Epistola XXIV, Seu Sermo De Resurrectione Domini.

0215D I. Exsulta, coelum, et in laetitia esto, terra (Joel. II, 21) : dies iste amplius nobis ex sepulcro sepulcro radiavit quam de sole refulsit. Ovet infernus quia resolutus est: gaudeat, quia visitatus est: resultet, quia ignotam lucem post saecula longa vidit, et in profundae noctis caligine respiravit. O pulchra lux, quae de candido coeli fastigio promicasti: et inter fluenta purpurea sedentes in tenebris, et in umbra mortis subita claritate vestisti!

II. Confestim igitur aeterna nox infernorum, Christo descendente, resplenduit: siluit stridor ille lugentium, dirupta ceciderunt vincula damnatorum: attonitae 0216A mentes obstupuere tortorum: omnis simul officina impia contremuit, cum Christum repente in suis sedibus vidit. Mox igitur ferruginei janitores, descendente Christo, talia inter se caeci per umbrosa silentia cum umbra submurmurant: Quisnam est iste terribilis, et miro splendore coruscus? Numquam talem noster excepit tartarus. Numquam in nostra caverna talem evomuit mundus: invasor est iste, non debitor: et fractor (( Al. factor)) est, non precator: judicem videmus, non supplicem: pugnare venit, non succumbere: eripere, non manere. Ubinam, putatis, socii nostri ac janitores dormiebant cum ille debellator claustra vexabat? Iste si reus esset, audax non esset. Si eum aliqua delicta fuscarent, numquam fulgore suo nostras tenebras dissiparet.

0216B III. Sed si Deus est, utquid huc venit? Si homo est, quid praesumpsit? Si Deus, quid in sepulcro facit? Si homo, quare captivos solvit? Numquidnam cum auctore nostro foedus composuit? An forte et ipsum aggressus vicit, et sic ad nostra regna transivit? Certe mortuus, certe victus erat. Illusus est praeliator noster in mundo, nescivit quia hic stragem procuraret inferno. O crux illa fallens gaudia nostra, et parturiens damna nostra! Per lignum ditati sumus, per lignum evertimur. Periit potestas illa cunctis semper populis formidata. Nullus sub sede nostra captivus palpitavit. En quod gemebundum est exsultat. Non jam audiuntur antiqui fletus, nulli jam resonant ejulatus, omnis mugitus gementium obmutuit. Putasne, iste sine nostro redibit exitio? Nemo ad nos 0216C umquam vivus intravit, nemo sic audax fuit, nemo sic carnifices terruit, numquam in hac habitatione nigra semper et fuligine caeca jucundum lumen apparuit. An forte sol de mundo migravit? Sed nec coelum nobis astraque parent: et tamen infernus lucet. Quid faciemus? Quo convertemur contra istum? Cruentas domos et obtinere nostrae cavernae portarum custodias non valemus: male intravimus, tantam lucem obtenebrare nequivimus, opprimere tanta virtute praeditum non valemus, nostra quoque urgeri colla conspicimus, et de nostro insuper interitu formidamus. Quid nobis e coelo? Plagis recentioribus ultra justam ultionem flagellamur: nocte nostra contenti fuimus: antris nostris occultabamur. Quare radiis solis prodimur? quare violentia disturbamur: 0216D quare in nostris sedibus captivamur?

IV. Mox igitur Christus in ipsos crudeles ministros poenarum acies dirigit, atque implacabiles turmas framea divina concidit: fremunt diri sub tortore carnifices, et rabiosis adacti stridoribus contabescunt. Ipsa quoque antra ferrei cubilis intrante fortissimo, a fortiore aeternis nexibus colligantur. Hoc namque ita futurum Dominus ipse promiserat, dicens: Nemo intrat in domum fortis, et vasa ejus diripit, nisi prius alligaverit fortem, et sic vasa ejus diripiet (Marc. III, 27) . Tristes igitur mox lugentesque diuturno squalore turbae populique vexati concurrunt, 0217A et rectoris sui vestigiis advolvuntur.

V. Ecce apostolica dicta probantur: in nomine Jesu omne genu flectatur, coelestium, terrestrium, et infernorum (Phil. II, 10) . Mox igitur captivae animae de custodiis relaxatae, a tartaro prodierunt. Regnaque coelorum ista supplicatione deplorant (( Al. implorant)): Venisti tandem, clementissime Jesu, succurre jam et parce fessis: Nunc, Christe, saevas exstingue minas, jam miserandos resolve mugitus: redemisti vivos cruce tua: eripe mortuos morte tua. Pari nobiscum sorte mundus ipse interierat, et ad adventum tuum omnis creatura pendebat: tibi nostra tormenta suspirabant, te semper infernus iste pavebat. Dum hic es, absolve reos; dum ascenderis, defende tuos: dum hic es, universa claustra solvantur; 0217B dum ascenderis, non claudantur. Tu solus caput draconis comminuere potuisti, tu portas aereas et vectes ferreos valuisti conterere. Pateat, quaesumus, precantibus janua: lux non desit pia: et si redieris ad corpus majestate tua, non privetur infernus potentia tua.

VI. Post auditas itaque preces, post compositas leges, post demersos in altae voraginis fossa tortores, rex noster hodie de inferis triumphator et laureatus exivit, nec candidatum officium defuit: sed laeta cum principe suo, omnis beatorum turba processit: sicut in Evangelio scriptum est: Quia resurgente Domino, multa corpora sanctorum qui dormierant resurrexerunt cum eo: et exeuntes de monumentis post resurrectionem ejus, venerunt in sanctam civitatem, et apparuerunt multis (Matth. XXVII, 52, 53) . Repedat 0217C igitur ad stadium suum triumphator iterum vivus, ut noverit omnis mundus quia redivit ab inferis Christus. Glorientur ergo credentes: plaudant manibus omnes gentes, quia rex noster et in saeculo triumphavit, et inferos vicit.

VII. Beneficia Dei nostri cum magna atque mirifica sint: tamen nec nova probantur esse, neque subita: sed ab initio saeculi et praedicta sunt oraculis, et praefigurata mysteriis. Sacram Domini passionem ab ipsis mundi coalescentis exordiis, veteris Testamenti responsa cecinerunt: et ideo Christum Dominum praedicatum, ac enuntiatum suis fidelibus, apparere ex ipsorum libris et voluminibus asserimus. Validis absque dubio nititur privilegiis, qui causam suam de adversarii asserit instrumentis: 0217D speciosa victoria est contrariam partem chartulis suis, velut propriis laqueis irretire: et testimoniorum suorum vocibus confutare, et aemulum telis suis evincere, ut oppugnatoris tui argumenta, tuis probentur utilitatibus militare. Itaque in Domini nostri persona, dum ex Adae primi hominis costa mater cunctorum viventium Eva producitur: ex hujus sacro latere, et salutari vulnere Ecclesia omnium fidelium parens, reparanda monstratur. In ejus typo Abel victus occiditur: et innocens fraterna tamquam 0218A Judaica impietate mactatur. Hic idem Dominus in novissima mundi senescentis aetate per figuram beati Abrahae longaevi patris offertur ad victimam: quo tempore dum novo sacrificio in unici filii sui jugulum pius parricida consurgit, ex improviso aries oculis ejus apparuit: sicut eloquitur sermo divinus: et vidit Abraham arietem inter vepres haerentem cornibus (Gen. XXII, 13) . Inter vepres, inquit.

VIII. Requiramus quae ista sit novitas: id est, in multitudine circumstantium peccatorum. Haerentem cornibus: id est, ad crucis cornua clavorum crucifixione pendentem: sicut in alio loco legimus: Cornua in manibus ejus sunt (Hab. III, 4) . Hoc ideo quia venerandas manus ejus patibuli brachia susceperunt. Inter spinas autem deputatus est, quando spineo 0218B serto innocentiae et justitiae auctor illusus est. Sed aliud introspicere debemus, quidnam sit, quod Isaac a patre altaribus admovetur, ac subito aries pro eo non mutata, sed duplicata oblatione supponitur. Gemina hic adoranda substantia redemptoris ostenditur. Dei enim unigenitus offertur, et virginis primogenitus immolatur. Hoc quoque Dominicae passionis praefigurabat insignia, quod legimus beatum Helisaeum sepulcro conditum, ingesto a latrunculis cadavere intra tumulum suum, corpus exstincti tactu sacri corporis suscitasse.

IX. Quis hic alius praefigurabatur, nisi Dominus noster Jesus Christus, qui resurrectionem de morte largitur, et vitam sepultus operatur? In latronibus etenim mundum, in Prophetae virtutibus Christum 0218C Dominum recognosce. Adhuc celeberrime per Scripturas sanctas, etiam in prophetae Jonae laboribus et aerumnis, Christi passio ac resurrectio praesignantur. Hic Jonas (quod fidei vestrae non arbitramur incognitum) typum Domini gessisse praescribitur. Ipse enim Dominus dixit: Sicut fuit Jonas in ventre ceti tribus diebus, et tribus noctibus: ita erit filius hominis in corde terrae tribus diebus et tribus noctibus (Matth. XII, 40) . Hic, inquam, Jonas ad praedicandum Ninivitis irae coelestis offensam, Domino jubente, dirigitur: praescius tristem sententiam Propheta populi conversione vacuandam, navim profugus quae Tharsum petebat ingreditur: sed nautis exorta tempestate turbatis, sorte fluctibus datur, et faucibus ceti piscis demersus excipitur. Sed pisce illaesum eructante 0218D depositum, tertia die terris refunditur.

X. Videte Dominum etiam in veteri Testamento in servi forma mirabiliter apparere: videte quomodo se ante actis saeculis indicavit, secundum servilis formae humilitatem venturum. Jonas iram Domini praedicaturus ad magnam Ninivitarum destinatur urbem dicturus: Adhuc quadraginta dies, et Ninive subvertetur. Et Christus ad mundi mittitur civitatem, ut diem salutis et praefinitum judicii tempus annuntiet. Jonas navim expetit, Christus Ecclesiam. Jonas fluctibus 0219A agitatur, Christus mundi turbinibus exercetur. Nisi Jonas perditum detur, navis periculum non sedatur. Sic non liberatur Ecclesia, nisi Christi morte salvetur. Nautae dimissuri Jonam, tamen verentur et dicunt: Domine, ne des super nos sanguinem innocentem (Jon. I, 14) . Nonne vobis videtur nautarum imprecatio Pilati esse confessio? Qui tradit Christum, et tamen lavat manus suas, et dicit: Mundus ego sum a sanguine justi hujus (Matth. XXVII, 24) . Quam congrue per personam gentilem fides gentium praedicatur!

XI. Dicit itaque Jonas in oratione sua: Tolle igitur, Domine, animam meam, quia melior est mihi mors quam vita. Dicat hoc nobis Dominus noster Jesus Christus: quia melior est mihi mors quam vita: id 0219B est, vivens unam Judaeorum gentem salvare non potui: moriar, ut universus mundus mea morte salvetur. Jonam cetus piscis excepit immersum, sed non contigit devoratum: et quem malitia hominum perdidit, bestia esuriens custodivit: plenis visceribus famem patitur, et in praedam quam absorbuit, nil sibi licere miratur. Quis est iste qui inter avidos rictus absumi potest, consumi non potest? Cibus est, corruptio non est. Traditur perditionis profundo, et servatur ipsius mortis obsequio. Quis est iste, qui vastissimos sinus periculorum totus ingreditur, et sub altitudine conclusus immensa atque mortifera, vitali aere pascitur, et dimissus in alienam rerum naturam, in vitae exsilium cum vita peregrinatur, et mortis superstes annuntiat mundi salutem?

0219C XII. Puto quod hic est Dominus noster Jesus Christus, quem saeva mors, inexplebilis bellua, in escam suam rapuit, et praedam suam captivam contremuit: quem etsi terra sorbuerat crucifixum: tamen quem non invenerat reum, non poterat tenere damnatum; quia culpam non facit poena, sed causa. Quasi solitum cibum perditum in origine mundi hominem devoravit: sed magnam esse sibi ipsius dignitatem praefocata cognovit. Atque ideo divinus sermo commemorat, et praecepit pisci, et evomuit Jonam in aridam: Praecepit ergo bestiae, praecepit morti semper esurienti, praecepit abyssis et inferno, ut mundo restituat Salvatorem. Evomuit autem, hoc debemus accipere, quod ex imis visceribus mortis victrix vita remeaverit: atque eam ex imis praecordiis 0219D inferni perditio exulcerata reddiderit.

XIII. Videmus itaque in prophetae afflictionibus apertissime praefiguratam pariter et mortem et resurrectionem. Quapropter quod impletum cernis in servo, credere non cuncteris in Domino. Quae cum ita sint, perspice, homo, quantum valeas, et perpende quid debeas: perspice quantum valeas, ut tandem vilis esse tibi desinas: ut vel per hoc erubescendis subjacere vitiis dedigneris, dum generositatem tuam de creatoris ac reparatoris dignitate metiris. Habet causas quibus te ispe confundat: cur indignis dominis victo corde subdatur, cui gloria aeterna promittitur; et sic gemino privilegio, qui dudum divinae imaginis participatione fulgebas, efficeris etiam commercii nobilitate 0220A pretiosus. Unde quam fortis esse possis contra hostem tuum; interroga statum tuum, quod tibi Dominus ad debellandum in membris tuis mundi principem, et spiritales nequitias superandas liberam contulit facultatem: ac sic impossibile non putes, ut transferri obtineas in angelicas beatitudines: cum in hoc saeculo angelicas deviceris potestates. Non ergo te degenerem ac despectum faciat vita, quem vel factura probat illustrem protulisse vel gratia: sed cursum fidelis Christi sanguis ad superna fiducialiter extollat. Nam qui se coelesti pretio vident redemptos, ad coelestia non dubitent praeparatos.