Patrologiae Cursus Completus
Elenchus Operum Quae In Hoc Secundo Tomo Continentur.
Elenchus Operum Quae In Hoc Secundo Tomo Continentur.
In Tomum Secundum Praefatio.
Epistolarum Ordo Chronologicus Argumentis Demonstratus.
Epistolarum Ordo Chronologicus Argumentis Demonstratus.
Epistolae Primae Classis, Quas Augustinus nondum episcopus scripsit, ab anno Christi 386 ad 395.
I.— Scripta circa finem an. 386.
II.— Scripta circa idem tempus.
IV.— Scripta circa idem tempus.
V.— Scripta circa fin. an. 388.
VI, VII.— Scriptae circa initium an. 389.
VIII-XIV.— Scriptae circa idem tempus.
XVI, XVII.— Scriptae circa an. 390.
XVIII-XX.— Scriptae circa idem tempus.
XXI.— Scripta sub ineuntem an. 391.
XXIII.— Scripta circa idem tempus.
XXIV, XXV.— Scriptae sub fin. an. 394, ante hiemem.
XXVI.— Scripta forte ineunte an. 395, et missa cum sequente.
XXVII.— Scripta circa ineunt. an. 395.
XXVIII.— Scripta an. 394 aut 395.
XXXI.— Scripta ineunte an. 396.
XXXII.— Scripta paulo post superiorem.
XXXIII.— Scripta initio episcopatus Augustini.
XXXIV.— Scripta post superiorem.
XXXV.— Scripta post superiorem.
XXXVI.— Scripta forte an. 396 aut sub initium 397.
XXXVII.— Scripta circa an. 397.
XXXVIII.— Scripta circa medium an. 397.
XXXIX.— Scripta forte an. 397.
XL.— Scripta circa idem tempus.
XLI.— Scripta sub initium episcopatus Augustini.
XLII.— Scripta exeunte aestate an. 397.
XLIII, XLIV.— Scriptae circa fin. an. 397 aut init. 398.
XLVI, XLVII.— Scriptae circa hoc tempus.
XLVIII.— Scripta forte an. 398.
LII.— Scriptura circa an. 400.
LIV, LV.— Scriptae circa an. 400.
LVI, LVII.— Scriptae circa an. 400.
LVIII.— Scripta versus exeuntem an. 401.
LIX.— Scripta circa exeuntem an. 401.
LX.— Scripta circiter finem an. 401.
LXI.— Scripta exeunte an. 401 aut paulo post.
LXII, LXIII.— Scriptae circa idem tempus.
LXIV.— Scripta paulo post Natal. Christi an. 401.
LXV.— Scripta ineunte an. 402.
LXVI.— Scripta circa idem tempus.
LXVII, LXVIII.— Scriptae circa an. 402.
LXIX.— Scripta exeunte an. 402.
LXX.— Scripta forte circa hoc tempus.
LXXII.— Scripta an. 403 aut 404.
LXXIII.— Scripta circa an. 404.
LXXIV.— Scripta cum superiore.
LXXV.— Scripta circa finem an. 404.
LXXVI.— Scripta ineunte an. 404 aut circiter.
LXXVII, LXXVIII.— Scriptae forte an. 404, circ. 26 junii.
LXXIX.— Scripta forte an. 404.
LXXX.— Scripta an. 405, circa mens. martium.
LXXXI.— Scripta forte an. 405.
LXXXII.— Scripta sub idem tempus.
LXXXIII.— Scripta circa an. 405.
LXXXIV.— Scripta circ. hoc tempus, seu ante an. 411.
LXXXVI.— Scripta forte an. 405.
LXXXVII.— Scripta forte an. 405, certe ante an. 411.
LXXXVIII.— Scripta post initium an. 406.
LXXXIX.— Scripta circa idem tempus.
XC, XCI.— Scriptae an. 408, post 1 diem junii.
XCIII.— Scripta circ. an. 408.
XCVI.— Scripta an. 408, circa init. septemb.
XCVII.— Scripta exeunte an. 408.
XCVIII.— Scripta forte an. 408.
XCIX.— Scripta exeunte an. 408 aut ineunte 409.
C.— Scripta circ. idem tempus.
CI.— Scripta circa idem tempus.
CII.— Scripta circa idem tempus.
CIII, CIV.— Scriptae an. 409, sub mens. martium.
CVI-CVIII.— Scriptae forte an. 409.
CIX, CX.— Scriptae forte versus an. 409.
CXI.— Scripta exeunte an. 409, forte mense novemb.
CXII.— Scripta exeunte an. 409 aut ineunte 410.
CXIII-CXVI.— Scriptae circa hoc tempus, sive non ante 409 nec post 423.
CXVII, CXVIII.— Scriptae forte an. 410 aut ineunte 411.
CXIX, CXX.— Scriptae forte circa idem tempus.
CXXII.— Scripta circa idem tempus.
CXXIII.— Scripta forte sub finem an. 410.
CXXIV-CXXVI.— Scriptae circa ineuntem an. 411.
CXXVII.— Scripta forte an. 411.
CXXVIII.— Scripta an. 411 paulo ante 1 diem junii.
CXXIX.— Scripta paulo post superiorem.
CXXX.— Scripta versus an. 412.
CXXXI.— Scripta circa idem tempus.
CXXXII.— Scripta circa ineuntem an. 412.
CXXXIII.— Scripta circa idem tempus.
CXXXIV.— Scripta cum superiore.
CXXXV-CXXXVIII.— Scriptae sub initium an. 412.
CXL.— Scripta post superiorem.
CXLI.— Scripta 14 junii an. 412.
CXLII.— Scripta circa idem tempus.
CXLIII.— Scripta circa finem an. 412.
CXLIV.— Scripta circa hoc tempus.
CXLV.— Scripta circa an. 412 aut 413.
CXLVI.— Scripta circa an. 413.
CXLVII, CXLVIII.— Scriptae videntur an. 413.
CL.— Scripta circa exeuntem an. 413.
CLI.— Scripta exeunte an. 413, aut ineunte 414.
CLII-CLV.— Scriptae circa an. 414.
CLVI, CLVII.— Scriptae an. 414.
CLVIII-CLXIV.— Scriptae sub an. 414.
CLXV.— Scripta non multo post an. 410.
CLXVI.— Scripta an. 415 verno tempore.
CLXVII.— Scripta simul cum superiore.
CLXVIII.— Scripta forte an. 415.
CLXIX.— Scripta exeunte an. 415.
CLXX, CLXXI.— Scriptae forte an. 415.
CLXXII.— Scripta ineunte an. 416.
CLXXIII.— Scripta circa hoc tempus.
CLXXIV.— Scripta circa hoc tempus.
CLXXVI.— Scripta paulo post superiorem.
CLXXVII.— Scripta circa idem tempus.
CLXXVIII.— Scripta eodem tempore.
CLXXIX.— Scripta circa idem tempus.
CLXXX.— Scripta circa finem an. 416.
CLXXXI-CLXXXIII.— Scriptae init. an. 417.
CLXXXIV.— Scripta sub idem tempus.
CLXXXV.— Scripta circa an. 417.
CLXXXVI.— Scripta circa medium an. 417.
CLXXXVII.— Scripta sub medium an. 417.
CLXXXVIII.— Scripta exeunte an. 417 aut ineunte 418.
CLXXXIX.— Scripta circa an. 418.
CXC.— Scripta paulo post medium an. 418.
CXCI-CXCIII.— Scriptae sub finem an. 418.
CXCIV.— Scripta paulo post superiores.
CXCVI.— Scripta exeunte an. 418.
CXCVII et CXCVIII.— Scriptae exeunte an. 418, aut ineunte 419.
CC.— Scripta exeunte an. 418, aut ineunte 419.
CCI.— Scripta an. 419, mense junio.
CCII.— Scripta videtur versus finem an. 419.
CCIII.— Scripta forte circa an. 420.
CCIV.— Scripta circa hoc tempus.
CCV.— Scripta forte versus an. 420.
CCVI.— Scripta circa hoc tempus.
CCVII.— Scripta an. 421, aut paulo post.
CCVIII.— Scripta forte versus an. 423.
CCIX.— Scripta forte ineunte an. 423.
CCX.— Scripta forte circa hoc tempus.
CCXI.— Scripta circa hoc tempus.
CCXII.— Scripta circa an. 423.
CCXIII.— Scripta 26 septembris 426.
CCXIV, CCXV.— Scriptae circa Pascha an. 426, aut 427.
CCXVI.— Scripta paulo post duas superiores.
CCXVII.— Scripta sub idem tempus.
CCXVIII.— Scripta forte eodem tempore.
CCXIX.— Scripta sub an. 426 aut 427.
CCXX.— Scripta circa exeuntem an. 427.
CCXXI-CCXXIV.— Scriptae an. 427 et 428.
CCXXV.— Scripta an. 428 aut 429.
CCXXVI.— Scripta eodem tempore.
CCXXVII.— Scripta post Pascha, anno forte 428 aut 429.
CCXXVIII.— Scripta sub an. 428 aut 429.
CCXXIX-CCXXXI.— Scriptae sub finem vitae Augustini forte an. 429.
Epistolae Quartae Classis, Quarum tempus minus compertum.
Ex his nemo non videt, si modo rem tantisper expendat, quantum in recte ordinandis Augustini Epistolis operae consiliique a nobis positum sit, quantum
Praefatio Reverendissimi Godefridi Besselii, Monasterii Gottwicensis Abbatis, Editioni Viennensi Praefixa.
Ad Eruditum Lectorem In praedictas Epistolas.
Praefatio D. Jacobi Martin In Easdem Epistolas.
Praefatio D. Jacobi Martin In Easdem Epistolas.
Admonitio Ejusdem In Epistolam CLXXXIV Bis.
Admonitio Ejusdem In Epistolam CLXXXIV Bis.
Admonitio Ejusdem In Epistolam CCII Bis.
Admonitio Ejusdem In Epistolam CCII Bis.
Syllabus Codicum Ad Quos Recognitae Sunt Sancti Augustini Epistolae.
Syllabus Codicum Ad Quos Recognitae Sunt Sancti Augustini Epistolae.
Manuscripti Codices Cum nota singulis hic deinceps designandis indita.
S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi Epistolae Secundum Ordinem Temporum Nunc Primum Dispositae, Et Quatuor In Classes Digestae
Epistola II Zenobio desiderium exponit suum, ut disputationem inter se coeptam, inter se finiant.
Caput Primum.— Memoriam sine phantasia esse posse.
Caput II.— Animam sensibus non usam carere phantasiis.
Caput III.— Objectio resolvitur.
Epistola IX Quaestioni de somniis per superiores potestates immissis respondet.
Epistola X . De convictu cum Nebridio et secessione a mundanarum rerum tumultu.
Epistola XI Cur hominis susceptio Filio soli tribuitur, cum divinae personae sint inseparabiles.
Epistola XII . Quaestionem in superiore epistola perstrictam iterum tractandam suscipit.
Epistola XIII Quaestionem de animae quodam corpore, ad se nihil pertinentem, rogat dimittant.
Epistola XVIII Naturarum genus triplex perstringitur.
Caput Primum.— Salutato Aurelio agit de comes sationibus ab ecclesia removendis.
Caput II.— De contentione et laudis appetitu. Quomodo honor et laus à praelatis assumenda.
Caput III.— Perniciosa simulatio.
Epistola XXX Paulinus Augustino, non recepto ab eo responso, denuo per alios scribit.
Carmen Elegiacum Paulini Ad Licentium.
Epistola XXXIX Hieronymus Augustino, commendans illi Praesidium, et salvere jubens Alypium.
Epistola XLIII Quanta impudentia Donatistae persistant in suo schismate, tot judiciis convicti.
Epistola XLVI Publicola Augustino proponit multas quaestiones.
Epistola XLVII . Augustinus Publicolae dissolvit aliquot ex propositis quaestionibus.
De Duabus Epistolis Proxime Sequentibus. (Lib. II Retract. Cap. XX.)
Epistola LXVI Expostulat cum Crispino Calamensi, qui Mappalienses metu subactos rebaptizarat.
Epistola XCIX Ex Romanorum calamitate susceptum animo dolore commiserationemque significat.
Epistola C Augustinus Donato proconsuli Africae, ut Donatistas coerceat, non occidat.
De Sequente Epistola. (Lib. II Retract., Cap. XXXI.)
Sex Quaestiones Contra Paganos Expositae, Liber Unus, Seu Epistola CII
Quaestio Prima. De Resurrectione.
Quaestio Secunda. De tempore christianae religionis.
Quaestio Tertia. De sacrificiorum distinctione.
Quaestio Quinta. De Filio Dei secundum Salomonem.
Quaestio Sexta. De Jona propheta.
Epistola CXIII Cresconium rogat Augustinus ut suae pro Faventio petitionis adjutor sit.
Epistola CXIV . Ad Florentinum super eadem causa Faventii.
Epistola CXV . Ad Fortunatum Cirtensem episcopum, de eadem re.
Epistola CXVI . Generoso Numidiae Consulari Augustinus commendans causam Faventii.
Epistola CXIX Consentius Augustino proponit quaestiones de Trinitate.
Epistola CXX Consentio ad quaestiones de Trinitate sibi propositas.
Epistola CXXIII Hieronymus Augustino quaedam per aenigma renuntians.
Epistola CXXX Augustinus Probae viduae diviti praescribit quomodo sit orandus Deus.
Epistola CXXXI Augustinus Probam resalutat, et gratias agit quod de salute ipsius fuerit sollicita.
Epistola CXXXVII Respondet Augustinus ad singulas quaestiones superius propositas a Volusiano.
De Sequente Epistola. (Lib. II Retract., Cap. XXXVI.)
De Gratia Novi Testamenti Liber, Seu Epistola CXL.
Epistola CXLVI Pelagium resalutat, et pro litteris ipsius officiosis gratiam habet.
De Duabus Proxime Sequentibus Epistolis. (Lib. II Retract. Caput XLI.)
De Videndo Deo Liber, Seu Epistola CXLVII Docet Deum corporeis oculis videri non posse.
Epistola CLV . Augustinus Macedonio, docens vitam beatam et virtutem veram non esse nisi a Deo.
Epistola CLVI Hilarius Augustino, proponens illi quaestiones aliquot de quibus cupit edoceri.
Epistola CLVII Augustinus Hilario, respondens ad illius quaestiones.
Epistola CLX Evodius Augustino, movens quaestionem de ratione et Deo.
Epistola CLXIII Evodius Augustino proponit aliquot quaestiones.
De Duabus Epistolis Proxime Sequentibus. (Lib. II Retract. Caput XLV.)
De Origine Animae Hominis Liber, Seu Epistola CLXVI
De Sententia Jacobi Liber, Seu Epistola CLXVII
Epistola CLXXI Excusat formam superioris epistolae ad Maximum datae.
Fragmentum Epistolae Hactenus Ineditae Augustini Ad Maximum.
Epistola CLXXVI Milevitani concilii Patres Innocentio, de cohibendis Pelagianis haereticis.
Epistola CLXXVIII Augustinus Hilario, de Pelagiana haeresi duobus in Africa conciliis damnata.
De Epistola Subsequente. (Lib. II Retract., Cap. XLVIII.)
De Correctione Donatistarum Liber, Seu Epistola CLXXXV
De Subsequente Epistola. (Lib. II Retract. Cap. XLIX.)
De Praesentia Dei Liber, Seu Epistola CLXXXVII
Epistola CXCII Augustinus Coelestino diacono (postea pontifici Romano), de mutua benevolentia.
Epistola CCVI Valerio comiti Felicem episcopum commendat.
Epistola CCVII Augustinus Claudio episcopo, transmittens ipsi libros contra Julianum elaboratos.
Duodecim Sententiae Contra Pelagianos.
Epistola CCXXIII . Augustino Quodvultdeus, rursum efflagitans ut scribat opusculum de haeresibus.
Epistola CCXXVI . Hilarius Augustino, de eodem argumento.
Epistola CCXXXIX . Augustinus Pascentio, de eadem re urgens ut explanet fidem suam.
Epistola CCXLIV Augustinus Chrisimo, consolans ne deficiat in adversis.
Epistola CCXLIX Augustinus Restituto, quatenus mali tolerandi in Ecclesia.
Epistola CCLII Augustinus Felici, de pupilla quadam Ecclesiae tutelae commissa.
Epistola CCLIV . Augustinus ad eumdem Benenatum, pronubum agentem Rustici filio.
Epistola CCLV Augustinus ad Rusticum, de puella in connubium ejus filio petita.
Epistola CCLVI . Officiose Augustinus ad Christinum scribit.
Epistola CCLVII Augustinus Orontio, resalutans illum.
Epistola CCLX Audax Augustino, flagitans mitti sibi prolixiorem epistolam.
Epistola CCLXV Augustinus Seleucianae, de baptismo et poenitentia Petri, contra quemdam novatianum.
Appendix Tomi Secundi Operum Sancti Augustini, Complectens Aliquot Epistolas Ipsius Nomine Olim Falso Praenotatas.
Admonitio De Sexdecim Epistolis Proxime Sequentibus.
Admonitio De Subsequente Epistola.
Epistola XVII Pelagii Ad Demetriadem.
Censura Lovaniensium Theologorum In Duas Epistolas Proxime Sequentes.
Admonitio In Subsequentem Altercationem.
Epistola XX , Sive, uti Corbeiensis codex aliique Mss. praeferunt,
Index Rerum Quae In Hoc Secundo Volumine Continentur.
Index Rerum Quae In Hoc Secundo Volumine Continentur.
S. Augustini Episcopi Epistolarum Ordo Novus Cum Antea Vulgato Comparatus
S. Augustini Episcopi Epistolarum Ordo Novus Cum Antea Vulgato Comparatus
S. Augustini Episcopi Epistol. Ordo Antea Vulgatus Ad Novum Reductus.
S. Augustini Episcopi Epistol. Ordo Antea Vulgatus Ad Novum Reductus.
S. Augustini Episcopi Epistol. Index Alphabeticus. Numerus romanus Epistolam designat, arabicus paginam.
S. Augustini Episcopi Epistolarum Index Secundum Praecipua Earum Argumenta Digestus. ((Numericae notae Epistolam designant.))
Addenda Ad Appendicem Tomi II. Epistola Consolatoria S. Augustini Ad Probum .
Addenda Ad Appendicem Tomi II. Epistola Consolatoria S. Augustini Ad Probum .
Epistola CLXXXII . Innocentius Romanus pontifex, Patribus concilii Milevitani, comprobans illorum acta adversus Pelagianos.
Innocentius, Silvano seni, Valentino, et caeteris qui in Milevitana synodo interfuerunt dilectissimis fratribus, in Domino salutem.
1. Inter caeteras Romanae Ecclesiae curas, et apostolicae Sedis occupationes, quibus diversorum consulta fideli ac modica disceptatione tractamus, frater et coepiscopus noster Julius Dilectionis vestrae litteras, quas ex Milevitano concilio cura fidei propensiore misistis, mihi inopinanter ingessit, Carthaginensis etiam synodi querelae parilis scripta subjungens. Nimirum exsultat Ecclesia tantam sollicitudinem commissis gregibus exhibere pastores, ut non solum neminem ex his patiantur errare, sed si quas magis ovium scaevae delectationis herba seduxit, ac si in errore permanserint, aut segregari penitus velint, aut illicenter dudum petita vitantes, custodiae pristinae circumspectione tutari, in utraque parte videlicet consulentes, ne vel suscipiendo tales simili caeterae seducantur exemplo; vel spernendo redeuntes, luporum morsibus videantur ingestae. Prudens admodum et catholicae fidei plena consultatio . Quis enim aut tolerare possit errantem, aut non recipere se corrigentem? Nam ut durum arbitror conniventiam praebere peccantibus, ita impium judico manum negare conversis.
2. Diligenter ergo et congrue apostolici consulitis honoris arcana (honoris , inquam, illius quem, praeter illa quae sunt extrinsecus, sollicitudo manet omnium Ecclesiarum ((II Cor. XI, 28)) ) super anxiis rebus, quae sit tenenda sententia, antiquae scilicet regulae formam secuti, quam toto semper ab orbe mecum nostis esse servatam. Verum haec missa facio; neque enim hoc vestram credo tatere prudentiam: qui id enim actione firmastis, nisi scientes quod per omnes provincias de apostolico fonte petentibus responsa semper emanent? praesertim quoties fidei ratio ventilatur, arbitror omnes fratres et coepiscopos nostros, nonnisi ad Petrum, id est, sui nominis et honoris auctorem referre debere, velut nunc retulit vestra Dilectio, quod per totum mundum possit omnibus Ecclesiis in commune prodesse. Fiant enim necesse est cautiores, cum inventores malorum, ad duplicis relationem synodi, sententiae nostrae statutis viderint ab ecclesiastica communione sejunctos.
3. Gemino igitur bono charitas vestra fungetur. Nam et canonum potiemini gratia servatorum, et beneficio vestro totus orbis utetur. Quis enim catholicorum virorum cum adversariis Christi velit ulterius miscere sermonem? quis saltem ipsam lucem vitae communione partiri? Novae haereseos nimirum fugiantur auctores. Quid enim acerbius in Deum fingere potuerunt, quam cum adjutoria divina cassarent, causamque quotidianae precationis auferrent? Hoc est dicere, Quid mihi opus est Deo? Merito 0785 in hos dicat Hymnidicus: «Ecce homines, qui non posuerunt Deum adjutorem sibi» (Psal. LI, 9) . Negantes ergo auxilium Dei, inquiunt hominem sibi posse sufficere, nec gratia hunc egere divina, qua privatus necesse est diaboli laqueis irretitus occumbat, dum ad omnia vitae perficienda mandata, sola tantummodo libertate contendat. O pravissimarum mentium perversa doctrina! Advertat id tandem quod primum hominem ita libertas ipsa decepit, ut, dum indulgentius frenis ejus utitur, in praevaricationem praesumptione conciderit; nec ex hac potuit erui, nisi providentia regenerationis, statum pristinae libertatis Christi Domini reformasset adventus. Audiat David dicentem, «Adjutorium nostrum in nomine Domini » (Psal. CXXIII, 8) ; et, «Adjutor meus esto, ne derelinquas me, neque despicias me, Deus salutaris meus» (Psal. XXVI, 9) : quae incassum dixerit, si tantum in ejus erat positum voluntate quod a Domino flebili sermone poscebat.
4. Quae cum ita sint, cumque in omnibus divinis paginis voluntati liberae nonnisi adjutorium Dei legamus esse nectendum, eamque nihil posse coelestibus praesidiis destitutam; quonam modo huic soli possibilitatem hanc pertinaciter, ut asseritis, defendentes, sibimet, imo, quod est dignius dolore communi, jam plurimis Pelagius Celestiusque persuadent? Multifariis equidem ad destruendum tale magisterium uti possemus exemplis, nisi sciremus Sanctitatem vestram ad plenum Scripturas omnes callere divinas; praesertim cum vestra relatio tantis ac talibus testimoniis sit referta, ut his solis valeat praesens dogma rescindi; opusque non esse reconditis, cum et iis quae facile vobis occurrentia posuistis, nec audeant obviare, nec possint. Ergo Dei gratiam conantur auferre, quam necesse est, etiam restituta nobis status pristini libertate, quaeramus: quippe qui nec alias diaboli machinas, nisi eadem possumus juvante vitare.
5. Illud vero quod eos vestra fraternitas asserit praedicare, parvulos aeternae vitae praemiis etiam sine Baptismatis gratia posse donari, perfatuum est. Nisi enim manducaverint carnem Filii hominis, et biberint sanguinem ejus, non habebunt vitam in semetipsis (Joan. VI, 54) . Qui autem hanc eis sine regeneratione defendunt, videntur mihi ipsum Baptismum velle cassare, cum praedicant hos habere quod in eos creditur nonnisi Baptismate conferendum. Si ergo nihil volunt officere non renasci, fateantur necesse est nec regenerationis sacra fluenta prodesse. Verum ut superfluorum hominum prava doctrina celeri veritatis possit ratione discindi, proclamat hoc Dominus in Evangelio, dicens: «Sinite infantes venire ad me, et nolite eos prohibere; talium est enim regnum coelorum » (Luc. XVIII, 16) .
6. Quare Pelagium Celestiumque, id est inventores vocum novarum, quae, sicut dixit Apostolus, aedificationis nihil, sed magis vanissimas consueverunt parere quaestiones, ecclesiastica communione privari, apostolici vigoris auctoritate censemus, donec resipiscant de diaboli laqueis, a quo captivi tenentur secundum ipsius voluntatem (II Tim. II, 23, 26) ; eosque interim dominico ovili non recipi, quod ipsi, perversae viae secuti tramitem, deserere voluerunt: abscindendi sunt enim qui vos conturbant, 0786 et volunt convertere Evangelium Christi (Galat. I, 7) . Simul autem praecipimus ut quicumque id pertinacia simili defensare nituntur, par eos vindicta constringat. Non solum enim qui faciunt, sed etiam qui consentiunt facientibus digni sunt morte (Rom. I, 32) ; quia non multum interesse arbitror inter committentis animum, et consentientis favorem. Addo et amplius: plerumque dediscit errare, cui nemo consentit. Haec igitur, fratres charissimi, in supradictos maneat fixa sententia; absint atriis Domini, careant custodia pastorali, ne duarum ovium dira contagia serpant forsitan per vulgus incautum, rapacique lupus corde laetetur intra ovile dominicum tantas ovium fusas catervas, dum a custodibus dissimulanter habetur vulnus duarum. Prospiciendum est ergo ne permittendo lupos, mercenarii magis videamur esse quam pastores.
7. Jubemus sane, quoniam Christus Dominus propria voce significavit nolle se mortem morientis, tantum ut revertatur et vivat (Matth. IX, 13) , si unquam ad sanum, deposito pravi dogmatis errore, resipuerint, damnarintque ea quorum se ipsi praevaricatione damnarunt, eis medicinam solitam, id est receptaculum suum ab Ecclesia non negari: ne dum eos redeuntes forsitan prohibemus, vere extra ovile remanentes et exspectantes, hostis rabidis faucibus glutiantur, quas in semetipsos spiculis malae disputationis armarunt. Bene valete, fratres. Datum sexto calend. februarias, Honorio et Constantio viris clarissimis consulibus.