Caput Primum.

0961D

Vers. 1 et 2.— Verbum Domini, quod factum est ad Osee filium Beherim in diebus Oziae, Joathan, et Acaz, et Ezechiae regum Juda, et in diebus Jeroboam filii Joas regis Israel. Principium loquendi Dominum in Osee. Ex usu quidem, quae diversis temporibus sunt gesta narrantium, commemoratio quoque regum videtur effecta, ut cujus seculi texeretur historia, nosceremus. A prophetis tamen longe magis observari fuit necesse, quia licet non simpliciter munus historiae persequantur, ut ea videlicet, quae sunt gesta commemorent, sed impetu quoque (( Forte quodam)) vaticinantium futura denunciant: tamen quoniam non ea casibus, sed judicio ventura commendant, et ad ejus principis arbitrium disputant, cujus violatas leges, et pollutas saepe ceremonias conqueruntur: ordinate nimirum in fronte operis vocabula 0962D regum aetatesque constituunt, ut quae sunt sub eorum commissa temporibus, historia docente, noscentes, fateamur eos dignas ingentesque caussas invectionis habuisse. Et Regum itaque et Paralipomenon continetur annalibus, quod cum hi, quorum nomina sunt praemissa, regnarent, tota quidem Judaeorum gens idolorum cultibus esset inquinata: decem tamen tribus, quae a divisione sub Jeroboam facta, Israel vocabantur, et ultimis sacrilegiis squalerent, et impendentibus sibi calamitatibus urgerentur. Quatuor itaque regum de Juda, quorum videlicet tempora vaticinii ejus contingebat aetas, et unius qui de Israelis parte regnaverat, intulit mentionem. Sed cum prophetiam fuisset exorsus, hi quos dixit partibus illis praesidebant. Post non longum vero tempus apud Samariam finita dominatio est. Siquidem Zacharias filius Jeroboam, qui sexto jam mense per successionem obtinebat imperium, civili seditione, idest 0963A Sellum rebellante, consumtus est. Sellum vero, cum uno apud Samariam mense regnasset, ascendit Manaen filius Gad. et dictum praecedentem tyrannum, instaurata rebellione, consumsit. Atque ipse per decem annos tumultuario potius imperio, Assyriorum regi, qui Sul appellabatur, sub tanto tributorum onere, ut egestas aperta esset, famulatus est. Jam ergo in illam decem tribuum portionem, calamitatum excitatarum turbines irruebant. Sicque adhuc, regno apud Jerosolymitas manente, decem tribus abstulit denunciata captivitas. Postquam ergo ad fines Assyrios populi Samariae migraverunt, sanctus Osee ((Ant. sanctae Oseae)) in Juda regione consistens, Ezechiae regis, famosum miraculis tempus aspexit, et sub ipso, etiam vaticinandi munus exercuit. Ergo quae Israeli jam pernicies imminebat, unius tantum partis ejus principem nominavit, sub quo prophetare coepisset.

Quod autem posuit, Principium loquendi Dominum in Osee, id nimirum videtur ostendere, quia ipse prius sit ad hoc genus sermonis adscitus, non quod 0963B prophetae ante non fuerint, 393 cum et beatorum Heliae et Helisaei, et aliorum plurium, eadem regum historia, gesta dictaque commemoret; sed quod eorum quisque, quod praenunciabat, etiam literis mandare ad sempiternam memoriam, juberentur, operam Osee primus assumserit. Nec sane diffitemur, beatum David et sapientissimum Salomonem, Evangelio et Apostolis testibus, legitimos prophetas, dicta sua literis tradidisse; sed tamen inter illos atque istorum scripta, quos nunc explanare tentamus, non parvam esse differentiam peritus lector advertet. Illi enim licet aliqua de populi captivitate dixerint, tamen quasi quietis mentibus, id est, nulla mali vicinitate trepidantibus, ea quae olim fore conspexerant, praecinebant. Hi autem inter ipsos positi ultionum fragores, attonitis omnino pectoribus, quippe qui calamitatum etiam participes redderentur, quasi lacrymosis questibus totum exsequuntur, et affectum Domini nostri, qui ad vindicandum nimis aegre cogatur 0963C effingunt; implorantes, quidem interdum divinae miserationis auxilium: caeterum quasi stilo tragico, calamitatum ordinem persequentes. Principium ergo istorum vatum, qui hac praecipue appellatione signati fuerunt, ut prophetae nominarentur, a beato Osee susceptum esse noscamus, qui morum et generis sanctitate conspicuus, talem operam concionatoris assumsit, ut sustineret personam et redemptoris, et judicis, quod per totum opus clarius apparebit.

Vers. 2. 3. 4. 5.— Et dixit Dominus ad Osee: Vade, sume tibi uxorem fornicationum et filios fornicationum: quia fornicans fornicabitur terra a Domino. Et abiit, et accepit Gommor filiam Debelaim, et concepit et peperit filium. Et dixit Dominus ad eum: Voca nomen ejus Jesrahel, quoniam adhuc modicum, et visitabo sanguinem Jesrahel super domum Jehu, et quiescere faciam regnum domus Israel, et illa die conteram arcum Israel in valle Jesrahel. Notanda consuetudo, immo dignitas sanctorum virorum, quod postquam ad id decoris ascenderint, ut lingua eorum, 0963D quasi calamo scribae, Dominus noster utatur, non solum dicta eorum, sed etiam gesta, honore prophetico vestiantur: enunciandisque mysteriis, vel docendo ponant operam, vel gerendo. In ipso ergo compellationis exordio: Hoc, inquit, beato Oseae sacer conditor imperavit, ut, et propositi sui et sanguinis splendore neglecto, vilissimae foeminae, ac vulgariter prostitutae, per maritale consortium jungeretur. 0964A Neque usque ad nomen conjugis tantum tolerans, contumeliae quoque paris in se jure (( Forte jura)) turbaret: ut incertae sobolis genitor crederetur, quasi qui filios alienae obscoenitatis aluisset.

Non me autem fugit quanta doctorum hominum fuerit in loci istius opinione contentio, ita ut regiones integrae super ejus assertione dissentiant. Nam Palaestina et Aegyptus aliique omnes, qui Origenis auctoritate plurimum commoventur , conjugium istud ab Osee propheta negant corporaliter institutum. Sed quomodo pleraque prophetis in spiritu gesta narrantur, ita has aiunt cum meretrice nuptias, in verbo tantum fuisse completas. Neque enim temporis illius 394 expetisse rationem, ut contra instituta sacrae Legis, quae denunciaverat, nefarium esse cum meretrice consortium, Osee ad concionandum progrediens lasciviret, et exerturus in peccata censuram, primus ipse committeret, quod totus populus consequenter argui set. Quam autem esset incompetens, si ad defensionem flagitii objiceret personam 0964B jubentis, asserens nimirum, se quidem, quantum ad mores suos respicit, foeditatem illam consortii foediter horruisse, sed cessisse auctoritati ejus Domini, qui ad arguendos populos eum destinasset. Videretur prorsus materiam irrisionis potius, quam formidinis attulisse ei, qui ex ejus persona obscoenitates aliorum arguendas putaret, quem ipse commissi a se flagitii praedicaret auctorem. Quaeritur et quo hoc per totam legem, vel praecepti, vel facti, simili fulciatur exemplo; sicubi videlicet Dominus noster faciendum quippiam adversum praecepta mandaverit, quorum utique transgressores, denunciatis per prophetas cladibus, ultum ibat. Ad quod docendum, si imperatum beato Abrahae parricidium proferatur, ipso fine operis, quanquam ante tempora legis editi, commonebimur, non truculentiam coedis, sed pietatem ac fidem patriae menti electam. Unicum enim offerebat, qui habebat repromissiones, cui dictum erat, quia in Isaac suscitabitur tibi semen (Gen. 21. 0964C 12.) : ostendens quod possit Deus, etiam a mortuis excitare. Veruntamen, ut adversum timorem frustrandae promissionis credulitas fixa eum tuebatur: ita non sivit Deus in exitium usque pueri devotionem parentis excurrere, sed compressit immolaturi manum, exploratae virtutis interjecta laudatio. Claruit, inquit, quod solum volui publicare, nihil apud te vel amore, vel honore meo esse vehementius. Nunc jam parce sanguini, quem nec ab alio licebat nec a te decebat effundi. Nec tamen sacerdotis videaris munere destitutus, ecce aries propter te assistit, cornua vepribus illigatus, cujus vita, ut absolvendo filio praesens valuit deferre subsidium: ita et futurum merebitur signare mysterium. In negotio vero beati Oseae non solum imperata, sed etiam impleta multisque temporibus frequentata permixtio, nec operis honestate nec praecepti auctoritate videtur posse defendi. Huc adjicitur, quoniam in ipsis quoque figuris prophetalis non fuerit ordo servatus. Nam ad significationem Tribuum, quae quasi sub Dei contubernio et 0964D societate degentes, in adulteria, idest, sacrilegia proruperant, assumitur mulier prostituta quae tamen nobilis, castificata consortio, filios non de flagitioso, sed de reverendo conjuge, idest, vate suscipiat, et in honorem nuptiarum, praeteritorum oblita vitiorum, foecunditate magis, quam libidine perfruatur. Quomodo ergo ista mulier, quae matronalibus illustratur insignibus, gentis illius probabitur figurare 0965A personam, quae ante nuptias obscoenitatis vitia non exhorruit, sed cum in sacro prius Domini sui consortio constitisset, turpitudinem sectata describitur? His et aliis pluribus argumentis docere contendunt, meretrici prophetam corporaliter 395 non fuisse commixtum.

Ad quod e regione Syri, et qui connubium illud carnaliter opinantur impletum, nominum praecipue attestatione nituntur. Quibus evidenter et mulier, et ejus tam parentes quam regio publicatur, atque conjunctionis negotium secutis foetibus comprobatur. Ad devotionem autem magis prophetae, quam ad susceptam ab eo temerationem legis debere revocari quicquid contra consuetudinem morum suorum per obedientiam curarit adjungere. Quamquam illud opus honestatis quoque potuerit ratione defendi, id est, ad pudicae in reliquum conjugi et munus a professione meretricia foeminam transtulisset. Ejusmodi ergo inter se disputatione certantes, utramque opinionem reddidere suspectam, cum revera et compendiosius 0965B videatur et tutius, et ad significationem rerum accommodatius, si res spiritu gesta credatur, ut quemadmodum beatus Jeremias de Judeae finibus non recedens, infodisse tamen in regione Parthorum vestimentum lumbare describitur: sicut sanctus Ezechiel medio captivitatis Babylonicae constitutus in templo Jerosolymitano spectator inducitur, imagines utique solas locorum et actuum, longe alibi positus, contuendo: ita etiam beatus Osee multorum gesta temporum signaturus, per imagines congruas tam culparum seriem viderit, quam poenarum. Cujus sane muneris testimonio sub quavis opinione propenso, reverentia prophetantis apparet, quem nimirum persona sua rerum conditor videtur induere, ut de factis viri, judiciorum quoque divinorum ratio colligatur, tantaque inter aeternum Dominum et fidelem servum necessitudo consistat, ut utriusque quasi existimatio misceatur: et si prophetae actio diluenda est, divinae quoque pietati excusatio videatur commodatura. 0965C Sin autem opprimit et depellit nostrae attestationis obsequium quicquid rerum est supergressa majestas, idem quoque sibi complacitis mentibus auctoritatis attribuat, ut humani examinis nequicquam egere doceantur. Quod quidem et Apostoli Pauli censura denuntiat cum dicit: Mihi autem pro minimo est ut a vobis dijudicer aut humano die, sed neque meipsum dijudico, nihil enim mihi conscius sum: Qui autem judicat me Dominus est (1. Cor. 4. 4.) . Sub una itaque eademque reverentia et praeceptio conditoris et prophetae actio constiterunt.

Notanda autem diligenter series et ordo dictorum quae illi sensui potius alludit, quo non videretur corporaliter impleta commixtio. Vade, inquit, sume tibi uxorem fornicationum et filios fornicationum, quia fornicans fornicabitur terra a Domino. Atqui illud tempus non exordia sacrilegum ((Forte aliquid deest)), quae nomine fornicationis accusat, sed jam ejus postrema tangebat. A temporibus quippe Jeroboam praecipue religionis fuerat inchoata corruptio, et commendata 0965D populis cultura vaccarum, quae multis aetatibus sine interpolatione permansit. His vero jam diebus, quibus beato Oseae vaticinii munus imponitur, non praevaricationes, sed potius ultiones 396 incipiunt exoriri. Quod utique ab illa significatione dissentit, quam assumta in conjugium meretrix videbatur ostendere, indicans eam contumeliam, quam Dominus longo tempore laturus esset. Jam igitur quid denuntiationis ordo contineat, videamus.

Vade, sume tibi uxorem fornicationum et filios fornicationum, quia fornicans fornicabitur terra a Domino: 0966A et abiit et accepit Gomer filiam Debelain, et concepit et peperit filium. Et dixit Dominus ad eum: Voca nomen ejus Jesrahel, quoniam adhuc modicum et visitabo sanguinem Jesrahel super domum Jehu, et quiescere faciam regnum domus Israel, et in illa die conteram arcum Israel in valle Jesrahel. Frequentatus hic per sacra volumina a Deo nostro sermo deprehenditur, ut sacrilegia nomine fornicationis accuset. Quia enim notus in Judaea Deus unam gentem quam sibi sociaret, elegerat, et quasi instar conjugis, intervenientibus legis tabulis, de qua filios instituendo generaret, assumserat, eos appellat pudicos, qui inviolata religionis jura custodiunt; illos vero econtrario turpes atque pollutos qui cultus sacri foedera, errorum infectione et haeresis consectatione violaverunt. Qua imagine nimirum et magnitudinem caritatis erga pios, et vehementiam severitatis, qua hosce impios persequatur, expressit: quia non solum sicut censor aut judex, sed quasi fremens ad vindicandum maritus insurgat.

0966B Sed cum ad id intelligendum suo tenore decurrat, quaerendum est, quid egerit tanti schematis apparatu. Quid enim opus erat, ut non simplex narratio haec omnia contineret, sed imperaretur prophetae, sive in corpore, sive solum in imaginibus, cum meretrice ineunda conjunctio? In quo sane loco pie conditeque cogitantibus, profundum et divinae benignitatis et propheticae dignitatis occurrit. Deus enim noster qui providentiam suam humanis rebus interserit, consulit quidem in commune mortalibus, sed quasi eos tantum homines existimet, qui reverentiam de morum virtutibus fuerint assequnti, ipsorum se ostendit judiciis commoveri, tumque praeceptis tum imaginibus ipsos praecipue festinat instruere. Vel hoc itaque volens ostendere quod praemisi, gravissimum videlicet se sanctorum virorum habere respectum, nec in levi ponere eorum querelas, vel certe quod sanctorum soleat orationibus mitigari, cum tempus est, ut incipiat proferre vindictam: apud illos prius 0966C negocia quibus sit accensus allegat, ut explanatione meritorum interventionis impedimenta submoveat, et eos quos experiri poterat sententiae moratores, primum a sua parte constituat, secumque hortetur irasci. Inde est illud quod cum beatus Moyses exploratores terrae Repromissionis de singulis duodecim tribus destinasset: reversique praeter duos, omnes reliqui ignavum populum terruissent: ipsum quoque beatum Moysen seditio exorta conquassavit. Sed cum ad tabernaculum confugisset, Apparuit, inquit, gloria Domini, et ostendens quanti eum faceret, quamque omnibus illis populis anteferret, Dimitte me, inquit, ut deleam 397 populum istum, et faciam te super gentem multo majorem, quam haec est (Exod. 32.) . Ex quibus sermonibus, quid apud eum vir sanctus posset intelligens, indignationem judicis protinus mitigavit. Sic et cum templo Jerosolymitarum Babylonicae captivitatis immineret eversio, Ezechielem prophetam, contemplatione dumtaxat spiritus, per adyta quae olim fuerant veneranda circumagit, ut 0966D qualiter populus peccaret, aspiciens, desineret admirari, si fieret in contrarium tanta mutatio, ut gens singulari nuper veneratione sublimis, vilissime disperiret.

Ita ergo et beato Oseae, per quem imminens populo nunciabatur exitium, pro quo videlicet nihil erant parentum valitura merita, nihil prophetarum valitura suffragia, negotii similis indicitur apparatus: quatenus in suo sentiat et perpendat exemplo, utrum illum contumeliarum aggerem vel possit Deus sustinere, vel debeat. Personam ergo, inquit, assumito 0967A viri benevoli, sed jamdiu meretricios mores in conjuge sustinentis, et suscipe filios qui vel habeantur incerti, vel alienae obscoenitati consequentius applicentur, atque experire utrum queas continuatam habere patientiam, et an credas veteris singularem medicinam doloris, si vel desidio ((dissidio)) libereris ab ea muliere, quam numquam per beneficia, quamvis multa, correxeris. Sive igitur in solis mentis affectibus, sive etiam in negotiis foedi corporis imperata conjunctio, prophetae honorem videtur aspicere, qui ut severitatem judicis fideliter indicaret, gustum ejus, qua Deus afficiebatur, sentit injuriae, atque rursum quasi obligatio fieret ultionis in impios proferendae, hoc ipsum quod propter significationem rei indignam se propheta contumeliam pertulisse. Igitur cum idonea quam diximus parabolae caussa fuisse videatur, nos jam ordinem ejus persequamur.

Sume, inquit, tibi uxorem fornicationum, et filios fornicationum: quia fornicans fornicabitur terra a Domino. Ad idioma sermonis Hebraei spectat ista geminatio, 0967B faciens faciet, loquens loquetur, et caetera in hunc modum. Sic ergo et fornicans fornicabitur. Posset autem elocutioni huic subdere discrimen adhiberi, sed non est negligendum veniens de Scripturarum more compendium. Nota sane, quod nomine fornicationis, non tam ineundae praevaricationis tempus, quam subeundae jam captivitatis appellet. Nec inconsequenter. Quia enim materiam damnationi prophanarum mentium fecit obscoenitas, ideo caussae suae nomine poenae signatur, ut dicamus fornicari populum, cum pro fornicatione damnatur: quod quidem in praesenti loco occasionem quoque magnam docet habuisse. Nam cum liqueat, non idem esse poenam quod culpam: quippe cum ista honesto adversetur, illa petulantiae: satisque comparatum sit, definitionem rerum, communione nominum neutiquam posse confundi, atque ideo poenam esse quod culpam: haud utique de nihilo pronunciavit fornicatorem populum, quo tempore mala captivitatis 0967C esset aditurus. Sed quia noverat ipsam castigationem pro diversitate mentium promoturam, et alios fieri afflictione meliores, alios impudentia nequiores, 398 merito dicit, et pro impietate quam in suis finibus perpetrabant, illos esse supplicia laturos, et in ipso captivitatis tempore, quosdam emendationis insignia, quosdam vero criminis argumenta capturos, secundum illud quod alibi comminatur: Servistis in terra vestra diis, quos nescierunt patres vestri, servietis diis alienis in terra non vestra. Quia ergo eam prophanitatem quam perpetraverat gens libera, celebravit ancilla, in mediis quoque suppliciis fornicatura praedicitur.

Primus autem filius quem quasi peperit meretrix, nomine ipso, cui imminet captivitas, regionis inducitur. Ait enim, Voca nomen ejus Jesrahel. Quo vocabulo vallis Samariae adjacens signabatur. Per hujus itaque loci appellationem, quid regio sit passura denunciat. Denique sequitur: Quoniam adhuc modicum et visitabo sanguinem Jesrahel super domum 0967D Jehu, et quiescere faciam regnum domus Israel: et in illa die conteram arcum Israel in valle Jesrahel. Exercendae, inquit, ultionis tempus insistit, atque ob hoc, in regnum Samariae quae nomine Jesrahelis, vicinae, ut dixi, vallis ostenditur, ira consurgit. Nascatur igitur animo tuo soboles destinata supplicio, ut scias, id in meos filios esse peragendum, quod quasi in tuos videris ordinatum.

Visitabo enim sanguinem Jesrahel super domum Jehu. Ad quod explicandum geminus sensus per consuetudinem legis occurreret, nisi unum consequentia subjecta firmaret. Usque ad familiam quippe Achab, qui fuit Jesabelis maritus, soboles Jeroboam imperavit. Sed cum Achab tam suis quam uxoris, cujus serviebat 0968A ausui, criminibus sorduisset, Jehu filium Namsi Heliseus propheta, ex praecepto Dei, in assumendum imperium suscitavit. Qui paribus de caussis severitate commotus, omnem Achab et Jesabelis familiam, cunctosque Baal Idoli sacerdotes pariter et ministros internecione delevit. Pro quo ultionis officio promissum est ei, quod posteri ejus usque ad quartam generationem Israelitico imperio praesiderent. Verum quoniam et ipse Jehu, et ejus filii vel nepotes non relinquendo sacrilegia Jeroboam, perdiderunt insignia suae devotionis, qua persequuti fuerant cultores Baal, colendis videlicet Samariae vitulis inhaerentes, diversisque morum criminibus, ut cultus prophanitatis exigit, servientes: in hos quoque, Jehu videlicet posteros, qui Achab familiam deleverant, ideo dicitur ira consurgere, ut illorum, qui ab his extincti fuerant, sanguinem vindicaret: non quod caedes fuisset injusta, sed quoniam qui illa fecissent, per imitationem criminum decus judicum perdidissent: et similia illis, quos deleverant, exsequendo, 0968B transissent in numerum et societatem reorum. Sicque viderentur ultione digni, quos sceleratorum gladius peremisset: quem colorem in Scripturis etiam frequentatum facile monstraremus.

Ergo posset, inquam, duobus modis versus propheticus explanari: hoc videlicet quem praemisimus, et altero qui sequetur, si non illum magis processus operis communiret. Nomine enim Jesrahelis, gentem ipsam: nomine vero Jehu, regnum gentis voluit indicare: idest, 399 ecce jam tempus advenit, ut populus Israelis, qui vel in Jesrahelis valle vincendus est, vel urbem regiam habet in eadem valle positam, ut qui regem habet de Jehu stirpe venientem, vim debitae ultionis incipiat experiri. Denique ad confirmationem istius intelligentiae subjecit, Et quiescere faciam regnum domus Israel, et in illa die conteram arcum Israel in valle Jesrahel. Visitationis proinde animadversionem, quietem vero, finem appellavit imperii: quod ut utrumque planius indicaret, 0968C Conteram, inquit, arcum Israel in valle Jesrahel.

Vers. 6.— Et concepit adhuc, et peperit filiam, et dixit: Voca nomen ejus, Sine misericordia: quia non addam ultra misereri domus ((Hier. domui)) Israel, sed oblivione obliviscar eorum. Quia statuerat, ut exitus rerum imaginibus, quae forent eorumdem judices, praeveniret, filia quasi nata describitur, quae susceperit vocabulum calamitatis alienae, idest, Absque misericordia. Non enim, inquit, addam ultra misereri domus Israel, sed oblivione obliviscar eorum. His geminae pondus sententiae continetur. Neque enim solum ait, tempore miseriarum misericordiam denegabo, sed eos nec in memoriam meam redire permittam. Esset enim, licet in extremo languore, solatium, si vel quocumque tempore memoriam eorum, quos abjecisset, assumeret. Nunc vero ut comminatio praelata crudescat, utrumque sibi affore pollicetur, et memoriam videlicet damnandorum, et oblivionem plenissimam damnatorum. Quod sane, quoniam apud 0968D aures sapientis ministri, ad invidiam posset crudelitatis accendere (ut aliquid ejusmodi si non sermone, vel cogitatione versaretur: unde in istam benignitatem, quae caussa rerum est, tantum acerbitatis influxit, ut non obliviscaris reatuum, si oblivisceris reorum: et sis curiosus delinquentis, si numquam recordaris afflicti; metuo ne poenitentium quoque desperanda salus sit, si tanto praesuli lapsorum subrepat oblivio): ideo subjecit statim, non se miserendi abjecisse curam, sed libram debiti examinis admovisse, idest, eorum tantum quasi oblivisci, qui etiam post plagas de emendatione non cogitarent.

Vers. 7.— Quia non addam ultra misereri domus Israel, sed oblivione obliviscar eorum. Et domus ((Hier. 0969A Domui)) Juda miserebor, et salvabo eos in Domino Deo suo, et non salvabo eos in arcu et gladio et in bello et in equis et in equitibus. Cum populum, inquit, Samariae praevaricatione foedatum calamitatibus exitiisque subjecero, et ita eos pro culpa viles esse permisero, ut videar eorum prorsus oblitus; tunc in Judae parte sistentes, et in cultibus religionis spem salutis suae ac fiduciam collocantes, non solum protegam, verum etiam novitate mirabili vindicabo: ut etiam palam clareat, eos nequaquam armis munitos fuisse sed meritis, nec acie consequutos, sed pietate victoriam. Illud autem tempus annuntiat, quo, Ezechia apud Jerosolymitas imperante, Sennacherib rex Assyriorum magno ad obsidionem ejus urbis accessit exercitu, atque illic multa in contumeliam Dei et sacrae religionis loquutus, divinam in se sententiam concitavit, ac sub una nocte omnes ejus copiae Angelo 400 feriente, ceciderunt. Nam centum et octoginta quinque millibus bellatorum amissis, ipse in regionem suam cum paucis fugisse atque illic periisse 0969B describitur (4. Reg. 19) . Sed videamus et reliqua.

Vers. 8.— Ablactavit, inquit, eam quae erat absque misericordia, et concepit et peperit filium et dixit: Voca nomen ejus, Non populus meus tu, quia vos non populus meus, et ego non ero vester Deus. Usque ad Ezechiae tempora mansisse, et prophetasse beatum Osee, titulus indicavit. Quicquid ergo gestum per omnem vaticinii ipsius legitur aetatem, hoc in ipso breviter consignat exordio, ut per totum volumen, gestorum seriem ordinemque, jam detexat. Cum ergo ingratae gentis prophanitas impulisset, ut Deus noster operam ultionis assumeret, denunciavit se puniturum reos, et ita eos in miseriis relicturum, ut penitus eorumdem videretur oblitus. Sed ne recepta in sacrum pectus oblivio piis quoque formidinem commoveret: statim se, non vitio, sed judicio oblivionem usurpare signavit, quando quidem meritum inter affines discrimen agitaret, et Israelitis exitio permissis, Judae populos cultui nimirum suae religionis adhaerentes, 0969C per miracula magis, quam per tela protegeret. Quod licet opportuno tempore panderetur: tamen quia et ipsa portio gentis Judeae nequaquam jugi devotione complacuit, sed, sicut exprobrant alii prophetae, in cultum exarsit idolorum, similem quoque est perpessa sententiam, et de finibus suis, Babylonio vincente, translata. De qua tamen captivitate, promissa est omnium pene vaticinio prophetarum, et sub Cyro Persarum rege impleta revocatio.

Utrumque nunc ergo tempus beati Oseae sermo proloquitur. Sed in significationem Israeliticae captivitatis, filia inducta est, quae, Absque misericordia, vocaretur. In figuram vero Judae, puer inducitur cui nomen sit, Non populus meus. Inter filiorum autem imagines, de sola tantum puella, quod sit ablactata, memoratur: nimirum ut ostendat, in decem tribus, illatae captivitatis quasi convaluisse sententiam. Revera enim multo longior decem tribuum legitur fuisse captivitas, et ideo prolatio aetatis, est puella 0969D ablactatione signata. Tertius autem qui captivitatem Judae ultimus pollicetur, nomen accepit, Non populus meus. Quamdiu enim vel Juda in suis finibus mansit, erat turba quae Dei populus diceretur: postquam vero etiam ipsum captivitatis procella convellit, visus est a confusione Gentilium ille discretus ante populus disperiisse. Et ideo ait: Vos non populus meus, et ego non ero vester Deus: idest, hoc a vobis auferetur insigne, quo eratis ante conspicui, ne populus Dei in toto orbe dicamini, nec ego princeps, nec Deus vester appeller; justum est enim ut qui instituta sacrae legis quae vos a caeteris gentibus dirimebat, 0970A peccandi studiis corrupistis, illo quoque quo insignes eratis decore privemini.

Verum haec breviter a severitatis parte denuncians, transit ad prospera, quae dispensatio reverenda ita implevit rebus, sicut prophetica 401 oratione contexuit.

Vers. 10. 11.— Erit enim, ait, numerus filiorum Israel quasi arena maris, quae sine mensura est, et non numerabitur. ((Sup. Et)) Erit in loco ubi dicetur eis, Non populus meus vos; dicetur eis, filii Dei viventis. Et congregabuntur filii Juda et filii Israel pariter, et ponent sibimet caput unum, et ascendent de terra, quia magnus dies Jesrahel. His autem sacris vocibus reversionem populi de captivitate Babylonica pollicetur, cujus etiam apud alios prophetas, sed praecipue apud beatum Esaiam ingens pompa describitur, quae sane valet ad commendandam Dei clementiam, et ad consolationem confirmationemque fidelium, quibus societatem illius calamitatis contra meritorum decus, pro gentis suae communione tolerantibus, spei 0970B solatia praebebantur, de prosperorum videlicet exspectatione pendentia. Ea siquidem tam fore ampla dicuntur, ut vocabulorum etiam novitatem requirant. Nam cum de laetis ad tristia laberentur, cessaverunt Dei populus nuncupari, quasi in reliquarum gentium vilitatem refusi. Cum vero tempus liberationis advenerit, tanta successione reducitur a tristibus in laeta mutatio, ut non sufficiat prioris restitutio dignitatis, sed vocabulorum augeantur insignia. Arenarum enim instar excedet numerus fidelium, in quibus tantum et reverentiae splendebit et gratiae, ut Dei omnia continentis non jam populus, sed filii nuncupentur. Emendati siquidem praemissae servitutis angoribus, ut sanguine, ita etiam caritate sibi jungentur: illamque praecipue separationem, quae fuit illis magna et criminum et discriminum caussa, vitabunt, atque uno rectore gaudentes, ad Templum Dei cum alacritate conscendent, tantumque in illo statu foelicitatis locabuntur ( sic), ut magnum diem Jesrahelis fuisse fateantur: 0970C idest, vel illud tempus quo adversa coeperunt, et de quo supra dixit Propheta, conteram arcum Israel in valle Jesrael. Et hoc assumet in memoriam populus liberatus, ut gaudia ejus ex comparatione grandescant: vel certe Jesrahelis ipsius interpretationem sibi convenire clamabit; exprimit siquidem in nostro sermone, semen Dei, fitque sensus ejusmodi: Soluto captivitatis tempore, erit tanta exultationis ambitio, ut magnus dies Dei filiis illuxisse dicatur. Hanc autem festivitatem, ut reliqui prophetae, ita praecipue in illo carmine beatus David, exsequitur: Laetatus sum in his quae dicta sunt mihi, In domum Domini ibimus. Stantes erant pedes nostri in atriis tuis Jerusalem ad confitendum nomini tuo, Domine. Quia illic sederunt sedes in judicio, sedes super domum David. Rogate, quae ad pacem sunt Jerusalem (Psal. 121.) .

Igitur secundum tenorem historiae, quam denunciatio prophetica continebat, totum quod est acturus, breviter indicavit: decem videlicet tribus, Jeroboam auctore, corruptas, Assyrio capiente, translatas: 0970D Judam vero, qui in Deo suo confideret, sub Ezechia rege miserabiliter liberatum; postea autem, etiam ipsam tribum fraternae impietatis vestigia subsequutam, dominationi Babylonicae fuisse permissam: cujus tamen denuo vincla solveret promissa libertas, et 402 jam non separati ab invicem fratres, sed sub uno rectore sistentes, honorem Dei in Templi ejus adytis celebrarent. Hujus vero temporis tanta esset foelicitas ut juvaret etiam adversa meminisse, et magnum diem Jesrahelis vocare, idest, illud tempus captivitatis illatae: cujus videlicet occasio tam multam exultationem creasset. Ponent igitur sibimet 0971A caput unum, et ascendent de terra. Super quo tempore, et beatus David ait, A finibus terrae ad te clamavi dum angeretur cor meum, in petra exaltasti me. Deduxisti me quia factus es spes mea (Psal. 60.) . Notandum quoque est quia promissionem loci istius super multitudine fidelium, ad praedicationem Evangelii confluentium, beatus Paulus acceperit, asserens videlicet, quod unius gentis angustias annunciatio evangelicae pietatis excesserit. Et non solum de Judaeis, qui olim populus Dei vocabantur, sed etiam de Gentibus, quae in multiplici errore degerant, ad capessendam divini stigmatis dignitatem agmina convenirent, sicut in Osee, inquit, dicit: vocabo non plebem meam, plebem meam, et non dilectam, dilectam. Et erit in loco ubi vocabitur, non plebs mea vos, ibi vocabuntur filii Dei vivi (Rom. 9. 25.) . Gentium ergo magister ostendit quod evangelii tempore foelicitatis hujus promissio compleretur: non utique ut negaret illud quod totius prophetiae textus inculcat: 0971B resolutionem videlicet captivitatis quoque Babylonicae fuisse promissam; sed ut ostenderet, quam intelligentiae regulam custodire in propheticis libris debeamus: idest, ut cum sub narratione Judaicarum rerum ingentius, quam unius gentis mediocritas caperet, aliquid promeretur, et ex parte in illo populo nosceremus fuisse completum, etiam per theoriam, aliis quoque, idest cunctis gentibus, convenire.

Theoria est autem (ut eruditis placuit) in brevibus plerumque aut formis aut caussis, earum rerum, quae potiores sunt, considerata perceptio. Haud igitur illa Judaeorum de Babylone revocatio, secundum historiam, ista vero quae per fidem Christi est collata libertas, secundum allegoriam significata, proprie diceretur, cum sermo propheticus solide utrumque promiserit, ut praecedens mediocritas sequentes cumulos intimaret. Nam quod primo per exaggerationem dictum erat, id deinceps rerum magnitudine vix exaequavit. Atque ita, quae tunc populum Judaeorum terruit denunciata captivitas, et quae postea erexit restituta libertas, 0971C aliarum quoque (quae multo graviores sunt) et captivitatis et libertatis indicia praeferebant: illius nimirum, de qua ait Apostolus, Eramus natura filii irae sicut et caeteri. Deus autem cum sit dives in misericordia, propter nimiam caritatem, qua dilexit nos, cum essemus mortui peccatis, convivificavit nos in Christo (Ephes. 2. 4.) . Illum siquidem hostem generis humani, qui longa dominatione reos depresserat, fortior veniens alligavit, vasa ejus cuncta diripuit: et captivitatem gentium reddita libertate dissolvit, donisque gratiae nobilitavit redemtos, ut qui aliquando eramus alieni et hospites, subito plebs ejus et populus misericordiam consequulus, immo 403 genus electum, et sacerdotale ac regium diceremur (1 Petr. 2.) . Sic ergo quod Osee de temporibus Babylonis edixerat, Paulus ad negocia transtulit Salvatoris, non utique propheta, quasi abnuente, aut aegre, quo ducitur subsequente; sed Apostolico intellectui nimis favente per tenorem vaticinii, quo docuit aucta esse hic prope 0971D usque ad consummationem vel dona, vel gaudia, quae illo jam seculo fuerant inchoata. Sed huc usque sermo prophetae eo tenore processit, ut de quibuscumque erat negotiis temporibusque locuturus (( Ant. locutus)) breviter indicaret.

Nunc autem ad ordinem institutae revertitur vel censurae, vel querelae, quod consulte provideque curavit, ne quod ad pompam praedictionis valebat, inciperet salutari incommodare doctrinae. Nam quoniam vaticinantis impetu ea attigerat, quae post erant longis secutura temporibus, et tam adversis, quam 0972A prosperis fidem denunciandi confidentia subrogabat, ne per hoc ipsum, inquam, et meritum, et volum pariter videretur extinguere, quando quidem ne correctionis studium prodesset assumi, insistente semel praenuncianti (( forte praenunciari)) necessitate supplicii: nec prosperorum denuo necessaria videretur optatio, cum omnimodis osset pro denuntiantis veritate reddenda. Ideo ad populos sermo dirigitur, et in communionem judicii convocantur, ut ipsi matrem suam (multitudinem videlicet parentum, cujus criminibus Deus fuerat asperatus) intentis pergant examinare luminibus, atque eam divinae admonitione ((F. admonere)) clementiae, quae solet, vel denuntiata removere tormenta, si reus ad correctionem videat confugisse. Non ergo illos salutem desperare debere si reddantur timore meliores, cum magister meritorum praesideat expunctorum, quem multo magis indulgentia renidens, quam severitas amara delectet.