis eorum. Gladius bis acutus, de quo dixit Apostolus: Et gladium spiritus, quod est verbum Dei (Ephes. 6.) . Quare bis acutus? Ex utroque testamento feriens. Hoc gladio mactabantur, de quibus Petro dicebatur: Macta et manduca (Act. 10.) . Indignabuntur autem, quoniam multi erunt, qui non audient aure audiendi. Et hoc est, quod subditur: Quoniam quis audivit? Hinc est 0879B quod propheta ait: Quis credidit auditui nostro, et brachium Domini cui revelatum est (Isai. 53.) ? Praedicamus (inquit Apostolus) sapientiam in mysterio absconditam (1. Cor. 2.) , quam mundus non cognovit. Tempore quoque martyrum raro inveniebantur qui audirent verbum Dei. Dixi non miserearis omnibus, qui operantur iniquitatem: et ita erit. Unde et subjungit:

9. Et tu, Domine, deridebis eos, id est, dignos derisione ostendes eos. Hoc in judicio erit, cum dicet eis: Ite in ignem aeternum (Matth. 25.) . Ex hoc etiam apparet, quia Gentes convertentur: quoniam ad nihilum deduces omnes gentes. Omnis, qui ad Deum convertitur, necesse est prius ad nihilum deducatur. Hinc Veritas ait: Qui vult post me venire, abneget semetipsum (Luc. 9.) . Semetipsum abnegat, qui se mutando in melius, desinit esse quod erat, et incipit esse quod non erat. Ad nihilum deductus erat Paulus, cum diceret: Vivo ego, jam non ego, vivit autem in me Christus (Galat. 2.) . Hinc etiam ait: 0879C Qui se putat aliquid esse, cum nihil sit, ipse se seducit (Gal. 6.) . Ad nihilum deductus erat Abraham, cum diceret: Loquar ad Dominum meum, cum sim cinis et pulvis (Gen. 18.) . Sic quisque prius deficiens in seipso, incipit esse fortis in Deo. Talem se agnoscit, cum protinus addit:

10. Fortitudinem meam a te custodiam. Illi enim fortes, qui in me irruerunt, ideo ceciderunt: quia fortitudinem suam a te non custodierunt, sed de se praesumpserunt. Ego autem fortitudinem meam a te custodiam: quia si recedo, cado: si accedo, fortior fio. Videte quid est in anima humana. Non habet ex se lumen: non habet ex se vires: totum autem, quod pulchrum est in anima, virtus et sapientia est. Sed nec ipsa sibi lux est, nec ipsa sibi virtus est. Est quaedam origo fonsque virtutis et sapientiae Deus, a quo recedens anima tenebratur, accedens illuminatur. Ergo fortitudinem meam a te custodiam, non a te recedam, non de me praesumam: et merito, Quia 0879D Deus susceptor meus es. Suscepisti humanitatem meam, conjungens eam tuae divinitati: suscepisti me ad sanandum, quemadmodum medicus aegrotum, Deus meus qui creasti me.

12. Misericordia ejus praevenit me. Ubi jacebam? Quo erectus sum? Ecce quare non debeo 291 de me praesumere, quia non praecesserunt merita mea, sed praevenit me divina misericordia, ut justus essem. Non movere nos debet, quod frequenter personas mutat. Talis est enim usus prophetiae. Modo convertit se ad familiarem Domini locutionem, a quo accipit prophetiae revelationem: modo se ad auditores convertit, ut eos aedificet ex his quae Domino revelante agnovit: modo autem in persona sua loquitur: modo in persona membrorum: modo in persona Christi. Unde nunc subditur: Deus ostendit mihi super inimicos meos. Quantam (Ex Augustino) circa me habuit misericordiam, in illis mihi 0880A monstravit, in quibus non habuit. Nisi enim debitor suspendatur, minus agit gratias cui debitum relaxatur. De ipsis inimicis quid? Ne occidas eos, nequando obliviscantur populi mei. Ipsos inimicos qui me occiderunt, noli tu occidere. Non sine caussa Cain cum fratrem occidisset, posuit in eo Deus signum, ne quis eum occideret (Gen. 4.) . Hoc est signum quod habent Judaei. Tenent reliquias legis suae, circumciduntur, sabbatum observant, azyma comedunt. Sunt ergo Judaei, non sunt occisi. Necessarii sunt credentibus, ut demonstraret nobis Deus super inimicos nostros misericordiam suam. In ramis superbiae praecisis inserto misericordiam suam ostendit oleastro. Ecce ubi jacent qui superbi erant, ecce ibi insertus es, qui jacebas. Et tu noli superbire, ne praecidi merearis. Ergo ne obliviscantur populi fideles gratiam Dei, vivunt ante oculos eorum excaecati Judaei, ut ex eorum caecitate semper recolligant quantas omnipotenti Deo de sua illuminatione gratias agere debeant. Disperge illos in virtute tua. Hoc impletum 0880B est a Tito et Vespasiano, qui populum Judaeorum captivaverunt. Nec tamen hoc virtuti eorum adscribendum est: sed Dei, qui praestitit eis, ut hoc facere potuissent. Omnis enim potestas a Deo (Rom. 13.) . Propterea non dictum est, Disperge illos in virtute hostium, sed, in virtute tua: quia (ut dictum est) omnis virtus a Deo est. Et non solum disperge, sed, o Domine, qui me protegis et defendis, depone eos a timore superbiae. Hoc est quod subjungit: Et depone eos, protector meus, Domine. Deinde ostendit quid in eis deponi velit.

13. Delictum oris eorum, sermonem labiorum ipsorum. Sermo labiorum et delictum oris fuit, quando de Christo dixerunt: Daemonium habet: Reus est mortis, et alia hujusmodi (Joan. 7. et 19.) . Hoc autem delictum, ideo dicit: Sermonem labiorum, quia talia improperia aperte dixerunt, palam praedicaverunt. Tale delictum, talem sermonem depone et destrue, et de ore et labiis eorum tolle. In hoc volo deponas eos, non secundum naturam, sed secundum 0880C culpam. Illi me interimere tentaverunt. Tu autem (Ex Augustino) resuscitando Christum, quem perdere voluerunt, occidisti delictum oris eorum, sermonem labiorum ipsorum. Quippe quem perdendum clamaverunt, vivere expaverunt: et quem in terra contemserunt, in caelo adorari ab omnibus gentibus mirati sunt. Sic deleantur delicta: Et comprehendantur in superbia sua. Et vere comprehensi sunt. Ille enim, quem superbiendo occiderunt, surrexit: et factum eorum in irritum venit, peccatum remansit. Quia ergo factum evacuatum est, peccatum autem mansit 292 super facientes: Comprehensi sunt in superbia sua, convicti sunt male se et superbe egisse. Restabat ergo ut confiterentur peccatum, et ille ignosceret qui venerat solvere peccata (Joan. 3.) . Factum est hoc jam a quibusdam. Postmodum fiet in pluribus. Ideo subjunctum est: Et de exsecratione et mendacio annuntiabuntur in consummatione. De eo quod Dominum execraverunt, et corpus ejus furatum mentiti 0880D sunt (Matth. 28.) , per poenitentiam et confessionem inde educti, annuntiabuntur in consummatione, idest, praedicabuntur esse perfecti. De ipsa magnitudine peccati plus humiliabuntur, et majori humilitate erigi merebuntur, et eo magis perfecti erunt, quia tam execrabile peccatum se commisisse dolebunt. Et hoc fiet,

14. In ira consummationis, et non erunt. Omnis vindicta Dei ira dicitur. Sed plerumque ad hoc vindicat Deus, ut perficiat sicut scriptum est: Flagellat omnem filium quem recipit (Prov. 3. Hebr. 12.) . Plerumque ad hoc vindicat, ut damnet, sicut dicturus est reprobis: Ite in ignem aeternum (Matth. 25.) . Ira igitur consummationis, est ira correctionis, quando paterna ira vindicat Deus culpas in hoc saeculo, ut emendet et perficiat. Annuntiabuntur itaque consummationes in ira consummationis, idest, in tali ira, quae consummet eos, et perficiat. Et nor 0881A erunt (subaudis) tales quales ante exstiterant: scilicet superbi, exsecrantes, mendaces. Tali modo dicitur alibi: Verte impios, et non erunt (Prov. 12.) . Et scient, quia Dominus dominabitur Jacob, idest, Judaici populi: Et finium terrae, idest, Gentium per omnes terras. Tunc agnoscent eundem Deum et Judaeorum esse et Gentium. Antea justi sibi videbantur, quod legem acceperant, quod Dei praecepta servaverant. Demonstratum est eis quod non servaverunt: quia in eis Christum non intellexerunt. Videbunt quod Gentes non debeant contemnere. Omnes enim peccaverunt et egent gratia Dei (Rom. 3.) . Deponent superbiam, et saluti Gentium non invidebunt: quia parem suam et illorum cognoscent infirmitatem: et in angulari lapide copulati (Ephes. 2.) simul Deum adorabunt. Dicitur ergo de Judaeis quod supra dictum est de Gentibus:

15. Convertentur ad vesperam, idest, in finem saeculi. Reliquiae enim salvae fient. Et famem verbi Dei patientur ut canes, idest, tamquam peccatores. Et circuibunt 0881B civitatem, idest, Ecclesiam sanctorum, vitam et mores investigando: vel civitatem, idest mundum circuibunt evangelizando. Unde aperte subjungitur:

16. Ipsi dispergentur ad manducandum, idest, ad alios incorporandum sibi in fide Domini Jesu Christi, Si vero non fuerint saturati, idest, si praedicatio ad votum eorum non fructificaverit, et ipsi sicut et gentes murmurabunt: quomodo superius dictum est: Domine, quis audivit? Sed jam concludatur psalmus. Videte (Ex Augustino) angulum exsultantem, jam de utroque pariete gaudentem. Superbiebant Judaei, humiliati sunt. Desperabant Gentes, erectae sunt. Veniant ad angulum. Ibi conveniant: illi de circumcisione, isti de praeputio. In angulo autem teneant se. Et tota jam Ecclesia quid subjungat audiamus. Ego autem cantabo fortitudinem tuam, et exultabo mane misericordiam tuam. Sancta electorum Ecclesia fortitudinem, qua diabolum vicit, qua mortem superavit, qua infernum spoliavit: atque 293 0881C ejus misericordiam, qua humanum genus redemit, et peccata dimisit. Ista omnia Ecclesia cantabit et exultabit: et hoc mane, id est, in resurrectione, quando transactis hujus seculi tenebris, apparebit sol justitiae (Mal. 4.) , et justi fulgebunt ut sol, in regno patris eorum (Sap. 3; Matth. 13.) . Non enim perfecte potest modo cantare canticum Domini in terra aliena (Psal. 136.) , quandiu sedet, et flet super hos fluctus Babylonis, inter hos decursus praesentis vitae. Sed quando transibit in locum tabernaculi admirabilis, usque ad domum Dei, tunc fiet cantus in voce exultationis et laudis (Psal. 41.) . Unde alibi dicitur: Beati qui habitant in domo tua, Deus, in secula seculorum laudabunt te (Psal. 83.) . Et reddit causam quare cantare, et exultare debeat, cum subjungit:

17. Quia factus es susceptor meus, et refugium meum in die tribulationis meae. In praesenti vita, in qua tribulatur omnis, qui juste vivit, factus es ab ipsa tribulatione meus susceptor, atque ab instantibus periculis tutum refugium. Nisi enim tu suscepisses et 0881D salvasses, nemo esset qui inter tot et tanta mala subsistere potuisset. Ideo adhuc subdit:

18. Adjutor meus, tibi psallam. Bona opera quae te aspirante et auxiliante gessi, tibi ascribam. Et merito. Quia Deus susceptor meus es. Non susceptor homo, sed susceptor Deus, qui etiam susceptum deificat. Deus meus (Ex Augustino) , qui me creasti. Misericordia mea, qui me salvasti. Attendens omnia bona, quaecunque habere possumus, sive in natura, sive in conversione, in fide, in spe, in caritate, in bonis moribus, in justitia, in timore Domini, totum non esse nisi ex illius bonis: ita conclusit, Deus meus, misericordia mea. Non invenit impletus bonis, quid appellaret Deum suum, nisi misericordiam suam. O dulce nomen, sub quo nemini desperandum est, omnes consolans, omnes ad conversionem 0882A invitans! Si utique peccata nostra nobis tantum dimisisset, misericors recte dici potuisset. Nunc quia et peccata dimisit, et insuper dona addidit, et (quod incredibile erat) etiam caelestem gloriam immeritis peccatoribus donavit, non solum jam misericors dicitur, sed ipsa misericordia digne appellatur. Dicat ergo voce, et corde Ecclesia. Dicat unaquaeque fidelis anima, Deus meus, misericordia mea.