Patrologiae Cursus Completus

 Patrologiae Cursus Completus

 Elenchus Operum Quae In Hoc Secundo Tomo Continentur.

 Elenchus Operum Quae In Hoc Secundo Tomo Continentur.

 In Tomum Secundum Praefatio.

 In Tomum Secundum Praefatio.

 Epistolarum Ordo Chronologicus Argumentis Demonstratus.

 Epistolarum Ordo Chronologicus Argumentis Demonstratus.

 Epistolae Primae Classis, Quas Augustinus nondum episcopus scripsit, ab anno Christi 386 ad 395.

 I.— Scripta circa finem an. 386.

 II.— Scripta circa idem tempus.

 III.— Scripta an. 387.

 IV.— Scripta circa idem tempus.

 V.— Scripta circa fin. an. 388.

 VI, VII.— Scriptae circa initium an. 389.

 VIII-XIV.— Scriptae circa idem tempus.

 XV.— Scripta circa an. 390.

 XVI, XVII.— Scriptae circa an. 390.

 XVIII-XX.— Scriptae circa idem tempus.

 XXI.— Scripta sub ineuntem an. 391.

 XXII.— Scripta circa an. 392.

 XXIII.— Scripta circa idem tempus.

 XXIV, XXV.— Scriptae sub fin. an. 394, ante hiemem.

 XXVI.— Scripta forte ineunte an. 395, et missa cum sequente.

 XXVII.— Scripta circa ineunt. an. 395.

 XXVIII.— Scripta an. 394 aut 395.

 XXIX.— Scripta an. 395.

 XXX.— Scripta an. 395.

 Epistolae Secundae Classis, Quas Augustinus jam episcopus, ante collationem Carthaginensem cum Donatistis habitam et ante detectam in Africa Pelagii h

 XXXI.— Scripta ineunte an. 396.

 XXXII.— Scripta paulo post superiorem.

 XXXIII.— Scripta initio episcopatus Augustini.

 XXXIV.— Scripta post superiorem.

 XXXV.— Scripta post superiorem.

 XXXVI.— Scripta forte an. 396 aut sub initium 397.

 XXXVII.— Scripta circa an. 397.

 XXXVIII.— Scripta circa medium an. 397.

 XXXIX.— Scripta forte an. 397.

 XL.— Scripta circa idem tempus.

 XLI.— Scripta sub initium episcopatus Augustini.

 XLII.— Scripta exeunte aestate an. 397.

 XLIII, XLIV.— Scriptae circa fin. an. 397 aut init. 398.

 XLV.— Scripta an. 398.

 XLVI, XLVII.— Scriptae circa hoc tempus.

 XLVIII.— Scripta forte an. 398.

 XLIX.— Scripta circa an. 398.

 LI.— Scripta an. 399 aut 400.

 LII.— Scriptura circa an. 400.

 LII.— Scripta circa an. 400.

 LIV, LV.— Scriptae circa an. 400.

 LVI, LVII.— Scriptae circa an. 400.

 LVIII.— Scripta versus exeuntem an. 401.

 LIX.— Scripta circa exeuntem an. 401.

 LX.— Scripta circiter finem an. 401.

 LXI.— Scripta exeunte an. 401 aut paulo post.

 LXII, LXIII.— Scriptae circa idem tempus.

 LXIV.— Scripta paulo post Natal. Christi an. 401.

 LXV.— Scripta ineunte an. 402.

 LXVI.— Scripta circa idem tempus.

 LXVII, LXVIII.— Scriptae circa an. 402.

 LXIX.— Scripta exeunte an. 402.

 LXX.— Scripta forte circa hoc tempus.

 LXXI.— Scripta circa an. 403.

 LXXII.— Scripta an. 403 aut 404.

 LXXIII.— Scripta circa an. 404.

 LXXIV.— Scripta cum superiore.

 LXXV.— Scripta circa finem an. 404.

 LXXVI.— Scripta ineunte an. 404 aut circiter.

 LXXVII, LXXVIII.— Scriptae forte an. 404, circ. 26 junii.

 LXXIX.— Scripta forte an. 404.

 LXXX.— Scripta an. 405, circa mens. martium.

 LXXXI.— Scripta forte an. 405.

 LXXXII.— Scripta sub idem tempus.

 LXXXIII.— Scripta circa an. 405.

 LXXXIV.— Scripta circ. hoc tempus, seu ante an. 411.

 LXXXV.— Scripta cir. an. 405.

 LXXXVI.— Scripta forte an. 405.

 LXXXVII.— Scripta forte an. 405, certe ante an. 411.

 LXXXVIII.— Scripta post initium an. 406.

 LXXXIX.— Scripta circa idem tempus.

 XC, XCI.— Scriptae an. 408, post 1 diem junii.

 XCII.— Scripta circa an. 408.

 XCIII.— Scripta circ. an. 408.

 XCIV, XCV.— Scriptae an. 408.

 XCVI.— Scripta an. 408, circa init. septemb.

 XCVII.— Scripta exeunte an. 408.

 XCVIII.— Scripta forte an. 408.

 XCIX.— Scripta exeunte an. 408 aut ineunte 409.

 C.— Scripta circ. idem tempus.

 CI.— Scripta circa idem tempus.

 CII.— Scripta circa idem tempus.

 CIII, CIV.— Scriptae an. 409, sub mens. martium.

 CV.— Scripta ineunte an. 409.

 CVI-CVIII.— Scriptae forte an. 409.

 CIX, CX.— Scriptae forte versus an. 409.

 CXI.— Scripta exeunte an. 409, forte mense novemb.

 CXII.— Scripta exeunte an. 409 aut ineunte 410.

 CXIII-CXVI.— Scriptae circa hoc tempus, sive non ante 409 nec post 423.

 CXVII, CXVIII.— Scriptae forte an. 410 aut ineunte 411.

 CXIX, CXX.— Scriptae forte circa idem tempus.

 CXXI.— Scripta circa an. 410.

 CXXII.— Scripta circa idem tempus.

 CXXIII.— Scripta forte sub finem an. 410.

 Epistolae Tertiae Classis, Quas Augustinus a tempore collationis habitae cum Donatistis Carthagine, et Pelagianae haereseos in Africam invectae, ad ob

 CXXIV-CXXVI.— Scriptae circa ineuntem an. 411.

 CXXVII.— Scripta forte an. 411.

 CXXVIII.— Scripta an. 411 paulo ante 1 diem junii.

 CXXIX.— Scripta paulo post superiorem.

 CXXX.— Scripta versus an. 412.

 CXXXI.— Scripta circa idem tempus.

 CXXXII.— Scripta circa ineuntem an. 412.

 CXXXIII.— Scripta circa idem tempus.

 CXXXIV.— Scripta cum superiore.

 CXXXV-CXXXVIII.— Scriptae sub initium an. 412.

 CXXXIX.— Scripta an. 412.

 CXL.— Scripta post superiorem.

 CXLI.— Scripta 14 junii an. 412.

 CXLII.— Scripta circa idem tempus.

 CXLIII.— Scripta circa finem an. 412.

 CXLIV.— Scripta circa hoc tempus.

 CXLV.— Scripta circa an. 412 aut 413.

 CXLVI.— Scripta circa an. 413.

 CXLVII, CXLVIII.— Scriptae videntur an. 413.

 CXLIX.— Scripta sub an. 414.

 CL.— Scripta circa exeuntem an. 413.

 CLI.— Scripta exeunte an. 413, aut ineunte 414.

 CLII-CLV.— Scriptae circa an. 414.

 CLVI, CLVII.— Scriptae an. 414.

 CLVIII-CLXIV.— Scriptae sub an. 414.

 CLXV.— Scripta non multo post an. 410.

 CLXVI.— Scripta an. 415 verno tempore.

 CLXVII.— Scripta simul cum superiore.

 CLXVIII.— Scripta forte an. 415.

 CLXIX.— Scripta exeunte an. 415.

 CLXX, CLXXI.— Scriptae forte an. 415.

 CLXXII.— Scripta ineunte an. 416.

 CLXXIII.— Scripta circa hoc tempus.

 CLXXIV.— Scripta circa hoc tempus.

 CLXXV.— Scripta an. 416.

 CLXXVI.— Scripta paulo post superiorem.

 CLXXVII.— Scripta circa idem tempus.

 CLXXVIII.— Scripta eodem tempore.

 CLXXIX.— Scripta circa idem tempus.

 CLXXX.— Scripta circa finem an. 416.

 CLXXXI-CLXXXIII.— Scriptae init. an. 417.

 CLXXXIV.— Scripta sub idem tempus.

 CLXXXV.— Scripta circa an. 417.

 CLXXXVI.— Scripta circa medium an. 417.

 CLXXXVII.— Scripta sub medium an. 417.

 CLXXXVIII.— Scripta exeunte an. 417 aut ineunte 418.

 CLXXXIX.— Scripta circa an. 418.

 CXC.— Scripta paulo post medium an. 418.

 CXCI-CXCIII.— Scriptae sub finem an. 418.

 CXCIV.— Scripta paulo post superiores.

 CXCV.— Scripta forte an. 418.

 CXCVI.— Scripta exeunte an. 418.

 CXCVII et CXCVIII.— Scriptae exeunte an. 418, aut ineunte 419.

 CXCIX.— Scripta sub an. 419.

 CC.— Scripta exeunte an. 418, aut ineunte 419.

 CCI.— Scripta an. 419, mense junio.

 CCII.— Scripta videtur versus finem an. 419.

 CCIII.— Scripta forte circa an. 420.

 CCIV.— Scripta circa hoc tempus.

 CCV.— Scripta forte versus an. 420.

 CCVI.— Scripta circa hoc tempus.

 CCVII.— Scripta an. 421, aut paulo post.

 CCVIII.— Scripta forte versus an. 423.

 CCIX.— Scripta forte ineunte an. 423.

 CCX.— Scripta forte circa hoc tempus.

 CCXI.— Scripta circa hoc tempus.

 CCXII.— Scripta circa an. 423.

 CCXIII.— Scripta 26 septembris 426.

 CCXIV, CCXV.— Scriptae circa Pascha an. 426, aut 427.

 CCXVI.— Scripta paulo post duas superiores.

 CCXVII.— Scripta sub idem tempus.

 CCXVIII.— Scripta forte eodem tempore.

 CCXIX.— Scripta sub an. 426 aut 427.

 CCXX.— Scripta circa exeuntem an. 427.

 CCXXI-CCXXIV.— Scriptae an. 427 et 428.

 CCXXV.— Scripta an. 428 aut 429.

 CCXXVI.— Scripta eodem tempore.

 CCXXVII.— Scripta post Pascha, anno forte 428 aut 429.

 CCXXVIII.— Scripta sub an. 428 aut 429.

 CCXXIX-CCXXXI.— Scriptae sub finem vitae Augustini forte an. 429.

 Epistolae Quartae Classis, Quarum tempus minus compertum.

 Ex his nemo non videt, si modo rem tantisper expendat, quantum in recte ordinandis Augustini Epistolis operae consiliique a nobis positum sit, quantum

 Ex his nemo non videt, si modo rem tantisper expendat, quantum in recte ordinandis Augustini Epistolis operae consiliique a nobis positum sit, quantum

 Pp. Bened.

 Praefatio Reverendissimi Godefridi Besselii, Monasterii Gottwicensis Abbatis, Editioni Viennensi Praefixa.

 Praefatio Reverendissimi Godefridi Besselii, Monasterii Gottwicensis Abbatis, Editioni Viennensi Praefixa.

 Ad Eruditum Lectorem In praedictas Epistolas.

 Praefatio D. Jacobi Martin In Easdem Epistolas.

 Praefatio D. Jacobi Martin In Easdem Epistolas.

 Admonitio Ejusdem In Epistolam CLXXXIV Bis.

 Admonitio Ejusdem In Epistolam CLXXXIV Bis.

 Admonitio Ejusdem In Epistolam CCII Bis.

 Admonitio Ejusdem In Epistolam CCII Bis.

 Syllabus Codicum Ad Quos Recognitae Sunt Sancti Augustini Epistolae.

 Syllabus Codicum Ad Quos Recognitae Sunt Sancti Augustini Epistolae.

 Manuscripti Codices Cum nota singulis hic deinceps designandis indita.

 Editi Codices.

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi Epistolae Secundum Ordinem Temporum Nunc Primum Dispositae, Et Quatuor In Classes Digestae

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi Epistolae Secundum Ordinem Temporum Nunc Primum Dispositae, Et Quatuor In Classes Digestae

 Epistola Prima Consilium aperit Augustinus suorum librorum de Academicis, et Hermogenianum sententiam rogat de eo quod sub finem tertii libri de iisde

 Epistola II Zenobio desiderium exponit suum, ut disputationem inter se coeptam, inter se finiant.

 Epistola III Nebridio respondet Augustinus immerito se ab ipso vocari beatum, qui tam multa ignoret. Qua in re sita sit vera beatitudo.

 Epistola IV Augustinus Nebridio, significans ei quantum profecerit in secessu, contemplatione rerum aeternarum.

 Epistola V Augustinum Nebridius deplorat, quod nimium interpelletur civium negotiis ab otio contemplationis.

 Epistola VI Scribit Nebridius videri sibi memoriam sine phantasia esse non posse tum etiam phantasiae vim non a sensu, sed a se potius imagines rerum

 Epistola VII . Augustinus quaestionem utramque a Nebridio motam discutit. Memoriam sine phantasia esse posse. Animam sensibus non usam carere phantasi

 Caput Primum.— Memoriam sine phantasia esse posse.

 Caput II.— Animam sensibus non usam carere phantasiis.

 Caput III.— Objectio resolvitur.

 Epistola VIII Quanam coelestium potestatum in animam actione fiat, ut imagines ac somnia dormienti subrepant.

 Epistola IX Quaestioni de somniis per superiores potestates immissis respondet.

 Epistola X . De convictu cum Nebridio et secessione a mundanarum rerum tumultu.

 Epistola XI Cur hominis susceptio Filio soli tribuitur, cum divinae personae sint inseparabiles.

 Epistola XII . Quaestionem in superiore epistola perstrictam iterum tractandam suscipit.

 Epistola XIII Quaestionem de animae quodam corpore, ad se nihil pertinentem, rogat dimittant.

 Epistola XIV Quare sol non idem praestat quod caetera sidera. Veritas summa an hominis cujusque rationem contineat.

 Epistola XV. Significat scriptum a se opusculum de religione, transmittendum Romaniano, quem hortatur ut otium datum bene collocet.

 Epistola XVI. Maximus grammaticus Madaurensis Augustino, excusans a Paganis unum Deum variis nominibus coli, indignans mortuos homines Gentium diis pr

 Epistola XVII . Augustinus Maximo grammatico respondet ad superiora, sed sic ut ostendat indigna quibus respondeatur, digna quae rideantur.

 Epistola XVIII Naturarum genus triplex perstringitur.

 Epistola XIX Gaio, quem forte disputatione traxerat ad Ecclesiam, mittit suos libros legendos, adhortans ut perseveret in bono proposito.

 Epistola XX Antonino pro existimatione bona ac dilectione sibi impensa gratias refert Augustinus, optatque ut familia ipsius tota catholicam religione

 Epistola XXI Augustinus in presbyterum Hipponensem ordinatus, praesertim ad dispensandum verbum Dei, secumque reputans quam difficile sit sacerdotem p

 Epistola XXII Augustinus presbyter, Aurelio Carthaginensi episcopo, deflens comessationes et ebrietates per Africam in coemeteriis et memoriis martyru

 Caput Primum.— Salutato Aurelio agit de comes sationibus ab ecclesia removendis.

 Caput II.— De contentione et laudis appetitu. Quomodo honor et laus à praelatis assumenda.

 Epistola XXIII Augustinus Maximino episcopo donatistae, qui diaconum catholicum rebaptizasse dicebatur, ut aut fateatur factum, aut profiteatur se ort

 Epistola XXIV Paulinus Alypio episcopo de libris Augustini quos recepit, excusans quod serius miserit ad illum Eusebii Chronica. Cupit edoceri de gene

 Epistola XXV Paulinus Augustino, exquisitis eum laudibus exornans pro quinque ejus adversus Manichaeos libris, quos ab Alypio acceperat. Panem ipsi do

 Epistola XXVI Augustinus Licentium juvenem nobilem et doctum, quondam ipsius discipulum, hortatur ad mundi contemptum, abutens ad hoc ipsius Licentii

 Epistola XXVII. Augustinus Paulino, amplectens illius benevolentiam, et mutuum declarans amorem: nonnulla de Romaniano et Alypio, nec non de Licentio,

 Epistola XXVIII Augustinus Hieronymo, de nova post LXX Veteris Testamenti versione deque Petro reprehenso a Paulo ad Galat. expostulans de suscepto h

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.— Perniciosa simulatio.

 Caput IV.

 Epistola XXIX. Augustinus presbyter, Alypio Thagastensi episcopo, narrans quibus adhortationibus obtinuerit demum ut Hipponenses catholici abhorrerent

 Epistola XXX Paulinus Augustino, non recepto ab eo responso, denuo per alios scribit.

 Epistola XXXI Paulino pro secundis litteris ab eo receptis, grati animi obsequium exhibet, seque Valerio coepiscopum Hipponensem ordinatum esse renunt

 Epistola XXXII Paulinus Romaniano, gratulans Ecclesiae Hipponensi quod Augustinum meruit episcopi collegam. Licentium, pro quo scripserat Augustinus,

 Carmen Elegiacum Paulini Ad Licentium.

 Epistola XXXIII. Augustinus Proculeiano partis donatianae apud Hipponem episcopo, invitans illum ut mutua collatione schisma componatur.

 Epistola XXXIV De juvene, qui matrem caedere solitus, demum et mortem minatus transiit ad Donatistas, ab iisque iterato baptizatus est. Quod an Procul

 Epistola XXXV Rursus interpellat Eusebium, ut clericorum donatistarum licentiam curet coercendam per Proculeianum episcopum: alioquin ut de se nullus

 Epistola XXXVI Augustinus Casulano presbytero, refellens Urbici, id est cujusdam e Romana urbe, dissertationem pro sabbati jejunio, scriptam perquam i

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Cap. VI.

 Cap. VII.

 Cap. VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Cap. XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Epistola XXXVII Gratulatur sibi Augustinus litterarias suas lucubrationes legi et approbari a Simpliciano ejusque censurae subjicit tum caeteros suos

 Epistola XXXVIII Augustinus Profuturo, de toleranda adversa valetudine de morte Megalii, et de cohibenda ira.

 Epistola XXXIX Hieronymus Augustino, commendans illi Praesidium, et salvere jubens Alypium.

 Cap. Primum.

 Cap. II.

 Epistola XL Augustinus Hieronymo de titulo vulgati ab ipso libri de Scriptoribus ecclesiasticis: tum de Petro reprehenso non mendaciter a Paulo, de qu

 Cap. Primum.

 Cap. II.

 Cap. III.

 Cap. IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Epistola XLI Alypius et Augustinus Aurelio gratulantes de sermonibus quos presbyteri praesente ipso ad populum habere coeperant, ipsumque rogantes ut

 Epistola XLII . Augustinus Paulino, flagitans ut litterarum debitum amplius anno integro non redditum exsolvat, mittatque sibi opus adversus Paganos,

 Epistola XLIII Quanta impudentia Donatistae persistant in suo schismate, tot judiciis convicti.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Cap. III.

 Cap. IV.

 Caput V.

 Cap. VI.

 Cap. VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Epistola XLIV . Augustinus refert quae coepta sint agi de concordia cum Fortunio Donatistarum episcopo, cupiens ut sine tumultu, quod placide coeptum

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Epistola XLV . Augustinus Paulino, rogans ut demum rescribat post biennii silentium, mittatque sibi opus contra Paganos, quod ab ipso elaborari dudum

 Epistola XLVI Publicola Augustino proponit multas quaestiones.

 Epistola XLVII . Augustinus Publicolae dissolvit aliquot ex propositis quaestionibus.

 Epistola XLVIII Augustinus Eudoxio abbati monachorum insulae Caprariae, exhortans ut otio ad pietatem, non ad ignaviam utantur, et sicubi Ecclesia req

 Epistola XLIX Augustinus Honorato Donatianae partis, ut per litteras placide reddat rationem quomodo nomen Ecclesiae, quae utique in toto orbe futura

 Epistola L Augustinus Suffectanis expostulans de Christianorum nece, pollicensque suum illis reddendum Herculem.

 Epistola LI Augustinus Crispinum Calamensem Donatianae partis episcopum urget propositis breviter aliquod argumentis, ad ea si potest respondeat per l

 Epistola LII Augustinus Severino consanguineo suo donatistae, ut deserat schisma scelestum et impudens.

 Epistola LIII Confutatur epistola presbyteri cujusdam donatistae qui Generosum catholicum Constantinensem seducere moliebatur, simulans ab angelo se m

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 De Duabus Epistolis Proxime Sequentibus. (Lib. II Retract. Cap. XX.)

 Ad Inquisitiones Januarii Liber Primus, Seu Epistola LIV Augustinus Januario respondet, docens quid agendum sit in iis in quibus regionum aut Ecclesia

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Ad Inquisitiones Januarii Liber Secundus, Seu Epistola LV . De ritibus Ecclesiae, vel iis quos negligi nefas est, vel us qui tollendi sunt, si citra m

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Cap. XVII.

 Cap. XVIII.

 Caput XIX.

 Caput XX.

 Caput XXI.

 Epistola LVI Augustinus ad Celerem, jubens eum Litterarum sacrarum studio incumbere, ut discat hanc vitam collatione aeternae esse fumum et Donatista

 Epistola LVII Augustinus, libro quodam suo in eam rem conscripto, Celerem instruxerat, mera levitate Donatistas se ab Ecclesia catholica segregasse: c

 Epistola LVIII Augustinus Pammachio viro senatori gratulatur, quod suos apud Numidiam colonos donatistas adhortationibus suis adduxerit ad Ecclesiam c

 Epistola LIX Augustinus Victorino concilium convocanti, excusatoria, quare ad concilium non venturus sit: rogans ut prius cum Xantippo super jure prim

 Epistola LX Augustinus Aurelio significat Donatum et ipsius fratrem se venitente recessisse de monasterio: porro et monachis facilem lapsum, et ordini

 Epistola LXI Augustinus Theodoro ut prolata hac epistola fidem faciat clericos ex parte Donati venientes ad Ecclesiam catholicam, in suo ipsorum ordin

 Epistola LXII Alypius, Augustinus et Samsucius Severo, excusantes quae in Timothei negotio gesta sunt.

 Epistola LXIII . Rursum de Timotheo qui postquam jurasset se a Severo non recessurum, ordinatus fuerat subdiaconus apud Subsanam in dioecesi Hipponens

 Epistola LXIV Augustinus Quintiano, ipsum ad patientiam adhortans et Aurelio episcopo reconciliatum cupiens, agensque de Privatione quem ille suae Ecc

 Epistola LXV . Augustinus Xantippo Numidiae primati, rationem reddens cur Abundantio presbytero infami Ecclesiam committere noluerit.

 Epistola LXVI Expostulat cum Crispino Calamensi, qui Mappalienses metu subactos rebaptizarat.

 Epistola LXVII Augustinus Hieronymo: negans se scripsisse librum in eum in hoc falsus, quod aliquis prolixam epistolam librum appellasset.

 Caput Primum.

 Cap. II.

 Epistola LXVIII Hieronymus Augustino, jam accepta epistola quae continet quaestionem de mendacio officioso, sed dubitans etiamnum an sit Augustini, ne

 Epistola LXIX Alypius et Augustinus Castorio, ipsum hortantes ut in episcopatu Vaginensis Ecclesiae Maximiano fratri suo gloriose cedenti succedat.

 Epistola LXX Donatistarum Catholicos traditionis insimulantium temeritas prodit sese in causa Feliciani ab ipsis primum solemniter damnati, ac postea

 Epistola LXXI Augustinus Hieronymo, dehortans a libris Testamenti veteris ex hebraeo vertendis, et exhortans ut Septuaginta versionem mire depravatam

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Epistola LXXII Hieronymus Augustino expostulans de illius epistola per Italiam sparsa, qua taxabatur locus non recte expositus in Epistola ad Galatas.

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Epistola LXXIII Hieronymum litteris suis nonnihil offensum demulcere studet Augustinus. Apologiam illius contra Ruffinum accepisse se testatur, deplor

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Epistola LXXIV Augustinus Praesidium rogat ut superiorem epistolam curet Hieronymo reddendam, utque sibi eumdem suis etiam litteris placet.

 Epistola LXXV Respondet tandem Hieronymus ad Augustini quaestiones propositas in Epist. 28, 40 et 71, scilicet de titulo libri ecclesiasticos scriptor

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Epistola LXXVI Sub persona Ecclesiae catholicae cohortatur omnes Donatistas, ut resipiscentes redeant ad catholicam communionem.

 Epistola LXXVII Augustinus Felici et Hilarino, ut ne perturbentur obortis in Ecclesia scandalis. Porro de Bonifacio, qui in nullo apud se crimine depr

 Epistola LXXVIII Quidam e monasterio Augustini Spes nomine, accusatus a Bonifacio presbytero, crimen in Bonifacium ipsum transtulit. Cum res evidentib

 Epistola LXXIX Augustini episcopi ad presbyterum quemdam Manichaeum, denuntians ut solvat quaestionem in qua praecessor ejus Fortunatus defecerat, vel

 Epistola LXXX Cupit explicari liquidius a Paulino, quonam modo voluntatem Dei, quae nostrae praeferenda est, nosse possimus.

 Epistola LXXXI Hieronymus Augustino, excusans quod ipsius litteris responderit liberius Epistola 75, rogansque ut, omissis contentiosis quaestionibus,

 Epistola LXXXII Receptis ab Hieronymo superioribus Epistolis 72, 75 et 81, rescribit accuratius Augustinus de interpretatione loci Epistolae ad Galata

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Epistola LXXXIII Augustinus Alypio significans aliam se de bonis, quae fuerunt Honorati ex Thagastensi monacho presbyteri Thiavensis, iniisse sententi

 Epistola LXXXIV Novato episcopo Augustinus, excusans quod ad ipsum non mittat germanum ipsius Lucillum diaconum, quo latinae linguae perito carere non

 Epistola LXXXV . Augustinus Paulum quemdam episcopum objurgat, qui Ecclesiam levitate sua graviter offendebat, ut ad frugem et episcopo dignam vitam r

 Epistola LXXXVI Augustinus Caeciliano praesidi, ut suo edicto Donatistas in regione Hipponensi et in vicinis locis coerceat.

 Epistola LXXXVII Augustinus Emerito donatistae, adhortans ut attendat et respondeat, qua justa causa schisma moverint.

 Epistola LXXXVIII Clerici Hipponenses catholici ad Januarium episcopum donatistam, expostulantes de Circumcellionum saevitia in Catholicos. Stilus est

 Epistola LXXXIX Augustinus Festo, docens recte legibus reprimi Donatistas et indicans in regione Hipponensi nondum eos Festi litteris correctos, sed

 Epistola XC Augustino Nectarius paganus, agens ut suis civibus coloniae Calamensis condonentur quae expetendae erant ab ipsis poenae, non modo violati

 Epistola XCI Invehitur Augustinus in Paganorum sacra, et injurias Christianis recens illatas a Calamensibus enumerat ostendens ipsorum saluti benigni

 Epistola XCII Augustinus Italicae viduae, consolans illam super obitu mariti, ac refellens eorum opinionem qui dicebant Deum videri oculis corporeis.

 Epistola XCIII Augustinus Vincentii e schismate Rogatiano episcopi Cartennensis epistolam refellens, dicit visum sibi fuisse aliquando, non vi cum hae

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Epistola XCIV Paulinus Augustino gratias agens pro libro vel epistola ab ipso recepta, prosequitur laudes Melaniae senioris, et unici ejus filii Publi

 Epistola XCV Augustinus superiori epistolae respondens agit de praesentis vitae statu, necnon de qualitate corporis beatorum, deque membrorum officiis

 Epistola XCVI Augustinus Olympio, quem audierat provectum recens ad novam dignitatem (scilicet Magistri officiorum, quod ipsi munus post Stilichonis n

 Epistola XCVII Augustinus Olympio, ut tueatur leges de confringendis idolis et haereticis corrigendis, quae vivo Stilichone missae sunt in Africam fa

 Epistola XCVIII Augustinus Bonifacio episcopo, respondens qui fiat ut infantibus in Baptismo prosit parentum fides, cum post Baptismum non noceat illi

 Epistola XCIX Ex Romanorum calamitate susceptum animo dolore commiserationemque significat.

 Epistola C Augustinus Donato proconsuli Africae, ut Donatistas coerceat, non occidat.

 Epistola CI Augustinus Memorio episcopo libros ipsius de Musica flagitanti, sextum librum mittit, et caeteros si repererit, mittendos pollicetur eaqu

 De Sequente Epistola. (Lib. II Retract., Cap. XXXI.)

 Sex Quaestiones Contra Paganos Expositae, Liber Unus, Seu Epistola CII

 Quaestio Prima. De Resurrectione.

 Quaestio Secunda. De tempore christianae religionis.

 Quaestio Tertia. De sacrificiorum distinctione.

 Quaestio Quarta. De eo quod scriptum est: In qua mensura mensi fueritis, remetietur vobis (Matth. VII, 2).

 Quaestio Quinta. De Filio Dei secundum Salomonem.

 Quaestio Sexta. De Jona propheta.

 Epistola CIII Nectario petenti veniam tribui civibus suis rescripserat Augustinus in Epist. 97, non decere christianam benevolentiam, ut insigne illud

 Epistola CIV . Ad superioris epistolae capita singula respondet Augustinus id praeter alia refellens, quod ex Stoicorum placito Nectarius induxerat,

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Epistola CV Donatistas ad unitatem exhortans, ostendit leges juste necessarioque in eos latas fuisse ab imperatoribus catholicis. Baptismi sanctitatem

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Epistola CVI Augustinus Macrobio donatianae partis apud Hipponem, uti ex epistola 108 intelligitur, episcopo, agens ne subdiaconum quemdam rebaptizet.

 Epistola CVII . Maximus et Theodorus Augustino renuntiantes quid ipsis coram responderit Macrobius ad ipsius litteras.

 Epistola CVIII . Agit de non iterando Baptismo, coarguens Donatistarum hac in re contumaciam quippe qui Maximianensium baptisma ratum habuerunt. Evin

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Epistola CIX. Severus, Milevitanus antistes, maximam delectationem fructumque ex Augustini lectione capere se profitetur, summis laudibus ipsum effere

 Epistola CX Augustinus Severo episcopo, blandissime expostulans et quaerens se ab ipso tantopere laudatum in superiore epistola.

 Epistola CXI Augustinus Victoriano presbytero, consolans eum ad toleranter accipienda mala quae barbari, in Italiam et Hispaniam incursionem facientes

 Epistola CXII Donatum exproconsulem hortatur ut abjecto omni fastu sectetur Christum, atque ad Ecclesiae catholicae communionem suos alliciat.

 Epistola CXIII Cresconium rogat Augustinus ut suae pro Faventio petitionis adjutor sit.

 Epistola CXIV . Ad Florentinum super eadem causa Faventii.

 Epistola CXV . Ad Fortunatum Cirtensem episcopum, de eadem re.

 Epistola CXVI . Generoso Numidiae Consulari Augustinus commendans causam Faventii.

 Epistola CXVII Dioscorus ad Augustinum mittit multas quaestiones ex libris Ciceronis, rogans ut mature ad eas respondeat.

 Epistola CXVIII . Augustinus Dioscoro respondet ejusmodi quaestiones nec decore tractari ab episcopo, nec utiliter disci a christiano. Disputat de stu

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Epistola CXIX Consentius Augustino proponit quaestiones de Trinitate.

 Epistola CXX Consentio ad quaestiones de Trinitate sibi propositas.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Epistola CXXI Paulinus Nolensis episcopus Augustino proponit quaestiones aliquot, primum de Psalmis, tum de Apostolo, et ad extremum de Evangelio.

 Cap. Primum.

 Cap. II.

 Cap. III.

 Epistola CXXII Augustinus clero et populo Hipponensi excusat absentiam suam, adhortans ut in sublevandis pauperibus solito sint alacriores, ob afflict

 Epistola CXXIII Hieronymus Augustino quaedam per aenigma renuntians.

 Epistola CXXIV . Augustinus ad Albinam, Pinianum et Melaniam ipsius desiderio venientes in Africam et Thagastae commorantes excusat se, quod illuc ad

 Epistola CXXV Cum Hipponem ad invisendum Augustinum venisset Pinianus, ibique rei sacrae interesset, subito populi tumultu ad presbyterium postulatus

 Epistola CXXVI . Ejusdem argumenti cum superiore: Albinae scilicet Augustinus exponit quomodo res apud Hipponem circa Pinianum gesta fuerit, expostula

 Epistola CXXVII Augustinus Armentarium et hujus uxorem Paulinam hortatur ut mundum contemnant, et continentiae votum quo se pariter obligarunt exsolva

 Epistola CXXVIII Marcellini edicto collationis apud Carthaginem habendae conditiones praescribenti consentire se profitentur episcopi catholici id et

 Epistola CXXIX . Catholici episcopi Notoriae Donatistarum respondent, significantes Marcellino se illis concedere quod petierant, ut universi qui vene

 Epistola CXXX Augustinus Probae viduae diviti praescribit quomodo sit orandus Deus.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Epistola CXXXI Augustinus Probam resalutat, et gratias agit quod de salute ipsius fuerit sollicita.

 Epistola CXXXII Augustinus Volusiano, exhortans illum ut sacrarum scripturarum lectioni vacet, sibique rescribat si quid in eis difficultatis legenti

 Epistola CXXXIII Augustinus Marcellino tribuno, ut Donatistas in quaestione confessos atrocia facinora, puniat citra supplicium capitis, uti congruit

 Epistola CXXXIV Augustinus Apringium proconsulem rogat ac monet ut Circumcelliones atrocia confessos mitius puniat, memor ecclesiasticae mansuetudinis

 Epistola CXXXV Volusianus Augustino, proponens illi quaestiones: quomodo Deus immensus claudi potuerit utero virginis, et infantis corpusculo an mund

 Epistola CXXXVI Marcellinus Augustino, rogans ut Volusiano faciat satis, et narrans quosdam calumniari quod Deus veterem Legem prae taedio seu consili

 Epistola CXXXVII Respondet Augustinus ad singulas quaestiones superius propositas a Volusiano.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Epistola CXXXVIII Augustinus ad Marcellinum, respondens epistolae 136, qua nimirum ille petierat ut satisfaceret Volusiano, et significarat quosdam re

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Epistola CXXXIX Ut Gesta quae adversus Donatistas confecta sunt publicentur, utque rei castigentur mitius et citra mortis poenam.

 De Sequente Epistola. (Lib. II Retract., Cap. XXXVI.)

 De Gratia Novi Testamenti Liber, Seu Epistola CXL.

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 Caput XIX.

 Caput XX.

 Caput XXI.

 Caput XXII.

 Caput XXIII.

 Caput XXIV.

 Caput XXV.

 Caput XXVI.

 Caput XXVII.

 Caput XXVIII.

 Caput XXIX.

 Caput XXX.

 Caput XXXI.

 Caput XXXII.

 Cap. XXXIII.

 Caput XXXIV.

 Caput XXXV.

 Caput XXXVI.

 Caput XXXVII.

 Epistola CXLI Ad populum factionis donatianae, quomodo illorum episcopi in Carthaginensi collatione convicti sint. Itaque nunc demum redeant ad Eccles

 Epistola CXLII . Augustinus Saturnino et Eufrati presbyteris, aliisque clericis, gratulans de ipsorum reditu ad Ecclesiam, eosque in ejus communione c

 Epistola CXLIII Paucis respondet ad quaestionem ex divinis Libris propositam a Marcellino. Tum explicat locum taxatum ex libris suis de Libero Arbitri

 Epistola CXLIV Augustinus Cirtensibus a factione Donatistarum conversis ad Ecclesiae catholicae societatem gratulatur admonens ut hoc divino tribuant

 Epistola CXLV Anastasio rescribens Augustinus, docet non per legem sed per gratiam, neque timore sed charitate impleri justitiam.

 Epistola CXLVI Pelagium resalutat, et pro litteris ipsius officiosis gratiam habet.

 De Duabus Proxime Sequentibus Epistolis. (Lib. II Retract. Caput XLI.)

 De Videndo Deo Liber, Seu Epistola CXLVII Docet Deum corporeis oculis videri non posse.

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI

 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 Caput XIX.

 Caput XX.

 Caput XXI.

 Caput XXII.

 Caput XXIII.

 Epistola CXLVIII Augustinus Fortunatiano episcopo Siccensi, ut episcopum quemdam ipsi reconciliet, quem litteris asperioribus offenderat, praesertim h

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Epistola CXLIX Respondet ad quaestiones ex Psalmis, ex Apostolo, et ex Evangelio propositas a Paulino superius, in epistola centesima vicesima prima.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Epistola CL Augustinus Probae et Julianae nobilibus viduis gratulatur de filia earum Demetriade, quae virginitatis velum acceperat agens gratias pro

 Epistola CLI Caeciliano significat sui erga illum animi studium, vereremque amicitiam nihil imminutam esse: haudquaquam enim suspicari conscium ipsum

 Epistola CLII Macedonius Augustino, quaerens num ex religione sit quod episcopi apud judices intercedant pro reis.

 Epistola CLIII . Quaesito respondet Augustinus multa obiter disserens de restituendis rebus quae proximo ablatae vel male partae sunt.

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Epistola CLIV . Macedonius Augustino, significans se praestitisse quod ab ipso verecunde adeo petierat tum etiam ipsius libros magna cum voluptate et

 Epistola CLV . Augustinus Macedonio, docens vitam beatam et virtutem veram non esse nisi a Deo.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Epistola CLVI Hilarius Augustino, proponens illi quaestiones aliquot de quibus cupit edoceri.

 Epistola CLVII Augustinus Hilario, respondens ad illius quaestiones.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Epistola CLVIII Evodius Uzalensis episcopus laudabiles mores ac felicem adolescentis cujusdam obitum prosecutus, ejusque et aliorum defunctorum narrat

 Epistola CLIX Augustinus Evodio, respondens ad quaestiones de anima soluta corpore, et de visis prodigiosis.

 Epistola CLX Evodius Augustino, movens quaestionem de ratione et Deo.

 Epistola CLXI . Evodius Augustino, de eo quod scriptum est in epistola 137, ad Volusianum, «Si ratio quaeritur, non erit mirabile, quo dicto abuti eos

 Epistola CLXII Augustinus Evodio respondet solutionem quaestionis in epistola 160 propositae petendum esse ex aliis opusculis a se editis. Confirmat o

 Epistola CLXIII Evodius Augustino proponit aliquot quaestiones.

 Epistola CLXIV Augustinus Evodio, respondens ad duas quaestiones, quarum altera est de loco obscuro primae Petri, tertio capite, altera de anima Chris

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Epistola CLXV Hieronymus Marcellino et Anapsychiae, exponens diversas sententias de origine animae, hortans ut reliqua petant ab Augustino, et indican

 Caput Primum.

 Cap. II.

 Caput III.

 De Duabus Epistolis Proxime Sequentibus. (Lib. II Retract. Caput XLV.)

 De Origine Animae Hominis Liber, Seu Epistola CLXVI

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 De Sententia Jacobi Liber, Seu Epistola CLXVII

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Epistola CLXVIII Timasius et Jacobus Augustino, gratias agentes pro scripto ipsis libro de Natura et Gratia, adversus libellum Pelagii, naturam non si

 Epistola CLXIX Augustinus Evodio, respondens ad duas quaestiones, de Trinitate, et de columba in qua Spiritus sanctus demonstratus est docens diffici

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Epistola CLXX Alypius et Augustinus Maximo medico recens ab ariana haeresi ad fidem catholicam converso, hortantes ut studeat et alios eodem adducere,

 Epistola CLXXI Excusat formam superioris epistolae ad Maximum datae.

 Fragmentum Epistolae Hactenus Ineditae Augustini Ad Maximum.

 Epistola CLXXII Hieronymus Augustino, laudans quidem illius duos libellos de Origine animae, ac de Sententia Jacobi sed excusans cur non responderit.

 Epistola CLXXIII Augustinus Donato, villae Mutugennae in dioecesi Hipponensi presbytero donatistae, qui jussus comprehendi et adduci ad ecclesiam, con

 Epistola CLXXIV Augustinus Aurelio Carthaginensi episcopo, transmittens libros de Trinitate, absolutos demum secundum ipsius Aurelii aliorumque deside

 Epistola CLXXV Patres concilii Carthaginensis, Innocentio pontifici Romano, de actis adversus Pelagium et Celestium.

 Epistola CLXXVI Milevitani concilii Patres Innocentio, de cohibendis Pelagianis haereticis.

 Epistola CLXXVII Aurelius aliique tres una cum Augustino episcopi, ad Innocentium de Pelagio, retegentes ipsius haeresim, eamque ab apostolica Sede pr

 Epistola CLXXVIII Augustinus Hilario, de Pelagiana haeresi duobus in Africa conciliis damnata.

 Epistola CLXXIX Augustinus Joanni episcopo Jerosolymitano, retegens Pelagii haeresim contentam in ejus libro, quem ipsi transmittit una cum libro de N

 Epistola CLXXX Augustinus Oceano, rescribens paucis de animae origine, et de officioso mendacio, petensque ut mittat Hieronymi librum de Resurrectione

 Epistola CLXXXI Innocentius, Carthaginensis concilii Patribus, confirmans ipsorum doctrinam ac sententiam adversus Pelagianos.

 Epistola CLXXXII Innocentius Romanus pontifex, Patribus concilii Milevitani, comprobans illorum acta adversus Pelagianos.

 Epistola CLXXXIII Innocentii ad quinque Episcopos rescriptum, improbantis doctrinam Pelagii, eumque, nisi haeresim ejuret, damnandum esse pronuntianti

 Epistola CLXXXIV

 Epistola CLXXXIV Bis Laudans Petri et Abrahae studium, Pelagianos obiter notat, probatque parvulos absque baptismo decedentes, utpote concupiscentia s

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 De Epistola Subsequente. (Lib. II Retract., Cap. XLVIII.)

 De Correctione Donatistarum Liber, Seu Epistola CLXXXV

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Cap. V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Epistola CLXXXVI Alypius et Augustinus Paulino episcopo, ipsum plenius instituentes adversus Pelagii haeresim.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 De Subsequente Epistola. (Lib. II Retract. Cap. XLIX.)

 De Praesentia Dei Liber, Seu Epistola CLXXXVII

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Epistola CLXXXVIII Augustinus et Alypius Julianae viduae matri Demetriadis virginis, ne ipsa familiave ipsius imbibat virus propinatum in libro ad Dem

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Epistola CLXXXIX Bonifacio in militia merenti praescribit vitae rationem ostendens obiter licere christiano pro publica pace arma tractare.

 Epistola CXC Optato demonstrat quid de animae origine certum sit, quid merito vocetur in dubium, satagendumque esse hac in quaestione ut salva sit imp

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Epistola CXCI Sixto presbytero (postea pontifici Romano) qui contra Pelagianos, quibus favisse rumor fuerat, defensionem gratiae Dei suscepisset, grat

 Epistola CXCII Augustinus Coelestino diacono (postea pontifici Romano), de mutua benevolentia.

 Epistola CXCIII Augustinus Mercatori, excusans cur ad ipsius priores litteras nondum responderit, ostendensque Pelagianos in quaestione de baptismo pa

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Epistola CXCIV Augustinus Sixto Romano presbytero (et postea Pontifici), instruens illum adversus Pelagianorum argumenta.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Epistola CXCV Hieronymus Augustino, gratulans illi quod haereticorum omnium meruerit odium quod quidem gaudet sibi cum illo esse commune.

 Epistola CXCVI Augustinus Asellico episcopo, docens quae sit utilitas Mosaicae legis, quam Judaeorum more observare non licet Christianis: hos enim ve

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Epistola CXCVII Augustinus Hesychio Salonitano episcopo, de die supremo mundi non inquirendo, deque Hebdomadibus Danielis.

 Epistola CXCVIII Hesychius Augustino, significans consideratis divinis testimoniis de saeculi fine videri sibi diem quidem et horam frustra inquiri a

 Epistola CXCIX Augustinus Hesychio, commonstrans quomodo sint intelligentia Scripturae loca quae varie loquuntur de fine saeculi quodque praestat non

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Epistola CC Augustinus Valerio comiti, transmittens nuncupatum ipsi librum primum de Nuptiis et Concupiscentia.

 Epistola CCI Imperatores nova in Pelagianos eorumque fautores sanctione edita, mandant Aurelio, necnon Augustino per ejusdem tenoris litteras seorsum

 Epistola CCII Hieronymus Alypio et Augustino gratulatur, quorum opera Celestiana haeresis exstincta sit et excusat cur nondum refellerit libros Annia

 Caput Primum.

 Caput II.

 Epistola CCII Bis Optato significat suae de animae origine consultationi abs Hieronymo non fuisse responsum, neque se hactenus quidquam de hac quaesti

 Cap. Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Epistola CCIII Augustinus Largo, ut bona saeculi hujus vana expertus contemnat, utque ex perpessione malorum melior evadat.

 Epistola CCIV Augustinus Dulcitio tribuno et notario, imperialiumque jussionum adversus Donatistas datarum exsecutori, ex lib. 2 Retract., c. 59, sign

 Epistola CCV Augustinus Consentio, respondens ad illius percontationes de corpore Christi quale nunc sit, necnon de nostris corporibus qualia futura s

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Epistola CCVI Valerio comiti Felicem episcopum commendat.

 Epistola CCVII Augustinus Claudio episcopo, transmittens ipsi libros contra Julianum elaboratos.

 Epistola CCVIII Augustinus Feliciae virgini, quae malam quorumdam Ecclesiae pastorum vitam iniquiori animo ferebat (an Antonii Fussalensis de quo in s

 Epistola CCIX Augustinus Coelestino Romano Pontifici, de ipsius electione pacifice facta (quae ad finem anni 422 referri potest) gratulatur: tum expon

 Epistola CCX Augustinus Felicitati et Rustico, de malis tolerandis et de fraterna correptione forte occasione tumultus in sanctimonialium conventu ex

 Epistola CCXI Augustinus monachas quae dum student mutare praepositam, indecenter fuerant tumultuatae, revocat ad concordiam, et praescribit illis vit

 Epistola CCXII Augustinus Quintiliano, commendat matrem viduam cum filia virgine, quae deferebant reliquias Stephani martyris.

 Acta Ecclesiastica Seu Epistola CCXIII Ecclesiastica Gesta a B. Augustino confecta in designando qui ipsi in episcopatu succederet, atque interim sene

 Epistola CCXIV Augustinus Valentino Abbati et Monachis Adrumetinis, oborta inter eos dissensione de libero arbitrio et justitia Dei, ex prava interpre

 Epistola CCXV . Augustinus Valentine ejusque monachis, de eodem argumento, simul transmittens ipsis librum de Gratia et Libero Arbitrio.

 Epistola CCXVI. Valentinus Augustino, renuntians quae exstiterit causa dissidii, quive auctores tumultus in suo coenobio tum declarans fidem suam de

 Epistola CCXVII Augustinus Vitali Carthaginensi, delato quod doceret initium fidei non esse donum Dei, reclamat fortiter, ipsumque ex precibus Ecclesi

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Duodecim Sententiae Contra Pelagianos.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Epistola CCXVIII Palatinum adhortatur ut in christiana sapientia proficiat ac perseveret, id summopere cavens ne spem bene vivendi collocet in proprii

 Epistola CCXIX Augustinus aliique Africani patres, Gallicanis episcopis Proculo et Cylinnio qui Leporium monachum in fide incarnationis Verbi errantem

 Epistola CCXX Augustinus Bonifacio comiti, qui concepto prius voto monachismi, post, ex ipsius consilio, suscepit comitis potestatem at praeter ipsiu

 Epistola CCXXI Quodvultdeus Augustino, flagitans ut haereseon omnium quae adversus christianam fidem pullularunt, catalogum scribat, earumque errores

 Epistola CCXXII . Augustinus Quodvultdeo, excusans propositi operis difficultatem, remque ab aliis tentatam esse admonens.

 Epistola CCXXIII . Augustino Quodvultdeus, rursum efflagitans ut scribat opusculum de haeresibus.

 Epistola CCXXIV . Augustinus Quodvultdeo, spondens se de haeresibus scripturum, dum per alias occupationes licebit. Nunc enim ab Alypio se urgeri dici

 Epistola CCXXV Prosper Augustino, de reliquiis pelagianae haereseos in Gallia sub catholico nomine clam succrescentibus certiorem ipsum faciens, ac re

 Epistola CCXXVI . Hilarius Augustino, de eodem argumento.

 Epistola CCXXVII Augustinus Alypio seni, de Gabiniano recens baptizato, et de Dioscoro miraculis converso ad Christianismum.

 Epistola CCXXVIII Augustinus Honorato, docens quandonam episcopo sive clericis fugere liceat, imminente obsidionis aut excidii periculo.

 Epistola CCXXIX Augustinus Dario comiti, qui pacis conferendae causa missus sit, gratulatur, et provocat ad rescribendum.

 Epistola CCXXX . Darius Augustino, pro litteris ab eo acceptis gratiam referens, et petens mitti sibi libros Confessionum, seque ipsius apud Deum prec

 Epistola CCXXXI . Augustinus Dario, declarans se ipsius litteris summopere delectatum, et quare ubi multa obiter de humanae laudis amore dicit: mitti

 Epistola CCXXXII Madaurenses idololatras ad veram religionem hortatur, terrorem incutiens denuntiatione judicii extremi, quod venturum esse persuadet

 Epistola CCXXXIII Augustinus Longiniano pagano philosopho, provocans illum ad scribendum quonam modo Deum colendum credat, quidve de Christo sentiat.

 Epistola CCXXXIV Longinianus Augustino, ad id respondens juxta Trimegistum et Platonicos, per minores deos perveniri ad summum Deum, sed non sine sacr

 Epistola CCXXXV . Augustinus Longiniano, explanari quaerens cur putari opus sacrificiis purificatoriis ei qui jam divinis virtutibus sit circumvallatu

 Epistola CCXXXVI Augustinus Deuterio episcopo, significat se Victorinum hypodiaconum qui clam docuerat haeresim Manichaeorum, deprehensum e clericorum

 Epistola CCXXXVII Augustinus Ceretio, de Priscillianistarum fraude in Scripturis, cum sacris, tum apocryphis exponendis deque hymno quem a Christo di

 Epistola CCXXXVIII Augustinus Pascentio, domus regiae comiti ariano, qui ipsum ad colloquium apud Carthaginem provocarat et in professione fidei eluse

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Epistola CCXXXIX . Augustinus Pascentio, de eadem re urgens ut explanet fidem suam.

 Epistola CCXL . Pascentius Augustinum contumeliose compellat, urgens ut proferat qui se tribus personis sit unus Deus, ad conflictum sub arbitris prov

 Epistola CCXLI . Augustinus Deum unum profitetur, triformem negat, conflictum non detrectat, si excipiantur quae dicuntur.

 Epistola CCXLII Augustinus Elpidio ariano, probans Filium Dei esse Deo aequalem, genitumque ex ipso, non factum spondens etiam se ariani cujusdam lib

 Epistola CCXLIII Augustinus Laeto, qui perfectum mundi contemptum aggressus, videbatur sollicitari per satanam ad repetenda quae reliquerat. Hunc anim

 Epistola CCXLIV Augustinus Chrisimo, consolans ne deficiat in adversis.

 Epistola CCXLV Augustinus Possidio, de cultu, fucis et inauribus, et de non ordinando quodam in parte Donati baptizato.

 Epistola CCXLVI Augustinus Lampadio, ostendens fatum in peccatis perperam excusari, quippe cujus vel ipsi mathematici nullam rationem habeant in subdi

 Epistola CCXLVII Augustinus Romulum potentem hominem, quem in Christo genuerat, obsecrat ne nimium acerbus et injustus exactor sit tributorum administ

 Epistola CCXLVIII Augustinus Sebastiano, de pia tristitia quam boni ferunt ex impietate malorum. Huic epistolae subscripsit Alypius.

 Epistola CCXLIX Augustinus Restituto, quatenus mali tolerandi in Ecclesia.

 Epistola CCL Augustinus senex Auxilio episcopo juveni, ut aut anathematis sententiam rescindat, aut doceat quibus adductus causis putet ob unius pecca

 Fragmentum Quod in veteri codice Ecclesiae Trecensis continente collectiones Cresconii et Ferrandi repertum est, cum titulo hic affixo. Ex Epistola Ad

 Epistola CCLI Augustinus Pancario, de Secundino presbytero criminum quorumdam insimulato: contra quem accusationes haereticorum admittere non vult, ca

 Epistola CCLII Augustinus Felici, de pupilla quadam Ecclesiae tutelae commissa.

 Epistola CCLIII Augustinus ad Benenatum, de eadem puella (ut videtur) in matrimonium non tradenda nisi viro catholico.

 Epistola CCLIV . Augustinus ad eumdem Benenatum, pronubum agentem Rustici filio.

 Epistola CCLV Augustinus ad Rusticum, de puella in connubium ejus filio petita.

 Epistola CCLVI . Officiose Augustinus ad Christinum scribit.

 Epistola CCLVII Augustinus Orontio, resalutans illum.

 Epistola CCLVIII Augustinus Martiano veteri amico, gratulatur quod catechumenus sit factus, hortans illum ut fidelium Sacramenta percipiat.

 Epistola CCLIX Augustinus Cornelio scortis dedito, admonens illum ut Cyprianae uxoris defunctae pudicitiam imitetur, si velit illius impetrare laudes.

 Epistola CCLX Audax Augustino, flagitans mitti sibi prolixiorem epistolam.

 Epistola CCLXI . Augustinus Audaci excusat occupationes suas, admonens ut vel intendat evolvendis ipsius libris, vel praesens audiat ipsum loquentem.

 Epistola CCLXII Augustinus Ecdiciae, quae nesciente viro suo, bona sua in eleemosynam distribuerat, et vidualem habitum induerat, correctionem adhibet

 Epistola CCLXIII Augustinus Sapidae virgini, renuntiat se accepisse tunicam ipsius manibus contextam fratri, quem ipsa mortuum lugebat jamque eam, qu

 Epistola CCLXIV Consolatur Maximam piam feminam, quae aegre admodum et perturbato aliquantum animo videbat noxiis erroribus periclitari provinciam sua

 Epistola CCLXV Augustinus Seleucianae, de baptismo et poenitentia Petri, contra quemdam novatianum.

 Epistola CCLXVI Augustinus Florentinae puellae studiosae, offerens suam docendi operam, si proferat quid velit exponi.

 Epistola CCLXVII Augustinus Fabiolae peregrinationem suam in hac vita moleste ferenti, de praesentia animorum nexu amicitiae vinctorum.

 Epistola CCLXVIII Fascius quidam aere alieno obrutus ad ecclesiam confugerat cujus creditoribus, mutua accepta pecunia, Augustinus satisfecit: eam pu

 Epistola CCLXIX Augustinus Nobilio episcopo, significans ad dedicationem novae fabricae se venire non posse.

 Epistola CCLXX Augustino Anonymus (non enim Hieronymus, uti ex stilo liquet, tametsi in ipsius Epistolis haec edita sit numero 40), significans se moe

 Appendix Tomi Secundi Operum Sancti Augustini, Complectens Aliquot Epistolas Ipsius Nomine Olim Falso Praenotatas.

 Appendix Tomi Secundi Operum Sancti Augustini, Complectens Aliquot Epistolas Ipsius Nomine Olim Falso Praenotatas.

 Admonitio De Sexdecim Epistolis Proxime Sequentibus.

 Epistola Prima .

 Epistola II .

 Epistola III .

 Epistola IV .

 Epistola V .

 Epistola VI .

 Epistola VII

 Epistola VIII .

 Epistola IX .

 Epistola X .

 Epistola XI .

 Epistola XII .

 Epistola XIII .

 Epistola XIV .

 Epistola XV .

 Epistola XVI .

 Admonitio De Subsequente Epistola.

 Epistola XVII Pelagii Ad Demetriadem.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 Caput XIX.

 Caput XX.

 Caput XXI.

 Caput XXII.

 Caput XXIII.

 Caput XXIV.

 Caput XXV.

 Caput XXVI.

 Caput XXVII.

 Caput XXVIII.

 Caput XXIX.

 Caput XXX.

 Censura Lovaniensium Theologorum In Duas Epistolas Proxime Sequentes.

 Epistola XVIII.

 Epistola XIX.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Caput XVII.

 Caput XVIII.

 Caput XIX.

 Caput XX.

 Caput XXI.

 Caput XXII.

 Caput XXIII.

 Caput XXIV.

 Caput XXV.

 Caput XXVI.

 Caput XXVII.

 Admonitio In Subsequentem Altercationem.

 Epistola XX , Sive, uti Corbeiensis codex aliique Mss. praeferunt,

 Admonitio.

 Index Rerum Quae In Hoc Secundo Volumine Continentur.

 Index Rerum Quae In Hoc Secundo Volumine Continentur.

 S. Augustini Episcopi Epistolarum Ordo Novus Cum Antea Vulgato Comparatus

 S. Augustini Episcopi Epistolarum Ordo Novus Cum Antea Vulgato Comparatus

 S. Augustini Episcopi Epistol. Ordo Antea Vulgatus Ad Novum Reductus.

 S. Augustini Episcopi Epistol. Ordo Antea Vulgatus Ad Novum Reductus.

 S. Augustini Episcopi Epistol. Index Alphabeticus. Numerus romanus Epistolam designat, arabicus paginam.

 S. Augustini Episcopi Epistol. Index Alphabeticus. Numerus romanus Epistolam designat, arabicus paginam.

 S. Augustini Episcopi Epistolarum Index Secundum Praecipua Earum Argumenta Digestus. ((Numericae notae Epistolam designant.))

 S. Augustini Episcopi Epistolarum Index Secundum Praecipua Earum Argumenta Digestus. ((Numericae notae Epistolam designant.))

 Epistolae Polemicae.

 Epistolae Exegeticae.

 Epistolae Ecclesiasticae.

 Epistolae Morales.

 Epistolae Philosophicae.

 Epistolae Historicae.

 Epistolae Variae.

 Addenda Ad Appendicem Tomi II. Epistola Consolatoria S. Augustini Ad Probum .

 Addenda Ad Appendicem Tomi II. Epistola Consolatoria S. Augustini Ad Probum .

Epistola CCXXVI . Hilarius Augustino, de eodem argumento.

Domino beatissimo ac toto affectu desiderando, et multum in Christo suscipiendo patri Augustino, Hilarius .

1. Si cessantibus contradicentium quaestionibus gratae sunt plerumque studiosorum inquisitiones, ut etiam illa quae absque periculo ignorarentur, ediscant; arbitror gratiorem fore sedulitatem nostrae relationis, quae dum indicat secundum quorumdam prosecutiones quaedam adversantia veritati, non tam sibi quam illis qui turbantur et turbant, per consilium sanctitatis tuae satagit provideri, domine beatissime ac toto affectu desiderande, et multum in Christo suscipiende pater.

2. Haec sunt itaque quae Massiliae, vel aliis etiam locis in Gallia ventilantur. Novum et inutile esse praedicationi 1008 quod quidam secundum propositum eligendi dicantur, ut id nec arripere valeant nec tenere, nisi credendi voluntate donata. Excludi putant omnem praedicandi vigorem, si nihil quod per eum excitetur, in hominibus remansisse dicatur. Consentiunt omnem hominem in Adam periisse, nec inde quemquam posse proprio arbitrio liberari: sed id conveniens asserunt veritati, vel congruum praedicationi, ut, cum prostratis et nunquam suis viribus surrecturis annuntiatur obtinendae salutis occasio, eo merito quo voluerint et crediderint a suo morbo se posse sanari, et ipsius fidei augmentum, et totius sanitatis suae consequantur effectum. Caeterum ad nullum opus vel incipiendum, nedum perficiendum, quemquam sibi sufficere posse consentiunt: neque enim alicui operi curationis eorum annumerandum putant, exterrita et supplici voluntate, unumquemque aegrotum velle sanari. Quod enim dicitur, Crede, et salvus eris; unum horum exigi asserunt, aliud offerri; ut propter id quod exigitur, si redditum fuerit, id quod offertur deinceps tribuatur. Unde consequens putant exhibendam ab eo fidem, cujus naturae id voluntate Conditoris concessum est; et nullam ita depravatam vel exstinctam putant, ut non debeat vel possit se velle sanari; propter quod vel sanetur quis a sua, vel, si noluerit, cum sua aegritudine puniatur. Nec negari gratiam, si praecedere dicatur talis voluntas, quae tantum medicum quaerat, non autem quidquam ipsa jam valeat. Nam illa testimonia, ut est illud, «Sicut unicuique partitus est mensuram fidei » (Rom. XII, 3) , et similia, ad id volunt valere, ut adjuvetur qui coeperit velle, non ut etiam donetur ut velit; rejectis ab hoc dono aliis pariter reis, et qui possent similiter liberari, si ea quae pariter indignis praestatur credendi voluntas, etiam ipsis similiter praestaretur. Si autem, aiunt, dicatur vel tatem omnibus remansisse, qua vel contemnere quis valeat, vel obedire, de compendio putant rationem reddi electorum vel rejectorum in eo quod unicuique meritum propriae voluntatis adjungitur.

3. Cum autem dicitur eis quare aliis vel alicubi praedicetur, vel non praedicetur, vel nunc praedicetur quod aliquando pene omnibus, sicut nunc aliquibus gentibus non praedicatum sit; dicunt id praescientiae esse divinae, ut eo tempore, et ibi, et illis veritas annuntiaretur, vel annuntietur, quando et ubi praenoscebatur esse credenda. Et hoc non solum aliorum catholicorum testimoniis, sed etiam Sanctitatis tuae disputatione antiquiore se probare testantur; ubi tamen eamdem gratiam non minore veritatis perspicuitate docueris: ut est illud quod dixit Sanctitas tua in quaestione contra Porphyrium, de tempore christianae religionis, «Tunc voluisse hominibus apparere Christum, et apud eos praedicari doctrinam suam, quando sciebat et ubi sciebat esse qui in eum fuerant credituri » (Epist. 102, quaest. 2, n. 14) : vel illud de libro in Epistolam ad Romanos, «Dicis itaque mihi, quid adhuc conqueritur? nam voluntati ejus quis resistit» (Rom. IX, 19) ? « Cui sane inquisitioni, inquis, sic respondet, ut intelligamus spiritualibus viris, etiam non secundum terrenum hominem viventibus, patere posse prima merita fidei et impietatis, quomodo Deus praescientia eligat credituros, et damnet incredulos: nec illos ex operibus eligens, 1009 nec istos ex operibus damnans; sed et illorum fidei praestans, ut bene operentur, et istorum impietatem deserendo obdurans, ut male operentur:» et iterum in eodem libro superius, «Aequales omnes sunt ante meritum, nec potest in rebus omni modo aequalibus electio nominari. Sed quoniam Spiritus sanctus non datur nisi credentibus; non quidem Deus eligit opera quae ipse largitur, cum dat Spiritum sanctum, ut per charitatem bona operemur: sed tamen eligit fidem, quia nisi quis credat, et in accipiendi voluntate permaneat, non accipit donum Dei, id est Spiritum sanctum, per quem infusa charitate bonum possit operari. Non ergo eligit opera cujusquam in praescientia, quae ipse donaturus est: sed fidem eligit in praescientia; ut quem crediturum esse praescivit, ipsum elegerit cui Spiritum sanctum daret, ut bona operando etiam aeternam vitam consequeretur. Dicit enim Apostolus: «Idem Deus qui operatur omnia in omnibus » (I Cor. XII, 6) . Nusquam autem dictum est, Deus credit omnia in omnibus: quod enim credimus, nostrum est; quod autem operamur, illius» (In Expos. quarumdam propositionum ex Epist. ad Rom. propp. 12 et 60): et caetera in eodem opere; quae se acceptare et probare testantur, tanquam convenientia evangelicae veritati.

4. Caeterum praescientiam, et praedestinationem, vel propositum, ad id valere contendunt, ut eos praescierit, vel praedestinaverit, vel proposuerit eligere qui fuerant credituri: nec de hac fide posse dici, «Quid habes quod non accepisti » (I Cor. IV, 7) ? cum in eadem natura remanserit, licet vitiata, quae prius sana ac perfecta donata sit. Quod autem dicit Sanctitas tua, neminem perseverare, nisi perseverandi virtute percepta; hactenus accipiunt, ut quibus datur, inerti licet, praecedenti tamen proprio arbitrio tribuatur: quod ad hoc tantum liberum asserunt, ut velit vel nolit admittere medicinam. Caeterum et ipsi abominari se et damnare testantur, si quis quidquam virium in aliquo remansisse, quo ad sanitatem progredi possit, existimet. Nolunt autem ita hanc perseverantiam praedicari, ut non vel suppliciter emereri, vel amitti contumaciter possit. Nec ad incertum voluntatis Dei deduci se volunt, ubi eis quantum putant ad obtinendum vel admittendum, evidens est qualecumque initium voluntatis. Illud etiam testimonium quod posuisti, «Raptus est ne malitia mutaret intellectum ejus » (Sap. IV, 11) ; tanquam non canonicum definiunt omittendum. Unde illam praescientiam sic accipiunt, ut propter fidem futuram intelligendi sint praesciti: nec cuiquam talem dari perseverantiam, a qua non permittatur praevaricari; sed a qua possit sua voluntate deficere et infirmari.

5. Asserunt inutilem exhortandi consuetudinem, si nihil in homine remansisse dicatur, quod correptio valeat excitare: quod quidem inesse naturae sic se dicere confitentur, ut hoc ipso quod ignoranti veritas praedicatur, ad beneficium praesentis gratiae referendum sit. Nam si sic praedestinati sunt, inquiunt, ad utramque partem, ut de aliis ad alios nullus possit accedere; quo pertinet tanta extrinsecus correptionis instantia? Si ab homine, etsi non fides integra, saltem vel dolor compunctae infirmitatis exoritur, aut periculum demonstratae mortis horretur. 1010 Nam si non potest timere quis unde terretur, nisi ea voluntate quae sumitur; non ex eo culpandus quod nunc non vult: sed in eo et cum eo qui sic aliquando noluit, ut eam damnationem cum suis posteris mereretur incurrere, ut nunquam recta, semper autem prava vellet appetere. Si autem est qualiscumque dolor qui ad exhortationem corripientis oriatur: hanc ipsam dicunt causam, propter quam vel rejiciatur alius, vel alius assumatur: atque ita non opus esse partes constitui, quibus nec adjiciendum sit aliquid, nec detrahendum.

6. Deinde moleste ferunt ita dividi gratiam, quae vel tunc primo homini data est, vel nunc omnibus datur, «Ut ille acceperit perseverantiam, non qua fieret ut perseveraret, sed sine qua per liberum arbitrium perseverare non posset: nunc vero sanctis in regnum per gratiam praedestinatis non tale adjutorium perseverantiae detur, sed tale ut eis perseverantia ipsa donetur; non solum ut sine isto dono perseverantes esse non possint, verum etiam ut per hoc donum nonnisi perseverantes sint » (Lib. de Corrept. et Gratia, capp. 11, 12) . His verbis Sanctitatis tuae ita moventur, ut dicant quamdam desperationem hominibus exhiberi. Si enim, aiunt, ita Adam adjutus est, ut et stare posset in justitia et a justitia declinare, et nunc ita sancti juvantur, ut declinare non possint, siquidem eam acceperunt volendi perseverantiam, ut aliud velle non possint; vel sic quidam deseruntur, ut aut nec accedant, aut, si accesserint, et recedant: ad illam voluntatem pertinuisse dicunt exhortationis vel comminationis utilitatem, quae et persistendi et desistendi obtinebat liberam potestatem; non ad hanc cui nolle justitiam inevitabili necessitate conjunctum est, praeter illos qui sic concreati sunt his qui cum universa massa damnati sunt, ut exciperentur per gratiam liberandi. Unde in hoc solo volunt a primo homine omnium distare naturam, ut illum integris viribus voluntatis juvaret gratia volentem, sine qua perseverare non poterat: hos autem amissis et perditis viribus credentes tantum, non solum erigat prostratos, verum etiam suffulciat ambulantes. Caeterum quidquidlibet donatum sit praedestinatis, id posse et amitti et retineri propria voluntate contendunt: quod tunc falsum esset, si verum putarent eam quosdam perseverantiam percepisse, ut nisi perseverantes esse non possint.

7. Inde est quod et illud pariter non accipiunt, ut eligendorum rejiciendorumque esse definitum numerum nolint: atque illius sententiae expositionem, non eam quae a te est deprompta, suscipiant, id est, ut nonnisi omnes homines salvos fieri velit; et non eos tantum qui ad sanctorum numerum pertinebunt, sed omnes omnino, ut nullus habeatur exceptus. Nec hoc timendum, quod quidam eo invito perire dicantur: sed quomodo, aiunt, non vult a quoquam peccari vel deseri justitiam, et tamen jugiter illa deseritur contra ejus voluntatem, committunturque peccata; ita eum salvari velle omnes homines, nec tamen omnes homines salvari. Testimonia etiam Scripturae quae de Saüle vel de David posuisti (Id. capp. 13, 14) , non pertinere putant ad quaestionem quae de exhortatione versatur: alia autem ad id referunt, ut ex his eam gratiam accipiant commendari, qua unusquisque 1011 post voluntatem juvatur; vel ad ipsam vocationem, quae praestatur indignis. Hoc enim et illis locis tuorum opusculorum et aliorum, quae persequi longum est, se demonstrare testantur.

8. Parvulorum autem causam ad exemplum majorum non patiuntur afferri: quam et tuam Sanctitatem dicunt eatenus attigisse, ut incertum esse volueris, ac potius de eorum poenis malueris dubitari. Quod in libro tertio de Libero Arbitrio ita positum meministi (lib. 3, c. 23) , ut hanc eis occasionem potuerit exhibere. Hoc etiam de aliorum libris quorum est in Ecclesia auctoritas, faciunt quod perspicit Sanctitas tua non parum posse juvare contradictores, nisi majora, aut certe vel paria proferantur a nobis: non enim ignorat prudentissima pietas tua quanto plures sint in Ecclesia, qui auctoritate nominum in sententia teneantur, aut a sententia transferantur. Ad summam, fatigatis omnibus nobis, ad id prosecutio eorum, vel potius querela convertitur, consentientibus etiam his qui hanc definitionem improbare non audent, ut dicant: Quid opus fuit hujuscemodi disputationis incerto tot minus intelligentium corda turbari? Neque enim minus utiliter sine hac definitione, aiunt, tot annis a tot tractatoribus, tot praecedentibus libris et tuis et aliorum, cum contra alios, tum maxime contra Pelagianos, catholicam fidem fuisse defensam.

9. Haec, mi pater, et alia interminabiliter plura, ut summa mea vota confitear, per me deferre maluissem; vel, quia hoc non merui, saltem prolixiore tempore omnia quibus moventur, collecta dirigere: ut quidquid de hac re contradicitur, quatenus refelli, vel si ia non potest, tolerari deberet, audirem. Sed quia neutrum ex voto provenit, malui quomodo potui haec comprehensa dirigere, quam penitus de tanta quorumdam contradictione reticere. Sunt ex parte tales personae, ut his, consuetudine ecclesiastica, laicos summam reverentiam necesse sit exhibere. Quod quidem ita curavimus Deo juvante servare, ut, cum opus fuit, non taceremus quae ad quaestionis hujus assertionem exiguitas nostrarum virium suggerebat. Sed nunc summatim, quantum festinatio perlatoris admisit, haec velut commonendo suggessi. Tuae sanctae prudentiae est dispicere quid facto opus sit, ut talium et tantorum superetur vel temperetur intentio. Cui ego jam parum prodesse existimo te reddere rationem, nisi et addatur auctoritas quam transgredi infatigabiliter contentiosa corda non possint. Sed plane illud tacere non debeo, quod se dicant tuam Sanctitatem, hoc excepto, in factis et dictis omnibus admirari. Tuum erit decernere quomodo sit in hoc eorum contradictio toleranda. Nec mireris quod aliter vel aliqua in hac epistola addidi, quantum puto, quae in superiore non dixeram; talis est enim nunc eorum definitio, praeter illa quae per festinationem aut oblivionem fortasse praeterii.

10. Libros, cum editi fuerint, quos de universo opere tuo moliris , quaeso habere mereamur; maxime ut per eorum auctoritatem, si qua tibi in tuis displicent, a dignitate tui nominis jam non trepidi sequestremus. Librum etiam de Gratia et Libero Arbitrio non habemus; 1012 superest ut eum, quia utilem quaestioni confidimus, mereamur accipere. Nolo autem Sanctitas tua sic me arbitretur haec scribere, quasi de iis quae nunc edidisti, ego dubitem. Sufficiat mihi poena mea, quod a praesentiae tuae deliciis exsulatus, ubi salubribus tuis uberibus nutriebar, non solum absentia tua crucior, verum etiam pervicacia quorumdam, qui non tantum manifesta respuunt, sed etiam non intellecta reprehendunt. Caeterum hac suspicione in tantum careo, ut potius infirmitatem meam, qua tales parum patienter fero, notabilem putem. Qualiter autem ad haec consulendum judices, ut dixi, tuae sapientiae derelinquo. Nam ad me hoc pertinere credidi, pro ea quam Christo vel tibi debeo charitate, ut quae in quaestionem veniunt, non tacerem. Quidquid pro ea gratia quam in te pusilli cum magnis miramur, volueris aut valueris, gratissime accipiemus, tanquam a nobis charissima et reverendissima auctoritate decretum. Sane quia, urgente perlatore, timui ne vel non omnia, vel haec ipsa minus digne, conscius mearum virium, possem dirigere; egi cum viro, tum moribus tum eloquio et studio claro, ut quanta posset collecta suis litteris intimaret : quas conjunctas his destinare curavi. Est enim talis qui, etiam praeter hanc necessitatem, dignus tuae Sanctitatis notitia judicetur. Sanctus Leontius diaconus cultor tuus, cum meis parentibus multum te salutat. Memorem mei Paternitatem tuam Dominus Christus Ecclesiae suae annis pluribus donare dignetur, domine pater. Et infra: Sciat Sanctitas tua, fratrem meum, cujus maxime causa hinc discessimus, cum matrona sua ex consensu perfectam Deo continentiam devovisse. Unde rogamus Sanctitatem tuam, ut orare digneris quo hoc ipsum in eis Dominus confirmare et custodire dignetur.