Caput IX. De periculo Vitae solitariae.

Monachi etiam nunc mores discutimus, qui jugum Christi collo suo imposuit. Primumque tractandum est, utrum solus, an cum aliis in monasterio vivere debeas. Mihi placet ut habeas sanctorum contubernium, 0341C ne absque ductore ingrediaris viam, quam numquam ingressus es: statimque tibi in partem alteram declinandum sit, et errori pateas, plusque aut minus ambules quam necesse est: et currens lasseris, moramque faciens obdormias. In solitudine sito, subrepit superbia. Et si parumper jejunaverit, hominemque non viderit, putat se alicujus esse momenti. Oblitusque sui unde, et quo venerit: intus corde, foris lingua vagatur. Judicat contra voluntatem Apostoli alienos servos (( Al. suos)). Quo gula poposcerit, porrigit manus: dormit quantum voluerit, neminem veretur: omnes se inferiores putat, crebriusque in urbibus quam in cellula est: et inter fratres simulat verecundiam qui platearum turbis colliditur.

0341D Quid igitur? solitariam vitam reprehendimus? Minime, quippe quam saepe laudavimus, licet ut praefertur solitaria vita periculosa est: ne abstracti ab hominum frequentia, sordidis et impiis cogitationibus pateant: et pleni arrogantia et supercilii, cunctos despiciant, armentque linguas suas, vel clericis, vel monachis detrahendo. Sed de ludo monasteriorum volumus hujusmodi egredi milites, quos eremi dura rudimenta non terreant: qui specimen (( Al. speciem)) conversationis suae multo tempore dederint: qui omnium fuerint minimi, ut primi omnium fierent, quos nec esuries aliquando, nec saturitas superavit: qui paupertate laetantur: quorum habitus, sermo, vultus, incessus doctrina virtutum est.

0342A O quoties in eremo constitutus et in illa vasta solitudine, quae exusta solis ardoribus, horridum monachis praestat habitaculum: putabam me Romanis interesse deliciis. Sedebam solus: quia amaritudine repletus eram. Horrebant sacco membra deformia: et squalida cutis situm Aethiopicae carnis obduxerat. Quotidie gemitus: et si quando me repugnantem somnus imminens oppressisset, nuda humo vix ossa haerentia collidebam. De cibis vero et potu faceo: cum etiam languentes monachi ibi aqua frigida utantur: et coctum aliquid accepisse, luxuria sit. Ille igitur ego, qui ob gehennae metum, tali me carcere damnaveram, scorpionum tantum socius et ferarum, saepe choris intereram puellarum. Pallebant ora jejuniis: et mens desideriis aestuabat in frigido 0342B corpore: et ante hominem suum jam carne praemortua, sola libidinum incendia bulliebant. Itaque omni auxilio destitutus ad Jesu jacebam pedes, rigabam lacrymis, crine tergebam, repugnantem carnem hebdomadarum inedia subjugabam. Non erubesco (( Al. depudesco)) infelicitatis meae, quin potius plango me non esse quod fuerim. Memini me clamantem, et diem crebro junxisse cum nocte, nec prius a pectoris cessasse verberibus, quam rediret, Domino increpante (( Al. imperante)) tranquillitas. Ipsam quoque cellulam quasi cogitationum mearum consciam pertimescebam, et mihimet iratus et rigidus, solus deserta penetrabam. Sicubi concava vallium, aspera montium, rupium praerupta cernebam, ibi meae erat orationis locus, ibi illud 0342C miserrimae carnis ergastulum collocabam (( Al. tacet collocabam)): et, ut mihi testis est Dominus, post multas lacrymas, post coelo oculos inhaerentes, nonnumquam videbar mihi interesse agminibus angelorum, et laetus gaudensque cantabam: Post te in odorem unguentorum tuorum curremus (Cantic. I, 3) .

Dicam et aliud quod in Aegypto viderim. Graecus erat adolescens in coenobio, qui nulla continentia, nulla operis magnitudine, flammam carnis poterat exstinguere. Hunc pater monasterii periclitantem, hac arte servavit. Imperat viro cuidam gravi, ut jurgiis atque conviciis insectaretur hominem: et post irrogatam injuriam, primus veniret ad querimoniam. Vocati testes, pro eo loquebantur, qui contumeliam fecerat. Flere ille contra mendacium coepit. Solus 0342D pater defensionem suam callide opponere studuit: ne abundantiori tristitia absorberetur frater. Quid multa? Ita annus ductus est: quo expleto, interrogatus adolescens, super cogitationibus pristinis, an adhuc molestiae aliquid sustineret: Papae, inquit, mihi vivere non licet, et fornicari libeat? Hic si solus fuisset, quo adjutore superasset? Sunt enim meliores duo quam unus, et si alter ceciderit, ab altero fulcietur. Funiculus triplex non facile rumpitur: et frater fratrem adjuvans exaltabitur.

Vidi ego quosdam, qui, postquam, renuntiaverunt saeculo, vestimentis dumtaxat, et vocis promissione (( Al. professione)), non rebus, nihil de pristina conversatione mutarunt. Res familiaris aucta quam imminuta. 0343A Eadem ministeria servulorum, idem apparatus convivii: et nomen sibi vindicant solitarii. Quidam (( Al. Qui)) vero pauperes sunt et tenui substantiola, videnturque sibi scioli: pomparum ferculis similes procedunt in publicam, ut caninam exerceant facundiam.

Sunt etiam qui humore cellularum, immoderatisque jejuniis, taedio solitudinis, ac nimia lectione, dum diebus ac noctibus auribus suis personant, vertuntur in melancholiam: et Hippocratis magis fomentis quam nostris monitis indigent. Plerique artibus et negotiationibus pristinis carere non possunt, mutatisque nominibus, institorum eadem exercent mercimonia. Non victum et vestitum, quod Apostolus praecipit: sed majora quam saeculi homines emolumenta 0343B sectantes: et sub religionis titulo exercentur injusta compendia: et honor Christiani nominis magis fraudum facit quam patitur.

Quodque (( Al. quae)) podet dicere, sed necesse est, ut saltem sic ad nostrum erubescamus dedecus, publice extendentes manus, pannis aurum tegimus: et contra omnium opinionem plenis sacculis morimur divites, qui quasi pauperes viximus.

Tibi cum in monasterio fueris, hoc facere non licebit: et inolescente paulatim consuetudine, quod primum cogebaris velle incipies, et delectabit te labor tuus: oblitusque praeteritorum semper priora sectaberis: nequaquam considerans quid alii mali faciant, sed quid boni tu facere debeas. Neque vero peccantium ducaris multitudine: nec te pereuntium 0343C turba sollicitet, ut tacitus cogites: Quid? ergo omnes peribunt, qui in urbibus habitant? Ecce illi fruuntur suis rebus: ministrant Ecclesiae, adeunt balnea, unguenta non spernunt: et tamen in omnium ore versantur. Ad quod ante respondi, et nunc breviter respondeo: In praesenti opusculo non me de clericis disputare, sed monachum instruere.