Caput X.

0745D

Nolo enim vos ignorare, fratres, quoniam patres nostri omnes sub nube fuerunt, et omnes mare transierunt. Ne quis confidens in eo solum, quod baptizatus est: aut in esca spirituali, vel potu, putet sibi Deum parcere, si peccaverit: tale patrum proponit exemplum, quo ostendat, tunc ista merito profutura, si praecepta serventur.

Et omnes in Moyse baptizati sunt. In Moyse, qui Christi typum gerebat. Item, haec in illo tempore quasi in umbra et typo fiebant, non in veritate: postea vero praesentia Christi complentur.

In nube, et in mari. Quia et nubes proprium humorem portat.

0746A Et omnes eamdem spiritualem escam manducaverunt, et omnes eumdem potum spiritualem biberunt. Manna, figura corporis Christi fuit.

Bibebant autem de spirituali consequente eos petra. Ostendit apostolus, quoniam populus Israel, quamdiu in deserto fuit, per omne iter eorum sequebatur eos petra. Unde populo cum omni substantia sua fluenta suffecerunt: donec pervenientes in terram Moab, puteum effoderunt aquarum, terra Repromissionis in proximo constituat.

Petra autem erat Christus. Quia Christus erat postmodum secuturus; cujus figuram tunc petra gerebat. Idcirco pulchre dixit, consequente eos petra.

Sed non in pluribus eorum beneplacitum est Deo. 0746B Nam prostrati sunt in deserto. Ita ergo et vobis erit, si eos volueritis peccando imitari.

Haec autem in figura facta sunt nostri, ut non simus concupiscentes malorum, sicut et illi concupierunt. Ipsis vere facta sunt, quae in figura erant nostra, ut timeamus talia agere, ne talia incurramus. Omnia enim, quae in populo Israel illo tempore facta sunt in figura, nunc in nobis in veritate celebrantur. Sicut enim illi per Moysen ex Aegypto liberati sunt: sic nos per quemlibet sacerdotem, vel doctorem de saeculo liberamur. Deinde Christiani facti, ducimur per deserta; ut per exercitium contemptus mundi et abstinentiae, in oblivionem nobis erant Aegypti voluptates: ita ut nesciamus ad saeculum repedare. Cum vero baptismi mare transimus, tunc nobis diabolus 0746C cum suo exercitu, tamquam Pharao demergitur. Deinde manna cibamur, et potum accipimus de Christi latere emanantem. Claritas quoque scientiae tamquam columna ignis, in nocte saeculi demonstratur, et in tribulationis aestu, divinae consolationis nube protegimur. Post quae omnia si peccaverimus, ista nobis sola suffragari non poterunt: sicut et ad Hebraeos dicitur: Irritam quis faciens legem Moysi, duobus aut tribus testibus, sine ulla miseratione punitur: Quanto magis putatis deteriora mereri supplicia, qui Filium Dei conculcaverit? et caetera.

Neque idololatrae efficiamini, sicut quidam ex ipsis: quemadmodum scriptum est: Sedit populus manducare et bibere, et surrexerunt ludere. In idolio recumbentium usque adeo negotium aggravavit, ut illos 0746D idololatras fuisse definiat.

Neque fornicemur, sicut quidam ex ipsis fornicati sunt, et ceciderunt una die viginti tria millia. Notandum quod non solum idololatrae perire dicuntur.

Neque tentemus Christum, sicut quidam eorum. Et hic Christus Deus ostenditur: quia Deum dixisse legimus: Tentaverunt me decies.

Tentaverunt, et a serpentibus perierunt. Dicentes, numquid potest Deus parare mensam in deserto?

Neque murmuraveritis, sicut quidam eorum murmuraverunt: et perierunt ab exterminatore. In tribulationibus propter Christum.

Haec autem omnia in figura contingebant illis: scripta sunt autem ad correptionem nostram. Omnia 0747A quae illis contigerunt, secundum facta sua quidem receperunt: sed tamen ideo scripta sunt, ne nos putemus impune peccare. Si enim adhuc parvulis et rudibus non pepercit, quanto magis nobis, qui legem perfectionis accepimus, non parcet, si talia fecerimus!

In quos fines saeculorum devenerunt. In quos tota temporum perfectio decucurrit.

Itaque qui se existimat stare, videat ne cadat. Videat, ne per hoc ipsum cadat: quod se stare firmiter gloriatur: sive, videat ne fallatur.

Tentatio vos non apprehendat, nisi humana. Non vobis venit extrinsecus ista tentatio, quam vobis sponte generatis; quam etiam si tormentis cogeremini, admittere non deberetis. Hoc ideo dicit, quia 0747B spontanea voluntate, immolata idolis manducabant.

Fidelis autem Deus est, qui non patietur vos tentari supra id quod potestis. Qui se pollicitus est sui nominis causa tribulationem patientibus affuturum, ut ibi: Multae tribulationes justorum, et caetera.

Sed faciet etiam cum tentatione proventum, ut possit sustinere. Non ampliorem vobis tribulationem venire patietur, quam sustinere possitis.

Propter quod, charissimi mihi, fugite ab idolorum cultura. Ut prudentibus loquor, vos ipsi judicate, quod dico. Propter omnia, quae superius comprehendi.

Calix benedictionis, cui benedicimus. Ideo primum calicem nominavit, ut possit de pane latius disputare.

0747C Nonne communicatio sanguinis Christi est? Sicut ipse Salvator dicit: Qui manducat carnem meam, et biberit sanguinem meum, in me manet, et ego in eo.

Et panis quem frangimus, nonne participatio corporis Domini est? Quoniam unus panis et unum corpus multi sumus. Ita et panis idololatriae, daemonum participatio esse monstratur.

Omnes quidem de uno pane, et de uno calice participamus. Ita si cum idololatris de uno pane comedimus, unum cum illis corpus efficimur.

Videte Israel secundum carnem. Carnalis Israel, carnales hostias offerebat: sicut spiritualis, sacrificia spiritualia offert Christo. Item ideo secundum carnem, quod juxta litteram non spiritualiter servierunt.

0747D Nonne qui edunt hostias, participes sunt altaris? Sicut illi edentes hostias, participes fiebant divini altaris: ita isti similiter idolorum.

Quid ergo? Dico quod idolis immolatum sit aliquid, aut quod idolum sit aliquid? Sed quae immolant gentes, daemoniis immolant, et non Deo. Nolo autem vos socios fieri daemoniorum. Praevenit, ne quis diceret: Ergo dicis vim aliquam habere idolum, vel posse polluere? Non, inquit, idolum insensibile polluit, sed daemones, qui templis praesident ad homines depravandos, et suo servitio mancipandos.

Non potestis calicem Domini bibere, et calicem daemoniorum. Non potestis mensae Domini participes 0748A esse, et mensae daemoniorum. Non potestis et Dei et daemonum esse participes.

An aemulamur Dominum? Alii codices habent: Ipsi me zelaverunt in Domino, hoc est, ad zelum provocaverunt.

Numquid fortiores illo sumus? Qui ista non fecit: nam si scisset hinc fidem firmissimam comprobari, in hoc quoque dedisset exemplum.

Omnia mihi licent, sed non omnia expediunt. Omnia quae a lege non prohibentur, licent: quia per se non habent peccatum, sed non semper expediunt: quia occasionem nonnumquam generant delinquendi.

Omnia mihi licent, sed non omnia aedificant. Nemo quod suum est quaerat, sed quod alterius. Omne quod expedit, licet: non omne quod licet, expedit; sed 0748B nos Apostoli exemplo et Christi non debemus illa tantum considerare quae licent, sed illa potius quae nobis expediunt, et aedificant fratres: ut non quaeramus quae nobis solis temporaliter prosint, et aliis forte nocent.

Omne quod in macello venit, manducate, nihil interrogantes, propter conscientiam. Si vultis manducare carnes, saltem de macello comparate: tantum ne in idolio comedatis, et nolite interrogare, utrum immolatae sint: ne cognoscentes vos, omnia immolata esse respondeant, et non possitis propter conscientiam manducare.

Domini est terra, et plenitudo ejus. Si Domini sunt, munda sunt omnia simpliciter utentibus.

Si quis vocat vos infidelium ad coenam, et vultis ire: 0748C omne quod vobis apponitur, manducate: nihil interrogantes, propter conscientiam. Si quis autem dixerit: Hoc immolatum est idolis: nolite manducare, propter illum qui indicavit, et propter conscientiam. Concessit ire si velint. Tunc sane debet Christianus ad infidelem ire, si novit esse profectum; sicut Salvator, qui ad hoc ibat, ut aut signa faceret, aut doceret: sicut apud pharisaeum, primo ipsum docuit, non divites pascendos esse, sed debiles. Deinde simul discumbentes docuit humilitatem etiam in accubitu custodire. Postremo legisperitos arguit arrogantiae, eo quod nec ipsi redarguerent superbiam, nec alios paterentur.

Conscientiam autem dico, non tuam, sed alterius. Ne quis putet illa vos quasi sancta comedere.

Ut quid enim libertas mea judicatur ab aliena conscientia? 0748D Hoc est, ad quem profectum ita utor libertate mea, ut me alius reprehendat?

Si ego cum gratia participo, quid blasphemor pro eo, quod gratias ago? Non ideo sub gratia sumus, ut sub libertatis specie occasionem demus infidelibus blasphemandi.

Sive ergo manducatis, sive bibitis, vel aliud quid facitis, omnia in gloriam Dei facite. Nihil magis agendum est Christiano, quam ut in omni opere ejus, Dei gloria praedicetur: nec aliquid faciat, unde Christi doctrina possit in aliquo reprehendi.

Sine offensione estote Judaeis et gentibus, et Ecclesiae Dei. Quia et Judaei tamquam de idololatriis scandalum patientes, credere non audebant: et gentes in 0749A colendis idolis firmabantur, et Christiani tali destruebantur exemplo.

Sicut et ego per omnia omnibus placeo, non quaerens quod mihi utile est, sed quod multis ut salvi fiant. Ego me sic exhibeo, ut omnibus placeam ad profectum. Si quis me sine causa odisse voluerit, ego non sum in culpa. Numquam Apostolus ipse se laudat, non se ad extollentiam laudat: sed suo exemplo illos provocat ad profectum. Unde et nos ad hoc solum debemus velle placere: ut sicut illius tantum Deus nostram noverit conscientiam: quia non hoc propter favorem, sed propter salutem hominum facimus.