Patrologiae Cursus Completus

 Patrologiae Cursus Completus

 Elenchus Operum Quae In Hoc Secundo Tomo Continentur.

 Elenchus Operum Quae In Hoc Secundo Tomo Continentur.

 In Tomum Secundum Praefatio.

 In Tomum Secundum Praefatio.

 Epistolarum Ordo Chronologicus Argumentis Demonstratus.

 Epistolarum Ordo Chronologicus Argumentis Demonstratus.

 Epistolae Primae Classis, Quas Augustinus nondum episcopus scripsit, ab anno Christi 386 ad 395.

 I.— Scripta circa finem an. 386.

 II.— Scripta circa idem tempus.

 III.— Scripta an. 387.

 IV.— Scripta circa idem tempus.

 V.— Scripta circa fin. an. 388.

 VI, VII.— Scriptae circa initium an. 389.

 VIII-XIV.— Scriptae circa idem tempus.

 XV.— Scripta circa an. 390.

 XVI, XVII.— Scriptae circa an. 390.

 XVIII-XX.— Scriptae circa idem tempus.

 XXI.— Scripta sub ineuntem an. 391.

 XXII.— Scripta circa an. 392.

 XXIII.— Scripta circa idem tempus.

 XXIV, XXV.— Scriptae sub fin. an. 394, ante hiemem.

 XXVI.— Scripta forte ineunte an. 395, et missa cum sequente.

 XXVII.— Scripta circa ineunt. an. 395.

 XXVIII.— Scripta an. 394 aut 395.

 XXIX.— Scripta an. 395.

 XXX.— Scripta an. 395.

 Epistolae Secundae Classis, Quas Augustinus jam episcopus, ante collationem Carthaginensem cum Donatistis habitam et ante detectam in Africa Pelagii h

 XXXI.— Scripta ineunte an. 396.

 XXXII.— Scripta paulo post superiorem.

 XXXIII.— Scripta initio episcopatus Augustini.

 XXXIV.— Scripta post superiorem.

 XXXV.— Scripta post superiorem.

 XXXVI.— Scripta forte an. 396 aut sub initium 397.

 XXXVII.— Scripta circa an. 397.

 XXXVIII.— Scripta circa medium an. 397.

 XXXIX.— Scripta forte an. 397.

 XL.— Scripta circa idem tempus.

 XLI.— Scripta sub initium episcopatus Augustini.

 XLII.— Scripta exeunte aestate an. 397.

 XLIII, XLIV.— Scriptae circa fin. an. 397 aut init. 398.

 XLV.— Scripta an. 398.

 XLVI, XLVII.— Scriptae circa hoc tempus.

 XLVIII.— Scripta forte an. 398.

 XLIX.— Scripta circa an. 398.

 LI.— Scripta an. 399 aut 400.

 LII.— Scriptura circa an. 400.

 LII.— Scripta circa an. 400.

 LIV, LV.— Scriptae circa an. 400.

 LVI, LVII.— Scriptae circa an. 400.

 LVIII.— Scripta versus exeuntem an. 401.

 LIX.— Scripta circa exeuntem an. 401.

 LX.— Scripta circiter finem an. 401.

 LXI.— Scripta exeunte an. 401 aut paulo post.

 LXII, LXIII.— Scriptae circa idem tempus.

 LXIV.— Scripta paulo post Natal. Christi an. 401.

 LXV.— Scripta ineunte an. 402.

 LXVI.— Scripta circa idem tempus.

 LXVII, LXVIII.— Scriptae circa an. 402.

 LXIX.— Scripta exeunte an. 402.

 LXX.— Scripta forte circa hoc tempus.

 LXXI.— Scripta circa an. 403.

 LXXII.— Scripta an. 403 aut 404.

 LXXIII.— Scripta circa an. 404.

 LXXIV.— Scripta cum superiore.

 LXXV.— Scripta circa finem an. 404.

 LXXVI.— Scripta ineunte an. 404 aut circiter.

 LXXVII, LXXVIII.— Scriptae forte an. 404, circ. 26 junii.

 LXXIX.— Scripta forte an. 404.

 LXXX.— Scripta an. 405, circa mens. martium.

 LXXXI.— Scripta forte an. 405.

 LXXXII.— Scripta sub idem tempus.

 LXXXIII.— Scripta circa an. 405.

 LXXXIV.— Scripta circ. hoc tempus, seu ante an. 411.

 LXXXV.— Scripta cir. an. 405.

 LXXXVI.— Scripta forte an. 405.

 LXXXVII.— Scripta forte an. 405, certe ante an. 411.

 LXXXVIII.— Scripta post initium an. 406.

 LXXXIX.— Scripta circa idem tempus.

 XC, XCI.— Scriptae an. 408, post 1 diem junii.

 XCII.— Scripta circa an. 408.

 XCIII.— Scripta circ. an. 408.

 XCIV, XCV.— Scriptae an. 408.

 XCVI.— Scripta an. 408, circa init. septemb.

 XCVII.— Scripta exeunte an. 408.

 XCVIII.— Scripta forte an. 408.

 XCIX.— Scripta exeunte an. 408 aut ineunte 409.

 C.— Scripta circ. idem tempus.

 CI.— Scripta circa idem tempus.

 CII.— Scripta circa idem tempus.

 CIII, CIV.— Scriptae an. 409, sub mens. martium.

 CV.— Scripta ineunte an. 409.

 CVI-CVIII.— Scriptae forte an. 409.

 CIX, CX.— Scriptae forte versus an. 409.

 CXI.— Scripta exeunte an. 409, forte mense novemb.

 CXII.— Scripta exeunte an. 409 aut ineunte 410.

 CXIII-CXVI.— Scriptae circa hoc tempus, sive non ante 409 nec post 423.

 CXVII, CXVIII.— Scriptae forte an. 410 aut ineunte 411.

 CXIX, CXX.— Scriptae forte circa idem tempus.

 CXXI.— Scripta circa an. 410.

 CXXII.— Scripta circa idem tempus.

 CXXIII.— Scripta forte sub finem an. 410.

 Epistolae Tertiae Classis, Quas Augustinus a tempore collationis habitae cum Donatistis Carthagine, et Pelagianae haereseos in Africam invectae, ad ob

 CXXIV-CXXVI.— Scriptae circa ineuntem an. 411.

 CXXVII.— Scripta forte an. 411.

 CXXVIII.— Scripta an. 411 paulo ante 1 diem junii.

 CXXIX.— Scripta paulo post superiorem.

 CXXX.— Scripta versus an. 412.

 CXXXI.— Scripta circa idem tempus.

 CXXXII.— Scripta circa ineuntem an. 412.

 CXXXIII.— Scripta circa idem tempus.

 CXXXIV.— Scripta cum superiore.

 CXXXV-CXXXVIII.— Scriptae sub initium an. 412.

 CXXXIX.— Scripta an. 412.

 CXL.— Scripta post superiorem.

 CXLI.— Scripta 14 junii an. 412.

 CXLII.— Scripta circa idem tempus.

 CXLIII.— Scripta circa finem an. 412.

 CXLIV.— Scripta circa hoc tempus.

 CXLV.— Scripta circa an. 412 aut 413.

 CXLVI.— Scripta circa an. 413.

 CXLVII, CXLVIII.— Scriptae videntur an. 413.

 CXLIX.— Scripta sub an. 414.

 CL.— Scripta circa exeuntem an. 413.

 CLI.— Scripta exeunte an. 413, aut ineunte 414.

 CLII-CLV.— Scriptae circa an. 414.

 CLVI, CLVII.— Scriptae an. 414.

 CLVIII-CLXIV.— Scriptae sub an. 414.

 CLXV.— Scripta non multo post an. 410.

 CLXVI.— Scripta an. 415 verno tempore.

 CLXVII.— Scripta simul cum superiore.

 CLXVIII.— Scripta forte an. 415.

 CLXIX.— Scripta exeunte an. 415.

 CLXX, CLXXI.— Scriptae forte an. 415.

 CLXXII.— Scripta ineunte an. 416.

 CLXXIII.— Scripta circa hoc tempus.

 CLXXIV.— Scripta circa hoc tempus.

 CLXXV.— Scripta an. 416.

 CLXXVI.— Scripta paulo post superiorem.

 CLXXVII.— Scripta circa idem tempus.

 CLXXVIII.— Scripta eodem tempore.

 CLXXIX.— Scripta circa idem tempus.

 CLXXX.— Scripta circa finem an. 416.

 CLXXXI-CLXXXIII.— Scriptae init. an. 417.

 CLXXXIV.— Scripta sub idem tempus.

 CLXXXV.— Scripta circa an. 417.

 CLXXXVI.— Scripta circa medium an. 417.

 CLXXXVII.— Scripta sub medium an. 417.

 CLXXXVIII.— Scripta exeunte an. 417 aut ineunte 418.

 CLXXXIX.— Scripta circa an. 418.

 CXC.— Scripta paulo post medium an. 418.

 CXCI-CXCIII.— Scriptae sub finem an. 418.

 CXCIV.— Scripta paulo post superiores.

 CXCV.— Scripta forte an. 418.

 CXCVI.— Scripta exeunte an. 418.

 CXCVII et CXCVIII.— Scriptae exeunte an. 418, aut ineunte 419.

 CXCIX.— Scripta sub an. 419.

 CC.— Scripta exeunte an. 418, aut ineunte 419.

 CCI.— Scripta an. 419, mense junio.

 CCII.— Scripta videtur versus finem an. 419.

 CCIII.— Scripta forte circa an. 420.

 CCIV.— Scripta circa hoc tempus.

 CCV.— Scripta forte versus an. 420.

 CCVI.— Scripta circa hoc tempus.

 CCVII.— Scripta an. 421, aut paulo post.

 CCVIII.— Scripta forte versus an. 423.

 CCIX.— Scripta forte ineunte an. 423.

 CCX.— Scripta forte circa hoc tempus.

 CCXI.— Scripta circa hoc tempus.

 CCXII.— Scripta circa an. 423.

 CCXIII.— Scripta 26 septembris 426.

 CCXIV, CCXV.— Scriptae circa Pascha an. 426, aut 427.

 CCXVI.— Scripta paulo post duas superiores.

 CCXVII.— Scripta sub idem tempus.

 CCXVIII.— Scripta forte eodem tempore.

 CCXIX.— Scripta sub an. 426 aut 427.

 CCXX.— Scripta circa exeuntem an. 427.

 CCXXI-CCXXIV.— Scriptae an. 427 et 428.

 CCXXV.— Scripta an. 428 aut 429.

 CCXXVI.— Scripta eodem tempore.

 CCXXVII.— Scripta post Pascha, anno forte 428 aut 429.

 CCXXVIII.— Scripta sub an. 428 aut 429.

 CCXXIX-CCXXXI.— Scriptae sub finem vitae Augustini forte an. 429.

 Epistolae Quartae Classis, Quarum tempus minus compertum.

 Ex his nemo non videt, si modo rem tantisper expendat, quantum in recte ordinandis Augustini Epistolis operae consiliique a nobis positum sit, quantum

 Ex his nemo non videt, si modo rem tantisper expendat, quantum in recte ordinandis Augustini Epistolis operae consiliique a nobis positum sit, quantum

 Pp. Bened.

 Praefatio Reverendissimi Godefridi Besselii, Monasterii Gottwicensis Abbatis, Editioni Viennensi Praefixa.

 Praefatio Reverendissimi Godefridi Besselii, Monasterii Gottwicensis Abbatis, Editioni Viennensi Praefixa.

 Ad Eruditum Lectorem In praedictas Epistolas.

 Praefatio D. Jacobi Martin In Easdem Epistolas.

 Praefatio D. Jacobi Martin In Easdem Epistolas.

 Admonitio Ejusdem In Epistolam CLXXXIV Bis.

 Admonitio Ejusdem In Epistolam CLXXXIV Bis.

 Admonitio Ejusdem In Epistolam CCII Bis.

 Admonitio Ejusdem In Epistolam CCII Bis.

 Syllabus Codicum Ad Quos Recognitae Sunt Sancti Augustini Epistolae.

 Syllabus Codicum Ad Quos Recognitae Sunt Sancti Augustini Epistolae.

 Manuscripti Codices Cum nota singulis hic deinceps designandis indita.

 Editi Codices.

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi Epistolae Secundum Ordinem Temporum Nunc Primum Dispositae, Et Quatuor In Classes Digestae

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi Epistolae Secundum Ordinem Temporum Nunc Primum Dispositae, Et Quatuor In Classes Digestae

 Epistola Prima Consilium aperit Augustinus suorum librorum de Academicis, et Hermogenianum sententiam rogat de eo quod sub finem tertii libri de iisde

 Epistola II Zenobio desiderium exponit suum, ut disputationem inter se coeptam, inter se finiant.

 Epistola III Nebridio respondet Augustinus immerito se ab ipso vocari beatum, qui tam multa ignoret. Qua in re sita sit vera beatitudo.

 Epistola IV Augustinus Nebridio, significans ei quantum profecerit in secessu, contemplatione rerum aeternarum.

 Epistola V Augustinum Nebridius deplorat, quod nimium interpelletur civium negotiis ab otio contemplationis.

 Epistola VI Scribit Nebridius videri sibi memoriam sine phantasia esse non posse tum etiam phantasiae vim non a sensu, sed a se potius imagines rerum

 Epistola VII . Augustinus quaestionem utramque a Nebridio motam discutit. Memoriam sine phantasia esse posse. Animam sensibus non usam carere phantasi

 Caput Primum.— Memoriam sine phantasia esse posse.

 Caput II.— Animam sensibus non usam carere phantasiis.

 Caput III.— Objectio resolvitur.

 Epistola VIII Quanam coelestium potestatum in animam actione fiat, ut imagines ac somnia dormienti subrepant.

 Epistola IX Quaestioni de somniis per superiores potestates immissis respondet.

 Epistola X . De convictu cum Nebridio et secessione a mundanarum rerum tumultu.

 Epistola XI Cur hominis susceptio Filio soli tribuitur, cum divinae personae sint inseparabiles.

 Epistola XII . Quaestionem in superiore epistola perstrictam iterum tractandam suscipit.

 Epistola XIII Quaestionem de animae quodam corpore, ad se nihil pertinentem, rogat dimittant.

 Epistola XIV Quare sol non idem praestat quod caetera sidera. Veritas summa an hominis cujusque rationem contineat.

 Epistola XV. Significat scriptum a se opusculum de religione, transmittendum Romaniano, quem hortatur ut otium datum bene collocet.

 Epistola XVI. Maximus grammaticus Madaurensis Augustino, excusans a Paganis unum Deum variis nominibus coli, indignans mortuos homines Gentium diis pr

 Epistola XVII . Augustinus Maximo grammatico respondet ad superiora, sed sic ut ostendat indigna quibus respondeatur, digna quae rideantur.

 Epistola XVIII Naturarum genus triplex perstringitur.

 Epistola XIX Gaio, quem forte disputatione traxerat ad Ecclesiam, mittit suos libros legendos, adhortans ut perseveret in bono proposito.

 Epistola XX Antonino pro existimatione bona ac dilectione sibi impensa gratias refert Augustinus, optatque ut familia ipsius tota catholicam religione

 Epistola XXI Augustinus in presbyterum Hipponensem ordinatus, praesertim ad dispensandum verbum Dei, secumque reputans quam difficile sit sacerdotem p

 Epistola XXII Augustinus presbyter, Aurelio Carthaginensi episcopo, deflens comessationes et ebrietates per Africam in coemeteriis et memoriis martyru

 Caput Primum.— Salutato Aurelio agit de comes sationibus ab ecclesia removendis.

 Caput II.— De contentione et laudis appetitu. Quomodo honor et laus à praelatis assumenda.

 Epistola XXIII Augustinus Maximino episcopo donatistae, qui diaconum catholicum rebaptizasse dicebatur, ut aut fateatur factum, aut profiteatur se ort

 Epistola XXIV Paulinus Alypio episcopo de libris Augustini quos recepit, excusans quod serius miserit ad illum Eusebii Chronica. Cupit edoceri de gene

 Epistola XXV Paulinus Augustino, exquisitis eum laudibus exornans pro quinque ejus adversus Manichaeos libris, quos ab Alypio acceperat. Panem ipsi do

 Epistola XXVI Augustinus Licentium juvenem nobilem et doctum, quondam ipsius discipulum, hortatur ad mundi contemptum, abutens ad hoc ipsius Licentii

 Epistola XXVII. Augustinus Paulino, amplectens illius benevolentiam, et mutuum declarans amorem: nonnulla de Romaniano et Alypio, nec non de Licentio,

 Epistola XXVIII Augustinus Hieronymo, de nova post LXX Veteris Testamenti versione deque Petro reprehenso a Paulo ad Galat. expostulans de suscepto h

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.— Perniciosa simulatio.

 Caput IV.

 Epistola XXIX. Augustinus presbyter, Alypio Thagastensi episcopo, narrans quibus adhortationibus obtinuerit demum ut Hipponenses catholici abhorrerent

 Epistola XXX Paulinus Augustino, non recepto ab eo responso, denuo per alios scribit.

 Epistola XXXI Paulino pro secundis litteris ab eo receptis, grati animi obsequium exhibet, seque Valerio coepiscopum Hipponensem ordinatum esse renunt

 Epistola XXXII Paulinus Romaniano, gratulans Ecclesiae Hipponensi quod Augustinum meruit episcopi collegam. Licentium, pro quo scripserat Augustinus,

 Carmen Elegiacum Paulini Ad Licentium.

 Epistola XXXIII. Augustinus Proculeiano partis donatianae apud Hipponem episcopo, invitans illum ut mutua collatione schisma componatur.

 Epistola XXXIV De juvene, qui matrem caedere solitus, demum et mortem minatus transiit ad Donatistas, ab iisque iterato baptizatus est. Quod an Procul

 Epistola XXXV Rursus interpellat Eusebium, ut clericorum donatistarum licentiam curet coercendam per Proculeianum episcopum: alioquin ut de se nullus

 Epistola XXXVI Augustinus Casulano presbytero, refellens Urbici, id est cujusdam e Romana urbe, dissertationem pro sabbati jejunio, scriptam perquam i

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Cap. VI.

 Cap. VII.

 Cap. VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Cap. XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Epistola XXXVII Gratulatur sibi Augustinus litterarias suas lucubrationes legi et approbari a Simpliciano ejusque censurae subjicit tum caeteros suos

 Epistola XXXVIII Augustinus Profuturo, de toleranda adversa valetudine de morte Megalii, et de cohibenda ira.

 Epistola XXXIX Hieronymus Augustino, commendans illi Praesidium, et salvere jubens Alypium.

 Cap. Primum.

 Cap. II.

 Epistola XL Augustinus Hieronymo de titulo vulgati ab ipso libri de Scriptoribus ecclesiasticis: tum de Petro reprehenso non mendaciter a Paulo, de qu

 Cap. Primum.

 Cap. II.

 Cap. III.

 Cap. IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Epistola XLI Alypius et Augustinus Aurelio gratulantes de sermonibus quos presbyteri praesente ipso ad populum habere coeperant, ipsumque rogantes ut

 Epistola XLII . Augustinus Paulino, flagitans ut litterarum debitum amplius anno integro non redditum exsolvat, mittatque sibi opus adversus Paganos,

 Epistola XLIII Quanta impudentia Donatistae persistant in suo schismate, tot judiciis convicti.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Cap. III.

 Cap. IV.

 Caput V.

 Cap. VI.

 Cap. VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Epistola XLIV . Augustinus refert quae coepta sint agi de concordia cum Fortunio Donatistarum episcopo, cupiens ut sine tumultu, quod placide coeptum

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Epistola XLV . Augustinus Paulino, rogans ut demum rescribat post biennii silentium, mittatque sibi opus contra Paganos, quod ab ipso elaborari dudum

 Epistola XLVI Publicola Augustino proponit multas quaestiones.

 Epistola XLVII . Augustinus Publicolae dissolvit aliquot ex propositis quaestionibus.

 Epistola XLVIII Augustinus Eudoxio abbati monachorum insulae Caprariae, exhortans ut otio ad pietatem, non ad ignaviam utantur, et sicubi Ecclesia req

 Epistola XLIX Augustinus Honorato Donatianae partis, ut per litteras placide reddat rationem quomodo nomen Ecclesiae, quae utique in toto orbe futura

 Epistola L Augustinus Suffectanis expostulans de Christianorum nece, pollicensque suum illis reddendum Herculem.

 Epistola LI Augustinus Crispinum Calamensem Donatianae partis episcopum urget propositis breviter aliquod argumentis, ad ea si potest respondeat per l

 Epistola LII Augustinus Severino consanguineo suo donatistae, ut deserat schisma scelestum et impudens.

 Epistola LIII Confutatur epistola presbyteri cujusdam donatistae qui Generosum catholicum Constantinensem seducere moliebatur, simulans ab angelo se m

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 De Duabus Epistolis Proxime Sequentibus. (Lib. II Retract. Cap. XX.)

 Ad Inquisitiones Januarii Liber Primus, Seu Epistola LIV Augustinus Januario respondet, docens quid agendum sit in iis in quibus regionum aut Ecclesia

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Ad Inquisitiones Januarii Liber Secundus, Seu Epistola LV . De ritibus Ecclesiae, vel iis quos negligi nefas est, vel us qui tollendi sunt, si citra m

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Cap. XVII.

 Cap. XVIII.

 Caput XIX.

 Caput XX.

 Caput XXI.

 Epistola LVI Augustinus ad Celerem, jubens eum Litterarum sacrarum studio incumbere, ut discat hanc vitam collatione aeternae esse fumum et Donatista

 Epistola LVII Augustinus, libro quodam suo in eam rem conscripto, Celerem instruxerat, mera levitate Donatistas se ab Ecclesia catholica segregasse: c

 Epistola LVIII Augustinus Pammachio viro senatori gratulatur, quod suos apud Numidiam colonos donatistas adhortationibus suis adduxerit ad Ecclesiam c

 Epistola LIX Augustinus Victorino concilium convocanti, excusatoria, quare ad concilium non venturus sit: rogans ut prius cum Xantippo super jure prim

 Epistola LX Augustinus Aurelio significat Donatum et ipsius fratrem se venitente recessisse de monasterio: porro et monachis facilem lapsum, et ordini

 Epistola LXI Augustinus Theodoro ut prolata hac epistola fidem faciat clericos ex parte Donati venientes ad Ecclesiam catholicam, in suo ipsorum ordin

 Epistola LXII Alypius, Augustinus et Samsucius Severo, excusantes quae in Timothei negotio gesta sunt.

 Epistola LXIII . Rursum de Timotheo qui postquam jurasset se a Severo non recessurum, ordinatus fuerat subdiaconus apud Subsanam in dioecesi Hipponens

 Epistola LXIV Augustinus Quintiano, ipsum ad patientiam adhortans et Aurelio episcopo reconciliatum cupiens, agensque de Privatione quem ille suae Ecc

 Epistola LXV . Augustinus Xantippo Numidiae primati, rationem reddens cur Abundantio presbytero infami Ecclesiam committere noluerit.

 Epistola LXVI Expostulat cum Crispino Calamensi, qui Mappalienses metu subactos rebaptizarat.

 Epistola LXVII Augustinus Hieronymo: negans se scripsisse librum in eum in hoc falsus, quod aliquis prolixam epistolam librum appellasset.

 Caput Primum.

 Cap. II.

 Epistola LXVIII Hieronymus Augustino, jam accepta epistola quae continet quaestionem de mendacio officioso, sed dubitans etiamnum an sit Augustini, ne

 Epistola LXIX Alypius et Augustinus Castorio, ipsum hortantes ut in episcopatu Vaginensis Ecclesiae Maximiano fratri suo gloriose cedenti succedat.

 Epistola LXX Donatistarum Catholicos traditionis insimulantium temeritas prodit sese in causa Feliciani ab ipsis primum solemniter damnati, ac postea

 Epistola LXXI Augustinus Hieronymo, dehortans a libris Testamenti veteris ex hebraeo vertendis, et exhortans ut Septuaginta versionem mire depravatam

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Epistola LXXII Hieronymus Augustino expostulans de illius epistola per Italiam sparsa, qua taxabatur locus non recte expositus in Epistola ad Galatas.

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Epistola LXXIII Hieronymum litteris suis nonnihil offensum demulcere studet Augustinus. Apologiam illius contra Ruffinum accepisse se testatur, deplor

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Epistola LXXIV Augustinus Praesidium rogat ut superiorem epistolam curet Hieronymo reddendam, utque sibi eumdem suis etiam litteris placet.

 Epistola LXXV Respondet tandem Hieronymus ad Augustini quaestiones propositas in Epist. 28, 40 et 71, scilicet de titulo libri ecclesiasticos scriptor

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Epistola LXXVI Sub persona Ecclesiae catholicae cohortatur omnes Donatistas, ut resipiscentes redeant ad catholicam communionem.

 Epistola LXXVII Augustinus Felici et Hilarino, ut ne perturbentur obortis in Ecclesia scandalis. Porro de Bonifacio, qui in nullo apud se crimine depr

 Epistola LXXVIII Quidam e monasterio Augustini Spes nomine, accusatus a Bonifacio presbytero, crimen in Bonifacium ipsum transtulit. Cum res evidentib

 Epistola LXXIX Augustini episcopi ad presbyterum quemdam Manichaeum, denuntians ut solvat quaestionem in qua praecessor ejus Fortunatus defecerat, vel

 Epistola LXXX Cupit explicari liquidius a Paulino, quonam modo voluntatem Dei, quae nostrae praeferenda est, nosse possimus.

 Epistola LXXXI Hieronymus Augustino, excusans quod ipsius litteris responderit liberius Epistola 75, rogansque ut, omissis contentiosis quaestionibus,

 Epistola LXXXII Receptis ab Hieronymo superioribus Epistolis 72, 75 et 81, rescribit accuratius Augustinus de interpretatione loci Epistolae ad Galata

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Epistola LXXXIII Augustinus Alypio significans aliam se de bonis, quae fuerunt Honorati ex Thagastensi monacho presbyteri Thiavensis, iniisse sententi

 Epistola LXXXIV Novato episcopo Augustinus, excusans quod ad ipsum non mittat germanum ipsius Lucillum diaconum, quo latinae linguae perito carere non

 Epistola LXXXV . Augustinus Paulum quemdam episcopum objurgat, qui Ecclesiam levitate sua graviter offendebat, ut ad frugem et episcopo dignam vitam r

 Epistola LXXXVI Augustinus Caeciliano praesidi, ut suo edicto Donatistas in regione Hipponensi et in vicinis locis coerceat.

 Epistola LXXXVII Augustinus Emerito donatistae, adhortans ut attendat et respondeat, qua justa causa schisma moverint.

 Epistola LXXXVIII Clerici Hipponenses catholici ad Januarium episcopum donatistam, expostulantes de Circumcellionum saevitia in Catholicos. Stilus est

 Epistola LXXXIX Augustinus Festo, docens recte legibus reprimi Donatistas et indicans in regione Hipponensi nondum eos Festi litteris correctos, sed

 Epistola XC Augustino Nectarius paganus, agens ut suis civibus coloniae Calamensis condonentur quae expetendae erant ab ipsis poenae, non modo violati

 Epistola XCI Invehitur Augustinus in Paganorum sacra, et injurias Christianis recens illatas a Calamensibus enumerat ostendens ipsorum saluti benigni

 Epistola XCII Augustinus Italicae viduae, consolans illam super obitu mariti, ac refellens eorum opinionem qui dicebant Deum videri oculis corporeis.

 Epistola XCIII Augustinus Vincentii e schismate Rogatiano episcopi Cartennensis epistolam refellens, dicit visum sibi fuisse aliquando, non vi cum hae

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Epistola XCIV Paulinus Augustino gratias agens pro libro vel epistola ab ipso recepta, prosequitur laudes Melaniae senioris, et unici ejus filii Publi

 Epistola XCV Augustinus superiori epistolae respondens agit de praesentis vitae statu, necnon de qualitate corporis beatorum, deque membrorum officiis

 Epistola XCVI Augustinus Olympio, quem audierat provectum recens ad novam dignitatem (scilicet Magistri officiorum, quod ipsi munus post Stilichonis n

 Epistola XCVII Augustinus Olympio, ut tueatur leges de confringendis idolis et haereticis corrigendis, quae vivo Stilichone missae sunt in Africam fa

 Epistola XCVIII Augustinus Bonifacio episcopo, respondens qui fiat ut infantibus in Baptismo prosit parentum fides, cum post Baptismum non noceat illi

 Epistola XCIX Ex Romanorum calamitate susceptum animo dolore commiserationemque significat.

 Epistola C Augustinus Donato proconsuli Africae, ut Donatistas coerceat, non occidat.

 Epistola CI Augustinus Memorio episcopo libros ipsius de Musica flagitanti, sextum librum mittit, et caeteros si repererit, mittendos pollicetur eaqu

 De Sequente Epistola. (Lib. II Retract., Cap. XXXI.)

 Sex Quaestiones Contra Paganos Expositae, Liber Unus, Seu Epistola CII

 Quaestio Prima. De Resurrectione.

 Quaestio Secunda. De tempore christianae religionis.

 Quaestio Tertia. De sacrificiorum distinctione.

 Quaestio Quarta. De eo quod scriptum est: In qua mensura mensi fueritis, remetietur vobis (Matth. VII, 2).

 Quaestio Quinta. De Filio Dei secundum Salomonem.

 Quaestio Sexta. De Jona propheta.

 Epistola CIII Nectario petenti veniam tribui civibus suis rescripserat Augustinus in Epist. 97, non decere christianam benevolentiam, ut insigne illud

 Epistola CIV . Ad superioris epistolae capita singula respondet Augustinus id praeter alia refellens, quod ex Stoicorum placito Nectarius induxerat,

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Epistola CV Donatistas ad unitatem exhortans, ostendit leges juste necessarioque in eos latas fuisse ab imperatoribus catholicis. Baptismi sanctitatem

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Epistola CVI Augustinus Macrobio donatianae partis apud Hipponem, uti ex epistola 108 intelligitur, episcopo, agens ne subdiaconum quemdam rebaptizet.

 Epistola CVII . Maximus et Theodorus Augustino renuntiantes quid ipsis coram responderit Macrobius ad ipsius litteras.

 Epistola CVIII . Agit de non iterando Baptismo, coarguens Donatistarum hac in re contumaciam quippe qui Maximianensium baptisma ratum habuerunt. Evin

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Epistola CIX. Severus, Milevitanus antistes, maximam delectationem fructumque ex Augustini lectione capere se profitetur, summis laudibus ipsum effere

 Epistola CX Augustinus Severo episcopo, blandissime expostulans et quaerens se ab ipso tantopere laudatum in superiore epistola.

 Epistola CXI Augustinus Victoriano presbytero, consolans eum ad toleranter accipienda mala quae barbari, in Italiam et Hispaniam incursionem facientes

 Epistola CXII Donatum exproconsulem hortatur ut abjecto omni fastu sectetur Christum, atque ad Ecclesiae catholicae communionem suos alliciat.

 Epistola CXIII Cresconium rogat Augustinus ut suae pro Faventio petitionis adjutor sit.

 Epistola CXIV . Ad Florentinum super eadem causa Faventii.

 Epistola CXV . Ad Fortunatum Cirtensem episcopum, de eadem re.

 Epistola CXVI . Generoso Numidiae Consulari Augustinus commendans causam Faventii.

 Epistola CXVII Dioscorus ad Augustinum mittit multas quaestiones ex libris Ciceronis, rogans ut mature ad eas respondeat.

 Epistola CXVIII . Augustinus Dioscoro respondet ejusmodi quaestiones nec decore tractari ab episcopo, nec utiliter disci a christiano. Disputat de stu

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Epistola CXIX Consentius Augustino proponit quaestiones de Trinitate.

 Epistola CXX Consentio ad quaestiones de Trinitate sibi propositas.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Epistola CXXI Paulinus Nolensis episcopus Augustino proponit quaestiones aliquot, primum de Psalmis, tum de Apostolo, et ad extremum de Evangelio.

 Cap. Primum.

 Cap. II.

 Cap. III.

 Epistola CXXII Augustinus clero et populo Hipponensi excusat absentiam suam, adhortans ut in sublevandis pauperibus solito sint alacriores, ob afflict

 Epistola CXXIII Hieronymus Augustino quaedam per aenigma renuntians.

 Epistola CXXIV . Augustinus ad Albinam, Pinianum et Melaniam ipsius desiderio venientes in Africam et Thagastae commorantes excusat se, quod illuc ad

 Epistola CXXV Cum Hipponem ad invisendum Augustinum venisset Pinianus, ibique rei sacrae interesset, subito populi tumultu ad presbyterium postulatus

 Epistola CXXVI . Ejusdem argumenti cum superiore: Albinae scilicet Augustinus exponit quomodo res apud Hipponem circa Pinianum gesta fuerit, expostula

 Epistola CXXVII Augustinus Armentarium et hujus uxorem Paulinam hortatur ut mundum contemnant, et continentiae votum quo se pariter obligarunt exsolva

 Epistola CXXVIII Marcellini edicto collationis apud Carthaginem habendae conditiones praescribenti consentire se profitentur episcopi catholici id et

 Epistola CXXIX . Catholici episcopi Notoriae Donatistarum respondent, significantes Marcellino se illis concedere quod petierant, ut universi qui vene

 Epistola CXXX Augustinus Probae viduae diviti praescribit quomodo sit orandus Deus.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Epistola CXXXI Augustinus Probam resalutat, et gratias agit quod de salute ipsius fuerit sollicita.

 Epistola CXXXII Augustinus Volusiano, exhortans illum ut sacrarum scripturarum lectioni vacet, sibique rescribat si quid in eis difficultatis legenti

 Epistola CXXXIII Augustinus Marcellino tribuno, ut Donatistas in quaestione confessos atrocia facinora, puniat citra supplicium capitis, uti congruit

 Epistola CXXXIV Augustinus Apringium proconsulem rogat ac monet ut Circumcelliones atrocia confessos mitius puniat, memor ecclesiasticae mansuetudinis

 Epistola CXXXV Volusianus Augustino, proponens illi quaestiones: quomodo Deus immensus claudi potuerit utero virginis, et infantis corpusculo an mund

 Epistola CXXXVI Marcellinus Augustino, rogans ut Volusiano faciat satis, et narrans quosdam calumniari quod Deus veterem Legem prae taedio seu consili

 Epistola CXXXVII Respondet Augustinus ad singulas quaestiones superius propositas a Volusiano.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Epistola CXXXVIII Augustinus ad Marcellinum, respondens epistolae 136, qua nimirum ille petierat ut satisfaceret Volusiano, et significarat quosdam re

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Epistola CXXXIX Ut Gesta quae adversus Donatistas confecta sunt publicentur, utque rei castigentur mitius et citra mortis poenam.

 De Sequente Epistola. (Lib. II Retract., Cap. XXXVI.)

 De Gratia Novi Testamenti Liber, Seu Epistola CXL.

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 Caput XIX.

 Caput XX.

 Caput XXI.

 Caput XXII.

 Caput XXIII.

 Caput XXIV.

 Caput XXV.

 Caput XXVI.

 Caput XXVII.

 Caput XXVIII.

 Caput XXIX.

 Caput XXX.

 Caput XXXI.

 Caput XXXII.

 Cap. XXXIII.

 Caput XXXIV.

 Caput XXXV.

 Caput XXXVI.

 Caput XXXVII.

 Epistola CXLI Ad populum factionis donatianae, quomodo illorum episcopi in Carthaginensi collatione convicti sint. Itaque nunc demum redeant ad Eccles

 Epistola CXLII . Augustinus Saturnino et Eufrati presbyteris, aliisque clericis, gratulans de ipsorum reditu ad Ecclesiam, eosque in ejus communione c

 Epistola CXLIII Paucis respondet ad quaestionem ex divinis Libris propositam a Marcellino. Tum explicat locum taxatum ex libris suis de Libero Arbitri

 Epistola CXLIV Augustinus Cirtensibus a factione Donatistarum conversis ad Ecclesiae catholicae societatem gratulatur admonens ut hoc divino tribuant

 Epistola CXLV Anastasio rescribens Augustinus, docet non per legem sed per gratiam, neque timore sed charitate impleri justitiam.

 Epistola CXLVI Pelagium resalutat, et pro litteris ipsius officiosis gratiam habet.

 De Duabus Proxime Sequentibus Epistolis. (Lib. II Retract. Caput XLI.)

 De Videndo Deo Liber, Seu Epistola CXLVII Docet Deum corporeis oculis videri non posse.

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI

 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 Caput XIX.

 Caput XX.

 Caput XXI.

 Caput XXII.

 Caput XXIII.

 Epistola CXLVIII Augustinus Fortunatiano episcopo Siccensi, ut episcopum quemdam ipsi reconciliet, quem litteris asperioribus offenderat, praesertim h

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Epistola CXLIX Respondet ad quaestiones ex Psalmis, ex Apostolo, et ex Evangelio propositas a Paulino superius, in epistola centesima vicesima prima.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Epistola CL Augustinus Probae et Julianae nobilibus viduis gratulatur de filia earum Demetriade, quae virginitatis velum acceperat agens gratias pro

 Epistola CLI Caeciliano significat sui erga illum animi studium, vereremque amicitiam nihil imminutam esse: haudquaquam enim suspicari conscium ipsum

 Epistola CLII Macedonius Augustino, quaerens num ex religione sit quod episcopi apud judices intercedant pro reis.

 Epistola CLIII . Quaesito respondet Augustinus multa obiter disserens de restituendis rebus quae proximo ablatae vel male partae sunt.

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Epistola CLIV . Macedonius Augustino, significans se praestitisse quod ab ipso verecunde adeo petierat tum etiam ipsius libros magna cum voluptate et

 Epistola CLV . Augustinus Macedonio, docens vitam beatam et virtutem veram non esse nisi a Deo.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Epistola CLVI Hilarius Augustino, proponens illi quaestiones aliquot de quibus cupit edoceri.

 Epistola CLVII Augustinus Hilario, respondens ad illius quaestiones.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Epistola CLVIII Evodius Uzalensis episcopus laudabiles mores ac felicem adolescentis cujusdam obitum prosecutus, ejusque et aliorum defunctorum narrat

 Epistola CLIX Augustinus Evodio, respondens ad quaestiones de anima soluta corpore, et de visis prodigiosis.

 Epistola CLX Evodius Augustino, movens quaestionem de ratione et Deo.

 Epistola CLXI . Evodius Augustino, de eo quod scriptum est in epistola 137, ad Volusianum, «Si ratio quaeritur, non erit mirabile, quo dicto abuti eos

 Epistola CLXII Augustinus Evodio respondet solutionem quaestionis in epistola 160 propositae petendum esse ex aliis opusculis a se editis. Confirmat o

 Epistola CLXIII Evodius Augustino proponit aliquot quaestiones.

 Epistola CLXIV Augustinus Evodio, respondens ad duas quaestiones, quarum altera est de loco obscuro primae Petri, tertio capite, altera de anima Chris

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Epistola CLXV Hieronymus Marcellino et Anapsychiae, exponens diversas sententias de origine animae, hortans ut reliqua petant ab Augustino, et indican

 Caput Primum.

 Cap. II.

 Caput III.

 De Duabus Epistolis Proxime Sequentibus. (Lib. II Retract. Caput XLV.)

 De Origine Animae Hominis Liber, Seu Epistola CLXVI

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 De Sententia Jacobi Liber, Seu Epistola CLXVII

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Epistola CLXVIII Timasius et Jacobus Augustino, gratias agentes pro scripto ipsis libro de Natura et Gratia, adversus libellum Pelagii, naturam non si

 Epistola CLXIX Augustinus Evodio, respondens ad duas quaestiones, de Trinitate, et de columba in qua Spiritus sanctus demonstratus est docens diffici

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Epistola CLXX Alypius et Augustinus Maximo medico recens ab ariana haeresi ad fidem catholicam converso, hortantes ut studeat et alios eodem adducere,

 Epistola CLXXI Excusat formam superioris epistolae ad Maximum datae.

 Fragmentum Epistolae Hactenus Ineditae Augustini Ad Maximum.

 Epistola CLXXII Hieronymus Augustino, laudans quidem illius duos libellos de Origine animae, ac de Sententia Jacobi sed excusans cur non responderit.

 Epistola CLXXIII Augustinus Donato, villae Mutugennae in dioecesi Hipponensi presbytero donatistae, qui jussus comprehendi et adduci ad ecclesiam, con

 Epistola CLXXIV Augustinus Aurelio Carthaginensi episcopo, transmittens libros de Trinitate, absolutos demum secundum ipsius Aurelii aliorumque deside

 Epistola CLXXV Patres concilii Carthaginensis, Innocentio pontifici Romano, de actis adversus Pelagium et Celestium.

 Epistola CLXXVI Milevitani concilii Patres Innocentio, de cohibendis Pelagianis haereticis.

 Epistola CLXXVII Aurelius aliique tres una cum Augustino episcopi, ad Innocentium de Pelagio, retegentes ipsius haeresim, eamque ab apostolica Sede pr

 Epistola CLXXVIII Augustinus Hilario, de Pelagiana haeresi duobus in Africa conciliis damnata.

 Epistola CLXXIX Augustinus Joanni episcopo Jerosolymitano, retegens Pelagii haeresim contentam in ejus libro, quem ipsi transmittit una cum libro de N

 Epistola CLXXX Augustinus Oceano, rescribens paucis de animae origine, et de officioso mendacio, petensque ut mittat Hieronymi librum de Resurrectione

 Epistola CLXXXI Innocentius, Carthaginensis concilii Patribus, confirmans ipsorum doctrinam ac sententiam adversus Pelagianos.

 Epistola CLXXXII Innocentius Romanus pontifex, Patribus concilii Milevitani, comprobans illorum acta adversus Pelagianos.

 Epistola CLXXXIII Innocentii ad quinque Episcopos rescriptum, improbantis doctrinam Pelagii, eumque, nisi haeresim ejuret, damnandum esse pronuntianti

 Epistola CLXXXIV

 Epistola CLXXXIV Bis Laudans Petri et Abrahae studium, Pelagianos obiter notat, probatque parvulos absque baptismo decedentes, utpote concupiscentia s

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 De Epistola Subsequente. (Lib. II Retract., Cap. XLVIII.)

 De Correctione Donatistarum Liber, Seu Epistola CLXXXV

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Cap. V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Epistola CLXXXVI Alypius et Augustinus Paulino episcopo, ipsum plenius instituentes adversus Pelagii haeresim.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 De Subsequente Epistola. (Lib. II Retract. Cap. XLIX.)

 De Praesentia Dei Liber, Seu Epistola CLXXXVII

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Epistola CLXXXVIII Augustinus et Alypius Julianae viduae matri Demetriadis virginis, ne ipsa familiave ipsius imbibat virus propinatum in libro ad Dem

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Epistola CLXXXIX Bonifacio in militia merenti praescribit vitae rationem ostendens obiter licere christiano pro publica pace arma tractare.

 Epistola CXC Optato demonstrat quid de animae origine certum sit, quid merito vocetur in dubium, satagendumque esse hac in quaestione ut salva sit imp

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Epistola CXCI Sixto presbytero (postea pontifici Romano) qui contra Pelagianos, quibus favisse rumor fuerat, defensionem gratiae Dei suscepisset, grat

 Epistola CXCII Augustinus Coelestino diacono (postea pontifici Romano), de mutua benevolentia.

 Epistola CXCIII Augustinus Mercatori, excusans cur ad ipsius priores litteras nondum responderit, ostendensque Pelagianos in quaestione de baptismo pa

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Epistola CXCIV Augustinus Sixto Romano presbytero (et postea Pontifici), instruens illum adversus Pelagianorum argumenta.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Epistola CXCV Hieronymus Augustino, gratulans illi quod haereticorum omnium meruerit odium quod quidem gaudet sibi cum illo esse commune.

 Epistola CXCVI Augustinus Asellico episcopo, docens quae sit utilitas Mosaicae legis, quam Judaeorum more observare non licet Christianis: hos enim ve

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Epistola CXCVII Augustinus Hesychio Salonitano episcopo, de die supremo mundi non inquirendo, deque Hebdomadibus Danielis.

 Epistola CXCVIII Hesychius Augustino, significans consideratis divinis testimoniis de saeculi fine videri sibi diem quidem et horam frustra inquiri a

 Epistola CXCIX Augustinus Hesychio, commonstrans quomodo sint intelligentia Scripturae loca quae varie loquuntur de fine saeculi quodque praestat non

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Epistola CC Augustinus Valerio comiti, transmittens nuncupatum ipsi librum primum de Nuptiis et Concupiscentia.

 Epistola CCI Imperatores nova in Pelagianos eorumque fautores sanctione edita, mandant Aurelio, necnon Augustino per ejusdem tenoris litteras seorsum

 Epistola CCII Hieronymus Alypio et Augustino gratulatur, quorum opera Celestiana haeresis exstincta sit et excusat cur nondum refellerit libros Annia

 Caput Primum.

 Caput II.

 Epistola CCII Bis Optato significat suae de animae origine consultationi abs Hieronymo non fuisse responsum, neque se hactenus quidquam de hac quaesti

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Epistola CCIII Augustinus Largo, ut bona saeculi hujus vana expertus contemnat, utque ex perpessione malorum melior evadat.

 Epistola CCIV Augustinus Dulcitio tribuno et notario, imperialiumque jussionum adversus Donatistas datarum exsecutori, ex lib. 2 Retract., c. 59, sign

 Epistola CCV Augustinus Consentio, respondens ad illius percontationes de corpore Christi quale nunc sit, necnon de nostris corporibus qualia futura s

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Epistola CCVI Valerio comiti Felicem episcopum commendat.

 Epistola CCVII Augustinus Claudio episcopo, transmittens ipsi libros contra Julianum elaboratos.

 Epistola CCVIII Augustinus Feliciae virgini, quae malam quorumdam Ecclesiae pastorum vitam iniquiori animo ferebat (an Antonii Fussalensis de quo in s

 Epistola CCIX Augustinus Coelestino Romano Pontifici, de ipsius electione pacifice facta (quae ad finem anni 422 referri potest) gratulatur: tum expon

 Epistola CCX Augustinus Felicitati et Rustico, de malis tolerandis et de fraterna correptione forte occasione tumultus in sanctimonialium conventu ex

 Epistola CCXI Augustinus monachas quae dum student mutare praepositam, indecenter fuerant tumultuatae, revocat ad concordiam, et praescribit illis vit

 Epistola CCXII Augustinus Quintiliano, commendat matrem viduam cum filia virgine, quae deferebant reliquias Stephani martyris.

 Acta Ecclesiastica Seu Epistola CCXIII Ecclesiastica Gesta a B. Augustino confecta in designando qui ipsi in episcopatu succederet, atque interim sene

 Epistola CCXIV Augustinus Valentino Abbati et Monachis Adrumetinis, oborta inter eos dissensione de libero arbitrio et justitia Dei, ex prava interpre

 Epistola CCXV . Augustinus Valentine ejusque monachis, de eodem argumento, simul transmittens ipsis librum de Gratia et Libero Arbitrio.

 Epistola CCXVI. Valentinus Augustino, renuntians quae exstiterit causa dissidii, quive auctores tumultus in suo coenobio tum declarans fidem suam de

 Epistola CCXVII Augustinus Vitali Carthaginensi, delato quod doceret initium fidei non esse donum Dei, reclamat fortiter, ipsumque ex precibus Ecclesi

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Duodecim Sententiae Contra Pelagianos.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Epistola CCXVIII Palatinum adhortatur ut in christiana sapientia proficiat ac perseveret, id summopere cavens ne spem bene vivendi collocet in proprii

 Epistola CCXIX Augustinus aliique Africani patres, Gallicanis episcopis Proculo et Cylinnio qui Leporium monachum in fide incarnationis Verbi errantem

 Epistola CCXX Augustinus Bonifacio comiti, qui concepto prius voto monachismi, post, ex ipsius consilio, suscepit comitis potestatem at praeter ipsiu

 Epistola CCXXI Quodvultdeus Augustino, flagitans ut haereseon omnium quae adversus christianam fidem pullularunt, catalogum scribat, earumque errores

 Epistola CCXXII . Augustinus Quodvultdeo, excusans propositi operis difficultatem, remque ab aliis tentatam esse admonens.

 Epistola CCXXIII . Augustino Quodvultdeus, rursum efflagitans ut scribat opusculum de haeresibus.

 Epistola CCXXIV . Augustinus Quodvultdeo, spondens se de haeresibus scripturum, dum per alias occupationes licebit. Nunc enim ab Alypio se urgeri dici

 Epistola CCXXV Prosper Augustino, de reliquiis pelagianae haereseos in Gallia sub catholico nomine clam succrescentibus certiorem ipsum faciens, ac re

 Epistola CCXXVI . Hilarius Augustino, de eodem argumento.

 Epistola CCXXVII Augustinus Alypio seni, de Gabiniano recens baptizato, et de Dioscoro miraculis converso ad Christianismum.

 Epistola CCXXVIII Augustinus Honorato, docens quandonam episcopo sive clericis fugere liceat, imminente obsidionis aut excidii periculo.

 Epistola CCXXIX Augustinus Dario comiti, qui pacis conferendae causa missus sit, gratulatur, et provocat ad rescribendum.

 Epistola CCXXX . Darius Augustino, pro litteris ab eo acceptis gratiam referens, et petens mitti sibi libros Confessionum, seque ipsius apud Deum prec

 Epistola CCXXXI . Augustinus Dario, declarans se ipsius litteris summopere delectatum, et quare ubi multa obiter de humanae laudis amore dicit: mitti

 Epistola CCXXXII Madaurenses idololatras ad veram religionem hortatur, terrorem incutiens denuntiatione judicii extremi, quod venturum esse persuadet

 Epistola CCXXXIII Augustinus Longiniano pagano philosopho, provocans illum ad scribendum quonam modo Deum colendum credat, quidve de Christo sentiat.

 Epistola CCXXXIV Longinianus Augustino, ad id respondens juxta Trimegistum et Platonicos, per minores deos perveniri ad summum Deum, sed non sine sacr

 Epistola CCXXXV . Augustinus Longiniano, explanari quaerens cur putari opus sacrificiis purificatoriis ei qui jam divinis virtutibus sit circumvallatu

 Epistola CCXXXVI Augustinus Deuterio episcopo, significat se Victorinum hypodiaconum qui clam docuerat haeresim Manichaeorum, deprehensum e clericorum

 Epistola CCXXXVII Augustinus Ceretio, de Priscillianistarum fraude in Scripturis, cum sacris, tum apocryphis exponendis deque hymno quem a Christo di

 Epistola CCXXXVIII Augustinus Pascentio, domus regiae comiti ariano, qui ipsum ad colloquium apud Carthaginem provocarat et in professione fidei eluse

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Epistola CCXXXIX . Augustinus Pascentio, de eadem re urgens ut explanet fidem suam.

 Epistola CCXL . Pascentius Augustinum contumeliose compellat, urgens ut proferat qui se tribus personis sit unus Deus, ad conflictum sub arbitris prov

 Epistola CCXLI . Augustinus Deum unum profitetur, triformem negat, conflictum non detrectat, si excipiantur quae dicuntur.

 Epistola CCXLII Augustinus Elpidio ariano, probans Filium Dei esse Deo aequalem, genitumque ex ipso, non factum spondens etiam se ariani cujusdam lib

 Epistola CCXLIII Augustinus Laeto, qui perfectum mundi contemptum aggressus, videbatur sollicitari per satanam ad repetenda quae reliquerat. Hunc anim

 Epistola CCXLIV Augustinus Chrisimo, consolans ne deficiat in adversis.

 Epistola CCXLV Augustinus Possidio, de cultu, fucis et inauribus, et de non ordinando quodam in parte Donati baptizato.

 Epistola CCXLVI Augustinus Lampadio, ostendens fatum in peccatis perperam excusari, quippe cujus vel ipsi mathematici nullam rationem habeant in subdi

 Epistola CCXLVII Augustinus Romulum potentem hominem, quem in Christo genuerat, obsecrat ne nimium acerbus et injustus exactor sit tributorum administ

 Epistola CCXLVIII Augustinus Sebastiano, de pia tristitia quam boni ferunt ex impietate malorum. Huic epistolae subscripsit Alypius.

 Epistola CCXLIX Augustinus Restituto, quatenus mali tolerandi in Ecclesia.

 Epistola CCL Augustinus senex Auxilio episcopo juveni, ut aut anathematis sententiam rescindat, aut doceat quibus adductus causis putet ob unius pecca

 Fragmentum Quod in veteri codice Ecclesiae Trecensis continente collectiones Cresconii et Ferrandi repertum est, cum titulo hic affixo. Ex Epistola Ad

 Epistola CCLI Augustinus Pancario, de Secundino presbytero criminum quorumdam insimulato: contra quem accusationes haereticorum admittere non vult, ca

 Epistola CCLII Augustinus Felici, de pupilla quadam Ecclesiae tutelae commissa.

 Epistola CCLIII Augustinus ad Benenatum, de eadem puella (ut videtur) in matrimonium non tradenda nisi viro catholico.

 Epistola CCLIV . Augustinus ad eumdem Benenatum, pronubum agentem Rustici filio.

 Epistola CCLV Augustinus ad Rusticum, de puella in connubium ejus filio petita.

 Epistola CCLVI . Officiose Augustinus ad Christinum scribit.

 Epistola CCLVII Augustinus Orontio, resalutans illum.

 Epistola CCLVIII Augustinus Martiano veteri amico, gratulatur quod catechumenus sit factus, hortans illum ut fidelium Sacramenta percipiat.

 Epistola CCLIX Augustinus Cornelio scortis dedito, admonens illum ut Cyprianae uxoris defunctae pudicitiam imitetur, si velit illius impetrare laudes.

 Epistola CCLX Audax Augustino, flagitans mitti sibi prolixiorem epistolam.

 Epistola CCLXI . Augustinus Audaci excusat occupationes suas, admonens ut vel intendat evolvendis ipsius libris, vel praesens audiat ipsum loquentem.

 Epistola CCLXII Augustinus Ecdiciae, quae nesciente viro suo, bona sua in eleemosynam distribuerat, et vidualem habitum induerat, correctionem adhibet

 Epistola CCLXIII Augustinus Sapidae virgini, renuntiat se accepisse tunicam ipsius manibus contextam fratri, quem ipsa mortuum lugebat jamque eam, qu

 Epistola CCLXIV Consolatur Maximam piam feminam, quae aegre admodum et perturbato aliquantum animo videbat noxiis erroribus periclitari provinciam sua

 Epistola CCLXV Augustinus Seleucianae, de baptismo et poenitentia Petri, contra quemdam novatianum.

 Epistola CCLXVI Augustinus Florentinae puellae studiosae, offerens suam docendi operam, si proferat quid velit exponi.

 Epistola CCLXVII Augustinus Fabiolae peregrinationem suam in hac vita moleste ferenti, de praesentia animorum nexu amicitiae vinctorum.

 Epistola CCLXVIII Fascius quidam aere alieno obrutus ad ecclesiam confugerat cujus creditoribus, mutua accepta pecunia, Augustinus satisfecit: eam pu

 Epistola CCLXIX Augustinus Nobilio episcopo, significans ad dedicationem novae fabricae se venire non posse.

 Epistola CCLXX Augustino Anonymus (non enim Hieronymus, uti ex stilo liquet, tametsi in ipsius Epistolis haec edita sit numero 40), significans se moe

 Appendix Tomi Secundi Operum Sancti Augustini, Complectens Aliquot Epistolas Ipsius Nomine Olim Falso Praenotatas.

 Appendix Tomi Secundi Operum Sancti Augustini, Complectens Aliquot Epistolas Ipsius Nomine Olim Falso Praenotatas.

 Admonitio De Sexdecim Epistolis Proxime Sequentibus.

 Epistola Prima .

 Epistola II .

 Epistola III .

 Epistola IV .

 Epistola V .

 Epistola VI .

 Epistola VII

 Epistola VIII .

 Epistola IX .

 Epistola X .

 Epistola XI .

 Epistola XII .

 Epistola XIII .

 Epistola XIV .

 Epistola XV .

 Epistola XVI .

 Admonitio De Subsequente Epistola.

 Epistola XVII Pelagii Ad Demetriadem.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 Caput XIX.

 Caput XX.

 Caput XXI.

 Caput XXII.

 Caput XXIII.

 Caput XXIV.

 Caput XXV.

 Caput XXVI.

 Caput XXVII.

 Caput XXVIII.

 Caput XXIX.

 Caput XXX.

 Censura Lovaniensium Theologorum In Duas Epistolas Proxime Sequentes.

 Epistola XVIII.

 Epistola XIX.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 Caput XIX.

 Caput XX.

 Caput XXI.

 Caput XXII.

 Caput XXIII.

 Caput XXIV.

 Caput XXV.

 Caput XXVI.

 Caput XXVII.

 Admonitio In Subsequentem Altercationem.

 Epistola XX , Sive, uti Corbeiensis codex aliique Mss. praeferunt,

 Admonitio.

 Index Rerum Quae In Hoc Secundo Volumine Continentur.

 Index Rerum Quae In Hoc Secundo Volumine Continentur.

 S. Augustini Episcopi Epistolarum Ordo Novus Cum Antea Vulgato Comparatus

 S. Augustini Episcopi Epistolarum Ordo Novus Cum Antea Vulgato Comparatus

 S. Augustini Episcopi Epistol. Ordo Antea Vulgatus Ad Novum Reductus.

 S. Augustini Episcopi Epistol. Ordo Antea Vulgatus Ad Novum Reductus.

 S. Augustini Episcopi Epistol. Index Alphabeticus. Numerus romanus Epistolam designat, arabicus paginam.

 S. Augustini Episcopi Epistol. Index Alphabeticus. Numerus romanus Epistolam designat, arabicus paginam.

 S. Augustini Episcopi Epistolarum Index Secundum Praecipua Earum Argumenta Digestus. ((Numericae notae Epistolam designant.))

 S. Augustini Episcopi Epistolarum Index Secundum Praecipua Earum Argumenta Digestus. ((Numericae notae Epistolam designant.))

 Epistolae Polemicae.

 Epistolae Exegeticae.

 Epistolae Ecclesiasticae.

 Epistolae Morales.

 Epistolae Philosophicae.

 Epistolae Historicae.

 Epistolae Variae.

 Addenda Ad Appendicem Tomi II. Epistola Consolatoria S. Augustini Ad Probum .

 Addenda Ad Appendicem Tomi II. Epistola Consolatoria S. Augustini Ad Probum .

Epistola CCXXV . Prosper Augustino, de reliquiis pelagianae haereseos in Gallia sub catholico nomine clam succrescentibus certiorem ipsum faciens, ac referens quorumdam querelas de iis quae Augustinus adversus Pelagianos scripsisset de hominum discretione, de vocatione secundum propositum ac praedestinatione electorum, de praeveniente gratia, deque praefixo electorum numero; petens ut quae in istis quaestionibus obscuriora sunt, quam lucidissimis expositionibus aperiat.

Domino beatissimo papae, ineffabiliter mirabili, incomparabiliter honorando, praestantissimo patrono Augustino, Prosper.

1. Ignotus quidem tibi facie, sed jam aliquatenus, si reminiscaris, animo ac sermone compertus; nam per sanctum fratrem meum Leontium diaconum misi epistolas et recepi; nunc quoque Beatitudini tuae scribere audeo, non solum salutationis, ut tunc, studio, sed etiam fidei, qua Ecclesia vivit, affectu. Excubante enim pro universis membris corporis Christi vigilantissima industria tua, et adversus haereticarum doctrinarum insidias veritatis virtute pugnante, nullo modo mihi verendum putavi ne onerosus tibi, aut importunus essem in eo quod ad multorum salutem, ac perinde ad pietatem tuam pertinet: cum potius reum futurum esse me crederem, si ea, quae valde perniciosa esse intelligo, ad specialem patronum fidei non referrem.

2. Multi ergo servorum Christi qui in Massiliensi urbe consistunt, in Sanctitatis tuae scriptis quae adversus Pelagianos haereticos condidisti, contrarium putant patrum opinioni et ecclesiastico sensui, quidquid in eis de vocatione electorum secundum Dei propositum disputasti. Et cum aliquandiu tarditatem suam culpare maluerint, quam non intellecta reprehendere, quidamque eorum lucidiorem super hoc atque apertiorem Beatitudinis tuae expositionem voluerint postulare; evenit ex dispositione misericordiae Dei, ut cum quosdam intra Africam similia movissent, librum de Correptione et Gratia, plenum divinae auctoritatis emitteres. Quo in notitiam nostram insperata opportunitate delato, putavimus omnes querelas resistentium sopiendas; quia universis quaestionibus de quibus consulenda erat Sanctitas tua, tam plene 1003 illic absoluteque responsum est, quasi hoc specialiter studueris, ut quae apud nos erant turbata componeres. Recensito autem hoc Beatitudinis tuae libro, sicut qui sanctam atque apostolicam doctrinae tuae auctoritatem antea sequebantur, intelligentiores multo instructioresque sunt facti; ita qui persuasionis suae impediebantur obscuro, aversiores quam fuerant, recesserunt. Quorum tam abrupta dissensio primum propter ipsos metuenda est, ne tam claris tamque egregiis in omnium virtutum studio viris spiritus pelagianae impietatis illudat: deinde ne simpliciores quique, apud quos horum magna est de probitatis contemplatione reverentia, hoc tutissimum sibi aestiment quod audiant eos, quorum auctoritatem sine judicio sequuntur, asserere.

3. Haec enim ipsorum definitio ac professio est: Omnem quidem hominem Adam peccante peccasse; et neminem per opera sua, sed per Dei gratiam regeneratione salvari: universis tamen hominibus propitiationem, quae est in Sacramento sanguinis Christi, sine exceptione esse propositam, ut quicumque ad fidem et ad Baptismum accedere voluerint, salvi esse possint. Qui autem credituri sunt, quive in ea fide, quae deinceps per gratiam sit juvanda, mansuri sunt, praescisse ante mundi constitutionem Deum, et eos praedestinasse in regnum suum, quos gratis vocatos, dignos futuros electione, et de hac vita bono fine excessuros esse praeviderit. Ideoque omnem hominem ad credendum et ad operandum divinis institutionibus admoneri, ut de apprehendenda vita aeterna nemo desperet, cum voluntariae devotioni remuneratio sit parata. Hoc autem propositum vocationis Dei, quo vel ante mundi initium, vel in ipsa conditione generis humani, eligendorum et rejiciendorum dicitur facta discretio, ut secundum quod placuit Creatori, alii vasa honoris, alii vasa contumeliae sint creati, et lapsis curam resurgendi adimere, et sanctis occasionem teporis afferre; eo quod in utraque parte superfluus labor sit, si neque rejectus ulla industria possit intrare, neque electus ulla negligentia possit excidere: quoquo enim modo se egerint, non posse aliud erga eos quam Deus definivit, accidere; et sub incerta spe cursum non posse esse constantem, cum, si aliud habeat praedestinantis electio, cassa sit adnitentis intentio. Removeri itaque omnem industriam, tollique virtutes, si Dei constitutio humanas praeveniat voluntates: et sub hoc praedestinationis nomine, fatalem quamdam induci necessitatem; aut diversarum naturarum dici Dominum conditorem, si nemo aliud possit esse quam factus est. Atque ut brevius ac plenius quod opinantur exponam, quidquid in libro hoc ex contradicentium sensu Sanctitas tua sibi opposuit, quidquid etiam in libris contra Julianum ab ipso sub hac quaestione objectum, potentissime debellasti; hoc totum ab istis sanctis intentiosissime conclamatur. Et cum contra eos scripta Beatitudinis tuae validissimis et innumeris testimoniis divinarum Scripturarum instructa proferimus, ac secundum formam disputationum tuarum, aliquid etiam ipsi quo concludantur astruimus; obstinationem suam vetustate defendunt: et ea quae de Epistola apostoli Pauli Romanis scribentis, ad manifestationem divinae gratiae praevenientis electorum merita proferuntur, a nullo unquam ecclesiasticorum ita 1004 esse intellecta, ut nunc sentiuntur, affirmant. Cumque ut ipsi ea exponant secundum quorum velint sensa, deposcimus, nihil se profitentur invenisse quod placeat, et de his taceri exigunt, quorum altitudinem nullus attigerit. Eo postremo pervicacia tota descendit, ut fidem nostram aedificationi audientium contrariam esse definiant, ac sic, etiamsi vera sit, non promendam: quia et perniciose non recipienda tradantur; et nullo periculo, quae intelligi nequeant, conticeantur.

4. Quidam vero horum in tantum a pelagianis semitis non declinant, ut cum ad confitendam eam Christi gratiam quae omnia praeveniant merita humana, cogantur, ne si meritis redditur, frustra gratia nominetur; ad conditionem hanc velint uniuscujusque hominis pertinere, in qua eum nihil prius merentem, quia nec existentem, liberi arbitrii et rationalem gratia Creatoris instituat, ut per discretionem boni et mali, et ad cognitionem Dei et ad obedientiam mandatorum ejus possit suam dirigere voluntatem, atque ad hanc gratiam qua in Christo renascimur, pervenire, per naturalem scilicet facultatem, petendo, quaerendo, pulsando: ut ideo accipiat, ideo inveniat, ideo introeat, quia bono naturae bene usus, ad istam salvantem gratiam, initialis gratiae ope meruerit pervenire. Propositum autem vocantis gratiae in hoc omnino definiunt, quod Deus constituerit nullum in regnum suum, nisi per Sacramentum regenerationis assumere, et ad hoc salutis donum omnes homines universaliter, sive per naturalem, sive per scriptam legem, sive per evangelicam praedicationem vocari: ut et qui voluerint, fiant filii Dei, et inexcusabiles sint qui fideles esse noluerint; quia justitia Dei in eo sit, ut qui non crediderint, pereant; bonitas in eo appareat, si neminem repellat a vita, sed indifferenter universos velit salvos fieri et in agnitionem veritatis venire. Jam hic proferunt testimonia quibus divinarum Scripturarum cohortatio ad obediendum incitat hominum voluntates, qui ex libero arbitrio, aut faciant quae jubentur, aut negligant: et consequens putant ut quia praevaricator ideo dicitur non obedisse, quia noluit, fidelis quoque non dubitetur ob hoc devotus fuisse, quia voluit; et quantum quisque ad malum, tantum habeat facultatis ad bonum; parique momento animum se vel ad vitia, vel ad virtutes movere, quem bona appetentem gratia Dei foveat, mala sectantem damnatio justa suscipiat.

5. Cumque inter haec innumerabilium illis multitudo objicitur parvulorum, qui utique excepto originali peccato, sub quo omnes homines similiter in primi hominis damnatione nascuntur, nullas adhuc habentes voluntates. nullas proprias actiones, non sine Dei judicio secernuntur; ut ante discretionem boni ac mali de usu vitae istius auferendi, alii per regenerationem inter coelestis regni assumantur haeredes, alii sine Baptismo inter mortis perpetuae transeant debitores: tales aiunt perdi, talesque salvari, quales futuros illos in annis majoribus, si ad activam servarentur aetatem, scientia divina praeviderit Nec considerant se gratiam Dei, quam comitem, non praeviam humanorum volunt esse meritorum, etiam illis voluntatibus subdere, quas ab ea, secundum suam phantasiam, non negant esse praeventas. Sed in tantum quibuscumque 1005 commentitiis meritis electionem Dei subjiciunt, ut quia praeterita non exstant, futura, quae non sint futura, confingant, novoque apud illos absurditatis genere, et non agenda praescita sint, et praescita non acta sint. Hanc sane de humanis meritis praescientiam Dei, secundum quam gratia vocantis operetur, multo sibi rationabilius videntur astruere, cum ad earum nationum contemplationem venitur, quae vel in praeteritis saeculis dimissae sunt ingredi vias suas, vel nunc quoque adhuc in veteris ignorantiae impietate depereunt, nec ulla eis aut Legis aut Evangelii illuminatio coruscavit; cum tamen, in quantum praedicatoribus ostium apertum est et via facta est, gentium populus, qui sedebat in tenebris et in umbra mortis, lucem viderit magnam (Isai. IX, 2, et Matth. IV, 16) ; et qui quondam non populus, nunc autem populus Dei sit; et quorum aliquando non misertus est, nunc autem misereatur (Osee II, 23, 24, et Rom. IX, 25) : praevisos inquiunt a Domino credituros, et ad unamquamque gentem ita dispensata tempora ac ministeria magistrorum, ut exortura erat bonarum credulitas voluntatum: nec vacillare illud, quod «Deus omnes homines» velit «salvos fieri, et in agnitionem veritatis venire » (I Tim. II, 4) ; quandoquidem inexcusabiles sint qui et ad unius veri Dei cultum potuerint instrui intelligentia naturali, et Evangelium ideo non audierint, quia nec fuerint recepturi.

6. Pro universo autem humano genere mortuum esse Dominum nostrum Jesum Christum, et neminem prorsus a redemptione sanguinis ejus exceptum, etiamsi omnem hanc vitam alienissima ab eo mente pertranseat; quia ad omnes homines pertineat divinae misericordiae Sacramentum: quo ideo plurimi non renoventur, quia quod nec renovari velle habeant, praenoscantur. Itaque, quantum ad Deum pertinet, omnibus paratam vitam aeternam; quantum autem ad arbitrii libertatem, ab his eam apprehendi, qui Deo sponte crediderint, et auxilium gratiae merito credulitatis acceperint. In istam vero talis gratiae praedicationem hi, quorum contradictione offendimur, cum prius meliora sentirent, ideo se vel maxime contulerunt, quia si profiterentur ab ea omnia bona merita praeveniri, et ab ipsa ut possint esse, donari; necessitate concederent Deum secundum propositum et consilium voluntatis suae, occulto judicio, et opere manifesto, aliud vas condere in honorem, aliud in contumeliam; quia nemo nisi per gratiam justificetur, et nemo nisi in praevaricatione nascatur. Sed refugiunt istud fateri, divinoque adscribere operi sanctorum merita formidant; nec acquiescunt praedestinatum electorum numerum nec augeri posse nec minui, ne locum apud infideles ac negligentes cohortantium incitamenta non habeant, ac superflua sit industriae ac laboris indictio, cujus studium cessante electione frustrandum sit: ita demum enim posse unumquemque ad correctionem aut ad profectum vocari, si se sciat sua diligentia bonum esse posse, et libertatem suam ob hoc Dei auxilio juvandam, si quod Deus mandat, elegerit. Ac sic, cum in his qui tempus acceperunt liberae voluntatis, duo sint quae humanam operentur salutem, Dei scilicet gratia et hominis obedientia; priorem volunt obedientiam esse quam gratiam, ut initium 1006 salutis ex eo qui salvatur, non ex eo credendum sit stare qui salvat, et voluntas hominis divinae gratiae sibi pariat opem, non gratia sibi humanam subjiciat voluntatem.

7. Quod cum perversissimum esse, revelante Dei misericordia, et instruente nos tua Beatitudine noverimus; possumus quidem ad non credendum esse constantes, sed ad auctoritatem talia sentientium non sumus pares: quia multum nos et vitae meritis antecellunt, et aliqui eorum, adepto nuper summo sacerdotii honore, supereminent; nec facile quisquam praeter paucos perfectae gratiae intrepidos amatores, tanto superiorum disputationibus ausus est contraire. Ex quo non solum his qui eos audiunt, verum etiam ipsis qui audiuntur, cum dignitatibus crevit periculum; dum et multos reverentia eorum aut inutili cohibet silentio, aut incurioso ducit assensu; et saluberrimum ipsis videtur quod pene nullius contradictione reprehenditur. Unde, quia in istis pelagianae pravitatis reliquiis non mediocris virulentiae fibra nutritur, si principium salutis male in homine collocatur; si divinae voluntati impie voluntas humana praefertur, ut ideo quis adjuvetur quia voluit, non ideo quia adjuvatur, velit; si originaliter malus receptionem boni non a summo bono, sed a semetipso inchoare male creditur; si aliunde Deo placetur, nisi ex eo quod ipse donaverit: tribue nobis in hac causa, papa beatissime, pater optime, quantum juvante Domino potes, diligentiam pietatis tuae, ut quae in istis quaestionibus obscuriora, et ad percipiciendum difficiliora sunt, quam lucidissimis expositionibus digneris aperire.

8. Ac primum, quia plerique non putant christianam fidem hac dissensione violari, quantum periculi sit in eorum persuasione patefacias. Deinde, quomodo per istam praeoperantem et cooperantem gratiam liberum non impediatur arbitrium. Tum, utrum praescientia Dei ita secundum propositum maneat, ut ea ipsa quae sunt proposita, sint accipienda praescita: an per genera causarum et species personarum ista varientur; ut quia diversae sunt vocationes in his qui nihil operaturi salvantur, quasi solum Dei propositum videatur existere; in his autem qui aliquid boni acturi sunt, per praescientiam possit stare propositum: an vero uniformiter, licet dividi praescientia a proposito temporali distinctione non possit, praescientia tamen quodam ordine sit subnixa proposito; et sicut nihil sit quorumcumque negotiorum, quod non scientia divina praevenerit, ita nihil sit boni, quod in nostram participationem non Deo auctore defluxerit. Postremo, quemadmodum per hanc praedicationem propositi Dei, quo fideles fiunt qui praeordinati sunt ad vitam aeternam, nemo eorum qui cohortandi sunt impediatur, nec occasionem negligentiae habeant, si se praedestinatos esse desperent. Illud etiam qualiter diluatur, quaesumus, patienter insipientiam nostram ferendo demonstres, quod retractatis priorum de hac re opinionibus, pene omnium par invenitur et una sententia, qua propositum et praedestinationem Dei secundum praescientiam receperunt; ut ob hoc Deus alios vasa honoris, alios contumeliae fecerit, quia finem uniuscujusque praeviderit, et sub ipso gratiae adjutorio in qua futurus esset voluntate et actione praescierit.

1007A 9. Quibus omnibus enodatis, et multis insuper, quae altiore intuitu ad causam hanc pertinentia magis potes videre, discussis; credimus et speramus non solum tenuitatem nostram disputationum tuarum praesidio roborandam, sed etiam ipsos quos meritis atque honoribus claros caligo istius opinionis obscurat, defaecatissimum lumen gratiae recepturos. Nam unum eorum praecipuae auctoritatis et spiritualium studiorum virum, sanctum Hilarium Arelatensem episcopum, sciat Beatitudo tua admiratorem sectatoremque in aliis omnibus tuae esse doctrinae; et de hoc quod in querelam trahit, jampridem apud Sanctitatem tuam sensum suum per litteras velle conferre. Sed quia utrum hoc facturus, aut quo fine sit facturus incertum est, et omnium nostrum fatigatio, providente hoc praesenti saeculo Dei gratia, in tuae charitatis et scientiae vigore respirat; adde eruditionem humilibus, adde increpationem superbis. Necessarium et utile est etiam quae scripta sunt scribere, ne leve existimetur quod non frequenter arguitur. Sanum enim putant esse quod non dolet, nec vulnus superducta cute sentiunt: sed intelligant perventurum ad sectionem, quod habuerit perseverantem tumorem. Gratia Dei et pax Domini nostri Jesu Christi coronet te in omni tempore, et ambulantem de virtute in virtutem glorificet in aeternum, domine papa beatissime, ineffabiliter mirabilis, incomparabiliter honorande, praestantissime patrone.