Caput II.

Et vos convivificavit cum essetis mortui delictis et peccatis vestris. Incipit collata beneficia replicare, ut juxta officium mandatorum, ex contemplatione donatae indulgentiae avidius concitentur. Mortui enim erant peccatis facientibus, sicut Adam et Eva in deliciis viventes.

In quibus aliquando ambulastis. Notandum quod in peccatis ambulasse illos, non ambulare dixerit.

0827A Secundum saeculum mundi hujus. Saeculi hominibus similes sequentes diaboli voluptatem.

Secundum principem potestatis aeris hujus spiritus. Secundum principem illius potestatis, qui hujus aeris satellitibus suis ad decipiendos diversis peccatis homines, dives erat potestate.

Qui nunc operatur in filios diffidentiae. Operatur suasione, non vi, in eos qui credunt. Illi autem qui desperant atque diffidunt de promissione Dei, dicuntur filii diffidentiae, sicut filii irae, et gehennae et mortis.

In quibus et nos omnes aliquando conversati sumus. Non solum vos gentes non credendo, sed et nos Judaei peccando.

In desideriis carnis nostrae, facientes voluntatem 0827B carnis et cogitationum. Quando mens nostra rebus terrenis et carnalibus inhaerebat: non solum desiderabant, sed et faciebant quaecumque mala cogitatio suggessisset.

Et eramus natura filii irae, sicut et caeteri. Ita nos paternae traditionis consuetudo possederat, ut omnes ad damnationem nasci videremur.

Deus autem, qui dives est in misericordia. Misericors hominibus: quia omnia diligis, quae creasti: nec enim odiens aliquid constituisti.

Propter nimiam charitatem suam, qua dilexit nos. Nimia charitas est, rebelles servos quasi filios diligere. Unde considerandum est quantum diligit sanctos et perfectos, qui tantum dignatus est diligere peccatores.

0827C Et cum essemus mortui peccatis, convivificavit nos in Christo. Sine peccato, sicut Christus, per baptismum faciendo.

Cujus gratia estis salvati. Propter usum, sive qui pro vobis gratia, nullo vestro justitiae merito intercedente, mortuus est, cum ipse reus non esset.

Et conresuscitavit, et consedere fecit in coelestibus, in Christo Jesu. Non possumus desperare, quod nostra jam possidet natura, quia ubi caput est, ibi erit et corpus: sicut ipse ait, Volo ubi ego sum, et isti sint mecum.

Ut ostenderet in saeculis supervenientibus. Ante praedestinavit, quod erat his temporibus completurus.

Abundantes divitias gratiae suae. Vere abundans est gratia, quae non solum peccata donavit, sed etiam 0827D cum Christo resuscitans in dextera Dei, in coelestibus collocavit.

In bonitate super nos in Christo Jesu. Exemplo, vel corpore Christi.

Gratia enim estis salvati, per fidem, et hoc non ex vobis. Non meritis prioris vitae, sed sola fide: sed tamen non sine fide.

Dei enim donum est, non ex operibus, ut ne quis glorietur. Quasi suis meritis aliquid in baptismo accepisset.

Ipsius enim sumus factura: creati in Christo Jesu, in operibus bonis: quae praeparavit Deus, ut in illis ambulemus. Quia nuper sumus in Christo renati, ut quae io Evangeliis sunt defensa.

0828A Propter quod memores estote, quod aliquando vos qui gentes eratis in carne. Commemorat illa, ne de tanta ignobilitate, qua ad summam regni perducti sunt dignitatem, sint ingrati beneficiis largitoris.

Qui dicebamini praeputium ab ea quae dicitur circumcisio. Gentes praeputium, Judaei circumcisio.

In carne manufacta. In manu humana: in carne, non in spiritu Dei, aut corde.

Qui eratis illo in tempore sine Christo. Nescientes Christum, idola insensibilia colebatis.

Alienati a conversatione Israel. Qui tunc erat populus Dei.

Et hospites testamentorum. Etiam si credideratis: et proselyti, hoc est, advenae habebamini.

Promissionis spem non habentes. Quam Deus promisit 0828B Abrahae, illi soli sperare videbantur.

Et sine Deo in hoc mundo. Multos enim falsos deos sequentes, unum amiserant verum.

Nunc autem in Christo Jesu, vos qui aliquando eratis longe, facti estis prope. Ita ut Judaeos sequeremini, qui cum Deo erant.

In sanguine Christi. Credendo vos esse sanguine ejus, et passione liberatos.

Ipse enim est pax nostra, qui fecit utraque unum. Ipse est reconciliatio utriusque populi adinvicem ad Deum.

Et medium parietem maceriae. Medius paries et sepis, et maceries, onera legis erant, duos populos dividentes: et ideo ipse paries inimicitiae nominantur.

Solvens inimicitias in carne sua. Circumcisionis et caeterorum, quae non tam Dei voluntas, quam temporis 0828C ratio, aut populi duritia exegerat.

Legem mandatorum decretis evacuans. Per solam fidem justificans, moralia sola decernens.

Ut duos condat in semetipso. Judaeum, et gentilem in suo corpore aequaliter conjungens.

In uno novo homine faciens pacem. In unum populum Christianum ex duobus effectum.

Ut reconciliet ambos in uno corpore Deo. Quia ambo per peccatum fuerant inimici.

Per crucem interficiens inimicitias in semetipso. Per solam fidem crucis, quae nullum deterret: non enim gravis aut difficilis est, quam habere etiam latro potuit crucifixus.

Et veniens evangelizavit pacem vobis, qui longe fuistis: et pacem his qui prope. Ad hoc venit, ut dissidens 0828D humanum genus in semetispo, et in Deo, ad reconciliationis gratiam revocaret.

Quoniam per ipsum habemus accessum ambo in uno spiritu ad Patrem. Nemo venit ad Patrem, nisi per me. In uno spiritu, unum corpus, unum spiritum habet et signum pacis.

Ergo jam non estis hospites et advenae, sed estis cives sanctorum, et domestici Dei. Jam non extranei et proselyti: nec enim separavit nos Deus a populo suo: sicut dixit Isaias; sed cives, qui sunt ejusdem originis, vel hospitii, et habitationis.

Superaedificati super fundamentum apostolorum, et prophetarum, ipso summo angulari lapide Christo Jesu: in quo omnis aedificatio constructa. Prophetarum 0829A novi Testamenti (in quibus Agabus fuit) Christus etiam fundamentum: qui etiam lapis dicitur angularis, duos conjungens, et continens parietes. Ideo autem fundamentum, et summus est: quia in ipso fundatur, et consummatur Ecclesia.

Crescit in templum sanctum in Domino. In templo sancto non possunt lapides nisi sancti poni: ad comparationem templi Jerusalem, dixit exstrui corpus Christi: id est, Ecclesiam: et multo majorem munditiam et sanctitatem habet veritas, quam imago.

In quo et vos coaedificamini in tabernaculum Dei, in Spiritu sancto. Ut cum apostolis et prophetis sitis habitaculum Dei spirituale, non manu factum.