Patrologiae Cursus Completus

 Patrologiae Cursus Completus

 Elenchus Operum Quae In Hoc Tertio Tomo Continentur.

 Elenchus Operum Quae In Hoc Tertio Tomo Continentur.

 In Tertium Tomum Praefatio.

 In Tertium Tomum Praefatio.

 Admonitio In Libros De Doctrina Christiana.

 Admonitio In Libros De Doctrina Christiana.

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi De Doctrina Christiana Libri Quatuor

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi De Doctrina Christiana Libri Quatuor

 Liber Primus.

 Caput Primum.— Inventione et enuntiatione nititur Scripturae tractatio quae cum Dei auxilio suscipienda.

 Caput II.— Quid res, quid signa.

 Caput III.— Rerum divisio

 Caput IV.— Frui et uti, quid sit.

 Caput V.— Deus Trinitas, res qua fruendum.

 Caput VI.— Deus ineffabilis, quomodo.

 Caput VII.— Deum omnes intelligunt in quo nihil melius.

 Caput VIII.— Deus cum sit sapientia incommutabilis, rebus omnibus anteponendus.

 Caput IX.— Sapientiam immutabilem mutabili praeferendam esse omnes norunt.

 Caput X.— Ad videndum Deum purgandus animus.

 Caput XI.— Purgandi animi exemplum Sapientia incarnata.

 Caput XII.— Quomodo Sapientia Dei ad nos venit.

 Caput XIII.— Verbum caro factum est.

 Caput XIV.— Hominem quomodo sanarit Dei Sapientia.

 Caput XV.— Resurrectione et ascensione Christi fulcitur fides, excitatur judicio.

 Caput XVI.— Ecclesia Christi corpus et conjux medicinalibus molestiis ab ipso purgatur.

 Caput XVII.— Christus donando peccata viam aperuit ad patriam.

 Caput XVIII.— Claves traditae Ecclesiae.

 Caput XIX.— Corporis et animi mors atque resurrectio.

 Caput XX.— Qui non ad vitam sed ad supplicia renascantur.

 Caput XXI.— Rursus corporis de resurrectione.

 Caput XXII.— Solo Deo fruendum.

 Caput XXIII.— Homini praecepto non opus est, ut se et suum corpus diligat. Prava sui dilectio.

 Caput XXIV.— Nemo carnem suam odit, nequidem illi qui in eam insurgunt.

 Caput XXV.— Etsi aliquid amplius diligitur quam corpus, non tamen corpus odio habetur.

 Caput XXVI.— Praeceptum de Deo et proximo, imo et de seipso diligendo datum est.

 Caput XXVII.— Ordo dilectionis.

 Caput XXVIII.— Cui succurrendum, quando succurrere omnibus, vel duobus non possis.

 Caput XXIX.— Optandum et agendum ut omnes Deum diligant.

 Caput XXX.— Proximi nostri, omnes homines, et ipsi Angeli.

 Caput XXXI.— Deus nobis non fruitur, sed utitur.

 Caput XXXII.— Deus homine quomodo utatur.

 Caput XXXIII.— Quomodo homine frui conveniat.

 Caput XXXIV.— Prima ad Deum via, Christus.

 Caput XXXV.— Scripturae plenitudo, finisque, amor Dei et proximi.

 Caput XXXVI.— Interpretatio Scripturae licet vitiosa, non est mendax nec perniciose fallax, si modo utilis sit aedificandae charitati. Corrigendus tam

 Caput XXXVII.— Multum inest periculi in hac interpretatione vitiosa.

 Caput XXXVIII. Charitas perpetuo manet.

 Caput XXXIX.— Scripturis non indiget homo fide, spe et charitate instructus.

 Caput XL.— Qualem lectorem Scriptura postulet.

 Liber Secundus.

 Caput Primum.— Signum quid et quotuplex.

 Caput II.— De quo signorum genere hic tractandum.

 Caput III.— Inter signa principatum obtinent verba.

 Caput IV.— Unde litterae.

 Caput V.— Diversitas linguarum.

 Caput VI.— Obscuritas Scripturae in tropis et figuris quorsum utilis.

 Caput VII.— Gradus ad sapientiam: primus, timor secundus, pietas tertius, scientia quartus, fortitudo quintus, consilium sextus, purgatio cordis

 Caput VIII.— Libri canonici.

 Caput IX.— Qua ratione vacandum studio Scripturae.

 Caput X.— Scripturam contingit non intelligi ob ignota signa vel ambigua.

 Caput XI.— Ut ignorantia signorum tollatur, necessaria est linguarum cognitio, ac praesertim graecae et hebraeae.

 Caput XII.— Diversitas interpretationum utilis. Ex verborum ambiguitate ut accidit error interpretam.

 Caput XIII.— Interpretationis vitium unde emendari possit.

 Caput XIV.— Ignoti verbi et ignotae locutionis unde eruenda cognitio.

 Caput XV.— Commendatur Itala versio latina, et graeca Septuaginta interpretum.

 Caput XVI.— Ut translata signa intelligantur juvat tum linguarum notitia, tum rerum.

 Caput XVII.— Origo fabulae Musarum novem.

 Caput XVIII.— Profani si quid bene dixerunt, non aspernandum.

 Caput XIX.— Doctrinarum genera duo reperta apud Ethnicos.

 Caput XX.— Scientiae quas homines instituerunt aliquae superstitionum plenae. Catonis dictum lepidum.

 Caput XXI.— Superstitio mathematicorum.

 Caput XXII.— Observatio siderum ad cognoscendam vitae seriem vana.

 Caput XXIII.— Cur repudianda genethliacorum scientia.

 Caput XXIV.— Societas et pactum cum daemonibus in superstitioso rerum usu.

 Caput XXV.— In institutis humanis non superstitiosis quaedam superflua, quaedam commoda et necessaria.

 Caput XXVI.— Quae hominum instituta fugienda, et quae amplectenda sint.

 Caput XXVII.— Scientiarum quas homines non instituerunt, aliquae juvant ad intelligentiam Scripturarum.

 Caput XXVIII.— Historia quatenus juvet.

 Caput XXIX.— Ad Scripturarum intelligentiam quatenus conducat animalium, herbarum, etc., praesertimque siderum cognitio.

 Caput XXX.— Quid eodem conferant artes mechanicae.

 Caput XXXI.— Quid juvet dialectica. Sophismata.

 Caput XXXII.— Veritas connexionum non ab hominibus instituta est, sed tantum observata.

 Caput XXXIII.— In falsis sententiis conclusiones verae esse possunt, et in veris falsae.

 Caput XXXIV.— Aliud est nosse leges conclusionum, aliud veritatem sententiarum.

 Caput XXXV.— Scientia definiendi et dividendi non est falsa etiamsi falsis adhibeatur. Falsum quid.

 Caput XXXVI.— Eloquentiae praecepta vera sunt, quamvis eis interdum falsa persuadeantur.

 Caput XXXVII.— Quae utilitas rhetoricae et dialecticae.

 Caput XXXVIII.— Numerorum scientia non ex hominum instituto, sed ex rerum natura est ab hominibus adinventa.

 Caput XXXIX.— Quibus ex supra notatis disciplinis quove animo danda opera. Leges humanae.

 Caput XL.— Ab Ethnicis si quid recte dictum, in nostrum usum est convertendum.

 Caput XLI.— Studium Scripturae sacrae, qualem animam requirat. Hyssopi proprietates.

 Caput XLII.— Sacrae Scripturae cum profana comparatio.

 Liber Tertius.

 Caput Primum.— Summa superiorum librorum, et scopus sequentis.

 Caput II.— Ambiguitas ex verborum distinctione quo modo tollenda.

 Caput III.— Qua ratione expediatur ambiguitas ex pronuntiatione. Percontatio et interrogatio quo differant.

 Caput IV.— Ambiguitas dictionis qua ratione expediatur.

 Caput V.— Scripturae figuratas locutiones ad litteram accipere servitus miserabilis.

 Caput VI.— Judaeorum servitus sub signis utilibus.

 Caput VII.— Servitus gentium sub signis inutilibus.

 Caput VIII.— Aliter Judaei a signorum servitute liberati, aliter Gentiles.

 Caput IX.— Quis signorum servitute premitur, quis non. Baptismus. Eucharistia.

 Caput X.— Unde dignoscatur an figurata sit locutio. Regula generalis. Charitas. Cupiditas. Flagitium. Facinus. Utilitas. Beneficentia.

 Caput XI.— Regula de iis quae saevitiam redolent, referunturque nihilominus ex persona Dei vel sanctorum.

 Caput XII.— Regula de dictis et factis quasi flagitiosis imperitorum judicio, quae Deo vel sanctis viris tribuuntur. Facta judicantur ex circumstantii

 Caput XIII.— Continuatio ejusdem argumenti.

 Caput XIV.— Error opinantium nullam esse justitiam per seipsam.

 Caput XV.— Regula in figuratis locutionibus servanda.

 Caput XVI.— Regula de locutionibus praeceptivis.

 Caput XVII.— Alia omnibus communiter, alia singulis seorsim praecipi.

 Caput XVIII.— Quo tempore quid praeceptum vel licitum sit, considerandum.

 Caput XIX.— Mali alios de suo aestimant ingenio.

 Caput XX.— In quavis vivendi ratione boni sui sunt similes.

 Caput XXI.— David quanquam in adulterium lapsus, longe fuit a libidinosorum intemperantia.

 Caput XXII.— Regula de Scripturae locis, ubi laudantur facta quaedam bonorum hodie moribus contraria.

 Caput XXIII.— Regula de locis ubi magnorum virorum peccata referuntur.

 Caput XXIV.— Ante omnia considerandum genus locutionis.

 Caput XXV.— Idem verbum non idem significat ubique.

 Caput XXVI.— Obscura ex locis apertioribus explicanda.

 Caput XXVII.— Eumdem locum varie intelligi nihil prohibet.

 Caput XXVIII.— Locus incertus tutius per alios Scripturae locos, quam per rationem manifestatur.

 Caput XXIX.— Troporum cognitio necessaria.

 Caput XXX.— Regulae Tichonii donatistae expenduntur.

 Caput XXXI.— Regula prima Tichonii.

 Caput XXXII.— Regula secunda Tichonii.

 Caput XXXIII.— Regula tertia Tichonii. Liber de Spiritu et Littera.

 Caput XXXIV.— Regula quarta Tichonii.

 Caput XXXV.— Regula quinta Tichonii.

 Caput XXXVI.— Regula sexta Tichonii.

 Caput XXXVII.— Regula septima Tichonii.

 Liber Quartus.

 Caput Primum.— Rhetoricae praecepta tradere non est hujus instituti.

 Caput II.— Rhetorica facultate christianum doctorem uti convenit.

 Caput III.— Rhetoricae praecepta qua aetate, quave ratione disci possunt.

 Caput IV.— Officium doctoris christiani.

 Caput V.— Interest magis ut sapienter dicat christianus orator, quam ut eloquenter. Unde consequi id valeat.

 Caput VI. Sapientia juncta cum eloquentia in sacris auctoribus.

 Caput VII.— Pulchre docet, adductis exemplis, in sacris Litteris inesse germanam eloquentiam, quae sapientiae adhaeret velut inseparabilis comes. Exem

 Caput VIII.— Obscuritas sacrorum auctorum licet eloquens, non imitanda a doctoribus christianis.

 Caput IX.— Difficilia intellectu apud quos et quomodo tractanda.

 Caput X.— Perspicuitatis in dicendo studium.

 Caput XI.— Quare conanti docere dicendum perspicue, non tamen insuaviter.

 Caput XII.— Oratoris est docere, delectare, flectere, ex Cicerone, de Oratore. Quo modo haec tria praestare debet.

 Caput XIII.— Dicendo demum flectendi animi.

 Caput XIV.— Dictionis suavitas pro ratione argumenti procuranda est.

 Caput XV.— Orandus Deus doctori eccleciastico ante concionem.

 Caput XVI.— Docendi praecepta non superfluo dantur ab homine, tametsi doctores efficiat Deus.

 Caput XVII.— Ad docendum delectandum et flectendum pertinet triplex dicendi genus.

 Caput XVIII.— Ecclesiasticus orator in materia grandi semper versatur.

 Caput XIX.— Alias alio utendum dicendi genere.

 Caput XX.— Exempla ex sacris Litteris, primum, dictionis submissae deinde temperatae postremo, grandis: haec tria ex Epistolis Pauli.

 Caput XXI.— Exempla triplicis hujus generis dictionis ex doctoribus ecclesiasticis, nempe Cypriano et Ambrosio desumuntur.

 Caput XXII.— Omnibus generibus dictio varianda est.

 Caput XXIII.— Quomodo intermiscenda dictionis genera.

 Caput XXIV.— Sublime dicendi genus quid efficiat.

 Caput XXV.— Temperatum dicendi genus quem in finem referri decet.

 Caput XXVI.— In unoquoque dicendi genere intendere debet orator, ut intelligenter, libenter et obedienter audiatur.

 Caput XXVII.— Obedientius audiri cujus vita dictioni respondet.

 Caput XXVIII.— Veritati potius quam verbis studendum. Verbis contendere quid sit.

 Caput XXIX.— Non culpandus ecclesiastes, qui a peritiore sumit conscriptum eloquium, quod ad populum proferat.

 Caput XXX.— Concionator praemittat orationem ad Deum.

 Caput XXXI— Excusat prolixitatem libri.

 Admonitio De Sequente Libro De Vera Religione .

 Admonitio De Sequente Libro De Vera Religione .

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi De Vera Religione Liber unus

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi De Vera Religione Liber unus

 Caput Primum.— Philosophi de religione aliud in scholis docebant, aliud in templis profitebantur.

 Caput II.— De diis quid Socrates senserit. Mundus hic pro Deo habitus.

 Caput III.— Vera religio christiana, quae hominibus persuasit, quod illis persuaderi posse Plato non credidit.

 Caput IV.— Philosophi qui sensibilibus toti haerent contemnendi.

 Caput V.— In quibus sectis vera religio. Munus divinum. Spiritus sanctus.

 Caput VI.— Vera religio in sola Ecclesia catholica, quae omnibus errantibus utitur ad provectus suos. Boni nonnunquam ex Ecclesia per seditiosos expul

 Caput VII.— Catholicae Ecclesiae religio amplectenda. Quid illa profiteatur.

 Caput VIII.— Quae primo auctoritate ducti credidimus, postmodum ratione intelligimus. Haeretici prosunt Ecclesiae.

 Caput IX.— Manichaeorum error de duobus principiis et duabus animabus.

 Caput X.— Historiam divinae oeconomiae erga nostram salutem narraturus, ostendit primum unde error in religione contingat, et quomodo perfecta religio

 Caput XI.— Omnis vita a Deo. Mors animae, nequitia.

 Caput XII.— Lapsus et reparatio totius hominis.

 Caput XIII.— Angelorum differentia.

 Caput XIV.— A libero arbitrio peccatum.

 Caput XV.— Poena ipsa peccati ad resipiscendum erudimur.

 Caput XVI.— Incarnato Verbo beneficentius homini consultum est.

 Caput XVII.— Doctrinae ratio in vera religione quam optima, seu Vetus seu Novum Testamentum spectetur.

 Caput XVIII.— Creaturae quare mutabiles.

 Caput XIX.— Bona sunt, sed non summa bona, quae vitiari possunt.

 Caput XX.— Unde animae vitium.

 Caput XXI.— Anima seducitur, dum fugaces corporum pulchritudines consectatur.

 Caput XXII.— Rerum transeuntium administratio solis impiis displicet.

 Caput XXIII.— Omnis substantia bona.

 Caput XXIV.— Duplici via saluti hominis consulitur, auctoritate et ratione: ac primo de auctoritatis subsidio agitur usque ad caput 29.

 Caput XXV.— Quorum hominum seu librorum auctoritati de Dei cultu credendum.

 Caput XXVI.— Divina providentia erga nostram salutem ad sex aetates hominis veteris ac novi.

 Caput XXVII.— Utriusque hominis decursus in universo hominum genere.

 Caput XXVIII.— Quae, quibus et quo pacto tradenda.

 Caput XXIX.— De altero salutis subsidio, scilicet ratione quomodo hac duce ad Deum homo evehitur: haec primum sensibus praestare deprehenditur.

 Caput XXX.— At ratione praestantior lex immutabilis, scilicet veritas secundum quam judicat.

 Caput XXXI.— Deus summa ista lex est secundum quam ratio judicat, sed quam judicare non licet.

 Caput XXXII.— Unitatis in corporibus est vestigium, sed ipsa unitas nonnisi mente conspicitur.

 Caput XXXIII.— Non corpora, nec sensus corporis, sed judicium mentitur. Differunt mentiens et fallens.

 Caput XXXIV.— Conficta phantasmata quomodo judicentur.

 Caput XXXV.— Vacandum ut Deus cognoscatur.

 Caput XXXVI.— Verbum Dei ipsa est veritas, quia omnino implet id a quo principio unum est quidquid est unum. Falsitas non ex rebus, sed ex peccatis.

 Caput XXXVII.— Impietas idololatriae multiplicis orta ex amore creaturae.

 Caput XXXVIII.— Aliud idololatriae genus, quo peccator triplici cupiditati servit.

 Caput XXXIX.— Ex ipsis vitiis suis animam admoneri ut primam pulchritudinem requirat: quod primo de vitio voluptatis ostenditur usque ad caput 43.

 Caput XL.— De pulchritudine corporum carnisque voluptate, et de peccantium poena.

 Caput XLI.— In peccantis animae poena pulchritudo.

 Caput XLII.— Voluptas carnis admonet ut numeros indivisibiles quaeramus. An tales in sint in aliquo vitali motu.

 Caput XLIII.— In homine vis judicandi de corporum et temporum proportione. Qui in perpetua veritate modus ordinis.

 Caput XLIV.— Dei imago Filius, ad quam facta quaedam.

 Caput XLV.— Voluptatis imbecillitas protrudit nos ad sublimiora. De superbiae vitio, usque ad cap. 49: quomodo per hoc admonemur ad amplectendam virtu

 Caput XLVI.— Invictus qui id solum amat quod amanti eripi non potest, id est Deum ex toto corde et proximum sicut seipsum.

 Caput XLVII.— Vera proximi dilectio, quam qui impendit invictus est.

 Caput XLVIII.— Quae sit perfecta justitia.

 Caput XLIX.— De curiositate deinceps, ut hoc vitio admonemur ad contemplandam veritatem.

 Caput L.— Scripturarum et interpretationum ratio. Allegoria quadruplex.

 Caput LI.— Scripturarum perscrutatio in curiositatis medelam.

 Caput LII.— Et curiositas et alia vitia sunt occasio ad virtutem.

 Caput LIII.— Scopi stultorum ac sapientium diversi.

 Caput LIV.— Supplicia damnatorum quam habeant rationem ad eorum vitia.

 Caput LV.— Epilogus exhortans ad veram religionem, et a falsa deterrens. Qualis erat Manichaeorum religio. Opiniones falsae de diis. Vera religio.

 De Sequentibus Duobus Libris De Genesi Contra Manichaeos .

 De Sequentibus Duobus Libris De Genesi Contra Manichaeos .

 S. Augustinus In Lib. VIII De Genesi Ad Litt., Cap. II.

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi De Genesi Contra Manichaeos Libri Duo

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi De Genesi Contra Manichaeos Libri Duo

 Liber Primus. In quo a Manichaeorum calumnis vindicatur initium Geneseos, scilicet ab hocce versiculo, cap. 1: In principio creavit Deus coelum et ter

 Caput Primum.— In veteris Legis defensionem contra Manichaeos scripturus est stilo ad imperitiorum captum demisso.

 Caput II.— Versiculus 1, cap. 1 Geneseos, vindicatur contra obtrectantes, quid faceret Deus ante mundi creationem et unde subito placuerit ei mundum c

 Caput III.— Defenditur vers. 2.

 Caput IV.— In defensionem vers. 3 ostenditur tenebras nihil esse.

 Caput V.— Ut intelligendum quod Spiritus Dei superferebatur super aquas juxta vers. 2.

 Caput VI.— Materies informis ex nihilo, et ex illa omnia.

 Caput VII.— Informis materia variis nominibus designata.

 Caput VIII.— Reprimitur Manichaeorum calumnia de vers. 4.

 Caput IX.— Agitur pro altera parte ejusdem vers. et pro prima parte vers. sequentis.

 Caput X.— Ut recte intelligitur coepisse et transisse dies unus juxta vers. 5.

 Caput XI.— Aquae ut firmamento divisae: vers. 6-8.

 Caput XII.— Aquarum congregatio de qua vers. 9 et 10, est ipsa earum formatio.

 Caput XIII.— Exploditur conquestio circa vers. 11-13, scilicet, infrugifera et noxia quare gignit tellus.

 Caput XIV.— Resolvuntur difficultates circa vers. 14-19.

 Caput XV.— Aerem nebulosum aquae nomine designari vers. 20, etc.

 Caput XVI.— Perniciosa animantia cur creata.

 Caput XVII.— Ut intelligitur ad imaginem Dei factus homo, juxta vers. 26.

 Caput XVIII.— Potestas hominis in bestias.

 Caput XIX.— Ut spiritualiter accipiendus vers. 28.

 Caput XX.— Bestiis dominari, per allegoriam.

 Caput XXI.— In vers. 31, cur dicitur, Bona valde.

 Caput XXII.— Requies diei septimi per allegoriam: cap. 2, vers. 1-3.

 Caput XXIII.— Septem dies, et septem aetates mundi.

 Caput XXIV.— Aetates mundi quare inaequales.

 Caput XXV.— Septem dierum attior allegoria.

 Liber Secundus. Persequitur expositionem Geneseos ab hoc vers. 4. cap. 2: Hic liber creaturae coeli et terrae,

 Caput Primum.— Recitatio secundi et tertii capitis Geneseos.

 Caput II.— Genesis ad litteram ubique non potest exponi.

 Caput III.— Viride agri quid designat, vers. 5, cap 2.

 Caput IV.— Quid sit, Nondum pluerat super terram, vers.

 Caput V.— Fons irrigans terram allegorice. Superbia quid sit.

 Caput VI.— Invisibilia quibus vocabulis signantur.

 Caput VII.— Limus quid habeat mysterii.

 Caput VIII.— Insufflatio spiritus quid. Quid in Scripturis dicatur spiritus hominis.

 Caput IX.— Paradisi deliciae quid allegorice.

 Caput X.— Flumina quatuor quid notent.

 Caput XI.— Opera hominis in paradiso: mulier in adjutorium facta.

 Caput XII.— Sopito Adae juncta Eva. Quid sibi velit.

 Caput XIII.— Spirituale conjugium in homine.

 Caput XIV.— Serpens diabolus, Eva affectus.

 Caput XV.— Tentatio quomodo dejicit.

 Caput XVI.— Absconsio, ambulatio, percontatio quid signent.

 Caput XVII.— Rejectio culpae et serpentis poena.

 Caput XVIII.— Serpentis cum Eva inimicitia.

 Caput XIX.— De poenis mulieri inflictis.

 Caput XX.— De viri poena.

 Caput XXI.— Quare post transgressionem Adam vitam vocaverit ipsam Evam: et de pellicearum tunicarum significatione.

 Caput XXII.— Expulsio Adae quid allegorice.

 Caput XXIII.— Cherubim et framea versatilis quid notent.

 Caput XXIV.— Adam Christus, Eva Ecclesia.

 Caput XXV.— Haeretici et Manichaei maxime, per serpentem designati.

 Caput XXVI.— Serpens haereticus Manichaeus.

 Caput XXVII.— Adae lapsus et poena allegorice.

 Caput XXVIII.— Per epilogum singulas refellit Manichaeorum calumnias.

 Caput XXIX.— Confert Ecclesiae dogmata cum Manichaeorum erroribus.

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi De Genesi Ad Litteram Imperfectus Liber

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi De Genesi Ad Litteram Imperfectus Liber

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Caput XI.

 Caput XII.

 Caput XIII.

 Caput XIV.

 Caput XV.

 Caput XVI.

 Admonitio In Subsequentes Libros.

 Admonitio In Subsequentes Libros.

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi De Genesi Ad Litteram Libri Duodecim

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi De Genesi Ad Litteram Libri Duodecim

 Liber Primus. Expenditur initium Geneseos, cap. 1, vers. 1: In principio fecit Deus coelum et terram: Et vocavit Deus lucem diem,

 Caput Primum.— In Scriptura quid considerandum.

 Caput II.— Quomodo dixit Deus, Fiat lux an per creaturam, an per aeternum Verbum.

 Caput III.— Quid sit lux illa. Curve non dictum, Fiat coelum, etc., sicut, Fiat lux. Responsio prima.

 Caput IV.— Altera responsio ad superiorem quaestionem.

 Caput V.— Informem esse creaturam intellectualem, nisi perficiatur conversa ad divinum Verbum. Spiritus sanctus cur super aquam ferri dictus est anteq

 Caput VI.— Trinitas insinuata cum in inchoatione, tum in perfectione creaturae.

 Caput VII.— Spiritus Dei cur dictus est superferri super aquam.

 Caput VIII.— Dei amor in creaturas praestat eis ut sint, et ut maneant.

 Caput IX.— Utrum in tempore dictum sit, Fiat lux, an sine tempore.

 Caput X.— Quomodo dies unus peractus fuit, sive in creatione sive post creationem lucis. Primus explicandi modus improbatur. Secundus dicendi modus di

 Caput XI.— De solis officio nova difficultas in superiore modo dicendi.

 Caput XII.— Alia difficultas de successione trium dierum et noctium ante solis creationem. Congregatio aquarum quomodo facta.

 Caput XIII.— Aqua et terra quando creatae.

 Caput IV.— Ratio cur in primo versiculo Geneseos subintelligatur materia informis.

 Caput XV.— Materia origine, non tempore formam praecedit.

 Caput XVI.— Alia ratio explicandi quomodo dies et nox facta fuerit, emissione scilicet et contractione lucis, non probatur.

 Caput XVII.— De spirituali tuce difficultas, quomodo in ea sit vespera et mane, divisioque a tenebris.

 Caput XVIII.— Quomodo Deus operatur.

 Caput XIX.— In obscuris Scripturae locis nihil temere asserendum.

 Caput XX.— Genesim cur interpretetur sententias varias proferendo, non aliquam unam asserendo.

 Caput XXI.— Quis fructus hujusmodi interpretationis, qua nihil temere asseritur.

 Liber Secundus De eo quod scriptum est cap. 1, vers. 6: Et dixit Deus, Fiat firmamentum, Et factum est vespere,

 Caput Primum.— Firmamentum in medio aquarum quid. Aquas supra sidereum coelum esse quidam negant.

 Caput II.— Aer terra superior.

 Caput III.— Ignis superior aere.

 Caput IV.— Aquae supra coelum aereum quod firmamentum appellari quidam observavit.

 Caput V.— Aquae supra coelum etiam sidereum.

 Caput VI.— De eo quod additum est, Et fecit Deus, etc., an eo declaretur Filii Dei persona.

 Caput VII.— De eadem re.

 Caput VIII.— De luce cur non additum, Et fecit Deus, sicuti solet de aliis creaturis dici.

 Caput IX.— De figura coeli.

 Caput X.— De coeli motu.

 Caput XI.— De vers. 9 et 10, ubi explicat quid de terrae informitate intelligendum sit.

 Caput XII.— De vers. 11, 12 et 13, quare seorsum de herbis et lignis dictum sit, Et factum est sic, etc.

 Caput XIII.— De vers. 14, 15, etc., cur luminaria die quarto condita.

 Caput XIV.— Quomodo luminaria sint in signa et tempora, in dies et annos.

 Caput XV.— Luna qualis creata fuerit.

 Caput XVI.— An sidera aequaliter fulgeant.

 Caput XVII.— In Genethliacos.

 Caput XVIII.— Difficultas de sideribus, an per spiritus regantur et animentur.

 Liber Tertius. De vers. 20: Et dixit Deus, Educant aquae,

 Caput Primum.— Animalium ex aquis eductio prius narratur quam quae de terra quod aqua aeri, aer coelo proximum elementum sit.

 Caput II.— Coelos diluvio periisse, et aerem in aquae naturam transisse.

 Caput III.— De elementorum commutatione sententiae. Aer in Genesis historia non praetermissus.

 Caput IV.— Quinque sensus ad quatuor elementa referri.

 Caput V.— Ut ad quatuor elementa varie se habet sentiendi vis in quinque sensibus.

 Caput VI.— Aeris elementum non esse praetermissum a scriptore Genesis.

 Caput VII.— Volatilia ex aquis non immerito dicuntur creata.

 Caput VIII.— Reptilia animarum vivarum pisces cur appellati.

 Caput IX.— Quod quidam philosophi cuique elemento sua animalia tribuerunt.

 Caput X.— Concesso daemones esse aeria animalia, nihil detrahitur Scripturae docenti producta fuisse ex aquis volatilia. Venti, tonitrua, nubes, pluvi

 Caput XI.— Tractatur vers. 24 et 25, ubi de variis animantium generibus creatis de terra.

 Caput XII.— Quid secundum genus, quod de quibusdam creaturis, non de homine dicitur.

 Caput XIII.— Benedictio cur solis aquatilibus sicut homini impertita. Officium gignendi.

 Caput XIV.— De insectorum creatione.

 Caput XV.— De creatione animalium venenatorum.

 Caput XVI.— Bestiae invicem nocentes cur creatae.

 Caput XVII.— Scrupulus de corporibus mortuorum devoratis.

 Caput XVIII.— Spinae et tribuli lignaque infructuosa cur et quando creata.

 Caput XIX.— De vers. 26, 27, etc. Cur in solius hominis creatione dictum, Faciamus.

 Caput XX.— In quo homo factus sit ad imaginem Dei. Cur de hominis creatione non dicitur, Et sic est factum.

 Caput XXI.— De hominis immortalitate difficultas ex cibo ipsi praestito.

 Caput XXII.— Opinio quorumdam animae creationem signari his verbis, Et fecit, etc., corporis vero istis, etc.

 Caput XXIII.— Quo spectet illud vers. 30, Et sic est factum.

 Caput XXIV.— Cur de homine non singulatim, uti de caeteris, dictum sit, Vidit Deus quia bonum est.

 Liber Quartus. Tractatur initium cap. 2 Geneseos. Postque nonnulla de senarii numeri perfectione, movetur quaestio rursum, circa vers. 5 cap. 1, quomo

 Caput Primum.— Dies sex quomodo accipiendi.

 Caput II.— De senarii numeri perfectione.

 Caput III.— De eo quod scriptum est Sap. XI, 21, Omnia in mensura, etc.

 Caput IV.— In Deo esse mensuram sine mensura, numerum sine numero, et pondus sine pondere.

 Caput V.— In Deo ipso exstat ratio mensurae, numeri et ponderis, ad quam disposita sunt omnia.

 Caput VI.— Ubi cernebat Deus unde omnia disponeret.

 Caput VII.— Senarii numeri perfectionem quomodo cernamus.

 Caput VIII.— Quies Dei in die septimo ut intelligenda.

 Caput IX.— Quo sensu Deus requiescere dicitur. Tristitia laudabilis.

 Caput X.— Quaestio an ipse Deus proprie requies cere potuerit.

 Caput XI.— Quomodo utrumque constat, Deum in die septimo requievisse, et nunc usque operari.

 Caput XII.— Alia ratio conciliandi Scripturam de requie et de continua operatione Dei.

 Caput XIII.— De Sabbati observatione. Sabbatum christianum.

 Caput XIV.— Cur Deus sanctificaverit diem quietis suae.

 Caput XV.— Solvitur quaestio superius proposita.

 Caput XVI.— Dei requies ab operibus suis in septimo die.

 Caput XVII.— Quies nostra in Deo.

 Caput XVIII.— Septimus dies cur mane habuerit, non vesperam.

 Caput XIX.— Alia ratio qua intelligitur septimus dies habuisse mane sine vespera.

 Caput XX.— Dies septimus an creatus.

 Caput XXI.— De luce quae ante luminaria fuit ad vicissitudinem diei et noctis.

 Caput XXII.— Lux spiritualis quomodo diei et noctis vicissitudinem exhibuisse intelligitur.

 Caput XXIII.— Cognitio rerum in verbo Dei et in seipsis.

 Caput XXIV.— Scientia Angelorum.

 Caput XXV.— Cur sex diebus non addatur nox.

 Caput XXVI.— Numerus dierum quomodo accipiendus.

 Caput XXVII.— Usitati dies hebdomadae longe dispares septem diebus Geneseos.

 Caput XXVIII.— Interpretatio data de luce et die spirituali non existimetur impropria et figurata.

 Caput XXIX.— In angelica cognitione dies, vespera et mane.

 Caput XXX.— Nihilo ignobilior angelica scientia, licet in hac sit vespera et mane.

 Caput XXXI.— Initio creationis rerum quomodo non simul dies, vespera et mane in angelica cognitione.

 Caput XXXII.— Si tunc ista omnia simul in Angelorum scientia, saltem non sine quodam ordine fuerunt.

 Caput XXXIII.— An simul omnia, an per intervalla dierum condita fuerint.

 Caput XXXIV.— Omnia et simul facta, et nihilominus per sex dies facta.

 Caput XXXV.— Conclusio de diebus Geneseos.

 Liber Quintus. De eo quod scriptum est in cap. 2 Geneseos, vers. 4: Hic est liber creaturae coeli, Fons autem ascendebat de terra,

 Caput Primum.— Sex vel septem Genesis dies unius diei repetitione numerari potuisse.

 Caput II.— Viride agri cur additum.

 Caput III.— Ex narrationis ordine intelligitur omnia simul creata fuisse.

 Caput IV.— Cur fenum antequam exoriretur factum fuisse dicitur.

 Caput V.— Ordo creationis rerum per sex dies, non intervallis temporum, sed connexione causarum.

 Caput VI.— De versiculo, Non enim pluerat, etc. An inde intelligendum omnia simul creata esse.

 Caput VII.— De fonte qui rigebat totam terram, etc.

 Caput VIII.— Quae Scriptura reticet, quatenus conjectando proferre juvat.

 Caput IX.— Difficultas de fonte terram universam irrigante.

 Caput X.— Fons ille terram totam rigans ut intelligendus.

 Caput XI.— Rerum creationem primam factam esse sine temporis mora: administrationem non ita.

 Caput XII.— Opera Dei sub triplici consideratione.

 Caput XIII.— Omnia antequam fierent, in Sapientia Dei.

 Caput XIV.— Illud ex Joanne, Quod factum est, etc., quomodo distinguendum.

 Caput XV.— Omnia qualis vita sunt in Deo.

 Caput XVI.— Deum facilius mente percipimus quam creaturas.

 Caput XVII.— Ante saecula, a saeculo, in saeculo.

 Caput XVIII.— Creaturae plures nobis ignotae. Qua ratione a Deo et ab Angelis noscuntur. Cognitio matutina et vespertina.

 Caput XIX.— Angeli Dei nuntii mysterium regni coelorum noverunt a saeculis.

 Caput XX.— Deum adhuc operari.

 Caput XXI.— Omnia gubernari divina providentia.

 Caput XXII.— Argumenta divinae providentiae.

 Caput XXIII.— Quomodo Deus omnia simul creaverit, et nunc usque operetur.

 Liber Sextus. In vers. 7 cap. 2 Geneseos, Et finxit Deus hominem pulverem de terra,

 Caput Primum.— An istud, Et finxit Deus, etc., de prima hominis formatione facta die sexto, an de altera posterius et per temporis moram facta intelli

 Caput II.— Res exploratur ex contextu Scripturae.

 Caput III.— Eadem quaestio ex aliis locis Scripturae discutitur.

 Caput IV.— Idem expenditur ad Gen. II, 8, 9.

 Caput V.— De eadem re.

 Caput VI.— Sententiam suam liquidius explicat, ne male intelligatur.

 Caput VII.— Dici non posse animas prius creatas quam corpora.

 Caput VIII.— Difficultas de voce Dei ad hominem sexto die directa.

 Caput IX.— Jeremias quomodo Deo notus antequam formatus. Merita nondum natorum.

 Caput X.— Res variis modis existentes.

 Caput XI.— Opera creationis die sexto quomodo et jam consummata, et adhuc inchoata.

 Caput XII.— Corpus hominis an singulari modo a Deo formatum.

 Caput XIII.— Qua aetate aut statura conditus fuerit Adam.

 Caput XIV.— Rationes causales mundo primum inditae, cujus generis fuerint.

 Caput XV.— Primus homo non aliter quam primordiales causae haberent, formatus fuit.

 Caput XVI.— In rei natura est, ut quid esse possit ut futurum sit, nonnisi in Dei voluntate.

 Caput XVII.— Ex futuris quaenam vere futura.

 Caput XVIII.— Colligitur Adamum non formatum fuisse contra quam erat in primordialibus causis institutum.

 Caput XIX.— Adamo non spirituale sed animale corpus a Deo formatum esse.

 Caput XX.— Difficultas contra superiorem sententiam. Opinio corpus Adami prius animale, postea spirituale factum fuisse in paradiso.

 Caput XXI.— Exploditur illa opinio.

 Caput XXII.— Adamum peccato mortem animae, non corporis meruisse, quidam non recte arbitrantes.

 Caput XXIII.— In eos qui dicunt Adae corpus ex animali spirituale factum in paradiso.

 Caput XXIV.— In renovatione quomodo id recipimus, quod Adam perdidit.

 Caput XXV.— Adae corpus mortale simul et immortale.

 Caput XXVI.— Corpus Adae et nostrum diversa.

 Caput XXVII.— Quomodo mente et corpore ad id renovamur, quod Adam perdidit.

 Caput XXVIII.— Adam licet spiritualis mente, corpore fuit animalis etiam in paradiso.

 Caput XXIX.— De anima tractandum in sequenti libro.

 Liber Septimus. In quo illud Geneseos, cap. 2, vers. 7: Et flavit in faciem ejus flatum vitae,

 Caput Primum.— De anima tractatio suscipitur.

 Caput II.— Animam non esse ejusdem naturae cum Deo, ex proposito Scripturae loco arguitur.

 Caput III.— Urgetur idem argumentum.

 Caput IV.— Deum sufflando non fecisse de seipso animam, nec de elementis.

 Caput V.— An anima ex nihilo.

 Caput VI.— An ut corporis, ita et animae praecesserit aliqua materies.

 Caput VII.— Dici non posse qualis fuisset illa materies animae.

 Caput VIII.— Beatam fuisse materiem illam admitti non potest.

 Caput IX.— Neque illam materiem esse quamdam irrationalem animam.

 Caput X.— Ex morum similitudine non effici ut anima hominis in pecus transeat.

 Caput XI.— Fictitiae quarumdam animarum transmigrationes. Manichaeorum deterior quam philosophorum opinio.

 Caput XII.— Anima non est ex corporeo elemento.

 Caput XIII.— Medicorum sententia de corpore humano.

 Caput XIV.— Animam non esse ex elementis.

 Caput XV.— Anima incorporea.

 Caput XVI.— Cur dictum sit, Factus est homo in animam vivam.

 Caput XVII.— In faciem hominis cur dicitur Deus sufflasse.

 Caput XVIII.— Tres ventriculi cerebri.

 Caput XIX.— Animae praestantia supra res corporeas.

 Caput XX.— Aliud anima, aliud organa corporis.

 Caput XXI.— Anima neque ullo ex corpore, neque ullum corpus est.

 Caput XXII.— An causalis ratio animae fuerit condita in diebus Geneseos.

 Caput XXIII.— An illa causalis ratio animae fuerit inserta in angelica natura.

 Caput XXIV.— Anima an creata sit priusquam corpori inserta.

 Caput XXV.— Anima si extra corpus existebat, an suopte nutu ad corpus venerit.

 Caput XXVI.— Anima si proprio nutu corpori inserta, non fuit praescia futuri. Liberum arbitrium.

 Caput XXVII.— Animam naturali appetitu ferri in corpus.

 Caput XXVIII.— Difficultates, cum dicitur animam Adae non prius creatam quam ejus corpori inspiratam fuisse.

 Liber Octavus. De eo quod legitur Gen. 2, vers. 8: Et plantavit Deus paradisum in Eden, De ligno autem cognoscendi bonum et malum non manducabitis de

 Caput Primum.— Paradisus in Eden plantatus et proprie et figurate accipiendus.

 Caput II.— Genesim alias contra Manichaeos cur secundum allegoriam exposuerit.

 Caput III.— De vers. 8 et 9, ubi rursus de creatione ligni.

 Caput IV.— De altera parte vers. 9, lignum vitae et vere creatum esse, et sapientiam figurasse.

 Caput V.— De eodem ligno vitae, ipsum et figuram et nihilominus rem veram fuisse.

 Caput VI.— Lignum scientiae boni et mali arbor vera et innoxia. Obedientia. Inobedientia.

 Caput VII.— De vers. 10, 11, 13 et 14 illic accipienda esse vera flumina. Tiberis prius Abula. Nilus, qui prius Geon. Ganges, qui prius Phison.

 Caput VIII.— De vers. 15 an homo positus in paradiso ut agriculturae operam daret.

 Caput IX.— Agriculturae opus allegorice.

 Caput X.— Quid sit, Ut operaretur et custodiret.

 Caput XI.— Cur hic addita dictio, Dominus. Dominus verus.

 Caput XII.— Hominem non posse quidquam boni agere sine Deo. Discessus a Deo.

 Caput XIII.— Cur homo prohibitus a ligno scientiae boni et mali.

 Caput XIV.— Ex divini praecepti contemptu experientia mali.

 Caput XV.— Lignum scientiae boni et mali cur sic appellatum.

 Caput XVI.— Hominem ante mali experimentum potuisse intelligere quid esset malum.

 Caput XVII.— An utrique, Adamo et Evae, datum sit praeceptum.

 Caput XVIII.— Quomodo Deus locutus sit homini.

 Caput XIX.— Ut intelligatur operatio Dei in creaturis, quid in primis de ipso sentiendum.

 Caput XX.— Creatura corporalis loco et tempore, spiritualis tempore tantum, Creator ipse neutro modo mutabilis.

 Caput XXI.— Quomodo Deus immotus moveat creaturas, exemplo animae deprehendi.

 Caput XXII.— Quomodo Deus moveat, quomodo anima.

 Caput XXIII.— Deus semper quietus, omnia tamen agens.

 Caput XXIV.— Quaenam beatis Angelis subditae creaturae.

 Caput XXV.— Natura universitatis, partesque ejus quomodo a Deo administrentur.

 Caput XXVI.— Deus semper idem et immotus administrat omnia.

 Caput XXVII.— Quomodo locutus sit Deus Adae.

 Liber Nonus. De eo quod legitur, Gen. cap. 2, vers. 18: Et dixit Dominus Deus: Non est bonum hominem esse solum, Et erunt duo in carne una.

 Caput Primum.— Cur dictum sit, Et finxit Deus adhuc de terra, etc. De Terrae vocabulo.

 Caput II.— Quomodo id locutus sit Deus: Non est bonum, etc.

 Caput III.— Mulier in adjutorium propter sobolem facta.

 Caput IV.— Quare non coierint primi parentes in paradiso.

 Caput V.— Mulier facta in adjutorium non alia quam sobolis causa.

 Caput VI.— Filiorum successio qualis si Adam non peccasset.

 Caput VII.— Mulier pariendi causa. Unde laudabilis virginitas et nuptiae. Matrimonii triplex bonum.

 Caput VIII.— Fuga vitiorum in contraria.

 Caput IX.— Mulier propter gignendos filios, etiamsi ex peccato non fuisset necessitas moriendi.

 Caput X.— Libidinis morbus ex peccato.

 Caput XI.— Femineus sexus conformatus propter sobolem, non tamen cum libidine, nisi homo peccasset, procreandam. Obedientia.

 Caput XII.— Animalia vere adducta esse ad Adam, ut iis nomina imponeret: sed hac re gesta aliquid figurari.

 Caput XIII.— Formatio mulieris eo modo quo narratur facta est, ut quidpiam praenuntiaretur.

 Caput XIV.— Quomodo animalia adducta ad Adam.

 Caput XV.— Formatio mulieris non per alium quam Deum.

 Caput XVI.— Tarditas ingenii humani non assequitur opera Dei.

 Caput XVII.— Mulieris formandae ratio an in hominis causali conditione ad sextum diem pertinere praeexstabat.

 Caput XVIII.— Mulieris formandae ratio sic praeexistebat uti erat Mysterio conveniens.

 Caput XIX.— Ecstasis Adae.

 Liber Decimus. In quo tractatur de animarum origine.

 Caput Primum.— Animam mulieris ex anima viri factam esse quorumdam opinio.

 Caput II.— Quid in superioribus libris investigatum circa originem animae.

 Caput III.— Originis animarum triplex modus.

 Caput IV.— De animae natura et origine quid certum.

 Caput V.— Anima nec ex Angelis, nec ex elementis, nec ex Dei substantia.

 Caput VI.— Opiniones de anima duae ad Scripturae testimonia expendendae.

 Caput VII.— Utri opinioni faveat illud, Sortitus sum animam bonam, etc.

 Caput VIII.— Neutri sententiae adversari illud, Auferes spiritum, etc.

 Caput IX.— Item illud, Et convertatur, etc., inter utramque opinionem consistere.

 Caput X.— Quaestio de anima non facile solvitur ex Scripturis.

 Caput XI.— An utrique sententiae possit accommodari illud, Per unum hominem, etc. Baptismus infantium.

 Caput XII.— Carnalis concupiscentiae causam non in carne sola, sed etiam in anima esse.

 Caput XIII.— Illa sententia de concupiscentia carnis, quam sit expedita. Peccata puerorum.

 Caput XIV.— Argumentum pro opinione animarum ex traduce, desumptum ex reatu et baptismo parvulorum, discutitur.

 Caput XV.— Idem argumentum penitius examinatur.

 Caput XVI.— De eodem argumento.

 Caput XVII.— Testimonium ex libro Sapientiae in utramque partem tractatur.

 Caput XVIII.— De anima Christi: an possit in ipsum convenire illud, Puer autem ingeniosus eram, etc.

 Caput XIX.— Anima Christi non fuit in lumbis Abrahae, ideoque non est ex traduce.

 Caput XX.— Ad argumentum nunc allatum quid respondendum pro defendentibus animarum traducem.

 Caput XXI.— Christum, si in Abrahamo secundum animam fuisset, non potuisse non decimari.

 Caput XXII.— Utrique opinioni de animae origine accommodatur locus ille Joannis: Quod natum, etc.

 Caput XXIII.— Ex duabus de anima sententiis quaenam praeponderet. Consuetudo Ecclesiae in Baptismo parvulorum.

 Caput XXIV.— Quid cavendum his qui opinantur animas esse ex traduce.

 Caput XXV.— Tertulliani error de anima.

 Caput XXVI.— De animae incrementis quid Tertulliano visum.

 Liber Undecimus. In illud cap. 2 Geneseos, vers. 25: Et erant nudi,

 Caput Primum.— Recitato textu Geneseos explicatur vers. 25 cap. 2.

 Caput II.— Serpentis sapientia qualis, et unde.

 Caput III.— Diabolus nonnisi per serpentem tentare permissus.

 Caput IV.— Tentatio hominis quare permissa.

 Caput V.— Homo a tentatore dejectus, quia superbus.

 Caput VI.— Cur Deus permiserit hominem tentari.

 Caput VII.— Cur homo non talis creatus qui nollet unquam peccare.

 Caput VIII.— Quare creati qui praesciebantur futuri mali.

 Caput IX.— De eadem difficultate.

 Caput X.— Malorum voluntatem in bonum convertere potest Deus: quare non faciat.

 Caput XI.— Malorum poenis non indiget Deus, sed ex eis consulit bonorum saluti.

 Caput XII.— Cur tentatio per serpentem fieri permissa.

 Caput XIII.— In Manichaeos qui diabolum in creaturis Dei censeri nolunt.

 Caput XIV.— Causa ruinae angelicae. Superbia invidia.

 Caput XV.— Superbia et amor privatus fontes malorum. Amores duo. Civitates duae. Opus de Civitate Dei pollicetur.

 Caput XVI.— Diabolus quandonam lapsus sit.

 Caput XVII.— An beatus fuerit diabolus ante peccatum.

 Caput XVIII.— Homo ante peccatum quomodo beatus fuerit.

 Caput XIX.— Angelorum conditio.

 Caput XX.— Opinio de diabolo creato in malitia.

 Caput XXI.— Refellitur haec opinio.

 Caput XXII.— Opinionis ejusdem fundamenta convelluntur.

 Caput XXIII.— Ut intelligendum est diabolum in veritate nunquam stetisse.

 Caput XXIV.— De corpore mystico diaboli intelligendum esse illud, Quomodo cecidit, etc.

 Caput XXV.— De eodem corpore diaboli dictum esse illud, Tu es signaculum, etc. Paradisus Ecclesia.

 Caput XXVI.— Conclusio de diaboli conditione et lapsu.

 Caput XXVII.— De tentatione diaboli per serpentem.

 Caput XXVIII.— An serpens verba prolata intellexerit.

 Caput XXIX.— Serpens cur dictus prudentissimus.

 Caput XXX.— Colloquium serpentis cum muliere.

 Caput XXXI.— Ad quid aperti oculi Adami et Evae.

 Caput XXXII.— Mortalitatis et libidinis origo. Ficulnea succinctoria.

 Caput XXXIII. Vox Dei ambulantis in paradiso.

 Caput XXXIV.— Adam ob nuditatem sese abscondens interrogatur a Deo.

 Caput XXXV.— Excusationes Adami et Evae.

 Caput XXXVI.— Maledictio serpentis.

 Caput XXXVII.— Poena mulieris.

 Caput XXXVIII.— Poena Adami et nomen mulieri impositum.

 Caput XXXIX.— Tunicae pelliceae. Exprobratio superbiae.

 Caput XL.— Expulsio e paradiso. Excommunicatio.

 Caput XLI.— Opiniones de hominis peccato, quale fuerit.

 Caput XLII.— An Adam crediderit serpenti, quave ratione ad peccandum inductus sit.

 Liber Duodecimus. In quo de paradiso et tertio coelo quo raptus est Paulus, deque multiplici visionum genere disputatur.

 Caput Primum.— De paradiso locus Apostoli examinandus.

 Caput II.— Apostolum potuisse nescire an extra corpus paradisum viderit, si vidit in ecstasi.

 Caput III.— Apostolus certus se vidisse tertium coelum, incertus quomodo viderit.

 Caput IV.— Vere tertium coelum fuisse illud quo raptus est Apostolus. Difficultas quomodo Apostolus certus sit de coelo viso, et incertus de modo quo

 Caput V.— Eadem difficultas enodatur.

 Caput VI.— Visionum genera tria.

 Caput VII.— Genera visionum: corporale, spirituale, intellectuale. Corporale proprie et translate. Spirituale pluribus modis.

 Caput VIII.— Unde spirituale dicitur visionum genus secundum.

 Caput IX.— Prophetiam ad mentem pertinere.

 Caput X.— Intellectuale genus visionis.

 Caput XI.— Corporalem visionem referri ad spiritualem, hanc vero ad intellectualem.

 Caput XII.— Corporalis et spiritualis visio.

 Caput XIII.— An insit in anima vis divinationis.

 Caput XIV.— Intellectualis visio non fallit. In aliis falli non semper est perniciosum.

 Caput XV.— Somnia venerea sine peccato contingere.

 Caput XVI.— Corporalium similitudines a spiritu in seipso formari.

 Caput XVII.— Similitudines animo expressae unde innotescant daemonibus. Visiones quaedam mirae. Phrenetici. Puer aegrotans.

 Caput XVIII.— De visionum causis.

 Caput XIX.— Unde nascantur visiones.

 Caput XX.— Visa quae a corpore occasionem habent, non tamen exhiberi a corpore.

 Caput XXI.— Visa corporalibus similia in quae anima rapitur, non ideo esse naturae diversae.

 Caput XXII.— Quomodo contingant visa illa, ex quibus divinationes occulto instinctu seu casu factae.

 Caput XXIII.— Spiritualem naturam, ubi tam multis causis similitudines corporalium formentur, in nobis existere.

 Caput XXIV.— Visionem intellectualem spirituali, spiritualem corporali praestare.

 Caput XXV.— Solam intellectualem visionem non fallere.

 Caput XXVI.— Raptus animae duplex, spirituali visione et intellectuali.

 Caput XXVII.— Quo genere visionis Deus a Moyse visus.

 Caput XXVIII.— Tertium coelum et paradisum de quo Apostolus, posse intelligi tertium genus visionis.

 Caput XXIX.— An ut plures coeli, ita in spirituali et intellectuali visione plures gradus.

 Caput XXX.— In spirituali genere visionis alia visa quasi divina, alia humana.

 Caput XXXI.— In intellectuali visione alia sunt quae in anima videntur, aliud lumen quo ipsa illustratur. Lumen animae Deus.

 Caput XXXII.— Anima corpore exuta quo feratur.

 Caput XXXIII.— De inferis quaestio. Animam esse incorpoream. Sinus Abrahae.

 Caput XXXIV.— De Paradiso et tertio coelo quo raptus est Paulus.

 Caput XXXV.— Resurrectio corporum ad perfectam beatitudinem animae cur sit necessaria.

 Caput XXXVI.— Tria visionum genera quomodo erunt in beatis.

 Caput XXXVII.— Sententia quorumdam de tertio coelo.

 De Subsequenti Locutionum Opere.

 De Subsequenti Locutionum Opere.

 Libri II Retractationum Caput LIV.

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi In Heptateuchum Locutionum Libri Septem .

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi In Heptateuchum Locutionum Libri Septem .

 Liber Primus. Locutiones de Genesi.

 Liber Primus. Locutiones de Genesi.

 ((Gen. cap. I, V 14.)) Et dividant inter medium diei, et inter medium noctis.

 ((Ib. II, 5.)) Et homo non erat operari terram: quod latini codices habent, qui operaretur terram.

 ((Ib. III, 1.)) Serpens erat prudentissimus omnium bestiarum, quod multi latini habent in graeco scriptum est φρονιμώτατος

 ((Ib. IV, 2.)) Et apposuit parere fratrem ejus Abel: locutio est frequens in Scripturis, apposuit dicere.

 ((Ib. VI, 6.)) Quod scriptum est in quibusdam latinis codicibus, Et poenituit, et dixit Deus, Deleam hominem, quem feci a facie terrae in graeco inve

 ((Ib. VII, 4.)) Quod scriptum est, Adhuc enim septem dies, ego inducam diluvium aquae super terram, quod ego inducam pluviam super terram:

 ((Ib. VIII, 6, 7.)) Quod scriptum est, Dimisit corvum videre si cessavit aqua, et exiens reversus non est, donec siccavit aqua a terra, locutio est us

 ((Ib. IX, 5.)) Etenim sanguinem vestrum animarum vestrarum sanguinem vestrum, sanguinem animarum vestrarum.

 ((Ib. X, 9.)) Hic erat gigas venator contra Dominum Deum

 ((Ib. XI, 1.)) Et erat omnis terra labium unum quod usitate nos dicimus, lingua una. Et erat omnis terra labium unum

 ((Ib. XII, 12.)) Erit ergo cum te viderint Aegyptii, dicent, Quia uxor illius haec: genere locutionis adjunctum est, Quia uxor illius haec.

 ((Ib. XIII, 1.)) Ascendit autem Abram de Aegypto, ipse et uxor ejus et omnia ejus, et Loth cum eo in desertum subauditur, ascenderunt: nec tamen prop

 ((Ib. XIV, 1.)) Factum est autem in regno Amarphal regis Sennaar secundum nostrae locutionis consuetudinem sic incipere sufficeret, in regno autem Am

 ((Ib. XV, 13.)) Sciendo scies quia peregrinum erit semen tuum in terra: locutio quidem Scripturarum est usitatissima sed graeci habent, Sciens scies,

 ((Ib. XVI, 3.)) Et dedit eam Abram viro suo ipsi uxorem: plus habet, ipsi.

 ((Ib. XVII, 6.)) Quod latini habent, Augeam te nimis valde graeci habent, valde valde.

 ((Ib. XVII, 9.)) Tu autem testamentum meum conservabis, et semen tuum post te in progenies suas: conservabis, pro, conserva promissivum pro imperativ

 ((Ib. XVIII, 7.)) Et in boves accucurrit Abraham: non dixit, Ad boves.

 ((Ib. XIX, 29.)) Cum everteret Dominus civitates, in quibus habitabat in eis

 ((Ib. XX, 13.)) In omni loco ubi intraverimus ibi.

 ((Ib. XXI, 19.)) Et aperuit Deus oculos ejus, et vidit puteum aquae vivae: locutio est, non enim clausis oculis erat unde jam in principio libri locu

 ((Ib. XXII, 2.)) Accipe filium tuum dilectum: illa locutione dictum est, Accipe,

 ((Ib. XXIII, 3, 4.)) Et surrexit Abraham a mortuo suo: non dixit, a mortua sua. Et iterum de eadem: Et sepeliam, mortuum meum:

 ((Ib. XXIV, 3.)) Et adjurabo te per Dominum Deum coeli et Deum terrae: graeci non habent, per, adjurabo Dominum Deum coeli.

 ((Ib. XXV, 13.)) Haec sunt nomina filiorum Ismael secundum nomina generationum eorum: tanquam dixisset, secundum quae nomina generationes eorum appell

 ((Ib. XXVI, 28.)) Videntes vidimus quia est Dominus tecum.

 ((Ib. XXVII, 1.)) Et vocavit filium suum seniorem Esau, et dixit: hoc loco senioris nomen non significat aetatem gravem, sed ex comparatione majorem.

 ((Ib. XXVIII, 4.)) Et det tibi benedictionem patris tui Abraham: Isaac dicit filio suo de avo ejus patre suo.

 ((Ib. XXVIII, 16.)) Surrexit Jacob de somno suo, et dixit, Quia est Dominus in loco hoc, ego autem ignorabam: plenus sensus est, etsi non habeat, quia

 ((Ib. XXIX, 5.)) Jacob interrogans quod ait, Nostis Laban filium Nachor? cum esset filius Bathuel intelligendum est nobiliorem fuisse Nachor, et meri

 ((Ib. XXX, 4.)) Et dedit illi Ballam ancillam suam ipsi uxorem: plenum esset, etsi ipsi

 ((Ib. XXXI, 2.)) Et vidit Jacob faciem Laban, et ecce non erat ad eum sicut hesterna et nudiustertiana die: familiarissima in Scripturis locutio, hest

 ((Ib. XXXII, 3-5.)) Misit autem Jacob nuntios ante se ad Esau fratrem suum in terram Seir in regionem Edom, mandavit illis dicens, Sic dicetis domino

 ((Ib. XXXII, 17.)) Si interrogaverit te Esau dicens, Cujus es? et quo vadis? et cujus haec quae antecedunt te? et dices, Pueri tui Jacob: plenum esset

 ((Ib. XXXIII, 13.)) Quod habent latini codices, Et oves et boves fetantur graeci habent, fetantur super me:

 ((Ib. XXXIV, 7.)) Et filii Jacob venerunt de campo, et cum audissent, compuncti sunt viri, et triste erat illis valde quod turpe fecerat in Israel, qu

 ((Ib. XXXVI, 40.)) Cum gentem Edom, id est Idumaeorum, commemoret Scriptura, et qui in ea regnassent, postea dicit, Haec nomina principum Esau, secund

 ((Ib. XXXVII, 21.)) Cum audisset autem Ruben, liberavit eum de manibus eorum, et dixit, Non feriamus eum in animam. Non ergo liberavit eum, et inde ho

 ((Ib. XXXVIII, 13.)) Et nuntiatum est nurui ejus Thamar dicentes: dicendum autem fuit, Nuntiaverunt dicentes.

 ((Ib. XXXIX, 4.)) Et invenit Joseph gratiam in conspectu domini sui: haec locutio nulli est ignota in Scripturis.

 ((Ib. XL, 8.)) Et dixerunt, Somnium vidimus, et non est qui interpretetur illud: cum somnium suum unusquisque vidisset, non dixerunt, Somnia vidimus

 ((Ib. XLI, 1.)) Et factum est post biennium dierum: quid minus esset si non haberet, dierum?

 ((Ib. XLI, 44.)) Ego Pharao sine te nemo extollet manum suam super omnem terram Aegypti: tanquam diceret, ego sum rex, tu autem princeps vel praeposi

 ((Ib. XLII, 1, 2.)) Videns autem Jacob quia est venditio in Aegypto, dixit filiis suis, Quare segnes estis? Ecce audivi quod est venditio in Aegypto:

 ((Ib. XLII, 35.)) Et erat uniuscujusque alligatura argenti in sacco eorum: non dixit, in sacco ejus, aut, in saccis eorum, sed quasi unus saccus omniu

 ((Ib. XLIII, 3.)) Ait autem illi Judas, dicens: potuit plenum esse, etsi non haberet, dicens.

 ((Ib. XLIV, 6, 7.)) Inveniens autem eos, dixit secundum verba haec: potuit dicere, dixit eis verba haec. An forte non locutionis genus est, sed intere

 ((Ib. XLIV, 7.)) Absit a pueris tuis facere secundum verbum hoc: potuerunt dicere, Absit a nobis sed illa honorificentia est usitata in Scripturis si

 ((Ib. XLV, 2, 4.)) Quando flevit Joseph, cum recognosceretur a fratribus suis, ait Scriptura, Audierunt autem omnes Aegyptii, et auditum est in domo P

 ((Ib. XLVI, 2.)) At ille respondit, Quid est, dicens? Ordo est, At ille respondit dicens, Quid est?

 ((Ib. XLVII, 8.)) Dixit autem Pharao ad Jacob, Quot anni dierum vitae tuae? subauditur, sunt.

 ((Ib. XLVII, 12.)) Triticum secundum corpus: id est, secundum numerum corporum. Per corpus etenim, numerum corporum per numerum corporum, numerum hom

 ((Ib. XLVIII, 1.)) Quod scriptum est, Nuntiatum est Joseph, quia pater tuus turbatur: aliqui codices habent vexatur, aestuatur, turbatur,

 ((Ib. L, 2, 3.)) Quod scriptum est, Dixit Joseph servis suis sepultoribus, ut sepelirent patrem ejus non invenit lingua latina quemadmodum appellaret

 Liber Secundus. Locutiones de Exodo.

 Liber Secundus. Locutiones de Exodo.

 ((Exod. cap. I, V . 7-12.)) Et invalescebant valde valde.

 ((Ib. I, 22.)) Et omne femininum vivificate illud: sic enim habent graeci latini non habent, illud.

 ((Ib. II, 1.)) Erat autem quidam de tribu Levi, et sumpsit sibi de filiabus Levi: intelligitur uxorem, quod quidam latini interpretes etiam addendum p

 ((Ib. III, 7.)) Videns vidi vexationem populi mei, qui est in Aegypto.

 ((Ib. IV, 1.)) Moyses dicit, Quid si non crediderint mihi, neque exaudierint vocem meam: quod latinus, audierint

 ((Ib. IV, 6.)) Quod latinus habet, Et facta est manus ejus leprosa tanquam nix graecus non habet leprosa, facta est tanquam nix.

 ((Ib. V, 10.)) Et dicebant ad populum dicentes, Haec dicit Pharao: quam locutionem piguit latinum interpretari.

 ((Ib. VI, 4.)) Statui testamentum meum ad illos, ita ut darem illis terram Chananaeorum, et terram quam incoluerunt, in qua et incoluerunt in ea: sic

 ((Ib. VI, 5.)) Quod habet latinus, Exaudivi gemitum filiorum Israel, quemadmodum Aegyptii affligerent eos graecus habet καταδουλοῦνται, quod interpre

 ((Ib. VII, 6.)) Fecit autem Moyses et Aaron, sicut praecepit illis Dominus, ita fecerunt: quid deesset, si non diceretur, ita fecerunt?

 ((Ib. VIII, 1.)) Dimitte populum meum ut serviant mihi non, ut serviat: qui loquendi modus non fere invenitur nisi ubi res ipsa singularis pluribus c

 ((Ib. VIII, 2.)) Ecce ego ferio omnes fines tuos ranis: sic enim habet graecus elegantissima locutione, ut ranae ipsae, plaga intelligatur, qua feritu

 ((Ib. IX, 1.)) Dimitte populum meum ut mihi serviant.

 ((Ib. IX, 29, 28.)) Et desinent voces et grando. Notandum est Scripturam, voces Orate pro me ad Dominum, ut desinant fieri voces Dei: desinant fieri v

 ((Ib. X, 2)) Ut narretis in aures filiis vestris, et filiis filiorum vestrorum quaecumque illusi Aegyptiis: notandum quemadmodum dicatur illusi, Draco

 ((Ib. XI, 2.)) Et petat unusquisque a proximo suo, et mulier a proxima vasa argentea et aurea et vestem: notandum et Aegyptios Hebraeis proximos dicto

 ((Ib. XIII, 1.)) Ait autem Dominus ad Moysen dicens.

 ((Ib. XIII, 13.)) Omne adaperiens vulvam asinae: graecus habet, asini Surgens Abraham a mortuo, Sepeliam mortuum meum

 ((Ib. XIV, 27.)) Et excussit Dominus Aegyptios in medium maris: graecus habet, Et excussit Dominus Aegyptios medium maris.

 ((Ib. XV, 1.)) Tunc cantavit Moyses et filii Israel canticum hoc Domino, et dixerunt dicere: sic enim habet graecus, καὶ εἶπαν λέγειν.

 ((Ib. XVI, 1.)) Et venerunt omnis synagoga filiorum Israel in eremum: non dixit, venit, quia synagoga ex pluribus constat.

 ((Ib. XVI, 21.)) Et collegerunt illud mane mane: quomodo puteos puteos, acervos acervos, sic dictum est mane mane.

 ((Ib. XVII, 1.)) Non erat autem populo aqua bibere: id est ad bibendum.

 ((Ib. XVIII, 12.)) Et sumpsit Jothor socer Moysi holocaustomata et sacrificia Deo: sumpsit, pro eo quod est obtulit. An forte sensus est, non locutio,

 ((Ib. XX, 24.)) Quod graecus habet ἐπονομάσω, supernominavero aut annominavero cognominavero cognominavero: cognominavero, nominavero

 ((Ib. XXI, 1.)) Et hae justificationes quas pones coram illis. Si emeris servum Hebraeum, etc. Notanda locutio, quemadmodum cum illud dictum sit ad Mo

 ((Ib. XXI, 6.)) Pertundet ei Dominus auriculam de subula, et serviet ei in sempiternum, vel in aeternum: sempiternum, aeternum. aeternum

 ((Ib. XXII, 5.)) Si autem depaverit quis agrum aut vineam, et admiserit pecus suum depascere agrum alium id est, alienum.

 ((Ib. XXIII, 20, 21.)) Ecce ego mitto angelum meum ante faciem tuam, ut servet te in via, et inducat te in terram quam paravi tibi. Ante te ibit et ex

 ((Ib. XXV, 13:)) Et inaurabis illa auro: similis est locutio, lapidibus lapidabitur.

 ((Ib. XXVI, 19.)) Duas bases columnae uni in ambas partes ejus, et duas bases columnae uni in ambas partes ejus. Ne de omnibus diceret, de duabus dici

 ((Ib. XXVII, 6.)) Et inaerabis ea aeramento: talis locutio est, inaurabis auro.

 ((Ib. XXVIII, 22 .)) Et sumet Aaron nomina filiorum Israel super rationale judicii super pectus introeunti sanctum introiens in sanctum, introeunti

 ((Ib. XXIX, 13.)) Et duos renes et adipem quae super eos - subauditur, est, quod nonnulli interpretes addiderunt.

 ((Ib. XXX, 8.)) Et cum accendet Aaron lucernas, sero incendet super illud: sero

 ((Ib. XXX, 12, 13.)) Si acceperis computationem filiorum Israel in visitatione eorum, et dabunt singuli redemptionem animae suae Domino, et non erit i

 ((Ib. XXXII, 1.)) Consurrexit populus in Aaron, et dixerunt ei: usitata locutio est, quia ex multis populus constat. Deinde notandum, totum pro parte

 ((Ib. XXXIII, 1.)) Vade, ascende hinc tu, et populus tuus, quos eduxisti de terra Aegypti: non, quem eduxisti, quod ita usitatum est ut rarius aliter

 ((Ib. XXXIV, 9.)) Si inveni gratiam in conspectu tuo, simul ambulet Dominus meus nobiscum: tanquam de alio dicat. Assiduae sunt hae locutiones, sed cu

 ((Ib. XXXV, 4.)) Et ait Moyses ad omnem synagogam filiorum Israel, dicens: dicens.

 ((Ib. XXXV, 21.)) Et attulerunt unusquisque quod afferebat cor eorum: poterat usitatius dici, Et attulit unusquisque quod afferebat cor ejus.

 ((Ib. XXXVI, 8 .)) Humeralia continentia ex utrisque partibus ejus: humeralia, humeralia,

 ((Ib. XXXIX, 31.)) Et fecerunt filii Israel sicut praecepit Dominus Moysi, ita fecerunt: plenum esset, etiamsi non adderetur, ita fecerunt.

 ((Ib. XL, 14.)) Et fecit Moyses omnia quae praecepit ei Dominus, ita fecit: similiter ut dictum est de filiis Israel.

 Liber Tertius. Locutiones de Levitico.

 Liber Tertius. Locutiones de Levitico.

 ((Ib. II, 6.)) Et confringes ea fragmenta: id est, confringendo facies ea fragmenta.

 ((Ib. IV, 23.)) Et cognitum ei fuerit peccatum quod peccavit in eo. Duo modi locutionis hic notandi sunt, et peccatum peccavit, in eo.

 ((Ib. V, 1.)) Si autem anima peccaverit, et audierit vocem jurationis, et ipse testis fuerit, aut viderit, aut conscius fuerit, si non nuntiaverit, et

 ((Ib. VI, 9.)) Ista holocaustosis super incensionem ejus super altare totam noctem usque in mane, et ignis altaris ardebit super illud: potuit non hab

 ((Ib. VII, 6 .)) Et si votum aut voluntarium sacrificaverit donum suum, quacumque die obtulerit sacrificium, edetur crastina die: altera die,

 ((Ib. VIII, 31.)) Coquite carnes in atrio tabernaculi testimonii in loco sancto, et ibi edetis eas, et panes qui sunt in canistro consummationis, quom

 ((Ib. IX, 7.)) Et ait Moyses ad Aaron, Accede ad altare, et fac quod pro peccato tuo, et holocaustum: et exora pro te et domo tua, et fac dona populi,

 ((Ib. XI, 9.)) Cum de animantibus quae in aquis sunt praeciperet, quae sint eorum munda vel immunda, In aquis, inquit, et in mari, et in torrentibus.

 ((Ib. XII, 1.)) Et locutus est Dominus ad Moysen dicens. Haec usitatissima locutio est et creberrima in Scripturis, locutus est dicens.

 ((Ib. XII, 2.)) Mulier quaecumque semen receperit et pepererit masculum, et immunda erit septem dies: nostri plerique noluerunt transferre, sed ita di

 ((Ib. XIII, 2.)) Homini si cui facta fuerit in cute corporis ejus cicatrix signi lucida. Notandum cicatricem dicere Scripturam non vulneris, sed etiam

 ((Ib. XIII, 47.)) Et vestimento si fuerit in eo tactus leprae: potuit usitate ita dicere, Et in vestimento si fuerit tactus leprae.

 ((Ib. XIV, 15.)) Et accipiens sacerdos de hemina olei, superfundet in manum sacerdotis sinistram: non dixit, in manum suam sinistram, cum utique in su

 ((Ib. XV, 2.)) Viro, viro cuicumque fuerit fluor.

 ((Ib. XVI, 21.)) Et emittet in manu hominis parati in eremum: id est, emittet in eremum in manu hominis ad hoc parati de hirco emissario loquebatur c

 ((Ib. XVII, 3.)) Homo, homo filiorum Israel: id est, ex filiis Israel ista autem repetitio quemlibet hominem videtur significare, id est, ille aut il

 ((Ib. XVIII, 7.)) Turpitudinem patris tui et turpitudinem matris tuae non revelabis: hac locutione concubitum vetuit cum his personis.

 ((Ib. XIX, 9.)) Et permetentibus vobis messem terrae vestrae, non perficietis messem vestram agri tui permetere. Hoc quod a plurali coepit, et ad sing

 ((Ib. XX, 17.)) Quicumque acceperit sororem suam ex patre suo aut ex matre sua, et viderit turpitudinem ejus, et ipsa viderit turpitudinem ejus, turpi

 ((Ib. XXI, 1.)) Dic sacerdotibus filiis Aaron, et dices ad eos, In animabus non inquinabuntur in gente eorum, nisi in propinquo qui proximus est eis:

 ((Ib. XXII, 11.)) Si autem sacerdos possederit animam emptam pecunia, hic edet de panibus ejus: non dixit, haec edet, cum animam dixerit, quae generis

 ((Ib. XXIV, 11.)) Et cum nominasset filius mulieris Israelitidis, nomen maledixit: cum hic non addiderit, Dei, manifestum est tamen nomen Dei esse int

 ((Ib. XXV, 46.)) Cum de servis ageret, quos liceret habere Israelitis, Et erunt vobis, inquit, in possessionem in aeternum: aeternum

 ((Ib. XXVI, 3.)) Si in praeceptis meis ambulaveritis, et mandata mea observaveritis, et feceritis ea, et dabo pluviam vobis in tempore suo: superfluum

 Liber Quartus. Locutiones de Numeris.

 Liber Quartus. Locutiones de Numeris.

 ((Ib. III, 3.)) Sacerdotes qui uncti sunt, quorum consummaverunt manus eorum sacerdotio fungi.

 ((Ib. IV, 14.)) Et imponent super illud omnia vasa ejus, quibus ministrant in ipsis.

 ((Ib. V, 7.)) Et reddet cui deliquit ei: quidam locutionem istam transferre nolentes, emendato ordine Et reddet ei cui deliquit.

 ((Ib. VI, 2.)) Vir vel mulier quicumque magne voverit votum: non dixit, quaecumque.

 ((Ib. VII, 3.)) Sex vehicula tecta et duodecim boves, vehiculum a duobus principibus, et vitulum a singulis: in hac locutione notandum putavi eosdem d

 ((Ib. VIII, 19.)) Et non erit in filiis Israel accedens filiorum Israel ad sancta: videtur potuisse sufficere, Et non erit in filiis Israel accedens a

 ((Ib. IX, 13.)) Et homo, homo quicumque mundus fuerit, et in viam longinquam non est, et defuerit facere pascha, exterminabitur anima illa de populo s

 ((Ib. XI, 4.)) Et promiscuus qui erat in eis, concupiverunt concupiscentiam: singularem posuit pro plurali, ut promiscuus concupiverunt.

 ((Ib. XII, 3.)) Et homo Moyses lenis valde: subauditur, erat.

 ((Ib. XIII, 20.)) Et quae terra, in qua isti insident super eam et quae civitates, in quibus isti habitant in ipsis.

 ((Ib. XIV, 7.)) Terra quam exploravimus eam, bona est valde valde.

 ((Ib. XV, 18.)) In terram in quam ego induco vos illuc.

 ((Ib. XVI, 17.)) Et accipite singuli thuribulum suum.

 ((Ib. XVII, 8.)) Et ecce germinavit virga Aaron in domum Levi: latina consuetudo, in domo Levi exigeret dici.

 ((Ib. XVIII, 6.)) Et ego accepi fratres vestros Levitas de medio filiorum Israel dationem datam Domino: haec locutio in latinum necessitate ita transl

 ((Ib. XVIII, 12)) Omnis primitia olei, et omnis primitia vini et tritici, primitia eorum quaecumque dederint Domino, tibi dedi ea. Non dixit, omnem pr

 ((Ib. XIX, 2.)) Loquere filiis Israel, et accipiant a te juvencam rufam: pro eo ac si diceret, adducant ad te

 ((Ib. XX, 9.)) Et accepit Moyses virgam quae ante Dominum: subauditur, erat.

 ((Ib. XXI, 5.)) Et detrahebat populus ad Deum et adversus Moysen: non dixit, de Deo sed, ad Deum. detrahebant de Deo,

 ((Ib. XXII, 23.)) Et percussit asinam in virga: non dixit, virga, sed, in virga.

 ((Ib. XXIII, 11.)) In maledictionem inimicorum meorum vocavi te, et ecce benedixisti benedictionem: non dixit,

 ((Ib. XXV, 4.)) Et ait Dominus ad Moysen, Accipe duces populi, et ostenta eos Domino contra solem, et avertetur ira animationis Domini ab Israel: cum

 ((Ib. XXVI, 1.)) Et locutus est Dominus ad Moysen et ad Eleazar sacerdotem dicens, Accipe principium totius synagogae filiorum Israel a viginti annis

 ((Ib. XXVII, 20 et 21.)) Ut exaudiant eum filii Israel et, In ore ejus exibunt In ore ejus introibunt,

 ((Ib. XXVIII, 13.)) Decimam decimam similaginis consparsam in oleo agno uni: id est singulas decimas singulis agnis quod enim ait, Decimam decimam,

 ((Ib. XXIX, 1.)) Et mense septimo una mensis. Secundum hanc locutionem dictum est in Genesi, Et facta est vespera, et factum est mane dies unus prima

 ((Ib. XXX, 3.)) Homo, homo quicumque voverit votum Domino: pro eo quod est, omnis homo.

 ((Ib. XXXI, 4.)) Mille ex tribu, et mille ex tribu, ex omnibus tribubus Israel. Numquid duodecies dixit mille? Et tamen repetitio ista millenos signif

 ((Ib. XXXII, 1.)) Et pecora, multitudo erat filiis Ruben et filiis Gad, multitudo copiosa valde: non dixit, et pecorum multitudo erat.

 ((Ib. XXXIII, 14.)) Et non ibi erat aqua populo bibere: pro eo quod est, ad bibendum.

 ((Ib. XXXIV, 6.)) Hoc erit vobis fines maris: non dixit, hi erunt vobis.

 ((Ib. XXXV, 3.)) Et erunt civitates eis habitare: pro eo quod dici solet, ad habitandum.

 Liber Quintus. Locutiones de Deuteronomio.

 Liber Quintus. Locutiones de Deuteronomio.

 ((Deuter. cap. I, V 7.)) Usque ad flumen magnum, flumen Euphratem: non dixit, usque ad flumen magnum Euphratem.

 ((Ib. II, 7.)) Dominus enim Deus vester benedixit te in omni opere manuum tuarum: non ait, benedixit vos in omni opere manuum vestrarum, cum praedixis

 ((Ib. IV, 7.)) Quoniam quae est gens magna, cui est ei Deus appropians illis: duo sunt hic notanda vel quod ait, cui est ei, appropians illis.

 ((Ib. V, 5.)) Et ego stabam inter Dominum et vos in tempore illo, annuntiare vobis verba Domini quoniam timuistis a facie ignis, et non ascendistis i

 ((Ib. VI, 13.)) Attende tibi, ne dilatetur cor tuum, et obliviscaris Domini Dei tui: notandum etiam in malo dici posse dilatationem cordis exsultatio

 ((Ib. VII, 1.)) Septem gentes magnas et multas: quomodo ergo multas, si septem? sed multas dixit multitudinem habentes.

 ((Ib. IX, 1.)) Civitates magnas et muratas usque in coelum: hyperbolice dictum.

 ((Ib. XI, 3.)) Quae fecit virtutem Aegyptiorum: hoc interpretes quidam latini minus intelligentes noluerunt dicere virtutem, virtuti, exercitui Quae

 ((Ib. XII, 17.)) Non poteris manducare in civitatibus tuis decimationem frumenti tui: pro eo quod est, non debebis.

 ((Ib. XIII, 16.)) Et incendes civitatem in igni: nos usitatius diceremus, igni.

 ((Ib. XIV, 24.)) Si autem longe fuerit via a te: ac si diceret, longa via fuerit adverbium posuit pro nomine.

 ((Ib. XV, 6.)) Et fenerabis gentes multas. Fenerationem Scriptura dicit mutuo datam pecuniam, etiamsi usurae non accipiantur: unde est et illud in Psa

 ((Ib. XVI, 4.)) Et non dormiet de carnibus, de quibus immolaveritis vespere die primo usque in mane: non dormiet

 ((Ib. XVII, 1.)) Non offeres Domino Deo tuo vitulum vel ovem, in quo est in ipso vitium: usitata locutio esset, in quo est vitium

 ((Ib. XVIII, 16.)) Secundum omnia quae petiisti a Domino Deo tuo in Horeb, in die convocationis, dicentes: cum dixerit superius petiisti, dicentes

 ((Ib. XX, 4.)) Quoniam Dominus Deus noster, qui praecedit vobiscum: non dixit, vos.

 ((Ib. XXII, 6.)) Si occurreris nido avis ante faciem tuam in via. Notandum quod occurreris

 ((Ib. XXIV, 2 et 3.)) Et abiens fuerit viro alteri, et oderit eam vir novissimus. Notandum ex duobus posteriorem novissimum dici: talis locutio est et

 ((Ib. XXV, 7.)) Si autem noluerit homo accipere uxorem fratris sui, et ascendet mulier in porta ad senatum et dicet, Non vult frater viri mei suscitar

 ((Ib. XXVII, 21.)) Maledictus omnis qui dormierit cum omni pecore: cum omni pecore,

 ((Ib. XXVIII, 48.)) Et servies inimicis tuis, quos immittet Dominus Deus tuus super te. Graecus habet λατρεύσεις, ubi latinus interpretatus est, servi

 ((Ib. XXIX, 2.)) Vos vidistis omnia quae fecit Dominus Deus vester in terra Aegypti, coram vobis, Pharaoni et servis ejus omnibus et omni terrae illiu

 ((Ib. XXX, 4.)) Si fuerit dispersio tua a summo coeli usque ad summum coeli, inde congregabit te Dominus Deus tuus. Mirum si non hoc dicit, a summo co

 ((Ib. XXXI, 8.)) Et Dominus qui comitatur tibi tecum.

 ((Ib. XXXII, 6.)) Nonne hic ipse pater tuus possedit te, et fecit te, et creavit te? ordo notandus est prius enim videtur dicere debuisse, creavit te

 Liber Sextus. Locutiones de Jesu Nave.

 Liber Sextus. Locutiones de Jesu Nave.

 ((Ib. III, 4.)) Ut sciatis viam, quam ibitis eam: plenum esset, etiam si non haberet, eam.

 ((Ib. V, 13.)) Et factum est, cum esset Jesus in Jericho: notanda locutio est nondum quippe erant in eadem civitate, cujus portae contra illos clausa

 ((Ib. VI, 1.)) De Jericho dictum est cum clausa esset, Nec quisquam ex illa prodibat, neque introibat: utique in illam subauditur, non ex illa hoc ap

 ((Ib. VII, 11.)) Dominus dicit ad Jesum: Peccavit populus, et transgressus est testamentum meum, quod disposui ad eos. Notandum quemadmodum testamentu

 ((Ib. VIII, 1 et 2.)) Dominus loquens ad Jesum ait inter caetera: Ecce dedi in manus tuas regem Gai et terram ipsius, et facies Gai sicut fecisti Jeri

 ((Ib. IX, 7.)) Israelitae respondentes Gabaonitis dixerunt: Vide ne in me habites. Et quomodo disponam tibi testamentum? Jam et superius tales locutio

 ((Ib. X, 17.)) Et nuntiatum est Jesu dicentes, Inventi sunt quinque reges absconditi in spelunca: pro eo quod est, nuntiaverunt dicentes.

 ((Ib. XI, 19 et 20.)) Et omnes cepit in bello, quia per Dominum factum est confortari cor eorum, ut obviam irent ad bellum ad Israel, ut exterminarent

 ((Ib. XIV, 6.)) Tu scis verbum, quod locutus est Dominus ad Moysen hominem Dei de me et te:

 ((Ib. XVII, 16.)) Et dixerunt filii Joseph, Non sufficit nobis mons et equus electus, et ferrum Chananaeo qui habitat in Bethsan: equum electum dixit,

 ((Ib. XIX, 33 et 34.)) Et facti sunt exitus illorum Jordanis, et revertentur fines ad mare: non dixit, reversi sunt, aut saltem, revertuntur, sicut so

 ((Ib. XX, 9.)) Refugere illuc qui percusserit animam nolens: hic animam, vel hominem intelligere debemus, vel vitam carnis quae fit per animam qua lo

 ((Ib. XXI, 2.)) Mandavit Dominus in manu Moysi: locutio familiarissima Scripturis ita enim dicitur, Verbum quod factum est in manu illius vel illius

 ((Ib. XXII, 7.)) Et ubi dimisit eos Jesus in domos, suas, et benedixit eos dicens: plus videtur hic copulativa conjunctio, id est, et Et ubi dimisit

 ((Ib. XXIII, 1.)) Et Jesus senior provectus diebus: hoc de Abraham dictum notavimus, seniorem in Scripturis non solum illum appellari qui est infra ae

 ((Ib. XXIV, 7.)) Et induxit super illos mare, et operuit super illos: non ait, operuit illos, quamvis nonnulli interpretes hoc maluerunt dicere.

 Liber Septimus. Locutiones de Judicibus.

 Liber Septimus. Locutiones de Judicibus.

 ((Jud. cap. 1, V 1.)) Et factum est postquam defunctus est Jesus, interrogabant filii Israel in Domino: non ait, Dominum, quod sermonis nostri consue

 ((Ib. II, 8.)) Et mortuus est Jesus filius Nave servus Domini, filius centum decem annorum. Ista repetitio quod cum dixisset filius Nave, filius, cent

 ((Ib. III, 10.)) Factus est super eum Spiritus Domini: cum Spiritus Domini utique factus non sit sed super eum factus est, Ante me factus est

 ((Ib. IV, 6.)) Nonne praecepit Dominus Deus Israel tibi, et perges in montem Thabor? Non ait, ut pergas, quod videtur esse consequens sed inusitata l

 ((Ib. V, 26.)) Perforavit caput ejus, et percussit: id est, percussit caput ejus, et perforavit.

 ((Ib. VI, 3.)) Et factum est, quando seminavit vir Israel: non unum hominem significat, sed ipsam gentem.

 ((Ib. VII, 12.)) Camelis eorum non erat numerus, et erant sicut arena quae est ad labium maris. In multitudine constat ὑπερβολικῶς dictum. Haec autem

 ((Ib. VIII, 1.)) Et dixerunt ad Gedeon viri Ephraem: id est viri de tribu Ephraem.

 ((Ib. IX, 4.)) Et dederunt septuaginta argenti: subauditur, pondo, vel tale aliquid: interpretatio ex hebraeo, septuaginta pondo

 ((Ib. XI, 8.)) Et eris nobis in caput omnibus habitantibus Galaad: non dixit, eris nobis caput sic enim solet loqui Scriptura: unde est, Esto mihi in

 ((Ib. XIII, 2.)) Et uxor ejus sterilis, et non pariebat: cum potuisset sufficere quod dictum est, sterilis.

 ((Ib. XV, 8.)) Et percussit eos tibiam super femur: haec locutio inusitata est, tamen locutio est, non aliquis in corpore vulneris locus, sicut in Qua

 ((Ib. XVI, 2.)) Et nuntiatum est Gazaeis, dicentes: non ait, nuntiaverunt dicentes, aut nuntiatum est a dicentibus.

 De Subsequenti Quaestionum Opere. Lib. II. Retract. Caput LV.

 De Subsequenti Quaestionum Opere. Lib. II. Retract. Caput LV.

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi Quaestionum In Heptateuchum Libri Septem .

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi Quaestionum In Heptateuchum Libri Septem .

 Liber Primus. Quaestiones in Genesim

 Liber Primus. Quaestiones in Genesim

 Prooemium.

 Quaest. I. ((Gen. cap. IV, V 17.)) Quomodo Cain potuerit condere civitatem, cum civitas alicui utique constituatur hominum multitudini, illi autem du

 II. ((Ib. V, 25.)) Quaeri solet quomodo Mathusalam secundum annorum computationem vivere post diluvium potuerit, cum omnes, praeter eos qui in arcam i

 III. ((Ib. VI, 4.)) Item quaeritur quemadmodum potuerint angeli cum filiabus hominum concumbere, unde gigantes nati esse perhibentur: quamvis nonnulli

 IV. ((Ib. VI, 15.)) De arca Noe quaeri solet utrum tanta capacitate quanta describitur, animalia omnia quae in eam ingressa dicuntur, et escas eorum f

 V. ((Ib. VI, 15.)) Item quaeritur utrum arca tam magna centum annis potuerit fabricari a quatuor hominibus, id est, Noe et tribus filiis ejus. Sed si

 VI. ((Ib. VI, 16.)) Quid est quod ait, cum de arcae fabricatione loqueretur, Inferiora bicamerata et tricamerata facies eam

 VII. ((Ib. VI, 21.)) Quoniam non solum vivere, sed etiam pasci in arca animalia Deus dixit, et jussit ut Noe ab omnibus escis sumeret sibi et illis, q

 VIII. ((Ib. VII, 8, 9.)) Quod scriptum est, Et a volatilibus mundis et a volatilibus immundis, et a pecoribus mundis et a pecoribus immundis, et ab om

 IX. ((Ib. VII, 15.)) Notandum quod scriptum est, In quo est spiritus vitae, non solum de hominibus, sed etiam de pecoribus dictum, propter illud quod

 X. ((Ib. VII, 20.)) De montium altitudine, quam omnem scriptum est transcendisse aquam cubitis quindecim, quaeritur propter Olympi montis historiam. S

 XI. ((Ib. VII, 24.)) Quod scriptum est, Exaltata est aqua super terram centum quinquaginta dies quaeritur utrum usque ad hunc diem creverit, an per t

 XII. ((Ib. VIII, 1.)) Quod scriptum est , post centum quinquaginta dies adductum esse spiritum super terram, et desiisse aquam, et conclusos fontes ab

 XIII. ((Ib. VIII, 6-9.)) Quod scriptum est, dimissum esse corvum, nec rediisse et dimissam post eum columbam, et ipsam rediisse, quod non invenisset

 XIV. ((Ib. VIII, 9.)) Item quaestio est quomodo columba non invenerit ubi resideret, si jam, sicut narrationis ordo contexitur, nudata fuerant cacumin

 XV. ((Ib. VIII, 21.)) Quid sibi vult quod Dominus dicit, Non adjiciam adhuc maledicere super terram propter opera hominum quia apposita est mens homi

 XVI. ((Ib. IX, 5.)) Quid est, Et de manu hominis fratris exquiram animam hominis? An omnem hominem fratrem omnis hominis

 XVII. ((Ib. IX, 25.)) Quare peccans Cham in patris offensa, non in seipso, sed in filio suo Chanaan maledicitur nisi quia prophetatum est quodammodo

 XVIII. ((Ib. X, 8.)) Quaeritur quomodo dictum sit de Nembroth, Hic coepit esse gigas super terram cum gigantes et antea natos Scriptura commemoret. A

 XX. ((Ib. XI, 1.)) Et erat omnis terra labium unum: quomodo hoc potest intelligi, quando superius dictum est quod filii Noe, vel filiorum ejus distrib

 XXI. ((Ib. XI, 4.)) Venite aedificemus nobis civitatem, et turrim cujus caput erit usque in coelum. Si hoc se posse crediderunt, nimium stulta audacia

 XXII. ((Ib. XI, 7.)) Venite descendamus, et confundamus ibi linguam eorum ne audiat unusquisque vocem proximi: Faciamus hominem ad imaginem et similit

 XXIII. ((Ib. XI, 12, 13.)) Quod scriptum est, Et erat Arphaxad annorum centum triginta quinque, cum genuit Chainan et vixit Arphaxad postquam genuit

 XXIV. ((Ib. X, 21.)) Quaeritur quare scriptum sit, Sem erat pater omnium filiorum Heber cum inveniatur Heber quintus a Sem filio Noe: utrum quia ex i

 XXVI. ((Ib. XII, 12, 14.)) Erit ergo cum te viderint Aegyptii, dicent quia uxor illius haec. Factum est autem statim ut intravit Abraham in Aegyptum,

 XXVII. ((Ib. XIII, 10.)) Quod terra Sodomorum et Gomorrhae, antequam deleretur, comparatur paradiso Dei, eo quod erat irrigua, et terrae Aegypti quam

 XXVIII. ((Ib. XIII, 14.)) Respiciens oculis tuis, vide a loco in quo nunc tu es ad Aquilonem et Africum et Orientem et mare, quia omnem terram quam tu

 XXX. ((Ib. XV, 12.)) De eo quod scriptum est, Circa solis autem occasum pavor irruit super Abraham, et ecce timor magnus incidit ei tractanda est ist

 XXXI. ((Ib. XVII, 8.)) Dabo tibi et semini tuo post te terram in qua habitas, omnem terram cultam in possessionem aeternam.

 XXXII. ((Ib. XVIII, 16.)) Quaeritur quomodo dictum sit ad Abraham de filio ejus, Et reges gentium ex illo erunt: utrum quia non provenit secundum regn

 XXXIII. ((Ib. XVIII, 2.)) Et videns procucurrit in obviam illis ab ostio tabernaculi sui, et adoravit super terram, et dixit: Domine, si inveni gratia

 XXXIV. ((Ib. XVIII, 4.)) Sumatur aqua, et lavem pedes vestros, et refrigerate sub arbore, et sumam panem, et manducate. Quaeritur si angelos intellige

 XXXV. ((Ib. XVIII, 11.)) Abraham autem et Sara seniores, progressi in diebus: defecerant autem Sarae fieri muliebria. Seniorum aetas minor est quam se

 XXXVI. ((Ib. XVIII, 13.)) Et dixit Dominus ad Abraham, Quaere risit Sara in semetipsa dicens, Ergo vere pariam ego autem senui.

 XXXVII. ((Ib. XVIII, 15.)) Negavit Sara dicens, Non risi: timuit enim. Quomodo intelligebant Deum esse qui loquebatur, cum etiam negare ausa sit Sara

 XXXVIII. ((Ib. XVIII, 19.)) Scio enim, quia constituet filiis suis, et domui suae post se, et custodient vias Domini, et facere justitiam et judicium,

 XXXIX. ((Ib. XVIII, 21.)) Descendens ergo videbo si secundum clamorem ipsorum venientem ad me consummantur, si autem non, ut sciam. Verba haec si non

 XL. ((Ib. XVIII, 32.)) Quaeri solet utrum quod de Sodomis dixit Deus, non se perdere locum, si invenirentur illic vel decem justi, speciali quadam sen

 XLI. ((Ib. XIX, 1.)) Quod occurrit Loth angelis, et adoravit in faciem, videtur intellexisse quod angeli essent sed rursus cum eos ad refectionem cor

 XLII. ((Ib. XIX, 8.)) Quod ait Sodomitis Loth, Sunt mihi duae filiae quae nondum noverunt viros, producam illas ad vos utimini illis quomodo placueri

 XLIII. ((Ib. XIX, 11.)) Viros vero qui erant ad ostium domus percusserunt caecitate. Graeci habent, ἀορασίᾳ, quod magis significat, si dici posset, a

 XLIV. ((Ib. XIX, 18, 19.)) Dixit autem Loth ad ilos: Oro, Domine, quia invenit puer tuus misericordiam ante te, et magnificasti justitiam tuam, quam f

 XLV. ((Ib. XIX, 29.)) Et recordatus est Deus Abraham, et exemit Loth de medio eversionis. Commendat Scriptura meritis magis Abrahae liberatum esse Lot

 XLVI. ((Ib. XIX, 30.)) Ascendit autem Loth de Segor, et sedebat in monte. Mirum nisi ipse mons est, in quem sponte ascendit, quo admonente Domino asce

 XLVII. ((Ib. XIX, 30.)) Timuit enim habitare in Segor. Infirmitati ejus Dominus et timori concesserat civitatem quam Loth ipse delegerat, et in ea pro

 XLVIII. ((Ib. XX, 2.)) Dixit autem Abraham de Sara uxore sua, Soror mea est. Timuit enim dicere, Uxor mea est, ne forte occiderent eum viri civitatis

 XLIX. ((Ib. XX, 6.)) Quod ait Deus ad Abimelech, propter Saram, Et peperci tibi ut non peccares in me, quando eum admonuit uxorem Abrahae esse, quam p

 L. ((Ib. XXI, 8.)) Merito quaeritur cur Abraham nec die quo natus est ei filius, nec die quo circumcisus est, sed die quo ablactatus est, epulum fecer

 LI. ((Ib. XXI, 10.)) Quaeritur Sara dicente, Ejice ancillam et filium ejus, non enim erit haeres filius ancillae cum filio meo Isaac, quare contristat

 LII. ((Ib. XXI, 13.)) Notandum quod et Ismael dictus sit a Deo semen Abrahae, propter illud quod sic accipiendum docet Apostolus quod dictum est, In I

 LIII. ((Ib. XXI, 14.)) Surrexit autem Abraham mane, et sumpsit panes et utrem aquae, et dedit Agar, et imposuit in humeros, et puerum, et dimisit illa

 LIV. ((Ib. XXI, 15-18.)) Defecit autem aqua de utre, et projecit puerum sub unam abietem, et discessit, et sedere coepit contra illum longe quantum ar

 LV. ((Ib. XXI, 22.)) Factum est autem in tempore illo, et dixit Abimelech, etc. Quaeri potest, quando cum isto Abimelech pactum fecit Abraham, et appe

 LVI. ((Ib. XXI, 33.)) Quaeri potest quomodo ad puteum juramenti agrum plantaverat Abraham, si in terra illa, quemadmodum Stephanus dicit, non accepera

 LVII. ((Ib. XXII, 1.)) Et tentavit Deus Abraham. Quaeri solet quomodo hoc verum sit, cum dicat in Epistola sua Jacobus quod Deus neminem tentat (Jacob

 LVIII. ((Ib. XXII, 12.)) Vox angeli de coelo ad Abraham, Ne injicias manum in puerum, neque facias ei quidquam. Modo enim cognovi, quoniam timeas Deum

 LIX. ((Ib. XXII, 12.)) Et non pepercisti filio tuo dilecto propter me. Numquid Abraham propter Angelum non pepercit filio suo, et non propter Deum? Au

 LX. ((Ib. XXII, 21.)) Quod in his quos nuntiaverunt Abrahae natos esse filios Melchae, nominatur et Chamuel pater Syrorum, non utique illi qui nuntiav

 LXI. ((Ib. XXIII, 7.)) Exsurgens autem Abraham adoravit populum terrae. Dominum Deum tuum adorabis, et illi soli servies Et illi soli servies,

 LXII. ((Ib. XXIV, 3.)) Quod Abraham jubet puero suo ut manum suam ponat sub ejus femore, et sic eum adjurat per Dominum Deum coeli, et Dominum terrae,

 LXIII. ((Ib. XXIV, 12-14.)) Quaerendum quo differant augurationes illicitae ab illa petitione signi, qua petivit servus Abrahae ut ei Deus ostenderet

 LXIV. ((Ib. XXIV, 37, 38.)) Servus Abrahae narrans quae sibi mandata fuerant a domino suo, dicit eum sibi dixisse, Non sumes uxorem filio meo a filiab

 LXV. ((Ib. XXIV, 41.)) Quod habent latini codices, narrante servo Abrahae quae sibi mandaverat dominus ejus, Tunc innocens eris a juramento meo, vel,

 LXVI. ((Ib. XXIV, 49.)) Si ergo facitis misericordiam et justitiam ad dominum meum, renuntiate mihi. Duo illa quae assidue ponuntur in aliis sanctis S

 LXVII. ((Ib. XXIV, 51.)) Ecce Rebecca in conspectu tuo accipiens recurre, et sit uxor filii domini tui, quemadmodum locutus est Dominus. Quaeritur qu

 LXVIII. ((Ib. XXIV, 60.)) Quod Rebeccae dixerunt fratres ejus proficiscenti, Soror nostra es, esto in millia millium, et haereditatem obtineat semen t

 LXIX. ((Ib. XXIV, 63.)) Quod scriptum est, Et exiit Isaac exerceri in campo meridie qui verbum de hac re graecum nesciunt, exercitationem corporis pu

 LXX. ((In XXV, 1.)) Adjiciens autem Abraham sumpsit uxorem nomine Cethuram. Quaestio haec esset, si peccatum esset, maxime in antiquis dantibus operam

 LXXI. ((Ib. XXV, 13.)) Quid sibi vult quod scriptum est, Haec sunt nomina filiorum Ismael secundum nomina generationum eorum? Non enim satis elucet cu

 LXXII. ((Ib. XXV, 22.)) Quod de Rebecca scriptum est, quia venit interrogare Dominum cum gestirent puerperia in utero ejus, quaeritur quo ierit. Non e

 LXXIII. ((Ib. XXV, 23.)) In eo quod Dominus respondit Rebeccae, Duae gentes in utero tuo sunt, et duo populi de ventre tuo separabuntur, et populus po

 LXXIV. ((Ib. XXV, 27.)) Jacob autem erat homo simplex habitans domum. Quod graece dicitur ἄπλαστος, hoc latini simplicem interpretati sunt. Proprie au

 LXXVI. ((Ib. XXVI, 12, 13.)) Ideo quod scriptum est de Isaac, Benedixit autem eum Dominus, et exaltatus est homo, et procedens major fiebat, quoadusqu

 LXXVII. ((Ib. XXVI, 28.)) Fiat exsecratio inter nos et inter te id est, juratio quae maledictis obstringit, quae accidant ei qui pejeraverit: secundu

 LXXVIII. ((Ib. XXVI, 32.)) Quid est quod scriptum est, quod cum venissent pueri Isaac et dixissent, Fodimus puteum, et non invenimus aquam appellavit

 LXXIX. ((Ib. XXVII, 1-17.)) Quoniam tantus patriarcha Isaac, antequam moriatur, quaerit a filio suo venationem et escam, qualem amat, pro magno benefi

 LXXX. ((Ib. XXVII, 33.)) Quod habent latini codices, Expavit autem Isaac pavore magno valde, graeci habent, ἐξέστη δὲ Ἰσαὰκ ἔκστασιν μεγάλην σφόδρα, u

 LXXXI. ((Ib. XXVII, 42.)) Quomodo annuntiata vel renuntiata sunt verba Esau Rebeccae, quibus comminatus est occidere fratrem suum, cum Scriptura dicat

 LXXXII. ((Ib. 28, 2.)) Quod habent latini codices, Isaac dicente filio suo, Vade in Mesopotamiam, in domum Bathuel patris matris tuae, et sume inde ti

 LXXXIII. ((Ib. XXVIII, 16, 17.)) Et surrexit Jacob de somno suo, et dixit, Quia est Dominus in loco hoc, ego autem nesciebam: et timuit, et dixit, Qua

 LXXXIV. ((Ib XXVIII, 18.)) Quod statuit lapidem Jacob, quem sibi ad caput posuerat, et constituit eum titulum, et perfudit illum oleo, non aliquid ido

 LXXXV. ((Ib. XXVIII, 19.)) Et vocavit Jacob nomen loci illius Domus Dei, et Ulammaus erat nomen civitati ante. Juxta civitatem dormisse si intelligatu

 LXXXVI. ((Ib. XXIX, 10.)) Quod venit Rachel cum ovibus patris sui, et dicit Scriptura quod cum vidisset Jacob Rachel filiam Laban fratris matris suae,

 LXXXVII. ((Ib. XXIX, 11, 12.)) Quod scriptum est, Osculatus est Jacob Rachel, et exclamans voce sua flevit et indicavit ei quia frater est ejus, et q

 LXXXVIII. ((Ib. XXIX, 20.)) Quod scriptum est, Et servivit Jacob pro Rachel annis septem et erant in conspectu ejus velut pauci dies, eo quod diligeb

 LXXXIX. ((Ib. XXIX, 27-31.)) Si parum advertatur rei hujus narratio, putabitur quod posteaquam Liam Jacob duxit uxorem, deinde servivit alios septem a

 XC. ((Ib. XXX, 3, 9.)) Non facile dignoscitur, quas concubinas appellet Scriptura, quas uxores quandoquidem et Agar dicta est uxor, quae postea dicit

 XCI. ((Ib. XXX, 11.)) Quod latini habent, nato filio Liae de Zelfa, quod dixerit, Beata vel Felix facta sum,

 XCII. ((Ib. XXX, 30.)) Quod Jacob dicit, Et benedixit te Dominus in pede meo satis advertendus est et notandus Scripturarum sensus, ne cum ita quisqu

 XCIII. ((Ib. XXX, 37, 42.)) In facto Jacob cum virgas excorticavit, detrahens viride, ut album varie appareret, et sic in conceptu fetus pecorum varia

 XCIV. ((Ib. XXXI, 30.)) Quod Laban dicit, Quare furatus es deos meos? hinc est illud fortasse, quod et augurari se dixerat, et ejus filia bonam fortun

 XCV. ((Ib. XXXI, 41, 7.)) Quid est quod dicit Jacob socero suo, Et decepisti mercedem meam decem agnabus? Hoc enim quando et quomodo factum sit, Scrip

 XCVI. ((Ib. XXXI, 45.)) Sumpsit autem Jacob lapidem, et constituit eum titulum. Diligenter animadvertendum est, quomodo istos titulos in rei cujusque

 XCVII. ((Ib. XXXI, 47, 48.)) Quod acervum lapidum, quem inter se constituerant Laban et Jacob, cum aliquanta diversitate appellaverunt, ut eum vocaret

 XCVIII. ((Ib. XXXI, 48, 49.)) Quid est quod loquendo Laban ad Jacob dicit, Testatur acervus hic, et testatur titulus hic. Propter hoc appellatur nomen

 XCIX. ((Ib. XXXI, 50.)) Quid est quod dicit in consequentibus Laban, Vide, nemo nobiscum est? nisi forte nemo extraneorum, aut propter testificationem

 C. ((Ib. XXXI, 53, 42.)) Et juravit Jacob per timorem patris sui Isaac. Per timorem Deus patris mei Abrahae, et timor patris mei Isaac.

 CI. ((Ib. XXXII, 2.)) Castra Dei quae vidit Jacob in itinere, nulla dubitatio est quod Angelorum fuerit multitudo: ea quippe in Scripturis militia coe

 CII. ((Ib. XXXII, 6-12.)) Nuntiato sibi fratre suo Jacob veniente obviam ei cum quadringentis viris, turbatus est quidem et mente confusus, quoniam ti

 CIII. ((Ib. XXXII, 20.)) Quod latini codices habent de Jacob, Dixit enim, Placabo vultum ejus, in muneribus praecedentibus eum scriptor libri qui nar

 CIV. ((Ib. XXXII, 26.)) Quod ab illo angelo desiderat Jacob benedici, cui luctando praevaluit, magna est de Christo prophetia. Nam eo ipso admonet mys

 CV. ((Ib. XXXIII, 10.)) Quid sibi vult quod Jacob ait fratri suo, Propter hoc vidi faciem tuam, quemadmodum cum videt aliquis faciem Dei? utrum pavent

 CVI. ((Ib. XXXIII, 14.)) Quaeritur utrum mendaciter promiserit Jacob fratri suo, quod sequens pedes suorum, in itinere propter quos si moraretur, vent

 CVII. ((Ib. XXXIV, 2, 3.)) Quomodo Scriptura dicit quod vidit Sichem filius Emmor Evaei princeps terrae, Dinam filiam Jacob, et accepit eam, et dormiv

 CVIII. ((Ib. XXXIII, 5, et XXXIV, 25.)) Cum paulo ante loquens Jacob cum fratre suo Esau infantes filios suos esse significet, qui graece dicuntur παι

 CIX. ((Ib. XXXIV, 30.)) Quod ait Jacob, timens bella finitimorum apud civitatem Salem, quam expugnaverunt filii ejus, Ego autem exiguus sum numero, et

 CX. ((Ib. XXXV, 1.)) Dixit autem Deus ad Jacob, Surge, et ascende in locum Bethel, et habita ibi et fac ibi aram Deo, qui apparuit tibi, cum fugeres

 CXI. ((Ib. XXXV, 2.)) Quod Jacob ascensurus Bethel, ubi jussus est aram facere, dicit domui suae et omnibus qui cum illo erant, Tollite deos alienos,

 CXII. ((Ib. XXXV, 5.)) Et factus est timor Dei in civitatibus quae circa illos erant, et non sunt consecuti post filios Israel.

 CXIII. ((Ib. XXXV, 6.)) Venit autem Jacob in Luza, quae est in terra Chanaan, quae est Bethel. Animadvertendum est tria jam nomina hujus civitatis com

 CXIV. ((Ib. XXXV, 9, 10.)) Iterum in Luza apparuit Deus Jacob, et dixit ei: Nomen tuum jam non vocabitur Jacob, sed Israel erit nomen tuum. Hoc ei dic

 CXV. ((Ib. XXXV, 11.)) In promissis Jacob dicitur, Gentes et congregationes gentium erunt ex te: quaeritur utrum gentes secundum carnem, congregatione

 CXVI. ((Ib. XXXV, 13-15.)) Ascendit autem Deus ab eo loco, ubi locutus est cum eo et statuit Jacob titulum in loco in quo locutus est cum eo, titulum

 CXVII. ((Ib. XXXV, 26.)) 1. Quod duodecim filii computantur Israel, qui nati sunt ei, et dicitur, Hi sunt filii Israel, qui nati sunt ei in Mesopotami

 CXVIII. ((Ib. XXXVI, 1.)) Quod post narrationem mortis Isaac narratur quas uxores Esau acceperit, et quos creaverit, recapitulatio intelligenda est. N

 CXIX. ((Ib. XXXVI, 6, 7.)) Quaestio est, quomodo Scriptura dicat, post mortem Isaac patris sui Esau abscessisse de terra Chanaan, et habitasse in mont

 CXX. ((Ib. XXXVI, 21.)) Quod scriptum est, Hi principes Chorraei filii Seir in terra Edom secundum tempus quo vivebat, scriptor commemorat. Cum autem

 CXXI. ((Ib. XXXVI, 31, 32.)) Quod scriptum est, Et hi reges qui regnaverunt in Edom, antequam regnaret rex in Israel, non sic accipiendum est, tanquam

 CXXII. ((Ib. XXXV, 29, et XXXVII, 2.)) Quomodo potuerit mors Isaac, decem et septem annorum invenire Joseph ejus nepotem, sicut videtur tanquam ex ord

 CXXIII. ((Ib. XXXVII, 10.)) Quod dicit Jacob ad Joseph, Quod est somnium hoc quod somniasti? Numquid venientes veniemus ego et mater tua et fratres tu

 CXXIV. ((Ib. XXXVII, 28.)) Quaeritur quare Ismaelitas Scriptura, quibus a fratribus venditus est Joseph, etiam Madianitas vocet, cum Ismael sit de Aga

 CXXV. ((In XXXVII, 35.)) De Jacob scriptum est, cum lugeret Joseph, Congregati sunt autem omnes filii ejus et filiae, et venerunt consolari eum. Quae

 CXXVI. ((Ib. XXXVII, 35.)) Et noluit consolari, dicens, Quoniam descendam ad filium meum lugens in infernum. Solet esse magna quaestio, quomodo intell

 CXXVII. ((Ib. XXXVII, 36.)) Et vendiderunt Joseph in Aegyptum Petephrae spadoni, praeposito coquorum. Nolunt quidam praepositum coquorum interpretari,

 CXXVIII. ((Ib. XXXVIII, 1-3.)) Factum est autem in tempore illo descendit Judas a fratribus suis ad hominem quemdam Odollamitam, cui nomen Iras: et vi

 CXXIX. ((Ib. XXXVIII, 14.)) Et depositis vestimentis viduitatis suae a se. Hinc insinuatur et temporibus Patriarcharum certa et sua fuisse vestimenta

 CXXX. ((Ib. XXXIX, 1.)) Quod iterum dicitur, Joseph autem depositus est in Aegyptum, et possedit eum Petephres spado Pharaonis, ad ordinem redit Scrip

 CXXXI. ((Ib. XL, 16.)) Quod aliqui codices latini habent, tria canistra alicae, cum graeci habeant χονδριτῶν, quod interpretantur qui usum ejusdem lin

 CXXXII. ((Ib. XLI, 1.)) Quod putabat se stare Pharao super flumen, quemadmodum servus Abrahae dixit, Ecce ego sto super fontem aquae (Id. XXIV, 13) (n

 CXXXIII. ((Ib. XLI, 30.)) Quod scriptum est, Obliviscentur ubertatis futurae in tota terra Aegypti,

 CXXXIV. ((Ib. XLI, 38.)) Numquid inveniemus hominem talem, qui habeat Spiritum Dei in se? Ecce jam, nisi fallor, tertio insinuatur nobis in hoc libro

 CXXXV. ((Ib. XLI, 45.)) Et imposuit Pharao nomen Joseph Psonthomphanech: hoc nomen interpretari dicitur, Occulta revelavit

 CXXXVI. ((Ib. XLI, 45.)) Et dedit ei Aseneth, filiam Petephrae sacerdotis Solis civitatis, ipsi uxorem. Quaeri solet cujus Petephrae, utrum illius cuj

 CXXXVII. ((Ib. XLI, 49.)) Et congregavit Joseph triticum, sicut arenam maris multum valde, quoadusque non potuit numerari non enim erat numerus: pro

 CXXXVIII. ((Ib. XLII, 9.)) Et commemoratus est Joseph somniorum suorum, quae vidit ipse: adoraverant enim eum fratres sui. Sed aliquid in illis somnii

 CXXXIX. ((Ib. XLII, 15, 16.)) Quid est quod Joseph vir tam sapiens, atque ita non solum hominum inter quos vivebat testimonio, sed ipsa etiam Scriptur

 CXL. ((Ib. XLII, 23.)) Quid est quod cum inter se poenitentes filii Israel loquerentur de fratre suo Joseph, quod cum illo male egerint, et hoc eis di

 CXLI. ((Ib. XLII, 24.)) Et iterum accessit ad eos, et dixit illis: nec adjungit quid illis dixerit. Unde intelligitur haec eadem dixisse quae dixerat.

 CXLII. ((Ib. XLII, 38.)) Et deducetis senectam meam cum tristitia ad infernum. Utrum ideo ad infernum, quia cum tristitia? an etiamsi abesset tristiti

 CXLIII. ((Ib. XLIII, 28.)) Quod a praeposito domus audiunt, Deus vester et Deus patrum vestrorum dedit vobis thesauros in saccis vestris argentum aut

 CXLIV. ((Ib. XLIII, 34.)) Biberunt autem, et inebriati sunt cum eo. Solent hinc ebriosi adhibere testimonii patrocinium non propter illos filios Isra

 CXLV. ((Ib. XLIV, 15.)) Quod ait fratribus suis Joseph, Nesciebatis quia augurio auguratur homo qualis ego auguratur homo qualis ego.

 CXLVI. ((Ib. XLIV.)) Non negligenter considerandum puto, tantam miseriam in hac perturbatione fratrum suorum quomodo Joseph quamdiu voluit tenuit, et

 CXLVII. ((Ib. XLIV, 19.)) Multa in narratione Judae aliter dicta sunt, quam cum illis egerat Joseph, quamvis apud cum loqueretur, ut omnino de illa in

 CXLVIII. ((Ib. XLV, 7.)) Quid est quod dicit Joseph, Misit enim me Deus ante vos, remanere vestrum reliquias super terram, et enutrire vestrum reliqui

 CXLIX. ((Ib. XLVI, 6, 7.)) Intrarunt in Aegyptum Jacob et omne semen ejus, filii et filii filiorum ejus, filiae et filiae filiarum ejus cum eo. Quaere

 CL. ((In XLVI, 15.)) Quod dicit Scriptura tot animas peperisse Liam, vel tot aut tot animas exiisse de femoribus Jacob videndum est quid hinc respond

 CLI. ((Ib. XLVI, 15.)) Hi filii Liae, quos peperit ipsi Jacob in Mesopotamia Syriae, et Dinam filiam ejus, omnes animae filii et filiae ejus triginta

 CLII. ((Ib. XLVI, 26, 27.)) Quod legitur sexaginta sex animas intrasse cum Jacob in Aegyptum, exceptis videlicet filiis Joseph, et deinde illis annume

 CLIII. ((Ib. XLVI, 32.)) Commendatur in Patriurchis, quod pecorum nutritores erant a pueritia sua et a parentibus suis. Et merito, nam haec est sine u

 CLIV. ((Ib. XLVI, 34.)) Abominatio est enim Aegyptiis omnis pastor ovium. Merito Aegyptiis, in quibus figura est praesentis saeculi, in quo abundat in

 CLV. ((Ib. XLVII, 5, 6.)) Venerunt autem in Aegyptum ad Joseph Jacob et filii ejus: et audivit Pharao rex Aegypti, et ait Pharao ad Joseph dicens, Pat

 CLVI. ((Ib. XLVII, 9.)) Quid est quod dixit Jacob Pharaoni, Dies annorum vitae meae, quos incolo? Sic enim habent graeci, quod latini habent, ago, hab

 CLVII. ((Ib. XLVII, 11.)) Et dedit eis possessionem in terra optima, in terra Ramessem, sicut praecepit Pharao. Quaerendum est utrum terra Ramessem ip

 CLVIII. ((Ib. XLVII, 12.)) Et metiebatur triticum patri suo Joseph et tamen eum pater nec quando vidit adoravit, nec quando ab illo triticum accipieb

 CLIX. ((Ib. XLVII, 14.)) Et intulit Joseph omnem pecuniam in domum Pharaonis. Pertinuit ad Scripturam in hac etiam re commendare fidem famuli Dei

 CLX. ((Ib. XLVII, 16, 4.)) Dixit autem illis Joseph, Adducite pecora vestra, et dabo vobis panes pro pecoribus vestris, si defecit argentum. Non sunt

 CLXI. ((Ib. XLVII, 29.)) Moriturus Jacob filio suo Joseph dicit: Si inveni gratiam in conspectu tuo, subjice manum tuam sub femore meo, et facies in m

 CLXII. ((Ib. XLVII, 31.)) Quod habent latini codices, Et adoravit super caput virgae ejus nonnulli codices emendatius habent, Adoravit super caput vi

 CLXIII. ((Ib. XLVIII, 4.)) Etiam hic commemorans Jacob promissiones Dei erga se factas, dicit sibi dictum, Faciam te in congregationes gentium: quibus

 CLXIV. ((Ib. XLVIII, 5, 6.)) Quod scriptum est, dicente Jacob de Ephraem et Manasse, Nunc ergo filii tui duo, qui facti sunt tibi in terra Aegypti pri

 CLXV. ((Ib. XLVIII, 7.)) Quod Jacob filio suo Joseph tanquam nescienti voluit indicare, ubi et quando sepelierit matrem ejus, cum et ipse simul fuerit

 CLXVI. ((Ib. XLVIII, 14, 19.)) Quod ita benedicit nepotes suos Israel, ut dexteram manum minori imponat, majori autem sinistram, et hoc filio suo Jose

 CLXVII. ((Ib. XLVIII, 22.)) Quod dicit Jacob Sichimam se praecipuam dare filio suo Joseph, et addit quod eam possederit in gladio suo et arcu, quaeri

 CLXVIII. ((Ib. XLIX, 32.)) Videndum quomodo dicant Scripturae, quod assidue dicunt de mortuis, Et appositus est ad patres suos: vel, Appositus est ad

 CLXIX. ((Ib. L, 3.)) Quadraginta dies sepulturae, quos commemorat Scriptura, forte significant aliquid poenitentiae, qua peccata sepeliuntur. Non enim

 CLXX. ((Ib. L, 5.)) Quod mandavit Joseph ad potentes Aegypti, ut dicerent Pharaoni nomine ejus, Pater meus adjuravit me, dicens, In monumento quod ego

 CLXXI. ((Ib. L, 10.)) Quid sibi vult quod cum pergerent ad sepeliendum Jacob, Scriptura dicit, Et advenerunt ad aream Atad, quae est trans Jordanem? P

 CLXXII. ((Ib. L, 10, 3.)) Et fecit luctum patri suo septem dies. Nescio utrum inveniatur alicui sanctorum in Scripturis celebratum esse luctum novem d

 Liber Secundus. Quaestiones in Exodum, et in fine descriptio Tabernaculi.

 Liber Secundus. Quaestiones in Exodum, et in fine descriptio Tabernaculi.

 Quaest. I. ((Exod. cap. I, V V . 19, 20.)) De obstetricum mendacio, quo fefellerunt Pharaonem, ne occiderent masculos Israelitas quando nascebantur,

 II. ((Ib. II, 12.)) De facto Moysi, cum occidit Aegyptium ad defendendos fratres suos, satis disputavimus in illo opere quod de vita Patriarcharum adv

 III. ((Ib. III, 4.)) Clamavit illum Dominus de rubo. Magni consilii angelus Apparuit illi angelus Domini in flamma ignis de rubo.

 V. ((Ib. III, 9.)) Et nunc ecce clamor filiorum Israel venit ad me: non sicut clamor Sodomorum (Gen. XVIII, 20) , quo iniquitas sine timore et sine ve

 VI. ((Ib. III, 22.)) Quod mandavit Dominus Hebraeis per Moysen, ut acciperent ab Aegyptiis vasa aurea et argentea et vestem, atque addidit, Et praedab

 VII. ((Ib. IV, 10.)) Quod ait Moyses ad Dominum, Precor, Domine, non sum eloquens ante hesternum, neque ante nudiustertianum diem, neque ex quo coepis

 VIII. ((Ib. IV, 11.)) Quis fecit mutum et audientem, videntem et caecum: nonne ego Dominus Deus? Sunt qui Deo calumnientur, vel Scripturae potius Vete

 IX. ((Ib. IV, 12.)) Quod Dominus dicit ad Moysen, Sed nunc vade, et ego aperiam os tuum, et instruam te quae locuturus es satis hic apparet non tantu

 X. ((Ib. IV, 14-16.)) Et iratus iracundia Dominus dixit Nonne ecce Aaron frater tuus Levites? scio quia loquens loquetur ipse Aperiam os tuum, et inst

 XI. ((Ib. IV, 24-25.)) In eo quod scriptum est, Et factum est, in via ad refectionem obviavit ei angelus, et quaerebat eum occidere: et assumpto Sepph

 XII. ((Ib. IV, 20.)) Quod superius dictum est, quod Moyses uxorem et infantes suos imposuit vehiculis, ut cum eis in Aegyptum pergeret, postea vero Jo

 XIII. ((Ib. V, 1-3.)) Quaeritur quomodo populo dicatur, quod mandavit Deus ejecturum se eos de Aegypto in terram Chanaan Pharaoni autem dicatur, quod

 XIV. ((Ib. V, 22, 23.)) Verba quae dicit Moyses ad Dominum, Quare afflixisti populum hunc? et utquid me misisti? Ex quo enim intravi ad Pharaonem loqu

 XV. ((Ib. VI, 14-28.)) Sacramenti locum esse dubium non est, quod Scriptura volens originem Moysi demonstrare, quoniam ejus actio jam expetebat, a pri

 XVI. ((Ib. VI, 30.)) Quod Moyses dicit, Ecce ego gracili voce sum, et quomodo exaudiet me Pharao? non videtur tantum propter magnitudinem populi excus

 XVII. ((Ib. IV, 16.)) Notandum quod cum ad populum mitteretur, non ei dictum est, Ecce dedi te deum populo, et frater tuus erit tuus propheta sed fra

 XVIII. ((Ib. VII, 3.)) Assidue Deus dicit, Indurabo cor Pharaonis: et velut causam infert cur hoc faciat, Indurabo, cor Pharaonis, et implebo signa me

 XIX. ((Ib. VII, 9.)) Si loquetur vobis Pharao dicens, Date nobis signum aut portentum: et dices Aaron fratri tuo, Sume virgam, et projice illam palam

 XX. ((Ib. VII, 10.)) Etiam hoc notandum, quod cum signum palam Pharaone fieret, scriptum est, Et projecit Aaron virgam suam: cum forte si dixisset, Pr

 XXI. ((Ib. VII, 12.)) Et absorbuit virga Aaron virgas illorum. Si dictum esset, Absorbuit draco Aaron virgas illorum, intelligeretur verus draco Aaron

 XXII. ((Ib. VII, 22.)) Fecerunt autem similiter et incantatores Aegyptiorum veneficiis suis: et induratum est cor Pharaonis, et non exaudivit eos, sic

 XXIII. ((Ib. VIII, 7.)) Fecerunt autem similiter et incantatores Aegyptiorum veneficiis suis et eduxerunt ranas super terram Aegypti. Quaeritur unde,

 XXIV. ((Ib. VIII, 15.)) Et vidit Pharao quoniam facta est refrigeratio, et ingravatum est cor ejus, et non exaudivit eos, sicut dixerat Dominus. Hic a

 XXV. ((Ib. VIII, 19.)) Quod dixerunt magi ad Pharaonem, Digitus Dei est hoc Si ego in digito Dei ejicio daemonia Si ego in Spiriti. Dei ejicio daemoni

 XXVI. ((Ib. VIII, 21-23.)) Ecce ego mitto in te, et in servos tuos, et in populum tuum, et in domos tuas cynomyiam, et implebuntur domus Aegyptiorum c

 XXVII. ((Ib. VIII, 25.)) Quod latini habent, Euntes immolate Domino Deo vestro in terra Venientes immolate Domino Deo vestro in terra.

 XXVIII. ((Ib. VIII, 26.)) Quod ait Moyses, Non potest fieri sic: abominationes enim Aegyptiorum immolabimus Domino Deo nostro: id est, haec immolaturi

 XXIX. ((Ib. VIII, 32.)) Cum ablata esset locusta, dictum est de Pharaone, Et ingravavit Pharao cor suum etiam in hoc tempore, et noluit dimittere popu

 XXX. ((Ib. IX, 7.)) Videns autem Pharao quia non est mortuum de pecoribus filiorum Israel ullum, ingravatum est cor Pharaonis. Quomodo ex contrariis c

 XXXI. ((Ib. IX, 8.)) Quid est quod dicit Deus ad Aaron et Moysen, Sumite vobis plenas manus favillae de fornace, et aspergat Moyses in coelum coram Ph

 XXXII. ((Ib. IX, 16.)) Et propter hoc ipsum conservatus es, ut ostendam in te virtutem meam, et ut annuntietur nomen meum in universa terra. Haec Scri

 XXXIII. ((Ib. IX, 19, 6, 20.)) Quid est quod mandavit Deus Pharaoni, cum se facturum magnam grandinem minaretur, ut festinet congregare pecora sua, et

 XXXIV. ((Ib. IX, 22.)) Et dixit Dominus ad Moysen, Extende manum tuam in coelum, et erit grando in omni terra Aegypti. Ecce iterum Moyses non in terra

 XXXV. ((Ib. IX, 27, 30.)) Cum fragore coeli, qui vehemens erat in grandine, Pharao territus rogaret Moysen ut oraret pro illo, confitens iniquitatem s

 XXXVI. ((Ib. X, 1.)) Dixit Dominus ad Moysen, Intra ad Pharaonem: ego enim gravavi cor ejus et servorum ejus, ut ordine superveniant signa mea haec su

 XXXVII. ((Ib. X, 19.)) Et non est relicta locusta una in omni terra Aegypti: et induravit Dominus cor Pharaonis. Beneficium certe Dei commemoravit Scr

 XXXVIII. ((Ib. X, 21, 12.)) Tertio dicitur ad Moysen, Extende manum tuam in coelum, ut fieret etiam plaga tenebrarum. Nunquam autem dictum est ad frat

 XXXIX. ((Ib. XI, 2.)) Deus ad Moysen: Loquere ergo secreto in aures populi, et petat unusquisque a proximo, et mulier a proxima, vasa aurea et argente

 XL. ((Ib. XI, 9.)) Dixit autem Dominus ad Moysen, Non exaudiet vos Pharao, ut multiplicem signa mea et portenta mea in terra Aegypti: tanquam opus fue

 XLI. ((Ib. XII, 10, 46.)) Quae autem superaverint ab eo in mane, igne concremabitis. Quaeri potest, quomodo aliquid superabit, cum hoc praemoniti fuer

 XLII. ((Ib. XII, 5.)) Agnus perfectus, masculus, anniculus erit vobis. Movere potest ista locutio, quasi agnus possit esse non masculus, nescientem qu

 XLIII. ((Ib. XII, 14.)) Quod scriptum est, Et facietis diem hunc in progenies vestras legitimum aeternum vel aeternalem,

 XLIV. ((Ib. XII, 30.)) Et factus est clamor magnus in terra Aegypti. Non enim erat domus in qua non erat in ea mortuus. Nonne potuit esse aliqua domus

 XLV. ((Ib. XII, 35, 36.)) Filii autem Israel fecerunt sicuti praeceperat illis Moyses, et petierunt ab Aegyptiis vasa aurea et argentea et vestem et

 XLVI. ((Ib. XII, 22.)) Quid est quod ait, Accipietis autem fasciculum hyssopi, et tingentes ex sanguine qui est juxta ostium, linietis super limen et

 XLVII. ((Ib. XII, 37, 40.)) Sustulerunt autem filii Israel de Ramesse in Socchoth, in sexcenta millia peditum viri, praeter instructum, vel censum Mi

 XLVIII. ((Ib. XIII, 9.)) Quid est quod ait, cum de Pascha praeciperet, Erit tibi in signum super manum tuam? an intelligitur super opera tua, id est,

 XLIX. ((Ib. XIII, 17.)) Cum autem dimisit Pharao populum, non deduxit eos Deus viam terrae Philistiim, quia prope erat. Dixit enim Deus, Nequando poen

 L. ((Ib. XIII, 18.)) Quinta autem progenie ascenderunt filii Israel de terra Aegypti. Utrum progeniem in centum annis vult computari, et ideo quinta p

 LI. ((Ib. XIV, 13.)) Dixit autem Moyses: Confidite, et state et videte salutem quae est a Domino, quam faciet vobis hodie. Sicut enim vidistis Aegypti

 LII. ((Ib. XIV, 15.)) Quid est quod dixit Dominus ad Moysen, Quid tu clamas ad me? cum Scriptura non dixerit aliquid de Moysi vocibus, nec eum orantem

 LIII. ((Ib. XIV, 16)) . Et tu eleva virgam tuam, et extende manum tuam super mare. Haec est illa virga, in qua fiebant mirabilia, quae modo dicitur es

 LIV. ((Ib. XV, 12.)) Extendisti dexteram tuam transvoravit eos terra. Laudate, Dominum de terra

 LV. ((Ib. XV, 10, 8.)) Misisti Spiritum tuum, et cooperunt eos mare. Ecce jam quinto commemoratur Spiritus Dei, ut in hoc numero accipiamus et quod di

 LVI. ((Ib. XV, 23, 24.)) Venerunt autem in Merra, et non poterant bibere de Merra amara enim erat.

 LVII. ((Ib. XV, 25.)) Et ostendit ei Dominus lignum, et misit illud in aquam, et facta est aqua dulcis. Genus ligni erat istam habens vim, an quolibet

 LVIII. ((Ib. XVI, 4.)) Dixit autem Dominus ad Moysen, Ecce ego pluam vobis panes de coelo: et exiet populus et colliget unius diei in diem, ut tentem

 LIX. ((Ib. XVI, 8.)) Moyses et Aaron dicunt ad populum inter caetera: Propter quod exaudivit Dominus murmurationem vestram, quam vos murmuratis advers

 LX. ((Ib. XVI, 12.)) Deus mandat per Moysen populo, Ad vesperam edetis carnes, et mane replebimini panibus. Ecce non pro omni alimento panes nominantu

 LXI. ((Ib. XVI, 33.)) Et dixit Moyses ad Aaron, Accipe vas aureum unum, et mitte illud plenum gomor manna, et repones illud ante Deum, ut servetur in

 LXII. ((Ib. XVI, 35.)) Filii autem Israel ederunt manna annis quadraginta, quoadusque venirent in terram quae inhabitatur. Manna ederunt quoadusque ve

 LXIII. ((Ib. XVI, 35.)) Manna ederunt quoadusque venirent in partem Phoenicis. Jam dixerat, quoadusque venirent ad terram quae inhabitatur in partem

 LXIV. ((Ib. XVII, 5.)) Et dixit Dominus ad Moysen, Antecede populum sume autem tecum de senioribus populi et virgam in qua percussisti flumen, accip

 LXV. ((Ib. XVII, 9.)) Et ecce ego sto super cacumen collis, et virga Dei in manu mea, dicit Moyses ad Jesum Nave, cum praeciperet pugnari adversus Ama

 LXVI. ((Ib. XVIII, 12.)) Venit autem et Aaron et omnes seniores Israel manducare panem cum socero Moysi ante Deum, vel, sicut alii codices habent, cor

 LXVII. ((Ib. XVIII, 15.)) Moyses socero dixit: Quia venit ad me populus inquirere judicium a Deo cum eis contigerit disceptatio, et venerint ad me, j

 LXVIII. [Ib. XVIII, 18, 19.) In eo quod Jothor consilium dat genero suo Moysi, ne occupatus judiciis populi et ipse et populus consumeretur consumptio

 LXIX. ((Ib. XVIII, 19, 20.)) Quod vero adjungit et dicit, Esto tu populo quae ad Deum, et referes verba eorum ad Deum: et testaberis illis praecepta D

 LXX. ((Ib. XIX, 1-11.)) Mensis autem tertii exitus filiorum Israel de terra Aegypti hac die venerunt in eremum Sina, et profecti sunt ex Raphidin, et

 LXXI. ((Ib. XX, 1-17.)) Quaeritur, decem praecepta Legis quemadmodum dividenda sint: utrum quatuor sint usque ad praeceptum de sabbato, quae ad ipsum

 LXXII. ((Ib. XX, 18.)) Et omnis populus videbat vocem, et lampadas, et vocem tubae, et montem fumantem. Solet quaeri quomodo populus videbat vocem, cu

 LXXIII. ((Ib. XX, 19.)) Loquere tu nobis, et non loquatur ad nos Deus, ne quando moriamur. Multum et solide significatur, ad Vetus Testamentum timorem

 LXXIV. ((Ib. XX, 20.)) Et dixit eis Moyses, Constantes estote: propterea enim venit Deus ad vos, tentare vos ut sit timor ejus in vobis, ne peccetis.

 LXXV. ((Ib. XX, 21.)) Moyses autem intravit in nebulam, ubi erat Deus: id est, ubi expressiora fiebant signa, quibus cognosceretur Deus. Nam quomodo i

 LXXVII. ((Ib. XXI, 2.)) Quae de servo Hebraeo praecipiuntur, ut sex annos serviat, et dimittatur liber gratis, ne servi Christiani hoc flagitarent a d

 LXXVIII. ((Ib. XXI, 7-11.)) Si quis autem vendiderit filiam suam famulam non abibit ita ut recedunt ancillae. Quod si non placuerit domino suo, quam n

 LXXIX. ((Ib. XXI, 12, 13.)) Si quis percusserit aliquem, et mortuus fuerit, morte moriatur. Qui autem nolens, sed Deus tradidit in manus ejus, dabo ti

 LXXX. ((Ib. XXI, 22-25.)) Si autem litigabunt duo viri, et percusserint mulierem in utero habentem et exierit infans ejus nondum formatus detrimentum

 LXXXI. ((Ib. XXI, 28.)) Si autem cornu percusserit taurus virum aut mulierem, et mortuus fuerit, lapidibus lapidabitur taurus, et non manducabuntur ca

 LXXXII. ((Ib. XXI, 35.)) Si autem cornu percusserit alicujus taurus taurum proximi, et mortuus fuerit, vendent taurum vivum, et partientur pretium eju

 LXXXIII. ((Ib. XXII, 1.)) Quae justificatio est ut pro vitulo uno quinque reddantur, pro ove autem quatuor, nisi aliquid significare intelligatur?

 LXXXIV. ((Ib. XXII, 2.)) Si autem perfodiens inventus fuerit fur, et percussus mortuus fuerit, non est illi homicidium. Si autem orietur sol super eum

 LXXXV. ((Ib. XXII, 9.)) Quid est, qui convictus fuerit per Deum, restituet duplo nisi quia vult Deus aliquando signo dato prodere pejerantem?

 LXXXVI. ((Ib. XXII, 28.)) Deos non maledices. Quaeritur quos dixerit deos utrum principes qui judicant populum, sicut dictum est de Moyse, quod datus

 LXXXVII. ((Ib. XXIII, 2.)) Non eris cum pluribus in malitia. Ne se inde quisquam defendat, quia cum pluribus fecit, aut ideo putet non esse peccatum.

 LXXXVIII. ((Ib. XXIII, 3.)) Et pauperis non misereberis in judicio. Nisi addidisset, in judicio, Non apponeris cum multitudine, declinare cum pluribus

 LXXXIX. ((Ib. XXIII, 10, 11.)) Sex annis seminabis terram tuam, et colliges fructum ejus septimo autem anno remissionem facies, et requiem dabis illi

 XC. ((Ib. XXIII, 19.)) Non coques agnum in lacte matris suae. Quomodo intelligatur ad verborum proprietatem nescio utrum possit reperiri. Si enim alic

 XCII. ((Ib. XXIII, 25-27.)) Et servies Domino Deo tuo et benedicam panem tuum, et vinum tuum, et aquam tuam, et avertam infirmitatem a vobis. Non eri

 XCIII. ((Ib. XXIII, 28.)) Et mittam vespas ante te, et ejiciet Amorrhaeos, Evaeos, Chananaeos, et Chettaeos a te. Et misit antecessores exercitus sui

 XCIV. ((Ib. XXIII, 33.)) Si servieris diis eorum, erunt tibi offendiculum. Hic graecus δουλεύσης habet, non λατρεύσῃς. Unde intelligitur, quia et δου

 XCV. ((Ib. XXIV, 1-3.)) Et Moysi dixit, Ascende ad Dominum tu, et Aaron, et Nadab, et Abiud, et septuaginta seniorum Israel: et adorabunt a longe Domi

 XCVI. ((Ib. XXIV, 3.)) Notandum est quod iterum populus ita respondet, Omnia verba quae locutus est Dominus faciemus, et audiemus cum videatur ordo p

 XCVII. ((Ib. XXIV, 4.)) Notandum quod Moyses aedificavit altare sub monte, et duodecim lapides in duodecim tribus Israel. Intelligitur enim ex duodeci

 XCVIII. ((Ib. XXIV, 5.)) Et immolaverunt hostiam salutaris Deo. Non dixit, hostiam salutarem, sed, hostiam salutaris Calicem, salutaris accipiam Quon

 XCIX. ((Ib. XXIV, 6, 7.)) Sumens autem Moyses dimidiam partem sanguinis, infudit in craterem, et partem reliquam sanguinis affudit ad altare: et accip

 C. ((Ib. XXIV, 7.)) Et dixerunt, Omnia quaecumque locutus est Dominus, faciemus, et audiemus. Non aliter respondent ecce jam tertio.

 CI. ((Ib. XXIV, 9.)) Et ascendit Moyses, et Aaron, et Nadab, et Abiud, et septuaginta seniorum Israel: et viderunt locum ubi steterat ibi Deus Israel.

 CII. ((Ib. XXIV, 11, 10.)) Et de electis Israel non dissonuit nec unus: et apparuerunt in loco Dei, et manducaverunt, et biberunt. Quis dubitet illos

 CIII. ((Ib. XXIV, 13.)) Quid sibi vult quod Jesus Nave, non commemoratus in illis quatuor, subito cum Moyse apparet, et cum illo ascendit in montem ad

 CIV. ((Ib. XXV, 11, 12.)) Et facies in ea cymatia aurea versatilia in circuitu. Cymatia dixit, quae in quadratura exstant per quatuor partes, sicut me

 CV. ((Ib. XXV, 17.)) Propitiatorium quid dicat superimponendum super arcam, quaeri solet: sed cum aureum fieri jubeat, ejusque longitudinem et latitud

 CVI. ((Ib. XXV, 27.)) Quod ait, Erunt annuli in thecis subportatoriis ad tollendam mensam, Erunt in thecis,

 CVII. ((Ib. XXVI, 1.)) Decem aulaeorum jubet fieri tabernaculum, cum sit decalogus Legis. Aulaea vero significant latitudinem, propter facilitatem. Ch

 CVIII. ((Ib. XXVI, 7.)) Et facies vela capillacia operire super tabernaculum undecim vela facies ea. Quae capillacia vela sunt. id est cilicina, unde

 CIX. [Ib. XXVI, 17.) Facies duos anconiscos columnae uni consistentes ex adverso: hoc est, unum hinc, et unum inde, de lateribus columnae. Anconiscos

 CX. ((Ib. XXVI, 21.)) Bases columnarum duas uni. Bases non eas tantum videtur dicere Scriptura, quibus columnae ab imo fulciuntur sed etiam superiore

 CXI. ((Ib. XXVI, 25.)) Quod octo columnas et bases earum sexdecim secundum supradictam rationem a posterioribus tabernaculi Scriptura dicit, cum super

 CXII. ((Ib. XXVI, 33.)) Et dividet vobis velamen inter medium sanctum, et inter medium sanctum sanctorum: id est, ut inter sanctum et sanctum sanctoru

 CXIV. ((Ib. XXVIII, 3.)) Et tu loquere omnibus sapientibus mente, quos replevi spiritu intellectus: αἴσθήσεως quidem graecus habet, quem latine sensum

 CXV. ((Ib. XXVIII, 4, 16, 9, 10.)) Aspidiscas in veste sacerdotali quas dicat? utrum scutulas, quae a scuto latine appellantur, quia et Graeci scutum

 CXVI. ((Ib. XXVIII, 22.)) Et facies super rationale fimbrias complectentes opus catenatum de auro puro. Quod Latini rationale Eloquia Domini, eloquia

 CXVII. ((Ib. XXVIII, 30.)) Et impones super rationale judicii demonstrationem et veritatem. Quid sibi hoc velit, vel in quali re vel metallo poneretur

 CXVIII. ((Ib. XXVIII, 31.)) Et facies tunicam talarem hyacinthinam id est, usque ad talos dependentem. Et erit peristomium ex ea medium, Oram habens

 CXIX. ((Ib. XXVIII, 35.)) Et erit Aaron cum coeperit fungi sacerdotio, audietur vox ejus intranti in sanctum in conspectu Domini et exeunti, ut non mo

 CXX. ((Ib. XXVIII, 36-38.)) Et facies laminam auream puram, et formabis in eadem formationem signi, sanctitatem Domini et impones illud super hyacinth

 CXXI. ((Ib. XXVIII. 41.)) De Aaron et filiis Aaron cum praeciperet, loquens ad Moysen, quomodo vestirentur, et ungerentur, quid est quod ait, Et imple

 CXXII. ((Ib. XXVIII, 42.)) Et facies eis femoralia linea tegere turpitudinem corporis eorum a lumbis usque ad femora erunt. Femoralia facies linea te

 CXXIII. ((Ib. XXIX, 8, 9.)) Cum de filiis Aaron loqueretur: Et indues eos, inquit, tunicas, et cinges eos zonis, et circumdabis eis cidaras. circumdab

 CXXIV. ((Ib. XXIX, 9.)) Et erit illis sacerdotium mihi in sempiternum. Quomodo dicat in sempiternum, Juravit Dominus, et non poenitebit eum, Tu es, sa

 CXXV. ((Ib. XXIX, 9.)) Quid est, Et consummabis manus Aaron, et manus filiorum ejus? An per manus potestatem significavit, ut aliquid etiam ipsi conse

 CXXVI. ((Ib. XXIX, 10.)) Et adduces vitulum ad ostium tabernaculi testimonii, et superimponent Aaron et filii ejus manus suas super caput vituli in co

 CXXVII. ((Ib. XXIX, 18.)) Quod odor suavitatis Domino saepe dicitur sacrificium de victimis pecorum in Scripturis sanctis, non utique Deus odore fumi

 CXXVIII. ((Ib. XXIX, 26)) Et sumes pectusculum de ariete consummationis, quod est Aaron id est, hujus Aaron

 CXXX. ((Ib. XXIX, 37.)) Quid est quod purificatum et sanctificatum altare septem diebus dicit quod sanctum sancti erit? Altare non quidem dicit sanctu

 CXXXI. ((Ib. XXX, 3, 4.)) Cum de annulis loqueretur altaris incensi, quod altare non inaerari, sed inaurari jussit, Et duos annulos aureos puros facie

 CXXXII. ((Ib. XXX, 4.)) Et erunt arcus amitibus ita ut tollatur illud in eis. Et erunt thecae amitibus

 CXXXIII. ((Ib. XXX, 8, 10.)) Incendet super illud incensum continuationis in conspectu Domini in progenies eorum. Continuationis incensum dicit, quod

 CXXXIV. ((Ib. XXX, 12.)) Quid est quod ait, Si acceperis computationem filiorum Israel in visitatione eorum nisi quia jubet eos aliquando visitari et

 CXXXV. ((Ib. XXX, 26-33.)) Advertendum est etiam et notandum quemadmodum unguento chrismatis omnia jussit ungi, tabernaculum scilicet et ea quae in il

 CXXXVI. ((Ib. XXX, 34.)) Quodpraecepit quibus aromatibus fiat thymiama, id est incensum, et dicit unguentario more coctum opus unguentarii: non ideo p

 CXXXVII. ((Ib. XXX, 36.)) Et concides de illis minutum, et pones contra testimonia in tabernaculo testimonii, unde innotescam tibi inde. Sanctum sanct

 CXXXVIII. ((Ib. XXXI, 2-5.)) Quid est quod Beseleel cum juberet adhiberi operibus tabernaculi faciendis, dixit eum se replevisse spiritu divino sapien

 CXXXIX. ((Ib. XXXI, 13.)) Quid sibi vult, quod cum de sabbato observando praeciperet, ait, Testamentum aeternum in me et filiis Israel non ait, inter

 CXL. ((Ib. XXXI, 18.)) Et dedit Moysi statim ut cessavit loqui ad eum, in monte Sina, duas tabulas testimonii, tabulas lapideas scriptas digito Dei.

 CXLI. ((Ib. XXXII, 2.)) Quod jubet Aaron inaures demi ab auribus uxorum atque filiarum, unde illis faceret deos, non absurde intelligitur difficilia p

 CXLII. ((Ib. XXXII, 8.)) Dominus indicans Moysi quid fecerit de vitulo populus, hoc est de idolo quod ex auro suo fecerant, dicit eos dixisse, Hi dii

 CXLIII. ((Ib. XXXII, 14.)) Et propitiatus est Dominus de malitia quam dixit facere populo suo. Malitiam hic poenam intelligi voluit, sicuti est, Aesti

 CXLIV. ((Ib. XXXII, 19.)) Iratus quidem Moyses videtur tabulas testimonii digito Dei scriptas collisisse atque fregisse magno tamen mysterio figurata

 CXLV. ((Ib. XXXII, 24.)) Et dederunt mihi, et misi in ignem, et exiit vitulus hic. Compendio locutus est, non dicens quod ipse formaverit, ut exiret v

 CXLVI. ((Ib. XXXII, 25.)) Et cum vidisset Moyses populum, quia dissipatus est, dissipavit enim eos Aaron, ut in gaudium venirent adversariis suis. Not

 CXLVII. ((Ib. XXXII, 31, 32.)) Cum Moyses dicit ad Deum, Precor, peccavit populus iste peccatum magnum, et fecerunt sibi deos aureos, et nunc siquidem

 CXLVIII. ((Ib. XXXII, 35.)) Merito quaeritur, cum superius populum dissipasse dictus sit Aaron, cur in ipsum vindicta nulla processerit, neque cum Moy

 CXLIX. ((Ib. XXXIII, 1.)) Vade ascende hinc, tu et populus tuus, quem eduxisti de terra Aegypti. Deus iratus dicere videtur, tu et populus tuus, quem

 CL. ((Ib. XXXIII, 1-3.)) Ubi dicit Deus ad Moysen, Vade, ascende hinc, tu et populus tuus, quem eduxisti de terra Aegypti, in terram quam juravi Abrah

 CLI. ((Ib. XXXIII, 12, 13.)) Et dixit Moyses ad Dominum, Ecce tu mihi dicis: Deduc populum hunc. Tu autem non demonstrasti mihi quem simul mittas mecu

 CLII. ((Ib. XXXIII, 17.)) Quid est quod dicit Deus ad Moysen, Quoniam scio te prae omnibus? numquid Deus plus aliqua scit, et aliqua minus? An secundu

 CLIII. ((Ib. XXXIII, 12, 17.)) Notandum estne, quod prius ipse Moyses dixerat Deo, Dixisti mihi, Scio te prae omnibus quod illi Deus posteaquam hoc i

 CLV. ((Ib. XXXIV, 7.)) Quid est quod dictum est de Domino, Et reum non purificabit nisi, non eum dicet innocentem?

 CLVI. ((Ib. XXXIV, 10.)) Deus in monte duas rursus lapideas tabulas conscripturo dicit Moysi inter caetera, Coram omni populo tuo faciam gloriosa. Non

 CLVII. ((Ib. XXXIV, 12.)) Quid est quod dicitur ad Moysen, Attende tibi, nequando ponat testamentum his qui sedent super terram. ne quando ponat.

 CLVIII. ((Ib. XXXIV, 13, 15.)) Cum praeciperet Deus ad Moysen loquens, ut data terra in potestate, omnis idololatria everteretur, nec adorarentur dii

 CLIX. ((Ib. XXXIV, 20.)) Quod ait, Non videberis in conspectu meo inanis sicut indicant circumstantia de quibus loquitur, in conspectu suo: Non ibi v

 CLX. ((Ib. XXXIV, 21.)) Cum de sabbato praecepisset, quid est quod adduxit, Satione et messe requiesces?

 CLXI. ((Ib. XXXIV, 24.)) Quod dicit, Non concupiscet quisquam de terra tua, cum ascendes videri in conspectu Dei tui, tria tempora anni Non apparebis

 CLXII. ((Ib. XXXIV, 25.)) Quid est quod ait, Non occides super fermentum sanguinem immolatorum meorum? An illa hoc loco dicit immolata sua, quae per P

 CLXIII. ((Ib. XXXIV, 25.)) Quid est quod ait, Et non dormiet in mane immolatio solemnitatis Paschae nisi quod superius aperte praecepit, ne aliquid e

 CLXIV. ((Ib. XXXIV, 26.)) Non coques agnum in lacte matris suae. Ecce dixit iterum quod quemadmodum intelligi possit ignoro. Magna tamen est de Christ

 CLXV. ((Ib. XXXIV, 28.)) Et erat ibi Moyses in conspectu Domini quadraginta diebus et quadraginta noctibus panem non manducavit, et aquam non bibit.

 CLXVI. ((Ib. XXXIV, 28, 27, 1.)) Et scripsit in tabulis verba Testamenti, decem verba. Scribe tibi verba haec. Excide tibi duas tabulas lapideas Scri

 CLXVII. ((Ib. XXV, 1.)) Moyses ad filios Israel, posteaquam de monte descendit, habens alias tabulas Legis, circumposito sibi velamine propter gloriam

 CLXVIII. ((Ib. XXXV, 24.)) Omnis afferens demptionem, argentum et aes attulerunt demptionem Domino: tanquam diceret, Omnis qui attulit, attulit illud

 CLXIX. ((Ib. XXXV, 29.)) Narrante Moyse commemoratum est quod ei dixit Deus de Beseleel eisdem verbis ac totidem, quod eum impleverit Spiritu divino s

 CLXX. ((Ib. XXXVI, 2 et 3.)) Et omnes qui sponte vellent ire ad opera, ut consummarent ea, et acceperunt a Moyse omnes demptiones

 CLXXI. ((Ib. XXXVI, 4, et 5.)) Notandum quod illi qui sapientes appellantur, effectores operum sancti, etiam moribus tales erant, ut cum ipsi susciper

 CLXXII. ((Ib. XXXV, 2.)) Posteaquam descendit Moyses de monte, opera commendantur tabernaculi construendi, et vestis sacerdotalis de quibus faciendis

 CLXXIII. ((Ib. XL, 9, 10.)) Superius quando prius locutus est Deus de tabernaculo ungendo, dixit eadem unctione sanctificari illa omnia, et fieri sanc

 CLXXIV. ((Ib. XL, 19.)) Cum Scriptura narraret quomodo Moyses constituerit tabernaculum, Extendit, inquit, aulaea super tabernaculum:

 CLXXV. ((Ib. XL, 29.)) Cum dixit, Et super atrium in circuitu tabernaculi et altaris, manifestat altare holocaustomatum ad ostium tabernaculi forinsec

 CLXXVI. ((Ib. XL, 34, 35.)) Notanda est res multum mirabilis, quod nube descendente et implente tabernaculum, quae tamen gloria Domini dicitur, non po

 Quaest. CLXXVII. De Tabernaculo.

 Liber Tertius. Quaestiones in Leviticum.

 Liber Tertius. Quaestiones in Leviticum.

 Quaest. I. ((Levit. cap. V, V 1.)) Si autem anima peccaverit, aut audierit vocem jurationis, et ipse testis fuerit aut viderit, aut conscius fuerit,

 II. ((Ib. V, 2-6.)) Post hoc autem peccati genus, quod de perjurio alicujus non indicato commemoravit nullum pro eo sacrificium jussit offerri sed de

 III. ((Ib. V, 2 6.)) Item quod ait, Anima quaecumque juraverit, distinguens labiis malefacere aut benefacere, distinguens. Reddam vota mea, quae disti

 IV. ((Ib. V, 7.)) Si autem non valet manus ejus quod satis est in ovem, offeret pro peccato suo quod peccavit, duos turtures aut duos pullos columbino

 V. ((Ib. V, 15.)) Quod autem ait, Anima, si latuerit eum oblivione id est, si oblivione factum fuerit ut lateat eum, vel eam si ad animam refers, quo

 VI. ((Ib. V, 15, 16.)) Et peccaverit nolens a sanctis Domini Restituet illud, et quintas adjiciet.

 VII. ((Ib. 17-19.)) Et anima quaecumque peccaverit, et fecerit unum ab omnibus praeceptis Domini, quae non oportet fieri, et non cognoverit, et deliqu

 VIII. ((Ib. V, 7.)) Quaeritur etiam utrum ubique sit accipiendum quod dictum est, si non valet manus ejus quod satis est ad ovem, offerre eum debere p

 IX. ((Ib. VI, 6, 10.)) Offeret arietem ab ovibus sine macula, pretio, in quod deliquit. Non ita distinguendum est, quasi pretio in quod deliquerit, id

 X. ((Ib. VI, 9.)) Quod autem supra dixit, Ista lex holocausti, et deinde exponens quae sit eadem lex, dicit, Ista holocaustosis, super incensionem eju

 XI. ((Ib. VI, 11.)) Et induet stolam aliam, et abjiciet holocarpoma extra castra in locum mundum: hoc appellat holocarpoma quod concrematum est Et abj

 XIII. ((Ib. VI, 12 et 13.)) Quod autem sequitur et dicit, Et exuret super illud sacerdos ligna mane mane et stipabit super illud holocaustum, et super

 XIV. ((Ib. VI, 20.)) Et locutus est Dominus ad Moysen dicens, Istud donum Aaron et filiorum ejus, quod offerunt Domino in die quacumque unxeris eum. A

 XV. ((Ib. VI, 20, 21.)) Dimidium ejus, inquit, mane, et dimidium ejus post meridiem In sartagine, in oleo fiet, conspersam offeret eam, fresa, fresa,

 XVI. ((Ib. VI, 21, 22.)) Sequitur autem et dicit: Sacrificium in odorem suavitatis Domino. Sacerdos unctus qui pro eo ex filiis ejus, faciet illud. Pr

 XVII. ((Ib. VI, 23.)) Sequitur autem, Omne consummabitur quod habet graecus ἐπιτελεσθήσεται, et aliqui interpretes dixerunt, Omne imponetur: Et omne

 XVIII. ((Ib. VI, 26, 36.)) De sacrificio pro peccato cum diceret, Sacerdos, inquit, qui imponet illud manducabit illud. Omnia quae pro peccato sunt, e

 XIX. ((Ib. VII, 1.)) Et ista est lex arietis qui pro delicto est, sancta sanctorum sunt: id est ad sacerdotes pertinent manducanda.

 XX. ((Ib. VII, 7.)) Quid est quod de ariete pro delicto cum dixisset, legemque sacrificii exposuisset, ait, Quomodo quod pro peccato, ita et id quod p

 XXI. ((Ib. VII, 23-25.)) Omnem adipem boum et ovium et caprarum non edetis, et adeps morticinorum et a fera captorum fiet in omne opus, et cibo non ed

 XXII. ((Ib. VII, 29-34.)) Quid sibi vult quod de sacrificiis salutaris iterum admonet, et dicit, eum qui offert donum sacrificii salutaris sui, pectus

 XXIII. ((Ib. IV, 3-7, et VIII, 2, 14, 15, 28.)) Cum sacrificia pro peccatis prius commemoraret, vitulum dixit offerendum pro peccato sacerdotis, qui f

 XXIV. ((Ib. VIII, 35.)) Quid est quod dicit Moyses ad Aaron et filios ejus, cum sanctificantur ad ineundum sacerdotium, Ad ostium tabernaculi testimon

 XXV. ((Ib. IX, 1.)) Et factum est, die octavo vocavit Moyses Aaron, et filios ejus, et senatum Israe. Quem quidam nostri senatum senatum ordinem senio

 XXVI. ((Ib. IX, 2-4.)) Moyses dicit ad Aaron: Et senatui Israel loquere dicens, accipite hircum ex capris unum pro peccato, et arietem et vitulum et a

 XXVII. ((Ib. IX, 7-21.)) Et ait Moyses ad Aaron, Accede ad altare, et fac quod pro peccato tuo, et holocaustum tuum: et exora pro te et domo tua. Miru

 XXIX. ((Ib. IX, 24.)) Et vidit omnis populus, et amens factus est. Quod alii interpretes dixerunt, expavit,

 XXX. ((Ib. IX, 24.)) Et exiit ignis a Domino, et devoravit quae erant super altare, holocaustomata, et adipes. Quid dixerit, a Domino,

 XXXI. ((Ib. X, 1-3.)) Posteaquam exeunte igne a Domino, incensi et mortui sunt filii Aaron, qui ausi sunt in batillis suis adhibito igne alieno incens

 XXXII. ((Ib. X, 6, 7.)) Quid est quod Aaron et reliquos filios ejus mortem illorum duorum lugere prohibens dicit, Caput vestrum cidara non denudabitis

 XXXIII. ((Ib. X, 9-11.)) Et locutus est Dominus ad Aaron dicens: Vinum et siceram non bibetis tu et filii tui tecum, cum intrabitis in tabernaculum te

 XXXIV. ((Ib. X, 14.)) Pectusculum segregationis et brachium ablationis manducabitis in loco sancto. Quamvis singula singulis data sint, nimirum tamen

 XXXV. ((Ib. X, 14.)) . Quid est quod dicit, De sacrificiis salutarium, cum ea dicat quae alibi dixit sacrificia salutaris sacrificium salutaris, A sa

 XXXVI. ((Ib. X, 15-20.)) Et erit tibi et filiis tuis et filiabus tuis legitimum sempiternum. Non frustra est additum, filiabus

 XXXVII. ((Ib. XI, 33, 34.)) Cum ageret de morticinis immundorum animalium, Et omne vas fictile, inquit, in quo ceciderit ex eis intus quaecumque sunt

 XXXVIII. ((Ib. XI, 47.)) Instruere filios Israel inter vivificantia quae manducantur, et inter vivificantia quae non manducantur: vivificantia

 XXXIX. ((Ib. XII, 4.)) Quid est quod ait de muliere quae peperit, Omne sanctum non tanget, et in sanctuarium non introibit? Quod sanctuarium vult inte

 XL. ((Ib. XII, 2-8.)) Quid est quod dicit, Si masculum pepererit mulier, immunda erit septem dies secundum dies secessionis purgationis ejus immunda

 XLI. ((Ib. XIII, 20)) . Homini si cui facta fuerit in cute corporis ejus cicatrix signi lucida, et fuerit in cute coloris ejus tactus leprae. Velut ex

 XLII. ((Ib. XIII, 3.)) Quid est quod ait, Et videbit sacerdos, et inquinabit eum? ad quem veniet ut mundetur. Sed inquinabit

 XLIII. ((Ib. XIII, 4, 7, 2.)) Si autem lucidus albus erit in cute coloris ejus et humilis non fuerit aspectus ejus a cute. Lucidus albus Si autem conv

 XLIV. ((Ib. XIII, 5 et 6.)) Et segregabit illum sacerdos septem diebus in secundo et videbit illum sacerdos die septimo in secundo: et ecce obscurus

 XLV. ((Ib. XIII, 4-7.)) Si autem conversa mutata fuerit significatio in cute, posteaquam vidit illum sacerdos ut purget: et visus fuerit denuo sacerdo

 XLVI. ((Ib. XIII, 7, 8.)) Deinde sequitur, Si autem conversa mutata fuerit significatio in cute, posteaquam vidit illum sacerdos ut purgaret illum id

 XLVII. ((Ib. XIII, 9-17.)) Deinde sequitur: Et tactus leprae si fuerit in homine, veniet ad sacerdotem: et videbit sacerdos et ecce cicatrix alba in

 XLVIII. ((Ib. XIII, 30.)) Quid est, quod cum de lepra capitis loqueretur, eam etiam quassationem appellavit, cum in solo colore fiat, vel cutis vel ca

 XLIX. ((Ib. XIII, 47 et 48.)) Quid sibi vult, quod cum diceret de lepra vestimentorum aliarumque rerum ad usus hominum pertinentium, ait, Aut in vesti

 L. ((Ib. XIII, 48.)) Quaeritur quid dixerit, In omni operaria pelle quod nonnulli interpretati sunt, In omni confecta pelle. Esto in agro in die oper

 LI. ((Ib. XIII, 18.)) Quid est quod ait, In omni vase operario pellis nisi quod est ex pelle factum, hoc est in omni vase pellicco? Hoc autem isto lo

 LII. ((Ib. XV, 11.)) Quid est quod ait, Et quemcumque tetigerit qui fluorem seminis patitur, et manus suas non lavit aqua, lavabit vestimenta, et lava

 LIII. ((Ib. XVI, 16, 19.)) Quid est, quod cum praeciperet quomodo intrare deberet sacerdos summus in sanctum, quod est intra velum, ait inter caetera,

 LIV. ((Ib. XVI, 20.)) Et perficiet exorans sanctum. Utrum perficiet sanctum? an exorans sanctum, secundum id quod supra diximus? nam et hic neutro gen

 LV. ((Ib. XVI, 20, 27, 29, 33.)) De duobus hircis, uno immolando, et alio in desertum dimittendo, quem ἀποπομπαῖον vocant , solet esse disceptatio: et

 LVI. ((Ib. XVII, 3, 4.)) Illud quod dicit, Quicumque occiderit vitulum, aut ovem, aut capram in castris, et quicumque occiderit extra castra, et ad os

 LVII. ((Ib. XVII, 10-12.)) Quid est quod prohibens edendum sanguinem dicit, Anima omnis carnis, sanguis ejus est? Quem totum locum sic explicat: Et ho

 LVIII. ((Ib. XVIII, 7, 8.)) Turpitudinem patris tui et turpitudinem matris tuae non revelabis turpitudo enim eorum est Turpitudinem uxoris patris tui

 LIX. ((Ib. XVIII, 9, 11.)) Turpitudinem sororis tuae ex patre tuo, aut ex matre tua, quae domi est nata, vel quae foris nata est, non revelabis turpit

 LX. ((Ib. XVIII, 14.)) Turpitudinem fratris patris tui non revelabis, et ad uxorem ejus non introibis. Exposuit quid dixerit, Turpitudinem fratris pat

 LXI. ((Ib. XVIII, 16.)) Turpitudinem uxoris fratris tui non revelabis turpitudo fratris tui est. Quaeritur utrum hoc vivo fratre, an mortuo sit prohi

 LXII. ((Ib. XVIII, 17.)) Turpitudinem mulieris et filiae ejus non revelabis: id est, ne putet quisquam licere sibi ducere filiam uxoris suae. Simul en

 LXIII. ((Ib. XVIII, 17, 18.)) Filiam filii ejus et filiam filiae ejus non accipies. Etiam neptem uxoris de filio vel de filia duci prohibuit. Uxorem s

 LXIV. ((Ib. XVIII, 19.)) Et ad mulierem in segregatione immunditiae ejus non accedes revelare turpitudinem ejus: id est, ad menstruatam mulierem non a

 LXV. ((Ib. XVIII, 20)) Et ad uxorem proximi tui non dabis concubitum seminis tui, inquinari ad eam. Ecce ubi rursus prohibet adulterium, quod cum alie

 LXVI. ((Ib. XVIII, 21.)) Et a semine tuo non dabis servire principi. Hic non video quid intelligatur, nisi principi qui pro Deo colitur. Non enim ait

 LXVII. ((Ib. XVIII, 25.)) Quod dicit, Et exhorruit terra eos qui insident super eam, propter mala facta eorum, quae superius commemoravit, non ideo di

 LXVIII. ((Ib. XIX, 11.)) Non furtum facietis neque mentiemini, neque calumniam faciet unusquisque proximo. Illud de furto positum est in Decalogo. Quo

 LXIX. ((Ib. XIX, 15.)) Non nocebis proximo. Si quid sit nocere et non nocere, pateret hominibus, hoc generale praeceptum ad innocentiam retinendam for

 LXX. ((Ib. XIX, 17 et 18.)) Quid est quod cum supra dixisset, Non odio habebis fratrem tuum in animo tuo: arguendo argues proximum tuum, et non accipi

 LXXI. ((Ib. XIX, 28.)) Et incisiones super animam non facietis in corpore vestro. Super animam dixit, super funus mortui: de anima quippe dolor est qu

 LXXII. ((Ib. XX, 5.)) Ita ut fornicentur in principes de populo suo. Secundum principem potestatis aeris Nunc princeps hujus mundi missus est foras Ec

 LXXIII. ((Ib. XX, 10.)) Homo, homo quicumque adulteraverit uxorem viri, aut quicumque adulteraverit uxorem proximi sui, morte moriantur: pluraliter di

 LXXIV. ((Ib. XX, 16.)) Et mulier quae accesserit ad omne pecus, ascendi ab eo, interficietis mulierem et pecus: morte moriantur rei sunt. Quaeritur q

 LXXV. ((Ib. XX, 17.)) Quicumque acceperit sororem suam ex patre suo, aut ex matre sua, et viderit turpitudinem ejus improperium est: exterminabuntur

 LXXVI. ((Ib. XX, 20, 25.)) Quicumque dormierit cum cognata sua, turpitudinem cognationis suae revelavit: sine filiis morientur. Quaeritur quousque sit

 LXXVII. ((Ib. XX, 27.)) Et vir aut mulier, si forte fuerit illi ventriloquus, aut incantator, morte moriantur ambo: lapidibus lapidibitis eos rei sun

 LXXVIII. ((Ib. XXI, 7, 8.)) Mulierem fornicariam et profanam non accipient, et mulierem ejectam a viro suo quoniam sanctus est Domino Deo suo. Superi

 LXXIX. ((Ib. XXI, 10.)) Et sacerdos magnus a fratribus suis Cui fusum est super caput ex oleo christo:

 LXXX. ((Ib. XXI, 10.)) Et consummatus manus induere vestimenta: illa utique, quae in veste sacerdotali operosissime describuntur.

 LXXXI. ((Ib. XXI, 10 et 11.)) Caput non reteget cidari, et vestimenta sua non scindet, et super omnem animam mortuam non introibit. Intelligitur ea qu

 LXXXII. ((In. XXI, 12.)) Et de sanctis non exibit: eo procul dubio tempore quod suorum funera celebrabantur, sicut et septem diebus quibus sanctificab

 LXXXIII. ((In XXI, 11.)) Quod autem super funus patris sui summus sacerdos prohibetur intrare, quaeri potest quomodo jam esse poterat summus sacerdos,

 LXXXIV. ((In XXI, 15.)) Advertendum est quoties dicit, Ego Dominus, qui sanctifico eum, loquens de sacerdote cum hoc etiam Moysi dixerit, Et sanctifi

 LXXXV. ((Ib. XXII, 1, 2.)) Et locutus est Dominus ad Moysen, dicens, Dic Aaron et filiis ejus, et attendant a sanctis filiorum Israel, et non profanab

 LXXXVI. ((Ib. XXII, 4.)) Et qui tetigerit omnem immunditiam animae: id est, aliquid morticinum, cujus secundum Legem tactus inquinat.

 LXXXVII. ((Ib. XXIV, 15, 16.)) Homo, homo si maledixerit Deum suum, peccatum accipiet: nominans autem nomen Domini, morte moriatur: quasi aliud sit ma

 LXXXVIII. ((Ib. XXIV, 17.)) Et homo qui percusserit omnem animam hominis, et mortuus fuerit, morte moriatur. Non ait, Quicumque percusserit hominem, e

 LXXXIX. ((Ib. XXV, 2-7.)) Cum introieritis in terram quam ego do vobis, et requieverit terra quam ego do vobis, sabbata Domini. Sex annis seminabis ag

 XC. ((Ib. XXV, 23.)) Et terra non venumdabitur in profanationem: alii codices habent, in confirmationem Et terra non venumdabitur in profanationem: N

 XCI. ((Ib. XXV, 24.)) Et per omnem terram possessionis vestrae mercedem dabitis terrae: alii autem codices habent, redemptionem dabitis terrae. Non ve

 XCII. ((Ib. XXV, 24.)) Deinde adjungit et dicit. Per omnem terram possessionis vestrae mercedem dabitis terrae, tanquam inquilini, vel redemptionem.

 XCIII. ((Ib. XXVI, 11.)) Et ponam tabernaculum meum in vobis, et non abominabitur anima mea vos. Animam suam Deus voluntatem suam dicit. Non enim est

 XCIV. ((Ib. XXVI, 33, 36.)) Quid est, quod inobedientiae poenas cum minaretur Deus, dixit inter caetera, Et consumet vos perambulans gladius deinde a

 Liber Quartus. Quaestiones in Numeros.

 Liber Quartus. Quaestiones in Numeros.

 Quaest. I. ((Num. cap. I, V 1-44.)) Quid est quod singulos de singulis tribubus eligi jubet principes, eosque appellat χιλιάρχους? quos quidam latini

 II. ((Ib. I, 20-46.)) Merito quaeritur quid sibi velit quod per omnes tribus, ubi computantur per singulas quasque filii Israel in aetate militari, di

 III. ((Ib. I, 51.)) Quod ait de tabernaculo distendendo , levando, erigendo, Et alienigena qui accesserit moriatur

 IV. ((Ib. III, 5-7.)) Et locutus est Dominus ad Moysen, dicens, Accipe tribum Levi et statues eos in conspectu Aaron sacerdotis, et ministrabunt ei:

 V. ((Ib. III, 10.)) Alienigena qui tetigerit morietur. Quaerendum quomodo dixerit in Levitico, Qui tetigerit tabernaculum sanctificabitur Alienigena q

 VI. ((Ib. III, 12-31.)) Quid est quod Levitas pro primogenitis filiorum Israel sibi Deus deputat, ita ut numeratis primogenitis populi, qui plures inv

 VII. ((Ib. IV, 7.)) Cum praeciperet de tollenda mensa, jussit cum illa et panes tolli sic dicens: Et panes qui semper super eam erunt. Non utique isti

 VIII. ((Ib. IV, 11.)) Et super altare aureum adoperient vestimentum hyacinthinum, et adoperient illud operimento pelliceo hyacinthino. Posset ista loc

 IX. ((Ib. V, 6-8.)) Vir, aut mulier, quicumque fecerit ab omnibus peccatis humanis, et despiciens despexerit, et deliquerit, anima illa annuntiabit pe

 X. ((Ib. V, 6, 7.)) Quaeri autem potest, quomodo in Exodo dicitur, si quis furatus fuerit vitulum aut ovem, restituere debere quinque vitulos vel quat

 XI. ((Ib. V, 21.)) Verba quae Scriptura dicit mulieri a sacerdote dicenda, quando a suspicione adulterii eam maritus adducit, Det eam Dominus in maled

 XII. ((Ib. VI, 14-17.)) Et offeret munus suum Domino, agnum anniculum sine vitio in holocaustoma, et agnam anniculam sine vitio unam in peccatum. Hoc

 XIII. ((Ib. VIII, 24.)) Locutus est Dominus ad Moysen, dicens, Hoc est de Levitis. Hoc alii interpretati sunt, Haec est lex de Levitis: Hoc est de Lev

 XV. ((Ib. IX, 6-12.)) Cum Paschae tempore quidam, qui immundi facti erant super animam hominis, id est super mortuum, quaererent quomodo Pascha facere

 XVI. ((Ib. IX, 15-23.)) Et die qua statutum est tabernaculum, texit nubes tabernaculum, domum testimonii: et vespere erat super tabernaculum velut spe

 XVII. ((Ib. X, 7.)) Ei cum congregaveritis synagogam, tubat canetis, et non in signo. Non ergo ad hoc canendum praecipit, ut congregetur synagoga nam

 XVIII. ((Ib. XI, 17.)) Et auferam de spiritu qui est in te, et superponam super eos et sustinebunt tecum impetum populi, et non portabis illos tu sol

 XIX. ((Ib. XI, 21-23.)) Et dixit Moyses, Sexcenta millia peditum, in quibus sum in ipsis, et tu dixisti, Carnes dabo eis, et edent mense dierum. Numqu

 XXI. ((Ib. XIII, 18-26.)) Et dixit ad eos, Ascendite ista eremo, et ascendetis in montem, et videbitis terram quae sit, et populum qui insidet super e

 XXII. ((Ib. XIII, 33.)) Et protulerunt pavorem terrae quam exploraverunt. Pavorem terrae dixit, non quo pavebat eadem terra, sed quem ex ea terra conc

 XXIII. ((Ib. XIV, 9.)) Caleb et Jesus Nave loquentes ad populum Israel ne timerent ingredi terram promissionis, dixerunt inter caetera: Vos autem ne t

 XXIV. ((Ib. XV, 24-29.)) Quod praecipitur quomodo expientur peccata quae non sponte committuntur, merito quaeritur quae sint ipsa peccata nolentium: u

 XXV. ((Ib. XV, 30, 31.)) Et anima quaecumque peccaverit in manu superbiae ex indigenis, aut ex proselytis, Deum hic exacerbat, et exterminabitur anima

 XXVI. ((Ib. XVI, 13, 14.)) Quid est quod Dathan et Abiron, cum in seditionem consurrexissent, vocati a Moyse, ac superbe et injuriose respondentes, Nu

 XXVII. ((Ib. XVI, 20, 21.)) Et locutus est Dominus ad Moysen et Aaron, dicens: Abscedite vos de medio synagogae istius. Notandum est tunc jubere Domin

 XXVIII. ((Ib. XVI, 30.)) Quod ait Moyses de Chore et Abiron et Dathan, In visione ostendet Deus, et aperiens terra os suum absorbebit eos, quidam inte

 XXIX. ((Ib. XVI, 32, 33.)) Et descenderunt ipsi, et omnia quaecumque sunt eis, viventes ad inferos. Notandum secundum locum terrenum dictos esse infer

 XXX. ((Ib. XVI, 36-40.)) Et dixit Dominus ad Moysen et ad Eleazarum filium Aaron sacerdotem: Tollite thuribula aerea e medio exustorum, et ignem alien

 XXXI. ((Ib. XVIII, 1.)) Et ait Dominus ad Aaron, dicens: Tu et filii tui, et domus patris tui tecum, accipietis peccata sanctorum et tu et filii tui

 XXVII. ((Ib. XVIII, 12.)) Primogenita omnia, quaecumque fuerint in terra eorum, quantacumque attulerint Domino, tibi erunt. Hic primogenita, non fetus

 XXXIII. ((Ib. XIX.)) De juvenca rufa, cujus cinerem ad aquam aspersionis, eorumque mundationem qui mortuum tetigerint, proficere Lex mandavit, nec tac

 XXXIV. ((Ib. XIX, 16.)) Omnis qui tetigerit super, faciem campi vulneratum, aut mortuum, aut os hominis, aut monumentum. Quaeri potest quid dictum sit

 XXXV. ((Ib. XX, 11.)) Quod de petra aqua educta est, apostolus Paulus quid esset exposuit, ubi ait, Et omnes eumdem potum spiritualem biberunt. Bibeba

 XXXVI. ((Ib. XX, 13.)) Quod de aqua illa quae de petra profluxit dictum est, Haec aqua contradictionis, quia maledixerunt filii Israel ante Dominum, e

 XXXVII. ((Ib. XX, 17, 19.)) Quod inter mandata Moyses ad regem Edom dicit inter caetera, Neque bibemus aquam de lacu tuo, intelligendum est gratis, id

 XXXVIII. ((Ib. XX, 17.)) Non declinabimus in dextera neque in sinistra: pluraliter dictum est, in ea quae dextera sunt, vel quae sinistra sunt.

 XXXIX. ((Ib. XX, 24.)) Non introibitis in terram quam dedi filiis Israel in possessionem quoniam exacerbastis me super aquam maledictionis. Quam dixi

 XL. ((Ib. XXI, 2.)) Et vovit Israel votum Domino, et dixit, Si mihi tradideris populum istum subjectum, id est, si mihi eum tradendo subjeceris, anath

 XLI. ((Ib. XXI, 3.)) Et anathemavit eum et civitatem ejus: et vocatum est nomen loci illius Anathema. Hinc ductum est ut anathema, detestabile aliquid

 XLII. ((Ib. XXI, 13, 14.)) In itinere filiorum Israel, quo castra promovebant, atque ponebant, inter caetera scriptum est, Et inde castra collocaverun

 XLIII. ((Ib. XXI, 16.)) Hic est puteus quem dixit Dominus ad Moysen, Congrega populum, et dabo eis aquam libere.

 XLIV. ((Ib. XXI, 24, 25.)) Et percussit eum Israel nece gladii: et dominati sunt terrae ejus ab Arnon usque Jaboc, et usque ad filios Ammon: quoniam J

 XLV. ((Ib. XXI, 27.)) Propterea dicent aenigmatistae, Venite in Esebon, et caetera. Qui sint aenigmatistae ideo non apparet, quia non sunt in consuetu

 XLVI. ((Ib. XXII, 4-6.)) Quod dicit Scriptura, posteaquam Israel vicit Amorrhaeos, et possedit omnes civitates eorum, misisse legatos Balac regem Moab

 XLVII. ((Ib. XXII, 7-13.)) Quid est quod scriptum est, Et divinationes in manibus eorum, cum de iis diceretur quos miserat Balac ad conducendum Balaam

 XLVIII. ((Ib. XXII, 12-38.)) Quod ait Balaam iterum ad se missis honoratioribus nuntiis, Si dederit mihi Balac plenam domum suam argento et auro, non

 XLIX. ((Ib. XXII, 22, 32.)) De angelo qui locutus est Balaam in via, quo viso asina ejus progredi non ausa est, Scriptura ita loquitur: Et iratus est

 L. ((Ib. XXII, 23-29.)) Et cum vidisset asina angelum Dei resistentem in via, et evaginatum gladium in manu ejus, et declinavit asina de via, et ibat

 LI. ((Ib. XXIII, 5.)) Et factus est Spiritus Dei super illum id est, super Balaam. Non factus est Spiritus Dei, tanquam factura sit Spiritus Dei sed

 LII. ((Ib. XXV, 4, 7, 8.)) Et dixit Dominus ad Moysen: Accipe duces populi, et ostenta eos Domino contra solem et auferetur ira animationis Domini ab

 LIII. ((Ib. XXVII, 13, 14.)) Eam causam mortis Moysi dicit Dominus, quam etiam fratris ejus. Ambobus enim etiam hoc ante praedixerat, quod ideo non in

 LV. ((Ib. XXVII, 20.)) Quid est quod cum Deus praeciperet Moysi de Jesu Nave, ait inter caetera, Et dabis de gloria tua super eum? Nam graeca locution

 LVI. ((Ib. XXX, 3.)) Homo, homo quicumque voverit votum Domino, aut juraverit juramentum, aut definierit definitionem de anima sua, non profanabit ver

 LVII. ((Ib. XXX, 4-6,)) Si autem mulier voverit votum Domino, aut definierit definitionem in domo patris sui in juventute sua, et audierit pater ejus

 LIX. ((Ib. XXX, 7-16.)) Si autem facta fuerit viro, et vota ejus super eam secundum distinctionem labiorum ejus, quanta definivit adversus animam suam

 LX. ((Ib. XXXI, 5, 6.)) Quid est, Et misit eos Moyses mille ex tribu et mille ex tribu cum virtute eorum?

 LXI. ((Ib. XXXI, 8.)) Potest videri quaestio, quomodo quando Israelitae Madianitas debellaverunt, interfectum dicat Scriptura Balaam, qui fuerat condu

 LXII. ((Ib. XXXI, 9.)) Et praedam egerunt mulieres Madian, et suppellectilem eorum, et pecora eorum, et omnia quae possederant, et virtutem eorum depr

 LXIII. ((Ib. XXXI, 15, 16.)) Utquid vivificastis omne femininum? Haec enim fuerunt filiis Israel secundum verbum Balaam, ut recedere facerent et despi

 LXIV. ((Ib. XXXV, 11, 12.)) Quid est quod ait, Et erunt civitates vobis refugia a vindicante sanguinem, et non morietur is qui occidit, quoadusque ste

 LXV. ((Ib. XXXV, 19, 12.)) Quid est quod ait, Qui vindicat sanguinem, ipse interficiet homicidam cum occurrerit ei, iste interficiet eum? Sic enim so

 Liber Quintus. Quaestiones in Deuteronomium.

 Liber Quintus. Quaestiones in Deuteronomium.

 Quaest. I. ((Deut. cap. I, V V 29, 30.)) In eo quod commemorat Moyses, dixisse se populo timenti hostes inhabitantes terram, quo introducendus fuit,

 II. ((Ib. II, 30.)) Et noluit Seon rex Esebon transire nos per ipsum, quoniam induraverat Dominus Deus noster spiritum ejus, et confortavit cor ejus,

 III. ((Ib. III, 2.)) Verumtamen Og rex Basan reliquus factus est a Raphain. Hoc nomine, quod est Raphain, gigantes significari in hebraea lingua dicun

 IV. ((Ib. IV, 16.)) Ne feceritis iniquitatem, et faciatis vobis ipsis sculptilem similitudinem, omnem imaginem. Quid intersit inter similitudinem et i

 V. ((Ib. IV, 18.)) Quid est autem quod ait, Similitudinem omnis piscis, quaecumque sunt in aquis sub terra. An et aquam, propter tractabilem corpulent

 VI. ((Ib. IV, 19.)) Et ne suspiciens in coelum, et videns solem et lunam et stellas et omnem ornatum coeli, errans adores ea, et servias illis, quae d

 VII. ((Ib. IV, 23.)) Ne obliviscamini testamentum Domini Dei vestri, quod disposuit ad vos, et faciatis vobismetipsis sculptilem similitudinem omnium

 VIII. ((Ib. IV, 32, 33.)) Quaerendum quomodo dictum sit, Interrogate dies priores, qui fuerunt priores te, ex die qua creavit Deus hominem super terra

 IX. ((Ib. V, 2 4.)) Quid est quod ait, Dominus Deus vester disposuit ad vos testamentum in Horeb: non patribus vestris disposuit Dominus testamentum h

 X. ((Ib. V, 5, 6, 24)) Quid est quod ait, Et ego stabam inter Dominum et vos in tempore illo, annuntiare vobis verba Domini tanquam in loco esset Dom

 XI. ((Ib. V, 29.)) Quid est quod ait Moyses dictum sibi esse a Domino de populo Hebraeo, Quis dabit esse sic cor eorum in eis, ut timeant me, et custo

 XII. ((Ib. VI, 13.)) Quod ait de Domino, Et in nomine ejus jurabis, non ita praeceptum accipiendum est, quasi jurari jusserit sed in alterius alicuju

 XIII. ((Ib. VIII, 2.)) Et recordaberis omnem viam quam duxit te Dominus Deus tuus in deserto, ut affligeret te, et tentaret te, et cognita faceret qua

 XIV. ((Ib. IX, 6-8.)) Et scias hodie quia non propter justitias tuas Dominus Deus tuus dat tibi terram bonam istam haereditare quoniam populus dura c

 XV. ((Ib. X, 1-4.)) In illo tempore dixit Dominus ad me, Excide tibi duas tabulas lapideas quemadmodum priores, et ascende ad me in montem et facies

 XVI. ((Ib. X, 8, 9.)) In illo tempore distinxit Dominus tribum Levi, portare arcam testamenti Domini, assistere coram Domino, ministrare, et orare in

 XVII. ((Ib. XI, 20.)) Quid est quod praecepit Moyses commendans verba Domini, et ait, Scribetis ea super limina domorum vestrarum et januarum vestraru

 XVIII. ((Ib. XII, 11.)) Quaerendum quomodo jubeat decimationes omnium fructuum et primitiva pecorum non manducari, nisi in civitate ubi templum erit,

 XIX. ((Ib. XIII, 1 et 3.)) Si autem surrexit in te propheta, seu somniator somnians, et dederit tibi signum vel prodigium, et venerit signum sive prod

 XX. ((Ib. XIV, 28, 29, et XV, 1.)) Post tres annos produces omnem decimam fructuum tuorum, in illo anno pones illud in civitatibus tuis, et veniet Lev

 XXI. ((Ib. XV, 9.)) Attende tibi ipsi, ne fiat verbum occultum in corde tuo iniquitas, dicens, Appropiat annus septimus, annus remissionis et maligne

 XXIII. ((Ib. XV, 19.)) Omne primogenitum quod natum fuerit in bobus tuis, et in ovibus tuis, masculina sanctificabis Domino Deo tuo. primogenita a mor

 XXIV. ((Ib. XVI, 2.)) Et immolabis Pascha Domino Deo tuo, oves et boves. Quid sibi vult hoc, quod addidit, boves ex ovibus et capris

 XXV. ((Ib. XVI, 9-11.)) Quaerendum quomodo praeceperit observari quod ait: Septem septimanas integras dinumerabis tibi ipsi, inchoare te falcem injice

 XXVI. ((Ib. XVII, 14 et 15.)) Si autem intraveris in terram quam Dominus Deus tuus dat tibi in sorte, et haereditaveris eam, et habitaveris in ea, et

 XXVII. ((Ib. XVII, 17.)) De rege cum loqueretur ait, Non multiplicabit sibi uxores, ut non discedat cor ejus: et argentum et aurum non multiplicabit s

 XXVIII. ((Ib. XVIII, 6-8.)) Si autem supervenerit Levites ex una civitatum tuarum, ex omnibus filiis Israel, ubi ipse incolit, secundum quod cupit ani

 XXIX. ((Ib. XVIII, 11,)) Quoniam portentorum inspectores prohibet esse in populo Dei, quaerendum est quomodo ista portenta quae inspici prohibentur, d

 XXX. ((Ib. XX, 4.)) Quoniam Dominus Deus vester, qui praecedit vobiscum, simul debellabit vobiscum inimicos vestros, et salvos faciet vos. Ecce quemad

 XXXI. ((Ib. XX, 5-7.)) Et loquentur scribae ad populum dicentes, Quis est homo qui aedificavit domum novam, et non dedicavit eam? vadat, et revertatur

 XXXII. ((Ib. XXII, 5.)) Non erunt vasa viri super mulierem: vasa bellica vult intelligi, id est, arma. Nam quidam etiam hoc interpretati sunt.

 XXXIII. ((Ib. XXII, 13-21.)) Si autem quis acceperit uxorem, et habitaverit cum ea, et oderit eam, et imponat ei occasionis verba, et detulerit ei nom

 XXXIV. ((Ib. XXII, 28, 29, 19.)) Si autem invenerit aliquis puellam virginem quae sponsata non est, et vim faciens ei dormierit cum ea, et inventus fu

 XXXV. ((Ib. XXIII, 3, 4.)) Non intrabit Ammanites et Moabites in Ecclesiam Domini, et usque ad decimam generationem non intrabit in Ecclesiam Domini,

 XXXVI. ((Ib. XXIII, 15, 16)) Non trades puerum domino suo, qui appositus est tibi a domino suo: non quod dominus ejus eum apposuerit, id est commendav

 XXXVII. ((Ib. XXIII, 17.)) Non erit meretrix a filiabus Israel, et non erit fornicans a filiis Israel. Ecce ubi manifeste prohibuit fornicari et viros

 XXXIX. ((Ib. XXIV, 7.)) Morietur fur ille, id est, qui furatus est hominem et auferetis malignum ex vobis ipsis. Quid enim mihi de iis qui foris sunt

 XL. ((Ib. XXIV, 8.)) Secundum legem omnem quam juraverint vobis sacerdotes Levitae. Hic apparet omnem sacerdotem Levitam fuisse quamvis non omnis Lev

 XLI. ((Ib. XXIV, 10-13.)) Si debitum fuerit in proximo tuo, debitum quodcumque, non intrabis in domum ejus pignerare pignus: foris stabis, et homo apu

 XLII. ((Ib. XXIV, 16.)) Non morientur patres pro filiis, et filii non morientur pro patribus: unusquisque in suo peccato morietur. Ecce non solum Prop

 XLIII. ((Ib. XXIV, 17.)) Non declinabis judicium advenae, et orphani, et viduae. Non pignerabis vestimentum viduae. Cur non ait, Et non pignerabis ves

 XLIV. ((Ib. XXIV, 19.)) Quod admonet, ut in messe oblitum manipulum nemo colligat, et olivam vel uvam relictam nemo repetat diligentius neglecta colli

 XLV. ((Ib. XXV, 1-3.)) Si autem fuerit altercatio inter homines, et accesserint ad judicium, et judicaverint, et justificaverint justum. Judices intel

 XLVI. ((Ib. XXV, 5.)) Si autem habitaverint fratres in unum, et mortuus fuerit unus ex eis, semen autem non fuerit ei non erit uxor defuncti foris no

 XLVII. ((Ib. XXVI, 14.)) Quid est quod inter illa quae jubet dicere hominem, qui in dandis decimis, et quaecumque dare vel impendere jussus est, omnia

 XLVIII. ((Ib. XXVIII, 13, 14.)) Non praeteribis ab omnibus verbis quae ego mando tibi hodie, dextra aut sinistra ire post deos alienos, servire illis.

 XLIX. ((Ib. XXIX, 1.)) Haec verba Testamenti quod mandavit Dominus Moysi, statuere filiis Israel in terra Moab, praeter Testamentum quod testatus est

 L. ((Ib. XXIX, 2-4.)) Et vos vidistis omnia quaecumque fecit Dominus Deus vester in terra Aegypti coram vobis Pharaoni, et omnibus servis ejus, et omn

 LI. ((Ib. XXIX, 5-6.)) Et adduxit vos quadraginta annis in deserto: non inveteraverunt vestimenta vestra, et calceamenta vestra non sunt attrita a ped

 LII. ((Ib. XXIX, 18-21.)) Numquid est aliquis inter vos vir, aut mulier, aut familia vel tribus, cujus mens declinavit a Domino Deo vestro, ire servir

 LIII. ((Ib. XXX, 6.)) Et circumpurgabit Dominus cor tuum, et cor seminis tui, diligere Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, ut v

 LIV. ((Ib. XXX, 11-14.)) Quia mandatum hoc, quod ego mando tibi hodie, non est supra modum, neque longe abs te est: non in coelo est, dicens, id est,

 LV. ((Ib. XXXII, 5.)) Peccaverunt non ei filii vituperabiles. Quod in graeco est τέκνα μωμητὰ, quidam interpretati sunt sicut hic, id est, filii vitup

 LVI. ((Ib. XXXIII, 1-3.)) Et haec benedictio quam benedixit Moyses homo Dei filios Israel, priusquam defungeretur. Et dixit, Dominus ex Sina venit, et

 LVII. ((Ib. XXXIII, 17.)) Cum Joseph benediceret, ait inter caetera, Primogenitus tauri pulchritudo ejus. Quod non ita legendum est, tanquam dixerit,

 Liber Sextus. Quaestiones in Jesum Nave

 Liber Sextus. Quaestiones in Jesum Nave

 Quaest. I. ((Jos. cap. 1, V 5.)) Dominus dicit ad Jesum Nave, Et sicut eram cum Moyse, ita ero et tecum. Non solum autem hoc testimonio, sed etiam in

 II. ((Ib. I, 11 III, 7.)) Quaestio est, quomodo posteaquam locutus est Dominus ad Jesum Nave, exhortans et confirmans eum, seque promittens cum illo

 III. ((Ib. III, 3, 4, 15.)) Scribae populo dicunt, Cum videritis arcam testimonii Domini Dei nostri, et sacerdotes nostros et Levitas tollentes eam, p

 IV. ((Ib. IV, 7.)) Et erunt vobis lapides isti memoriale filiis Israel usque in aeternum. Quomodo in aeternum,

 V. ((Ib. IV, 15 et 16.)) Et dixit Dominus ad Jesum, dicens: Manda sacerdotibus portantibus arcam testamenti testimonii. Solet dici arca testamenti, ve

 VI. ((Ib. V, 2-7.)) Dixit Dominus ad Jesum Fac tibi ipsi cultros de petra acutos, vel, sicut habet graecus, de petra acuta, et sedens circumcide fili

 VII. ((Ib. V, 15-13.)) Quando Jesus vidit virum contra se stantem evaginato gladio, et eo respondente dicit quod esset princeps militiae virtutis Domi

 VIII. ((Ib. VII.)) In eo quod factum est ut Achar de tribu Juda furaretur de anathemate civitatis Jericho contra praeceptum Domini et propter ejus pe

 IX. ((Ib. VII, 15 et 25.)) Merito quaeritur, cum Dominus propter illum qui de anathemate furtum fecerat, praeceperit eum qui fuisset ostensus, igni cr

 X. ((Ib. VIII, 2.)) Quod Deus jubet loquens ad Jesum, ut constituat sibi retrorsus insidias, id est insidiantes bellatores ad insidiandum hostibus, hi

 XI. ((Ib. VIII, 4-8.)) Jesus mittens ad Gai debellandum triginta millia bellatorum, ait illis: Vos insidiabimini post civitatem, et non longe eritis a

 XII. ((Ib. IX, 3 13.)) Quod Gabaonitae venerunt ad Jesum cum vetustis panibus et saccis, ut putarentur, sicut finxerant, de terra venisse longinqua, q

 XIII. ((Ib. IX, 19.)) Quaeri potest quomodo jurationem servandam esse crediderint Hebraei Gabaonitis, quibus ita juraverant, tanquam de longinqua terr

 XIV. ((Ib. X, 7, 8.)) Cum obsessi Gabaonitae a regibus Amorrhaeorum, misissent ad Jesum, ut sibi subveniretur ita Scriptura sequitur, et dicit: Et as

 XV. ((Ib. X, 5, 6.)) Quaeritur quemadmodum rex civitatis Jerusalem Adonibezech et caeteri quatuor cum quibus obsedit Gabaonitas, secundum Septuaginta

 XVI. ((Ib. XI, 14 et 15.)) Non dimisit in ea Jesus quidquam spirans, sicut praecepit Dominus Moysi puero suo, et Moyses similiter praecepit Jesu, et s

 XVII. ((Ib. XI, 19.)) Et non erat civitas quae non erat tradita filiis Israel. Quaeritur quomodo hoc verum sit, cum nec temporibus postea Judicum, nec

 XVIII. ((Ib. XI, 20.)) Quia per Dominum factum est confortari cor eorum, ut obviam irent ad bellum ad Israel, ut exterminarentur ita ut non daretur e

 XIX. ((Ib. XVI, 10.)) Et non perdidit Ephraem Chananaeum qui habitabat in Gazer: et habitabat Chananaeus in Ephraem usque in diem istum, donec ascendi

 XX. ((Ib. XIX, 47 .)) Et Amorrhaeus permansit ut habitaret in Elom et in Salumin, et gravata est manus Ephraem super eos, et facti sunt illis tributar

 XXI. ((Ib. XXI, 41-43.)) Merito quaeritur, cum Israel non solum usque ad diem mortis Jesu, verum etiam postea, non eradicaverit gentes quae terram pro

 XXII. ((Ib. XXI, 42.)) Quod ait, Non restitit quisquam ante faciem illorum ab omnibus inimicis eorum, quaeri potest quomodo verum sit, cum de tribu Da

 XXIII. ((Ib. XXII, 23.)) Et in sacrificiis salutarium nostrorum. Quia pluraliter dicta sunt sacrificia, pluraliter etiam salutaria. Ubi advertendum es

 XXIV. ((Ib. XXIII, 14.)) Quod dicit Jesus de sua propinquante morte, Ego autem recurro viam, sicut et omnes qui super terram ingredior viam. recurro,

 XXV. ((Ib. XXIV, 3.)) Quod Septuaginta interpretes habent, Et assumpsi patrem vestrum Abraham de trans flumen, et deduxi eum in omnem terram interpre

 XXVII. ((Ib. XXIV, 12.)) Quid est, quod inter caetera quae Jesus Nave erga Israelitas Dominum fecisse commemorat, dicit, Misit ante vos vespas, et eje

 XXVIII. ((Ib. XXIV, 19.)) Quid est, quod dixit Jesus ad populum, Non poteritis servire Domino, quia Deus sanctus est. An quia illius sanctitati perfec

 XXIX. ((Ib. XXIV, 23.)) Quid est quod ait idem Jesus loquens ad populum, Et nunc circumauferte deos alienos qui sunt in vobis, et dirigite corda vestr

 XXX. ((Ib. XXIV, 25 27.)) Et disposuit Jesus testamentum ad populum in illo die, et dedit illi Legem et judicium in Silo coram tabernaculo Domini Dei

 Liber Septimus. Quaestiones in Judices.

 Liber Septimus. Quaestiones in Judices.

 Quaest. I. ((Jud. cap. I.)) In fine libri Jesu Nave breviter narrator porrexit historiam, quo usque filii Israel ad colendos deos alienos declinaverun

 II. ((Ib. I, 1-3.)) Et factum est postquam defunctus est Jesus, interrogabant filii Israel in Domino dicentes: Quis ascendet nobiscum ad Chananaeum du

 III. ((Ib. I, 9-12.)) Et dixit Caleb: Quicumque percusserit Civitatem litterarum, et ceperit eam, dabo ei filiam meam Axam uxorem Judas ascendet, Juda

 IV. ((Ib. I, 14, 15.)) Alia nascitur quaestio de filia Caleb, quod in libro Jesu Nave sic de illa dicitur, Et factum est, cum ingrederetur ipsa, et co

 V. ((Ib. I, 18, 19.)) Et non haereditavit Judas Gazam et finem ejus, et Ascalonem et finem ejus, et Accaron et finem ejus, et Azotum et adjacentia eju

 VI. ((Ib. I, 20.)) Et dederunt Caleb Chebron, sicut locutus est Moyses et haereditavit inde tres civitates filiorum Enach, et abstulit inde tres fili

 VII. ((Ib. I, 21, 8)) Quaeritur quomodo dictum sit, Et Jebusaeum habitantem in Jerusalem non haereditaverunt filii Benjamin, et habitavit Jebusaeus cu

 VIII. ((Ib. I, 27.)) Et non haereditavit Manasses Bethsan, quae est Scytharum civitas. Ipsa hodie perhibetur Scythopolis dici. Potest autem movere, qu

 IX. ((Ib. I, 27.)) Et non haereditavit Manasses Bethsan, quae est Scytharum civitas, neque filias ejus. Filias ejus dicit civitates quas ipsa quasi me

 X. ((Ib. I, 28.)) Et factum est, quando praevaluit Israel, et posuit Chananaeum in tributum, et auferens non abstulit eum. Jam tale aliquid dictum est

 XI. ((Ib. I, 34.)) Et contribulavit Amorrhaeus filios Dan in monte, quoniam non permisit eos descendere in vallem. Et hoc similiter, aut in libro Jesu

 XII. ((Ib. II, 1.)) Et ascendit angelus Domini super Clauthmona montem. Scriptor libri hoc nomine appellavit locum, quia postea scripsit: nam quando a

 XIII. ((Ib. II, 3.)) Quid est quod angelus Domini inter caetera divinae comminationis dicit, Non adjiciam transmigrare populum quem dixi ejicere non

 XIV. ((Ib. II, 6, 8.)) Et dimisit Jesus populum, et abierunt filii Israel unusquisque in domum suam, et unusquisque in haereditatem suam haereditare t

 XV. ((Ib. II, 10)) Et surrexit generatio altera post eos, qui non scierunt Dominum, et opera ejus quae fecit Israel. Exposuit quomodo dixerit, non sci

 XVI. ((Ib. II, 13.)) Et servierunt Baal et Astartibus. Solet dici Baal nomen esse apud gentes illarum partium Jovis, Astarte autem Junonis, quod et li

 XVII. ((Ib. II, 10 23, et III, 1, 4.)) Et vendidit eos in manu inimicorum suorum in circuitu. Quaeri solet quare dixerit, vendidit, Vendidisti populum

 XVIII. ((Ib. III, 9.)) Et excitavit Dominus salvatorem Israel, et salvavit eos. Deinde velut quaereretur quem salvatorem, Gothoniel, filium Cenez. cla

 XIX. ((Ib. III, 11.)) Quadraginta annos quievisse terram promissionis a bellis sub Gothoniele judice Scriptura testatur: quantum temporis primordia Ro

 XX. ((Ib. III, 19, 20.)) Quaeri potest utrum mentitus fuerit Aod judex, quando occidit Eglom regem Moab. Cum enim solus soli insidiaretur ut eum percu

 XXI. ((Ib. III, 17.)) Merito quaeritur quomodo fuerit exilis valde rex Eglom, et concluserint adipes vulnus, quando percussus est. Sed intelligendum e

 XXII. ((Ib. III, 23.)) Et exiit Aod foras et transiit observantes, et clausit januas domus superioris super eum, et coarctavit.

 XXIII. ((Ib. III, 25.)) Quomodo pueri regis Eglom clavi aperuerint quod Aod clavi non clauserat, potest movere: aut si ille clavi clauserat, quomodo s

 XXIV. ((Ib. III, 30.)) Sub judice Aod octoginta annos pacem habuit Israel in terra promissionis, duplicato scilicet tempore quam fuit memorabile sub R

 XXV. ((Ib. III, 31.)) Et post eum surrexit Samegar filius Aneath et percussit alienigenas in sexcentos viros praeter vitulos boum et salvavit Israel.

 XXVI. ((Ib. IV, 8.)) Quid est quod respondens Barac Debborae ait, Si ibis, ibo et si non ieris mecum, non ibo: quoniam nescio diem in qua prosperat a

 XXVII. ((Ib. IV, 15.)) Et pavefecit Dominus Sisaram et omnes currus ejus. Ecce quemadmodum commendat Scriptura agere Deum in cordibus, ut det exitum r

 XXVIII. ((Ib. IV, 22.)) Ubi Jahel mulier quae occidit Sisaram, cum locuta esset ad Barac qui eum quaerebat, scriptum est de ipso Barac, quia intravit

 XXIX. ((Ib. V, 7 et 8.)) In Cantico Debborae dicitur, Defecerunt habitantes in Israel, defecerunt donec surrexit Debbora, donec surrexit mater in Isra

 XXX. ((Ib. V, 8.)) Quaeri potest quomodo dictum sit, Elegerunt ut panem hordeaceum deos novos cum panis hordeaceus quamvis sit in comparatione tritic

 XXXI. ((Ib. VI, 8, 11.)) Et factum est, quando clamaverunt filii Israel ad Dominum propter Madian, et misit Dominus virum prophetam ad filios Israel,

 XXXII. ((Ib. VI, 12.)) Quod angelus dicit ad Gedeon, Dominus tecum potens in fortitudine, nominativus casus est, non vocatibus. Hoc est, Dominus poten

 XXXIII. ((Ib. VI, 14.)) Advertendum est dixisse angelum tanquam ex Domini auctoritate, Nonne ecce misi te? cum loqueretur ad Gedeon. Quis enim eum mis

 XXXIV. ((Ib. VI, 15.)) Ubi respondet Gedeon ad angelum, In me, Domine hoc est, In me intende: In quo salvabo Israel? ecce mille mei humiliores in Man

 XXXV. ((Ib. VI, 18-22.)) Animadvertendum est quod Gedeon non ait angelo, Offeram tibi sacrificium sed ait, Offeram sacrificium meum, et ponam in cons

 XXXVI. ((Ib. VI, 20.)) Quaeri potest quare Gedeon ausus fuerit sacrificium offerre Deo praeter locum ubi jusserat Deus? Praeter tabernaculum quippe su

 XXXVII. ((Ib. VII, 6.)) Et factus est numerus eorum qui lambuerunt manu sua, lingua sua, trecenti viri. Plerique latini codices non habent, manu sua,

 XXXVIII. ((Ib. VII, 11.)) Quid sibi vult quod scriptum est, Gedeon descendit ipse, et Phara puer ejus, in partem quinquaginta, qui erant in castris: q

 XXXIX. ((Ib. VII, 13.)) Quod ille qui proximo suo somnium narravit, quod audivit Gedeon, ut de victoria futura confirmaretur, dixit se vidisse mensam

 XL. ((Ib. VII, 20.)) Quod exclamari jussit Gedeon a trecentis suis, Gladius Domino et Gedeon, id est huic Gedeon, hoc significat, quod gladius id erat

 XLI. ((Ib. VIII, 26, 27.)) Quaeri solet quid sit Ephud, vel Ephod: quod quidem si sacerdotale est indumentum, quod plerique dicunt, vel potius superin

 XLII. ((Ib. VIII, 27, 28.)) Non praetereunda oritur quaestio, quomodo quieverit terra quadraginta annos in diebus Gedeon, cum post victoriam qua liber

 XLIII. ((Ib. VIII, 33.)) Et factum est cum esset mortuus Gedeon, et aversi sunt filii Israel, et fornicati sunt post Baalim: et posuerunt ipsi sibi Ba

 XLIV. ((Ib. IX, 14, 13.)) Quod inducitur rhamnus, id est quoddam spinarum genus, in similitudinem dicere omnibus lignis convenientibus eam ut regnaret

 XLV. ((Ib. IX, 23.)) Et emisit Deu sspiritum malignum inter Abimelech et inter viros Sichimorum. Hoc verbum, utrum imperantem, an permittentem Deum si

 XLVI. ((Ib. IX, 32, 33.)) Verba quae misit ad nuntios Abimelech Zebul princeps civitatis Sichimorum, etiam id habent: Et nunc surge nocte tu et populu

 XLVII. ((Ib. X, 1.)) Et surrexit post Abimelech, qui salvum faceret Israel Thola filius Phua, filius patris fratris ejus, vir Issachar. Filium patrui

 XLVIII. ((Ib. XI, 24.)) Inter caetera quae Jephte mandat per nuntios regi filiorum Ammon, etiam hoc dicit: Nonne quaecumque haereditavit tibi Chamos d

 XLIX. ((Ib. XI.)) De filia Jephte quod eam pater in holocaustoma obtulit Deo quoniam in bello voverat, si vicisset, eum se haulocaustoma oblaturum, q

 L. Ib. XIII, 4.] Quaeri potest quomodo dixerit angelus ad matrem Samson, cum annuntiaret ei filium futurum, quia sterilis erat, Et nunc observa, et no

 LI. ((Ib. XIII, 6.)) Quod mater Samson viro suo indicans quemadmodum illi angelus annuntiaverit filium futurum, dixit, Et interrogabam eum unde esset,

 LII. ((Ib. XIII, 7, 5.)) Item quod ait eadem mulier, dictum sibi esse ab angelo, quoniam Nazaraeus Dei erit puer a ventre usque ad diem mortis suae, n

 LIII. ((Ib. XIII, 16, 15, 1.)) Quod dicit Scriptura, Quoniam ignoravit Manue quia angelus Dei est, manifestum est etiam ejus uxorem hominem credidisse

 LIV. ((Ib. XIII, 16-23.)) Quid sibi vult, quod posteaquam manifestatus est Manue et uxori ejus angelus, qui cum eis loquebatur, dixit idem Manue uxori

 LV. ((Ib. XV, 8, 15.)) Quid est quod dictum est, quod percussit alienigenas Samson tibiam super femur? Quis enim habet tibiam super femur, cum tibia d

 LVI. ((Ib. XV, 12.)) Quid est quod ait Samson viris Juda, Jurate mihi ne interficiatis me vos, et tradite me eis, ne forte occurratis in me vos? Quam

 De Subsequenti Opere

 De Subsequenti Opere

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi Annotationum In Job Liber unus

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi Annotationum In Job Liber unus

 Admonitio In Librum Cui Titulus Speculum.

 Admonitio In Librum Cui Titulus Speculum.

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi de Scriptura sacra Speculum

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi de Scriptura sacra Speculum

 De Libro Legis, Qui Exodus Nominatur.

 De Levitico.

 De Numeris.

 De Deuteronomio.

 De Jesu Nave.

 De Psalmis.

 De Proverbiis.

 De Ecclesiaste.

 De Cantico Canticorum.

 De Libro Job.

 De Libro Osee.

 De Libro Joel.

 De Libro Amos.

 De Libro Michaeae.

 De Libro Habacuc.

 De Libro Sophoniae.

 De Libro Zachariae.

 De Libro Malachiae.

 De Libro Isaiae.

 De Libro Jeremiae.

 De Libro Ezechielis.

 De Libro Sapientiae.

 De Ecclesiastico.

 De Tobiae Libro.

 De Evangelio Secundum Matthaeum.

 De Evangelio Secundum Marcum.

 De Evangelio Secundum Lucam.

 De Evangelio Secundum Joannem.

 De Libro Actuum Apostolorum.

 De Epistola B. Pauli Apostoli Ad Romanos.

 De Epistola B. Pauli Ad Corinthios.

 De Epistola II B. Pauli Ad Corinthios.

 De Epistola B. Pauli Ad Galatas.

 De Epistola B. Pauli Ad Ephesios.

 De Epistola B. Pauli Ad Philippenses.

 De Epistola I B. Pauli Ad Thessalonicenses.

 De Epistola II B. Pauli Ad Thessalonicenses.

 De Epistola B. Pauli Ad Colossenses.

 De Epistola I B. Pauli Ad Timotheum.

 De Epistola II B. Pauli Ad Timotheum.

 De Epistola B. Pauli Ad Titum.

 De Epistola B. Pauli Ad Philemonem.

 De Epistola Ad Hebraeos

 De Epistola I Petri.

 De Epistola II Petri.

 De Epistola Jacobi.

 De Epistola Joannis I.

 De Epistola Joannis II.

 De Epistola Joannis III.

 De Epistola Judae Apostoli.

 De Libro Apocalypsis Joannis.

 Admonitio In Libros De Consensu Evangelistarum.

 Admonitio In Libros De Consensu Evangelistarum.

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi De Consensu Evangelistarum Libri Quatuor

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi De Consensu Evangelistarum Libri Quatuor

 Liber Primus.

 Caput Primum.— Evangeliorum auctoritas.

 Caput II.— Ordo Evangelistarum, et scribendi ratio.

 Caput III.— Matthaeus cum Marco ad regiam, Lucas ad sacerdotalem Christi personam intentionem retulit.

 Caput IV.— Joannes ipsius divinitatem exprimendam curavit.

 Caput V.— Virtutes duae circa contemplativam Joannes, circa activam Evangelistae alii versantur.

 Caput VI.— Quatuor animalia ex Apocalypsi de quatuor Evangelistis alii aliis aptius intellexerunt.

 Caput VII.— Causa suscepti operis de Evangelistarum consensu. Occurritur iis qui dicunt Christum nihil scripsisse, discipulos vero ejus Deum illum pra

 Caput VIII.— Si fama narrante Christus creditur sapientissimus, cur majori fama praedicante non credatur Deus.

 Caput IX.— Quidam fingunt Christum scripsisse libros de magicis.

 Caput X.— Eosdem libros Petro et Paulo inscriptos quidam delirant.

 Caput XI.— In eos qui somniant Christum magico arte populos ad se convertisse.

 Caput XII.— Judaeorum Deus, illis subjugatis, ideo non fuit a Romanis receptus, quod is juberet se solum coli simulacris deletis.

 Caput XIII.— Judaeos cur Deus passus est subjugari.

 Caput XIV.— Deus Hebraeorum victis illis se victum non esse ostendit idolorum eversione, et Gentium omnium ad ipsius cultum conversione.

 Caput XV.— Pagani Christum laudare compulsi, in ejus discipulos contumeliosi.

 Caput XVI.— Apostoli de subvertendis idolis nihil a Christo vel a Prophetis diversum docuerunt.

 Caput XVII.— In Romanos qui Deum Israel solum rejecerunt.

 Caput XVIII.— Hebraeorum Deus a Romanis non receptus, quia se solum coli voluerit.

 Caput XIX.— Hunc esse verum Deum.

 Caput XX.— Contra Deum Hebraeorum nihil a Paganorum vatibus praedictum reperitur.

 Caput XXI.— Hic solus Deus colendus, qui cum alios coli prohibeat, coli non prohibetur ab aliis.

 Caput XXII.— Opinio Gentium de Deo nostro.

 Caput XXIII.— De Jove et Saturno quid nugati sint Pagani.

 Caput XXIV.— Non omnes Deos colunt, qui Deum Israel rejiciunt nec eum colunt, qui alios colunt.

 Caput XXV.— Dii falsi alios coli secum non prohibent. Deum Israel esse Deum verum convincitur ex operibus ejus et praedictis et impletis.

 Caput XXVI.— Idololatria per Christi nomen et Christianorum fidem juxta prophetias eversa.

 Caput XXVII.— Urget idololatrarum reliquias, ut demum serviant vero Deo idola ubique subvertenti.

 Caput XXVIII.— Praedicta idolorum rejectio.

 Caput XXIX.— Deum Israel quidni colant pagani, si eum vel praepositum elementorum esse opinantur.

 Caput XXX.— Deus Israel impletis prophetiis jam ubique innotuit.

 Caput XXXI.— Prophetia de Christo impleta.

 Caput XXXII.— Apostolorum contra idololatriam doctrina vindicatur ex prophetiis.

 Caput XXXIII.— In eos qui rerum humanarum felicitatem per christiana tempora deminutam esse conqueruntur.

 Caput XXXIV.— Epilogus superiorum.

 Caput XXXV.— Mediatoris mysterium antiquis per prophetiam, nobis per Evangelium praedicatur.

 Liber Secundus.

 Prologus.

 Caput Primum.— Quare usque ad Joseph generatores Christi commemorentur, cum de illius semine Christus non sit natus, sed de Virgine Maria.

 Caput II.— Quomodo sit Christus filius David, cum ex Joseph filii David concubitu non sit natus.

 Caput III.— Quare alios progeneratores Christi Matthaeus enumerat, alios Lucas.

 Caput IV.— Quare quadraginta generationes, excepto ipso Christo, inveniuntur apud Matthaeum, cum quatuordecim triplicet.

 Caput V.— Quomodo Matthaei ordini congruat ordo Lucae in his quae de conceptu et de infantia vel pueritia Christi alius praetermittit, alius commemora

 Caput VI.— De ordine praedicationis Joannis Baptistae inter omnes quatuor.

 Caput VII.— De duobus Herodibus.

 Caput VIII.— Quomodo Matthaeus dicat timuisse Joseph ire cum infante Christo in Jerusalem, propter Archelaum et non timuisse ire in Galilaeam, ubi er

 Caput IX.— Quomodo dicat Matthaeus ideo isse in Galilaeam Joseph cum infante Christo quia timuit Archelaum pro suo patre regnantem in Jerusalem cum L

 Caput X.— Quomodo Lucas dicit, Ibant parentes ejus per omnes annos in Jerusalem in die solemni Paschae cum illo puero cum dicat Matthaeus quod metu A

 Caput XI.— Quomodo potuerint, completis diebus purgationis matris Christi, sicut Lucas dicit, ascendere cum illo in templum ad peragenda solemnia, si

 Caput XII.— De verbis Joannis inter omnes quatuor.

 Caput XIII.— De baptizato Jesu.

 Caput XIV.— De verbis vocis factae de coelo super baptizatum.

 Caput XV.— Quomodo secundum Joannem Evangelistam dicat Joannes Baptista, Ego non noveram eum cum secundum alios inveniatur quod jam noverat eum.

 Caput XVI.— De tentato Jesu.

 Caput XVII.— De vocatione apostolorum piscantium.

 Caput XVIII.— De tempore secessionis ejus in Galilaeam.

 Caput XIX.— De illo sermone prolixo quem secundum Matthaeum habuit in monte.

 Caput XX.— Quomodo dicat Matthaeus Centurionem ad eum accessisse pro puero suo, cum Lucas dicat quod amicos ad eum miserit.

 Caput XXI.— De socru Petri quo ordine narratum sit.

 Caput XXII.— De ordine rerum quas post hoc narrant utrum nil inter se dissentiant Matthaeus, Marcus et Lucas.

 Caput XXIII.— De illo qui ait Domino, Sequar te quocumque ieris, et aliis quae juxta sunt, quo ordine narrentur a Matthaeo et Luca.

 Caput XXIV.— De transfretatione ejus, ubi dormivit in navicula, et de expulsis daemoniis, quos permisit in porcos, quomodo ea quae gesta vel dicta sun

 Caput XXV.— De paralytico cui dixit, Dimittuntur tibi peccata, et, maxime utrum locus ubi hoc factum est, conveniat inter Matthaeum et Marcum quia Ma

 Caput XXVI.— De vocatione quoque Matthaei, utrum Marco et Lucae qui dicunt Levin Alphaei, idem Matthaeus congruat.

 Caput XXVII.— De convivio ubi objectum est e quod cum peccatoribus manducaret, et quod non jejunarent discipuli ejus, quod videtur alius alios dicere

 Caput XXVIII.— De filia Archisynagogi resuscitata, et muliere quae tetigit fimbriam vestimenti ejus: utrum ordo quo dicta sunt nihil cuiquam eorum adv

 Caput XXIX.— De duobus caecis et muto daemonio, quae solus Matthaeus dicit.

 Caput XXX.— Ubi turbarum misertus misit discipulos suos, dans eis postestatem sanitatum praestandarum, et eis multa mandavit, ordinans quemadmodum viv

 Caput XXXI.— Ubi Joannes Baptista misit ad Dominum de carcere discipulos suos, quid Matthaeus et Lucas dicunt.

 Caput XXXII.— Ubi exprobravit civitatibus quod non egerint poenitentiam, quod et Lucas dicit: ubi quaerendum est quemadmodum illi Matthaeus ipso ordin

 Caput XXXIII.— Ubi vocat ad tollendum jugum et sarcinam suam, quemadmodum Matthaeus a Luca non discrepet in narrandi ordine.

 Caput XXXIV.— Ubi discipuli spicas vellentes manducaverunt, quemadmodum inter se congruant Matthaeus, Marcus et Lucas in narrandi ordine.

 Caput XXXV.— De illo qui manum aridam cum haberet, sabbato curatus est, quemadmodum narratio Matthaei concordet cum Marco et Luca, vel rerum ordine, v

 Caput XXXVI.— Considerandum utrum ab isto cujus arida manus sanata est, ita digrediantur hi tres Evangelistae ut in nullo sibi adversentur ipso narrat

 Caput XXXVII.— De muto et caeco qui daemonium habebat, quomodo Matthaeus Lucasque consentiant.

 Caput XXXVIII.— Ubi ei dictum est quod in Beelzebut ejicit daemonia, quidquid ex ipsa occasione locutus est de blasphemia adversus Spiritum sanctum, e

 Caput XXXIX.— Quod respondit petentibus signum, de Jona propheta et de Ninivitis, et de Regina Austri, et de spiritu immundo, qui cum exierit ab homin

 Caput XL.— Ubi ei nuntiata est mater et fratres ejus, utrum a Marco et Luca ordo ipse non discrepet.

 Caput XLI.— Quod ex navicula turbis locutus est de illo cujus in seminando aliud cecidit in via, etc., et de illo cui superseminata sunt zizania, et d

 Caput LXII.— Quod venit in patriam suam, et mirabantur doctrinam, cum genus ejus contemnerent: quomodo consentiat Marco et Lucae Matthaeus, maxime utr

 Caput XLIII.— Quemadmodum inter se conveniant Matthaeus, Marcus et Lucas de verbis Herodis cum audisset de mirabilibus Domini, vel de ipso narratiotio

 Caput XLIV.— De Joanne incluso, vel etiam occiso, quo ordine ab his tribus narretur.

 Caput XLV.— Ad miraculum de quinque panibus quo ordine ab omnibus, et quemadmodum ventum sit.

 Caput XLVI.— In ipso de quinque panibus miraculo quemadmodum inter se omnes quatuor conveniant.

 Caput XLVII.— Quod ambulavit super aquas, quomodo qui hoc dixerunt inter se conveniant et quomodo ab illo loco digrediantur, ubi turbas de quinque pa

 Caput XLVIII.— Quomodo Matthaeus et Marcus Joanni non adversentur in eo quod ab eis tribus narratur quid posteaquam transfretarunt factum sit.

 Caput XLIX.— De muliere Chananaea quae dixit, Et canes edunt de micis cadentibus de mensa dominorum suorum, quomodo inter se Matthaeus Lucasque consen

 Caput L.— Cum de septem panibus pavit turbas, utrum inter se Matthaeus Marcusque conveniant.

 Caput LI.— Quod dicit Matthaeus inde eum venisse in fines Magedan, quomodo congruat Marco et in eo quod petentibus signum respondit iterum de Jona.

 Caput LII.— De fermento Pharisaeorum, quomodo cum Marco conveniat, vel re vel ordine.

 Caput LIII.— Cum interrogavit discipulos, quem illum dicerent homines, utrum nihil inter se repugnent Matthaeus, Marcus et Lucas, rebus aut ordine.

 Caput LIV.— Ubi praenuntiavit discipulis passionem suam, quae sit inter Matthaeum, Marcum et Lucam convenientia.

 Caput LV.— Ubi subjungunt iidem tres quomodo praeceperit Dominus ut post eum qui voluerit veniat quam secum concordent.

 Caput LVI.— Quod se Dominus tribus discipulis in monte ostendit cum Moyse et Elia, quomodo inter se congruant tres isti ordine et rebus, et maxime pro

 Caput LVII.— Ubi de adventu Eliae locutus est eis, quae sit convenientia inter Matthaeum et Marcum.

 Caput LVIII.— De illo qui ei obtulit filium suum, quem discipuli sanare non potuerant, quemadmodum tres isti consentiant etiam ordine narrationis.

 Caput LIX.— Ubi de passione sua cum eis dixisset, contristati sunt, quod tres ipsi eodem ordine commemorant.

 Caput LX.— Ubi de ore piscis solvit tributum, quod Matthaeus solus dicit.

 Caput LXI.— De puero parvulo quem proposuit imitandum, de scandalis mundi, de membris corporis scandalizantibus, de angelis parvulorum qui vident faci

 Caput LXII.— Quando interrogatus est utrum liceat dimittere uxorem, quemadmodum inter se consentiant Matthaeus et Marcus, maxime de ipsis interrogatio

 Caput LXIII.— De parvulis quibus manus imposuit, de divite cui dixit, Vende omnia tua de vinea quo conducti sunt operarii per horas diversas, quemadm

 Caput LXIV.— Ubi secreto duodecim discipulis de passione sua praedixit, et mater filiorum Zebedaei cum filiis suis petiit ut unus eorum ad dexteram ej

 Caput LXV.— De caecis Jericho illuminatis, quemadmodum non adversetur Matthaeus vel Marco, vel Lucae.

 Caput LXVI.— De asinae pullo, quomodo Matthaeu. caeteris congruat, qui solum pullum commemorant.

 Caput LXVII.— De expulsis templo vendentibus et ementibus, quemadmodum tres isti non repugnent Joanni qui hoc idem longe alibi dicit.

 Caput LXVIII.— De arefacta arbore ficulnea, et quae juxta narrata sunt, quomodo non repugnet Matthaeus caeteris, et maxime Marco de ordine narrationis

 Caput LXIX.— Cum Dominum interrogaverunt Judaei, in qua potestate ista faceret, quomodo inter se consentiant isti tres.

 Caput LXX.— De duobus quibus imperaverit pater ut irent in vineam, et de vinea quae locata est aliis agricolis, quomodo non adversetur Matthaeus illis

 Caput LXXI.— De nuptiis filii Regis ad quas turbae invitatae sunt, quem Matthaeus ordinem tenuerit, propter Lucam qui tale quiddam alibi dicit.

 Caput LXXII.— De nummo Caesari reddendo, cujus habeat imaginem, et de muliere quae septem, fratribus nupserat, quemadmodum tres isti concordent.

 Caput LXXIII.— De illo cui commendata sunt duo praecepta dilectionis Dei et proximi, qui ordo sit narrantium Matthaei et Marci, ne a Luca discrepare v

 Caput LXXIV.— Quod Judaei interrogantur de Christo, cujus eis filius videatur, utrum non repugnet Matthaeus aliis duobus quia secundum istum dicitur,

 Caput LXXV.— De Pharisaeis sedentibus super cathedram Moysi, et dicentibus quae non faciunt, caeterisque in eos dem Pharisaeos a Domino dictis, utrum

 Caput LXXVI.— Cum praenuntiavit templi eversionem, quomodo aliis duobus narrandi ordine congruat.

 Caput LXXVII.— De sermone quem habuit in monte Oliveti, quaerentibus discipulis quando erit consummatio, quemadmodum tres isti inter se congruant.

 Caput LXXVIII.— Quod commemorant Matthaeus et Marcus ante biduum futurae Paschae, et postea dicunt quod in Bethania fuit, quomodo non repugnet Joanni,

 Caput LXXIX.— De coena in Bethania ubi mulier unguento pretioso Dominum perfudit, quomodo inter se congruant Matthaeus, Marcus et Joannes, et quomodo

 Caput LXXX.— Ubi mittit discipulos ut praeparent ei manducare Pascha, quomodo inter se congruant Matthaeus, Marcus et Lucas.

 Liber Tertius.

 Prologus.

 Caput Primum.— De coena Domini et de expresso traditore ejus, quemadmodum inter se quatuor conveniant.

 Caput II.— De praedicta negatione Petri, quemadmodum ostendantur nihil inter se repugnare.

 Caput III.— De his quae dicta sunt a Domino donec exiret de domo ubi coenaverant, quemadmodum nihil discrepare monstrentur.

 Caput IV.— De his quae gesta sunt in illo praedio vel horto, quo ex illa domo post coenam venerunt, quomodo trium, id est Matthaei, Marci et Lucae con

 Caput V.— De his quae in ejus apprehensione facta et dicta omnes commemorant, quomodo inter se nihil appareat dissentire.

 Caput VI.— De his quae gesta sunt cum duceretur Dominus ad domum principis sacerdotum, et quae in ipsa domo cum nocte perductus esset, et maxime de Pe

 Caput VII.— De his quae mane gesta sunt, priusquam Pilato traderetur, quomodo Evangelistae inter se non discrepent et de testimonio Jeremiae quod Mat

 Caput VIII.— De his quae apud Pilatum gesta sunt, quomodo inter se nihil dissentiant.

 Caput IX.— De illusione qua illusus est a cohorte Pilati, quomodo non dissonent tres qui hoc dicunt, Matthaeus, Marcus et Joannes.

 Caput X.— Quomodo non repugnet quod Matthaeus, Marcus et Lucas angariatum dicunt, qui portaret ejus crucem cum Joannes dicat quod eam Jesus ipse port

 Caput XI.— De potu quem dederunt ei priusquam commemorata esset ejus crucifixio, quomodo conveniat inter Matthaeum et Marcum.

 Caput XII.— De divisione vestimentorum ejus, quomodo inter se omnes conveniant.

 Caput XIII.— De hora dominicae passionis, quemadmodum non inter se dissentiant Marcus et Joannes, propter tertiam et sextam.

 Caput XIV.— De duobus latronibus cum illo crucifixis, quomodo omnes concordent.

 Caput XV.— De his qui Domino insultaverunt, quomodo inter se consonent Matthaeus, Marcus et Lucas.

 Caput XVI.— De latronum insultatione, quomodo non repugnent Matthaeus et Marcus Lucae, qui dixit unum eorum insultasse, alium credidisse.

 Caput XVII.— De potu aceti, quomodo inter se omnes consentiant.

 Caput XVIII.— De vocibus Domini quas continuo moriturus emisit, quomodo non repugnent Matthaeus et Marcus Lucae, et ipsi tres Joanni.

 Caput XIX.— De scissione veli quomodo non dissentiant Matthaeus et Marcus a Luca, quo ordine factum sit.

 Caput XX.— De admiratione Centurionis et eorum qui cum illo erant, quomodo inter se consentiant Matthaeus, Marcus et Lucas.

 Caput XXI.— De mulieribus quae ibi stabant, quomodo Matthaeus, Marcus et Lucas, qui dixerunt eas a longe stetisse, non repugnent Joanni, qui nominavit

 Caput XXII.— De Joseph qui corpus Domini petiit a Pilato, quomodo omnes consentiant, et quomodo a seipso Joannes non dissentiat.

 Caput XXIII.— De sepultura ejus, quomodo tres a Joanne non dissentiant.

 Caput XXIV.— De his quae circa tempus resurrectionis Domini facta sunt, quemadmodum omnes non inter se dissentiant.

 Caput XXV.— In eo quod se postea discipulis manifestavit, quomodo sibi omnes Evangelistae non adversentur, collatis testimoniis et de apostolo Paulo e

 Liber Quartus.

 Prologus.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Caput III.

 Caput IV.

 Caput V.

 Caput VI.

 Caput VII.

 Caput VIII.

 Caput IX.

 Caput X.

 Admonitio In Subsequentes Libros De Sermone Domini In Monte.

 Admonitio In Subsequentes Libros De Sermone Domini In Monte.

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi De Sermone Domini In Monte Secundum Matthaeum Libri Duo

 S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi De Sermone Domini In Monte Secundum Matthaeum Libri Duo

 Liber Primus. Explicatur prior pars sermonis a Domino in monte habiti, contenta Matthaei capite quinto.

 Caput Primum. 1. Sermonem quem locutus est Dominus noster Jesus Christus in monte, sicut in Evangelio secundum Matthaeum legimus, si quis pie sobriequ

 Caput II.—4. Beati mites quoniam ipsi haereditate possidebunt terram: illam credo terram, de qua in Psalmo dicitur, Spes mea es tu, portio mea in ter

 Caput III.—10. Sunt autem omnes istae octo sententiae. Jam enim caetera compellans loquitur ad illos qui aderant, dicens: Beati eritis, cum vobis male

 Caput IV.—11. Videtur ergo mihi etiam septiformis operatio Spiritus sancti, de qua Isaias loquitur (Isai. XI, 2, 3) , his gradibus sententiisque congr

 Caput V.—13. Beati eritis, inquit, cum vobis maledicent, et persequentur vos, et dicent omne malum adversum vos, mentientes, propter me. Gaudete et ex

 Caput VI.—16. Rectissime itaque sequitur, Vos estis sal terrae: ostendens fatuos esse judicandos, qui temporalium bonorum vel copiam sectantes, vel in

 Caput VII.—18. Sic luceat, inquit, lumen vestrum coram hominibus, ut videant bona facta vestra, et glorificent Patrem vestrum qui in coelis est. Sic l

 Caput VIII.—20. In hac sententia sensus duplex est secundum utrumque tractandum est. Nam qui dicit, Non veni solvere Legem, sed implere aut addendo

 Caput IX.—21. Dico enim vobis, quia nisi abundaverit justitia vestra plus quam Scribarum et Pharisaeorum, non intrabitis in regnum coelorum: id est, n

 Caput X.—26. Deinde hic sequitur: Si ergo obtuleris munus tuum ad altare, et illic recordatus fueris quod frater tuus habet aliquid adversum te relin

 Caput XI.—29. Esto, inquit, adversario tuo benevolus cito dum es in via cum eo ne forte te tradat adversarius judici, et judex tradat te ministro, et

 Caput XII.—33. Audistis quia dictum est antiquis, Non moechaberis. Ego autem dico vobis, quia omnis qui viderit mulierem ad concupiscendum eam, jam mo

 Caput XIII.—37. Deinde sequitur, et dicit: Si autem oculus tuus dexter scandalizat te, erue eum, et projice abs te: expedit enim tibi ut pereat unum m

 Caput XIV.—39. Dictum est autem, Quicumque dimiserit uxorem suam, det illi libellum repudii. Haec justitia minor est Pharisaeorum, cui non est contrar

 Caput XV.—40. Illud magis solet sollicitare animum parvulorum, qui tamen secundum praecepta Christi jam vivere gestiunt, quod alio loco ipse Dominus d

 Caput XVI.—43. Exoritur hic altera quaestio, cum Dominus causa fornicationis permittat dimitti uxorem, quatenus hoc loco intelligenda sit fornicatio:

 Caput XVII.—51. Iterum, inquit, audistis quia dictum est antiquis, Non pejerabis, reddes autem Domino jusjurandum tuum. Ego autem dico vobis, non jura

 Caput XVIII.—54. Sed jam ut istam quoque concludamus summam, quid laboriosius et operosius dici aut cogitari potest, ubi omnes nervos industriae suae

 Caput XIX.—56. Sequitur ergo Dominus, et dicit: Audistis quia dictum est, Oculum pro oculo, et dentem pro dente. Ego autem dico vobis, non resistere a

 Caput XX.—62. In his sane generibus trium exemplorum nullum genus injuriae praetermissum esse video. Namque omnia in quibus improbitatem aliquam patim

 Caput XXI.—69. Deinde adjungit, et dicit: Audistis quia dictum est, Diliges proximum tuum, et oderis inimicum tuum. Ego autem dico vobis, diligite ini

 Caput XXII.—73. Sed illud magis urget istam quaestionem, quod dicit apostolus Joannes, Si quis scit peccare fratrem suum peccatum non ad mortem, postu

 Caput XXIII.—78. Quod autem consequenter positum est, Ut sitis filii Patris vestri qui in coelis est, ex illa regula intelligendum est, qua et Joannes

 Liber Secundus. In posteriorem partem sermonis Domini in monte, contentam Matthaei capp. sexto et septimo.

 Caput II.—5. Cum ergo facis eleemosynam, inquit, noli tuba canere ante te, sicut hypocritae faciunt in synagogis et in vicis, ut glorificentur ab homi

 Caput III.—10. Et cum oratis, inquit, non eritis sicut hypocritae, qui amant in synagogis et in angulis platea rum stantes orare, ut videantur ab homi

 Caput IV.—15. Sed jam considerandum est quae nos orare ille praeceperit, per quem et discimus quid oremus, et consequimur quod oramus. Sic itaque orat

 Caput V.—17. Utatur ergo voce Novi Testamenti populus novus, ad aeternam haereditatem vocatus, et dicat, Pater noster qui es in coelis: id est, in san

 Caput VI.—20. Deinde sequitur, Adveniat regnum tuum. Sicut ipse Dominus in Evangelio docet, tunc futurum esse judicii diem, cum Evangelium praedicatum

 Caput VII.—25. Quarta petitio est, Panem nostrum quotidianum da nobis hodie. Nolite cogitare de crastino de nobis hodie: Operamini escam quae non cor

 Caput VIII.—28. Sequitur quinta petitio, Et dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris. Debita, peccata dici manifestum

 Caput IX.—30. Sexta petitio est, Et ne nos inferas in tentationem. Nonnulli codices habent, inducas, Ne nos patiaris induci in tentationem inducas. Q

 Caput X.—36. Sed harum septem petitionum consideranda et commendanda distinctio est. Nam cum vita nostra temporaliter nunc agatur, atque speretur aete

 Caput XI.—38. Videtur etiam mihi septenarius iste numerus harum petitionum congruere illi septenario numero, ex quo totus iste sermo manavit. Si enim

 Caput XII.—40. Sequitur de jejunio praeceptum, pertinens ad eamdem cordis mundationem, de qua nunc agitur. Nam et in hoc opere cavendum est ne subrepa

 Caput XIII.—44. Recte ergo sequitur, et praecipit, qui mundando cordi nostro instat, dicens: «Nolite vobis condere thesauros in terra, ubi tinea et co

 Caput XIV.—47. Quod autem sequitur, et dicit, Nemo potest duobus dominis servire, ad hanc ipsam intentionem referendum est, quod consequenter exponit,

 Caput XV.—49. Ideo, inquit, dico vobis, non habere sollicitudinem animae vestrae quid edatis, neque corpori vestro quid induatis. Nonne, anima plus es

 Caput XVI.—53. «Nolite ergo, inquit, solliciti esse, dicentes. Quid edemus, aut quid bibemus, aut quid vestiemur: haec enim omnia Gentes quaerunt. Sci

 Caput XVII.—56. Quaerentibus enim primum regnum et justitiam Dei, id est, hoc praeponentibus caeteris rebus, ut propter hoc caetera quaeramus, non deb

 Caput XVIII.—59. Et quoniam cum ista vel procurantur in futurum, vel si causa non est quare illa impendas, reservantur, incertum est quo animo fiat, c

 Caput XIX.—63. Et quoniam de temerario et iniquo judicio nos hoc loco Dominus monet: vult enim ut simplici corde et in unum Deum intento faciamus quae

 Caput XX.—67. Sed quoniam potest nonnullos Dei praeceptis obtemperare cupientes nomen simplicitatis decipere, ut sic putent vitiosum esse aliquando ve

 Caput XXI.—71. Cum igitur praeceptum esset ne sanctum detur canibus, et margaritae ante porcos mittantur, potuit auditor occurrere et dicere, conscius

 Caput XXII.—74. Firmitas autem et valentia quaedam ambulandi per sapientiae viam, in bonis moribus constituta est, qui perducuntur usque ad mundatione

 Caput XXIV.—78. Hic ergo illi qui promittunt sapientiam cognitionemque veritatis quam non habent, praecipue cavendi sunt sicut sunt haeretici, qui se

 Caput XXV.—82. Sed quoniam quamvis quisque oculo mundo sit, id est, simplici et sincero corde vivat, non potest tamen cor alterius intueri quaecumque

S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi Annotationum In Job Liber unus .

((Job cap. I.)) Et opera magna erant ei super terram: quia operabatur de ipsis operibus. Faciebant convivium quotidie, donec eorum numerus impleretur. Signum est charitatis. Et offerebat pro eis victimas, secundum eorum numerum. Intelligendum, alias esse peculiares confessiones, quasi singulas victimas; aliud vero sacrificium pro omnium et pro omnibus peccatis, quod significat dicens : Ne forte peccaverint filii mei, et maledixerint Deo in cordibus suis. Bene additur, Ne forte; quia in corde eos maledixisse suspicabatur. Et ecce venerunt Angeli Dei, ut starent coram Deo. Affectio animae ad veritatem non potuit aliter narrari, nisi temporaliter et localiter quodam modo diceretur. Et venit equidem diabolus cum eis. Utrum quia non potuit, nisi per eos audire, dictum est, cum eis. Et dixit Dominus diabolo: Unde ades? Collatio praeteritae actionis cum eo, unde permittitur aliquid deinceps agere, responsio ad interrogationem est: ipsa vero interrogatio vis divina est, in qua non permittitur agere quod libet. In cogitationibus enim impii interrogatio erit (Sap. I, 9) , ad manifestandum eum nobis. Sed mitte manum tuam, et tange omnia quae habet: da potestatem. Nisi in faciem tuam benedixerit tibi. Pendens locutio, id est, Si non tibi in faciem benedicet tactis rebus suis, quasi subaudiretur, quid jubes? Et discessit diabolus a facie Domini: a consultatione ad actionem. Et venerunt hostes et ceperunt eos. Secundum illud, Qui nunc operatur in filiis diffidentiae (Ephes. II, 2) , etiam istos excitavit. Notandum autem quomodo in hominibus habuerit potestatem, et in elementis, sed tamen datam a Deo. Nudus exii de utero matris meae. 0826 Notandum quam consolatorie loquatur, quamvis secundum consuetudinem luctum fecerit.

((Ib. II.)) Ecce trado illum tibi; tantum animam ejus custodi: ne vitam eripere posse praesumeret. Et tulit sibi testam, ut raderet saniem. Per passionem Domini significat radi peccata confitentium.

((Ib. III.)) Et nox in qua dixerunt, Conceptus est homo. Aliquae superiores potestates, quae hoc scire potuerunt. Nox illa sint tenebrae: ne patiatur jam quae passus est. Nox illa sint tenebrae; id est, sit oblivioni. Neque requirat eam Dominus desuper. Non reparetur per immortalitatem; id est, pereat mortalitas. Nec veniat in eam lumen: lumen memoriae. Sed excipiant illam tenebrae et umbra mortis: vita ista, quae umbra est futurae poenae; ut sit sensus, Justus qui lumen est, non eam videat, sed tenebrae, hoc est peccatores et carnales tribulationes de vita ista. Et conturbent eam, quasi amaritudines diei: praecepta bonae vitae, vel dies judicii, quibus perturbantur carnales. Et noctem illam accipiant tenebrae: perpetuae. Non sit in diebus anni: justis spiritualibus qui sole fruuntur, et majores sunt. Sed nox illa sit dolor: quia dolorem facit diligentibus se. Neque numeretur in diebus mensium. Justi in Ecclesia propter lunam tanquam minorem: ad quos dicitur, Et ego, fratres, non potui vobis loqui quasi spiritualibus (I Cor. III, 1) ; ut ipse Paulus sit de diebus anni. Sed maledicat illam maledicens illi diei: Dominus, qui maledicet amantes carnalia. Tenebrescant sidera noctis illius: eminentes in peccatis. Permaneat, et in lucem non veniat. Quia non convertentur, dicit per prophetiam . Quia non conclusit portas ventris matris 0827 meae: civitatem terrenam, quam significat Babylon. Concluderentur enim portae, si non laudaretur peccator in desideriis animae suae (Psal. IX, 2, 4) . Quare enim in ventre non obii? antequam eminerem tibi per aliquam actionem. Conceptus enim ad spem pertinet. Ex utero exii, et non protinus perii? Hujus ergo figura intelligenda est in his verbis, qui in talibus concupiscentiis fuerat inveteratus. Et utquid constiterunt mihi genua: ut ibi confirmarer? Quare ubera suxi? doctrinae nutrientes ad nequitiam. Nunc utique dormiens quiescerem: moriendo huic mundo. Cum regibus honoratis terrae: in Ecclesia. Qui gloriabantur in gladiis. Unde est, Et gladium spiritus, quod est verbum Dei (Ephes. VI, 17) . Aut cum principibus, quibus multum fuit aurum: sapientia. Qui compleverunt domos suas argento: eloquio Domini. Aut tanquam abortivum prolapsum de vulva matris: ut nunquam emineret. Aut tanquam infantes qui non viderunt lucem: ad nobilitatem aliquam non pervenerunt. Ibi impii deposuerunt furorem suum: in morte ab hoc mundo. Ibi requieverunt fatigati corpore: aut fatigati corpore non animo, aut finem corporalium consecuti. Non audierunt vocem exactoris. Judex tradet te exactori (Luc. XII, 58) , inde est; hoc est, donata illis esse peccata: de impiis quippe dicebat. Pusillus et magnus ibi est. De uno dictum puto bene intelligi, secundum illud quod qui se humiliat, exaltabitur (Id. XIV, 11) . Et servus non timens Dominum suum. Sive secundum illud, Vis non timere potestatem? Bonum fac (Rom. XIII, 3) ; sive secundum illud, Consummata dilectio foras mittit timorem (I Joan. IV, 18) . Utquid enim datur eis qui in amaritudine sunt, lux? peccatorum honor. Et vita animabus quae sunt in doloribus? in dolorum materia, hoc est in peccatis. Quae desiderant mortem, et non contingit illis: adeptionem fructus peccati. Mors viro requies, cujus vita abscondita est: vel quia coram Deo vel quia paucis nota. De ea vero jam morte accipiendum, per quam morimur mundo. In illa enim non est requies. Conclusit enim Deus adversus eum: non eum dando in desideria cordis sui. Ante escas quippe meas gemitus adest: ante gaudium ciborum Dei tribulationes praecedere. Et fleo coarctatus timore: videns quia evitare non possum quae timui. Timor enim quem verebar, venit mihi: adversa quae de misericordia Dei ad correptionem fiunt. Neque in pace, neque in silentio, neque in requie. Falsa enim fuerunt, propter quae timebat. Venit enim mihi ira; vindicta, secundum quam justus vix salvus fit (I Petr. IV, 18) .

((Ib. IV.)) Verba Eliphaz. Pondus autem verborum tuorum quis sustinebit? Hic ergo dicit se cogi ad loquendum, quia non sustinet dicta ejus. Nonne timor tuus stultus est? Paratus enim ad haec esse debueras, si aliis veraciter suadebas. Nec talia bene timuisti; cum diceres, Timor enim quem verebar, venit mihi (Job III, 25) . Et spes tua et simplicitas vitae tuae quasi stultitia: qua ista bona putantur. Fremitus leonis et vox leaenae: ipse diabolus, et superbiae civitas, quae saepe etiam bestiae more a Prophetis ponitur. Et gaudium draconum exstinctum 0828A est: superborum et insidiosorum. Myrmicoleon periit, eo quod non haberet escam. Quia in novissimo non erunt, quos inducens comedat. Separabuntur enim pii ab impiis. Hic autem errat, quod ea quae de diabolo audierat prophetata, de Job intelligebat. Myrmicoleon vero accipiendus est, vel quia utrumque in eo est, cum et rapit et occulte persequitur frumenta, quae sublato oculo facit non germinare; vel quia avaris et in terra thesaurizantibus dominatur; vel quia justos persequitur, quasi formicas praeparantes sibi escas aestate ad hiemem, quibus non pascetur, cum boni ab impiis fuerint separati. Et catuli leonum divisi sunt ab invicem. Conspiratio principum civitatis illius dissipata est, qui nati sunt de illa societatis civitate et diabolo; vel quia se invicem vastaverunt. Inde est, Exsurget gens contra gentem (Marc. XIII, 8) . Nihil horum tibi accidisset: vel illa damna et orbitas et plaga vulneris; vel te non penetraret dolor animi, quia et te consolareris, si aliis ex corde dixisses, Numquid non capit auris mea ab eo magnifica? Quia ista quae dicit, ex revelatione se dicit dicere. Et spiritus in faciem mihi occurrit. Quasi flatum sensisse vult intelligi: nam negat in consequentibus fuisse figuram. Reminiscendum ita etiam Spiritum in Apostolos descendisse. Quid enim? numquid homo coram Domino mundus erit? Aut haec audisse se dicit; aut dicit ideo se horruisse, quia nemo mundus coram Domino; aut ideo sic vidisse, quia nemo coram Deo ita mundus est , ut Deum ut est videat. Modo mundus secundum perfectionem accipiendus, ut quod superius negat mundum hominem perire, secundum quemdam modum intelligamus. Si contra servos suos non credit. Quod evenit cum diceret Elias, Domine, Prophetas tuos occiderunt: et dicit illi, Reliqui mihi septem millia virorum (III Reg. XIX, 14, 18) . Non enim inde septem millia virorum jam munda erant. Nam angeli dicti sunt et Prophetae. Et adversus Angelos suos pravum quid reperit. Vel quod adversus eos dicitur, vel quod ipsi dicunt. Hoc tamen potest etiam de veris Angelis accipi. Habitantes autem domos luteas: quorum conversatio non est in coelis. Percussit illos tanquam tinea. Aut aliqua corruptio percussit eos tanquam tinea, aut Deus eos percussit: vel hac tinea, vel sicut percutit tinea, hoc est, latenter intrinsecus corruptione ab eis ipsis exorta per concupiscentias carnales, hoc est habitatione in domibus luteis. Et a mane usque ad vesperam ultra non sunt. Aut ultra saeculum hoc non sunt, aut a prosperis rebus usque ad tribulationem: poenam enim consecuti sunt. Eo quod non possent sibi ipsis subvenire, perierunt: cum in se habent spem. Interierunt, quia non habebant sapientiam: non in se sperandi .

((Ib. V.)) Invoca autem, si quis tibi respondeat. Illis enim respondetur, qui mundi sunt coram Deo. Etenim stultum perimit ira: indignatio, qua quisque angitur, tanquam inique sibi aliquid acciderit, dum non cogitat usque adeo se immundum esse coram Deo, ut invocanti 0829 non Angeli respondere, aut se demonstrare dignati sint. Qui enim hoc non cogitat, stultus est, et ira irrationabili interimitur. Aut idcirco Angelos non audire, non videre potest stultus, quia ira interemptus est, et a zelo occisus. Errantem autem occidit zelus: ad imitandum peccatores. Ego autem vidi stultos, radicem mittentes. Stultos nunc impios accipiendum, ut e contrario sapientia hominis pietas sit, sicut in consequentibus dicitur. Et conterantur super januas infirmorum: humilium, cum recepti fuerint in cubiculum a sponso, et stulti foris remanserint (Matth. XXV) ? Quae enim illi congregaverunt, justi comedent. Et de Judaeis potest intelligi, congregantibus prophetias, quas Gentiles potius comederunt; et de his qui facientes comedunt quae alii praecipiunt et non faciunt. Ipsi vero de malis non liberabuntur: quamvis praedicent non esse facienda. Exhauriatur fortitudo eorum: qua superbiunt adversus infirmos. Exhauriatur autem, ut jam incipiat laborare. Non enim prodiet de terra labor: id est de creatura non conquerantur, sed de se. Sed homo in labore nascitur. Secundum id dictum est, nascitur, secundum quod in laboriosam vitam ex quieta quisque convertitur. Pulli autem vulturis altissime volitant. Vultur bene intelligitur Dominus, quia altitudine prophetiae vidit mortalitatem nostram, qua descendens pasceretur, convertens nos in corpus suum. Pulli ergo vulturis, filii sponsi dicti sunt: altissime autem volitantes, conversationem in coelis habentes (Philipp. III, 20) , ut a labore liberentur in quo homo nascitur. Secuti sunt quippe vocem dicentis, Venite ad me, omnes qui laboratis (Matth. XI, 28) . Possunt et pulli vulturis in malo intelligi aeriae potestates, quae mortibus, hoc est peccatis, pascuntur. Quoniam hujusmodi praevaricatores angeli non sunt perducti ad humilitatem mortalitatis multum laboriosam, in qua homo nascitur, valde illi superbiunt, hoc est altissime volitant. Qui dat pluviam super faciem terrae: tanquam confitentibus faciat misericordiam. Ut non faciat manus eorum veritatem. Non faciant quod promittunt, minantes dominari infirmis. In die occurrent illis tenebrae: ut Judaeis, qui Dominum non cognoverunt quis esset. Aut tanquam in nocte palpabunt in meridie: sicut videntes signa, tamen dubitant dicentes, Propheta est; alii, Seducit populum (Joan. VII, 40 12) : quando nec ad lucernam videre voluerunt. Et pereant in bello: in tentationibus. Et egrediatur de manu potentis infirmus: diaboli. Sit autem infirmo spes. Illi enim fortes rem hic quaerunt. Beatus autem vir quem arguit Dominus. In hoc enim errat, quia videtur sibi Job , quia iniquitatibus suis haec patiatur, cum ex hoc beatus sit, quia in hac vita cum arguitur, habet corrigendi possibilitatem. Et in septimo non te tanget malum. Sacramentum sabbati. In fame te liberabit a morte. Verbo enim alit, et facit firmum ad tentationes. In praelio vero de manu ferri solvet te: de potestate vinculorum. A flagello linguae 0830 abscondet te: ne sentias contumelias; non ne patiaris . Injustos et iniquos deridebis: ut sapientia perditionem iniquorum irridebit (Prov. I, 26) . Et feroces bestias non timebis: id est, Judaeos non timebis; quia tibi Gentes obaudient. Haec autem de Domino accipienda sunt. Eliphaz hic errat, quia putat de Job intelligenda, quae ei revelata sunt, cum totum Domino competat. Quia cum lapidibus agri habebis foedus. Lapides agri, quia in Gentibus nulla ordinatio Legis fuit, ut quasi de aedificio lapides essent. Bestiae enim ferae pacatae erunt tibi. Sive de Judaeis, sive de Gentibus. Deinde scies quod in pace erit domus tua: id est, Ecclesia. Et filii tui erunt tanquam omnis herba in campo: sine ariditate. Et venies in sepulcrum tanquam frumentum maturum: post passionem. Ecce haec ita exquisivimus. Hic auctoritas hujus prophetiae confirmatur. Tu vero scito temetipsum, quid egeris. Non enim injuste haec tibi Deus permisit accidere.

((Ib. VI.)) Verba Job. Sed ut videtur, verba sunt mala. Non enim verba Job de impatientia sunt flagellorum, cum significent dolorem, non peculiarem Job, sed quem habuit de omni genere humano. Sagittae enim Domini in corpore meo sunt. Verba Dei, quibus anima transfigitur, cum cogitur ad confessionem. Quarum furor bibit sanguinem meum. Tollunt enim peccatum. Cum enim incipio loqui, stimulant me. Quod enim loquor, illae cogunt. Quid enim? numquid frustra onager clamabit, nisi escam requirens? ut inde famem patiatur, quia liber esse voluit. Aut bos mugiet, cum habeat in praesepi cibos? Asino cibaria labore bovis praeparantur, sicut Gentibus labore Prophetarum et Apostolorum, qui utique Judaei fuerunt. Itaque haec verba cibum desiderantis sunt, id est auxilium, non impatientis ad dolorem. Numquid potest sine sale edi panis? Quasi ei diceretur, Cur sic ea per figuras dicis? respondet, quia si ex persona sua ea diceret, insulsa essent. Aut est sapor in sermonibus vanis? Vanos sermones hominum dicit; quia panis verba Dei sunt, sed panis coelestis. Sic nec anima mea potest cessare. Quomodo non potest sine sale edi panis, sic nunc ministerium praebeo verbo Dei; propter illud, Quomodo audient sine praedicante (Rom. X, 14) ? Fetidas enim escas meas video sicut est odor leonis. Nam verba mea fetida sunt sicut leo: vel propter superbiam, per quam jactantes putent; vel propter quod amplexantes carnalia, fetorem leonis habent, qui propriis verbis gaudent. Quod si det, et veniat postulatio mea. Postulationem dicit, rem quam petebat. Et spem meam det Dominus Sic enim confidens ob spem post tribulationem venturae consolationis, opportune tentatur. Bene autem spem dicit; quia cum res venerit, jam tentatio non erit necessaria, Sit mihi civitas sepulcrum, super cujus muros saliebam. Societatem illam Babyloniae vult sibi sepulcrum: non ut eum obruat, sed ut sciat quia mortuos tegit quicumque in illa fuerint, de cujus tanquam firmamento et munimine superbiebat. Non 0831 parcam. Non enim mentitus sum: verba sunt sancta Dei mei. Quia non alia dixit quam audivit a Deo. Id est de homine generaliter prophetantis, quia auxilio indiget in confessione. Quae est enim virtus mea, ut sufferam? Quod significabat vulnus ejus. Aut quod tempus meum, ut sustineat anima mea? Quia imminente morte terrentur homines, ut convertantur, et confiteantur Deo putredinem peccatorum, cujus consideratione se dicit cogi ad confessionem. Numquid virtus lapidum virtus mea? Duros et impenetrabiles jaculis verborum Dei, qui non moventur ad confitendum. Aut non in ipso confidebam, cum mihi bene esset: id est, cum essem immortalis ad imaginem Dei. Sed adjutorium a me recessit. Factus mortalis volens in me confidere. Et visitatio Domini me despexit. Secundum quod dictum est, Aut filius hominis, quoniam visitas eum (Psal. VIII, 5) . Propinqui mei non respexerunt me. Horrui Angelis. Tanquam torrens deficiens. Misericordia enim aliquando inundavit me; et siccavi, et non fui mihi fons. Aut sicut fluctus transierunt me: tanquam sint consolationes potus. Qui me metuebant, nunc irruerunt super me: diabolus cum angelis suis. Perii, et exsul de domo mea factus sum: aut de habitatione coelesti, aut de conscientia. Idcirco foras extra domum suam sedebat. Vias Themanorum videte, semitas Sabaeorum intuemini. Illos significat, qui in temporalibus confidunt, de quibus se, id est, hominem quem significat, dicit non praesumere. Nunc autem et vos insurrexistis in me sine misericordia: putantes beatitudinem hominum, si carnalibus abundent. Quia insultabant, potius quam compatiebantur. Sed videntes vulnus meum, timete. Intelligentes quid significet, timete futuras poenas. Quid enim? numquid aliquid vos petii? aut fortitudine vestra indigeo? Quia coram eo infirmus est, qui eum potest salvare. Docete me, et ego obmutescam. Idcirco enim patientes debuerunt esse ad doctrinam ejus, quia ipsi eum docere non poterant. Sed, ut video, parva veri hominis verba dicitis. Eum dicit verum hominem, qui personam significat agentis poenitentiam, conversione ad Deum, cujus parva verba dicebant. Non enim a vobis auxilium peto. Verus enim homo a Deo petit auxilium. Ille enim verus est qui confitetur. Unde est, Qui facit veritatem, venit ad lucem (Joan. III, 21) . Neque enim elocutionem sermonis vestri sustinebo. Dei enim se locutionem dixit sustinere, qua instruatur. Verumtamen super pupillum irruistis. Quod ad vos pertinet, insultare mihi voluistis, quamvis non intellexeritis quid significet. Quia neque Job, quem videbant, insultare debuerant; ideo, Verumtamen . Nunc autem inspicientes vacate mihi: non habentes quod me doceatis. Et rursum justitiae adestote. Quia primo videbantur sibi justitia cogi ad loquendum. Non est enim in ore meo iniquitas; et fauces meae nonne sapientiam meditabantur? Dicit se non Deum accusasse, sed hominem induxisse accusantem iniquitates suas, sicut superius sermo ejus intellectus 0832 est. Hanc dicit meditationem sapientiae.

((Ib. VII.)) Numquid non tentatio est vita humana super terram? Hic jam apertius ostendit ex cujus significatione superius loqueretur. Tentationem vero dicit tanquam stadium certaminis, ubi vincit homo, vel vincitur. Et sicut quotidiani mercenarii vita ejus: temporalem mercedem exspectantis, ut jam eorum qui justitiae suae fructum in futurum exspectant, non sit vita super terram. Aut tanquam servus metuens dominum suum, et consecutus umbram. Quod significat absconditio Adae a facie Domini, et tectio foliorum de quibus umbra fit, quam relicto Deo consecutus est homo. Aut tanquam mercenarius qui exspectat mercedem operis sui. Iste a superiori hoc differt, quod superior habuit, hic autem habere desiderat ipsa temporalia. Sic et ego exspectavi menses vanos. Jam ad umbram dixit vanos, id est temporalia bona. Et noctes dolorum datae sunt mihi: in quibus et lux amittitur sapientiae, et materies est poenarum. Si dormiero, dico, Quando dies? et si surrexero, rursum, Quando vesper? Quando cupiditatem negotii patitur homo in otio, et otii in negotio. Repleor autem doloribus a vespere usque ad mane: quo occidit a Deo. Unde et ad vesperam deambulans Deus eos dimisit (Gen. III, 7, 8) : quod significat dolentes, quibus nulla exspectatio est remedii, nisi mane. De quo dicitur, Mane astabo tibi (Psal. V, 5) ; id est, quando post judicium mane Deus revelabitur justis. Unde et Dominus vespere sepelitur, et mane resurgit (Joan. XIX et XX) . Hanc ergo vitam tanquam lucifero potest comparare. Et concrescit corpus meum putredine vermium: vermium multitudine. Infundo glebas terrae , radens saniem. Expressio cupiditatum vel curarum confessionis, in qua gaudent iniqui; quod ad occasionem redigunt peccandi, quae alii per poenitentiam confitentur: unde sunt canes, qui Lazari vulnera lingebant (Luc. XVI, 21) . Et vita mea exilior est quam loquela. Minus enim facio quam loquor. Recordare ergo quia spiritus est vita mea: id est, in fame spirituali. Et non revertar ad visibilia. Non me cognoscet oculus videntis: quia mutabor; ut videntem hic, diabolum accipiamus invidentem. Oculi tui in me, et non subsisto. Interficis enim in me vitam carnalem in qua fuit. Tanquam nubes expurgata de coelo: aut per coelum purgata; quomodo dicimus de ferro purgata: ut hic significaverit auxilium sibi fuisse de coelo, ut purgaretur: aut certe ut jam non sit nubes, sed in aerem purum extenuetur, tanquam radiis solis expurgata, ut obscuritas carnis et sanguinis non sit in coelo. Non enim caro et sanguis regnum Dei possidebunt, cum corruptibile hoc induerit incorruptionem, et absorbebitur mors in victoriam (I Cor. XV, 50, 53, 54) . Si enim homo descenderit ad inferos, ultra non ascendet. Ad hoc ergo recordare, ut non descendas. Et non revertetur amplius in domum suam: id est, ad requiem suam. Propterea itaque et ego non parcam ori meo: confitendo, cum tempus est. Utrumne mare sum ego, aut draco? Non enim sicut impios aut diabolum 0833 repulisti. Quia statuisti super me custodiam: ut non me moveam ad perturbationem, ut sunt maris termini. Quia dixi, Consolabitur me lectus meus: carnalia, in quibus requiescebat. Et referam ad meipsum consolationem in toro meo. Ad te enim debeo referre consolationem meam. Exterres me per somnia, et per visionem me obstupefacis: per tribulationes vitae hujus, quae ita somnia sunt, quomodo et bona vitae hujus somnia. Absolves a spiritu meo animam meam: propter visibiles terrores, a quibus liberabitur anima metuens venire ad eos. Et a morte ossa mea repuli. Nam ierant in mortem ossa mea, nisi his exterritus fortior essem et patiens, quod est ossium firmitas. Non enim in sempiternum vivam, ut patienter feram. Brevitate vitae, et metu mortis me correxi. Unde inconvertibilis diabolus, quia non moritur, sed damnatur. Initium sapientiae timor (Eccli. I, 16) , inde est. Discede a me; vana est enim vita mea: quia non suffero tentationes. Aut quia sensu tuo intendisti in eum: propter quod rationalis est. Unde illud, Nos autem sensum Domini habemus (I Cor. II, 16) . Rationis vero munus dicit extensionem intellectus. Et in requie judicabis eum: dignum requie. Usquequo me non dimittis? vinctum tribulationibus. Neque deseris, donec deglutiam salivam meam? in dolore ac flagellis contineam et absorbeam voluptatum fluxus, per tribulationes admonitus. Si ego peccavi, quid possum tibi facere? Sensus hic est, Si peccavi, nihil possum tibi facere. An forte loquendo molesti tibi sunt homines? Tu ergo qui scis sensum, quare constituisti hominem, ut loqueretur adversus te, ut esset tibi oneri? Si autem peccatum hominis, nec facto nec dicto tibi nocet, quare non oblivisceris peccatum ejus, sed purgas illud potius; nisi quia illa quae supra dicta sunt, ad bonitatem tuam referuntur? Quid est enim homo, quod exaltasti eum? Quae non intelligentes amici ejus, putaverunt ab eo Deum reprehendi. Si enim non propterea facis mihi tentationes ut cohibeam fluxos motus meos, ut mihi ita consulas; quae alia causa est ut corripias hominem? Non enim nocere tibi potest quia peccat; aut sentis quasi adversitatem loquelae ejus, cum scias sensum humanum, et utique posses quod tibi adversarium est non constituere. Et quare non es oblitus iniquitatis meae: si non ea causa ut mihi prodessent tentationes istae, ut bonitatis tuae sit totum, et quod me corripis? Nunc autem in terram ibo. Cum enim purges peccatum meum, restat mihi tamen adhuc in terram ire per mortem corporalem. Nam evigilabo, et ultra non ero: in hac terra.

((Ib. VIII.)) Verba Baldad Sauchitis. Misit in manu iniquitates eorum. In manu misit, aut in vindicta, aut supputatione debitores eos, id est peccatores demonstravit. Et restituet tibi vitam justitiae: quae debetur justitiae, id est beatam. Et erunt priora tua minima: in comparatione posteriorum, quae infinita erunt. Aut numquid non hi docebunt te, et referent tibi? Quoniam nonnullorum major est auctoritas. Jam et hic de Christo dicturus audita narrat, quomodo Eliphaz narravit 0834 revelationem. Numquid viret scirpus sine aqua? Ita ergo et impii arescent sine misericordia Dei. Adhuc in sua radice consistit, et non metetur: si aquam non habeat. Antequam bibat omnis herba, nonne are scit? nisi bibat: non enim aliquando viruit impius. Atque araneis complebitur tabernaculum ejus: opera inutilia. Jam vero de Judaeis et Domino videtur dicere. Quod si et suffulserit domum suam, non stabit: aut Scripturis sanctis, aut spe promissionis Domini, aut regnum ipsum. Et cum coeperit, non permanebit: sequi Deum; quod Judaeis evenit, qui secuti non sunt incipientes. Humidus enim est ante solem: carnalium fluxu putrescentes . Ante solem vero, sub tribulationibus, ut ante, sub significet, sicut dicimus, Ante me fac. Et de putredine ejus germen ejus ascendet. Nisi enim illi tam mali essent, non per passionem exaltaretur Dominus, qui de illis secundum carnem natus est (Rom. IX, 5) . In congregationibus lapidum dormit. Majores enim illum crucifigent. Et in medio lapillorum vivet: humilium, de quibus fuerunt Apostoli. Si deglutietur, locus mentietur eum. Si absconderit quod Filius Dei sit, dicetur quia non est Filius Dei. Opus est ergo ut ipse sese indicet: in hoc enim loco non possunt divina cognosci. De terra autem alterum germinabit: vel Dominus resurgendo, vel alterum genus piorum, id est Christianorum. Dominus enim non probabit innocentem. An, non reprobabit? vel illud, Impium non probabit innocentem? Nec ullum munus: id est, sacrificia quae habebant Judaei. Veracium autem os implebit risu: confitentium. Et tabernaculum impii non permanebit: vel ipsum templum, vel regnum.

((Ib. IX.)) Verba Job. Vere scio qui ita est; id est, quia secundum iniquitates meas haec mihi restituit: sed non sicut vos arbitramini; sed quia nemo est in conspectu ejus justus. Non respondebunt ei unum de mille. In omnibus quippe convincet. Qui in vetustatem perducit montes, et nesciunt: id est ad infirmitatem; ut est, Inveteravi in omnibus inimicis meis (Psal. VI, 8) . Qui vertit eos in ira. Irascendo eos vertit, id est, ut aliud inveniant quam appetierant, cum qui se exaltat, humiliabitur (Luc. XIV, 11) . Qui commovet orbem a fundamentis: per vocationem, quae facta est, per quam commoti sunt excellentes in mundo. Et columnae ejus movebuntur. Qui praecipit soli, et non oritur: ut aut sapientia non intelligatur, aut qui scripserunt; ut est, Signa librum (Dan. XII, 4) . Qui extendit coelum solus: Ecclesiam, quae proprie Dei sedes est, quam extendit per totum orbem; solus, ad significandam unitatem Trinitatis. Nam utique per Filium in Spiritu sancto omnia facta sunt. Et ambulat super mare tanquam super terram. Super terram, id est, firmiter confirmans Ecclesiam in saeculo, vel subjiciendo sibi peccatores, in quibus non mergitur, non cedendo tentationibus eorum. Si transgressus me fuerit, non videbo. Si altior me fuerit, aut celeritate perstrinxerit me, non eum agnoscam. Opus est ergo ut et congruat infirmitati meae, et non me deserat. Si enim morti tradiderit, 0835 quis avertet? Morti enim tradit, cum vel transgreditur, vel transit ut nesciatur. Haec est mors animae, ut Deum nesciat. Ipsius enim inavertibilis ira. Aliorum enim potest averti a potentiore. Ab ipso subdita sunt caetera sub coelo : excepto ipso coelo, id est rationali creatura; quia si ipsa sibi caetera subdidisset, nunquam per ea, quae sibi subdiderat, puniretur: quia vero Deus ei illa subdidit, punitur per ea, quando offenderit eum qui subdidit. Quod si etiam justus fuero, non exaudiet me: rogans eum, praesumens de mea justitia. Comparans enim ea his quae apud se sunt incommutabilibus et perpetuis, tanquam injustum me non exaudiet. Ergo ejus mihi misericordia necessaria est. Judicium ejus rogabo: quia ego judicare non possum me justum esse. Unde est, Sed neque meipsum judico; qui autem judicat me, Dominus est (I Cor. IV, 3, 4) . Si vero invocavero, et non exaudierit; non credam quoniam exaudivit vocem meam. Cum judicium ejus rogo, si non exaudierit, non credam quod vel aliquando exaudierit me: occultis enim causis me audivit, non merito deprecationis meae. Aut certe, non credam non me exauditum nunc: aliquando enim exauditus sum. Aut ita, Quia si exaudierit quod peto, credam etiam exauditum me: nam si non credidero, quamvis fiat quod peto, tamen non exauditus sum; ut signum exauditionis credulitas postulantis sit. Ne forte in turbine me conterat. Propterea quaero judicium ejus, ne in turbine me conterat. Multas enim tribulationes meas fecit sine causa: quorum causa me latuit. Aut certe confitentis vox est, flagellis Dei confitentis non se esse correctum, et idcirco posse turbine conteri, quasi majori supplicio. Non enim sinit me respirare: tam multae sunt tribulationes meae. Etenim quia potest, obtinet. Vincit, ut voluntatem ejus faciam, non meam. Quod etsi fuero justus, os meum impia loquetur: si me justum putavero. Verumtamen auferetur vita mea. Quamvis nesciam si impie egi, tamen auferetur vita mea, ut patiar quae nolo, aut non faciam quae volo. Unum est quod dixi, magnum et potentem disperdit ira. Id est, propter hoc unum fiunt tribulationes hominibus, ut magnus sibi potensque nemo videatur, praesumens de viribus suis. Quia nequam homines in magna morte erunt: non in mediocri, in qua sunt etiam justi, cum tribulantur, et ab eis deridentur. Terra tradita est in manus impii: aut corpus justorum, non anima, cum eos persequuntur, aut quando impius dominari permittitur. Potest et accipi homo peccator in manus diaboli secundum mortalitatem suam. Faciens judicium ejus operit: aut ipsius impii judicium, aut justi; in hoc enim tempore opertum est. Aut certe hoc ipso facit judicium ejus, id est, eo illum punit, quo occultat ei providentiam suam: ut est, Prae magnitudine irae suae non requiret (Psal. II, 25) . Vel eo justum vindicat, quo occultat persecutori ejus judicium 0836 suum, id est providentiam suam, ut arctius peccatorum laqueis per impunitatem capiatur. Quod si non est, quis ergo est? Potest hoc de Domino intelligi, qui et derisus est, et cujus terra, hoc est, corpus traditum est in manus Judaeorum, et cujus judicium faciens occultavit majestatem ipsius. Quod si ipse non est, quis ergo est, qui majora faciat, quam fecit ipse? Vel sic, Quod si non facit Deus judicium justi vel impii, quis potest facere? Vita autem mea levior est cursore. Tanquam fugitivos dicit homines a justitia discedentes; ut ille filius minor profectus in regionem longinquam (Luc. XV, 13) . Aut quasi aquilae volantis, et quaerentis escam. De superioribus, in quibus naturaliter animae rationales beatae sunt, id est operibus justitiae, inclinaverunt se ad terrenas voluptates. Quod si et locutus fuero, obliviscor dum loquor. Locutio; quemadmodum affectum habuit ad exteriora, sic anima dum progreditur ad ea quae foris sunt, cupiditate fruendi creatura, obliviscitur interiorem Creatorem. Declinans in faciem ingemiscam. Illam enim declinationem dolores sequuntur. Commoveor omnibus membris: timor, quo incipit recurrere. Et quia sum impius, quare non sum mortuus, et laboro? Scio, subaudis. Aut dicit se laborare, quia impietati mortuus non est. Et mundatus fuero mundis manibus: aut Dei manibus, aut suis; id est, bonis operibus per regenerationem. Satis in sorde me tinxisti: in istam mortalitatem perductum. Et exsecratum me est vestimentum meum: immortalitas, qua cupimus supervestiri (II Cor. V, 4) ; sed quia non possumus in hac corruptione, ideo dicit, Exsecratum me est vestimentum meum. Non es enim homo, sicut et ego, cui contradicam. Homini enim possem demonstrare justitiam meam; in tuo autem judicio invenior injustus. Utinam esset nobis arbiter! Videtur blasphemare, nisi illum Mediatorem Dei et hominum (I Tim. II, 5) optare intelligatur, ut per eum alleget preces suas. Hoc modo enim ille audit inter utrumque positus, et arguit hominem. Filio enim omne judicium Pater dedit (Joan. V, 22) . Et qui argueret, et qui audiret inter utrumque. Avertat a me virgam suam. Transeat timor Legis, ut adoptionis libertate et charitate illi conjungar. Non enim sum mecum: quia his haereo quae foris sunt.

((Ib. X.)) Proferam contra me sermones. Haec confitentis sunt. Et dicam ad Dominun, Noli me docere impium esse. Noli me tentare ultra quam possum ferre, nec mihi sinas accidere, quibus mihi impietas persuadeatur. Aut bonum est tibi, si inique egero? Non est autem tibi bonum, si inique egero: non ergo injuste me ita constituisti. Quia despicis opus quod manus tuae fecerunt? Si quod despicis opus manuum tuarum. Ad consilium impiorum animadvertisti? sed non ejus impietatis quae hominibus apparet. Et, Ad consilium impiorum animadvertisti? non quia placet illi ut inique agant. Aut sicut homo perspicit, perspicis? quia utique non sicut homo perspicis; ideo in consilio impiorum animadvertisti. Est enim impietas quam tu solus vides, et ab hominibus non videtur. Aut humana est vita tua? id est, brevis, ut non possis de perpetuitate judicare. 0837 Et peccata mea investigasti. Non enim latere te potuerunt quae latent homines. Scis enim me nihil impie fecisse. Nam quantum ad homines, nihil impie feci. Sed quis est qui de manibus tuis eripiat ? judicantis. Sicut Deus judicas, cum vides etiam eas impietates quas homo non videt. Postea vero mutatus percussisti me: se scilicet mutato, non Deo; quia mutatus homo mutatum Deum sentit, ut per tenebrarum diuturnitatem mutati oculi mutatum solem sentiunt. Memor esto quia de luto finxisti me. Tua ergo misericordia indigeo. In terram me iterum convertes: morte, quae poena est peccati. Nonne tanquam lac mulsisti me? Quia etiam jam mortalibus praebuit misericordiam, cum homines de hominibus informi primordio formavit. Haec ergo cum in te sint, scio quia omnia potes: quia tantae bonitatis sunt, ut carnalem quoque substantiam operentur. Quod si et peccavero, custodies me: aut ut me non perdas, aut ne lateat peccatum meum. Et si justus fuero, non possum respirare: in conspectu hominum. Nam tu vides peccata quae homines latent. Plenus enim sum opprobrio: in conspectu tuo. Et capior sicut leo ad occisionem. Est superbiae peccatum quod homines latet, quando etiam in factis laudabilibus possit obrepere. Iterum autem commutatus saevissime crucias me: post poenam peccati, qua mortalis factus est homo. Secundum has dicit tribulationes, quas in hac vita homines patiuntur; quia repente pleraeque accidunt tribulationes, quae turbant quietem ipsius vitae mortalis, cum in salute est, vel in securitate rerum quamvis temporalium, quam misericordiae Dei deputavit. Instaurans in me tormenta mea. Quia jam ipsa mortalitas tormentum est, de qua tribulationes aliae fiunt. Quare ergo de ventre eduxisti me? de obscuritate ad notitiam, quae sola majoris miseriae est materia, cum subvertitur: hanc generationem superius etiam commemoravit. Et essem tanquam non fuissem: penitus ignotus. Unde est, Vocat ea quae non sunt, tanquam quae sunt (Rom. IV, 17) , id est, secundum ignobilitatem. Aut numquid non est tempus parvum vitae meae? Non enim propter longitudinem vitae meae mortuus non sum; cum utique parvum sit quod vivo. Patere me, donec requiescam pusillum. Post misericordiam qua de limo fecisti me, et mutatum mortalitate percussisti me, et ipsa mortalitate consolatus es me, deinde exercuisti me tribulationibus. Patere ergo me, ut requiescam in te: Antequam eam in poenas unde reverti non licet. Ab his enim quas supra commemoravit, licet reverti, si se homo ad Deum converterit. Vult autem requiescere antequam eat in poenas aeternas, ad hoc utique, ut non eat. Quemadmodum si dicamus alicui, Corrige te, antequam damneris: non enim cum se correxerit, damnabitur. Ubi non est lux, nec est videre vitam hominum. Illa est enim vita hominum, ubi est lumen verum, quod illuminat omnem hominem (Joan. I, 9) . Alia est terra viventium, alia terra morientium.

((Ib. XI.)) Verba Sophar Minaei. Aut numquid videbitur eloquens justus esse? Putat enim, Job verbis magis 0838 quam operibus abundare. Beatus natus homo, brevis vitae. Sententiam suam illi replicat, quam vult intelligi loquaciter dictam et inaniter. Cum nemo sit qui contradicat tibi. Quia quando dicebat, nemo ei contradixit. Sed quomodo Dominus loquatur ad te. Ea loquere potius, quibus misereatur tui Deus. Quia duplex erit super te: corripiendo, et consolando. Et tunc scies quia digne reddita sint tibi a Domino quae peccasti: post correctionem sequente illuminatione. Aut vestigium Domini invenies: ut velis Deum reprehendere. Sublime est coelum, et quid facies? ut invenias sacramenta coeli. Non enim debes eum reprehendere, cujus opera non comprehendis. Quis dicet illi, Quid fecisti? Et hoc enim recte erit factum, si Deus hoc fecerit: quia facere aliquid ille nisi recte non potest. Ipse enim novit opera hominum iniquorum. Non iniqui operis est. Unde vult intelligi quia stulte hic, quem iniquum putat, reprehenderit Deum: sic enim eum loqui existimavit. Homo vero aliter nutat sermonibus. Modo illi placet Deus, modo illi displicet; cum apud Deum sit firmitas. Et vir natus mulieris tanquam onager erit in deserto: cupiditate libertatis, impatiens dominatoris atque domitoris. Et extendens ad eum manus tuas: ut acceptet opera tua. Si iniquum quid est in manu tua. Ipsa duo repetivit, sed ordine mutato. Et iniquitas in domo tua non maneat. Hoc dixit cor. Sic enim fulgebit facies tua tanquam aqua: pura conscientia. Tanquam fluctum qui non praeterit, et non terreris: nisi omnes tangat in hac vita. Et oratio tua tanquam lucifer erit: ante illuminationem praeibit; quasi et ista ad prophetiam sanctae civitatis vel ad populum Dei pertinentia, audita, vel revelata dicuntur, sicut a superioribus amicis ejus dicta sunt. Et rogabunt faciem tuam multi. Omnia ista de Ecclesia.

((Ib. XII.)) Verba Job. Sed justus vir et sine crimine venit in derisum. De Domino intelligendus est. Sensus: Non ergo mirum si et ego vobis in derisum veni. Et domus ejus ut devastaretur ab iniquis: Ecclesia a persecutoribus. Imo vero nullus confidat, cum sit nequam, se impunitum futurum: quia judicium a domo Dei (I Petr. IV, 17) . Tanquam inquisitio in eos non sit futura: non confidant. Sed tamen interroga quadrupedia, si tibi respondeant. Ideo recte inquirit iniquos, quia ex operibus potuerunt cognoscere Creatorem, et colere debuerunt. Non enim creaturarum responsione doceri debuerant; cum acceperint rationem qua ista cognoscerent. Si non in manu ejus est anima omnium viventium. Hinc ergo scitur, quia ipse omnia creavit, quia anima omnium viventium in manu ejus. Et spiritus omnis carnis hominis: omnis carnis humanae, id est rationalis anima. Auris enim sermones dijudicat. Quemadmodum sensus sensibilia dijudicat, ita spiritualia spiritus, qui debuit cognoscere, quoniam in manu Domini est, opera Domini. In multo tempore sapientia est. Non utique in multo tempore; sed apud Dominum, a quo petenda est. Si destruxerit, quis aedificabit? propter virtutem destruxerit, et propter sapientiam clauserit, ut ad eam non perveniat. Si prohibuerit aquam, siccabit terram: sapientiam ipsam, 0839 terram vero hominem. Quod si et emiserit, perdet evertens terram. Multis enim sapientibus factis turbabuntur peccatores. Qui ducit consultores captivos. Subjugat enim sibi eos qui se consulunt. Judices autem terrae in pavorem misit: aut Judaeos, aut Pilatum, aut sensu terreno judicantes. Qui collocat reges super sedes: id est, Apostolos. Et circumdedit balteo lumbos eorum: id est, continentia. Qui emittit sacerdotes captivos: ut ab hominibus ducantur; et significantur Judaei. Qui permutat labia fidelium. Permutat in bonum, ut non de justitia sua, sed de gratia ejus praesumant. Et intelligentiam senum cognovit. Cui placet intelligentia senum. Unde est, Cogniti estis a Deo (Galat. IV, 9) : cui adversarium est, Non novi vos (Matth. XXV, 12) . Et bene coepit a fide, et pervenit ad intelligentiae canos. Qui revelat profunda de tenebris: aperiendo prophetias. Et produxit in lucem umbram mortis: id est, fecit ut cognosceretur vita ista, quia umbra mortis est. Decipiens gentes, et perdens eas: putantes quod nocerent Ecclesiae Dei, cum sibi nocerent; quod de impiis intelligendum est. Sternens gentes, et in viam ducens eas: ad humilitatem, tanquam illum asinum. Reconcilians corda principum populi terrae: sibi reconcilians vel Judaeos vel reges terrae, qui primo persequebantur Ecclesiam. Seduxit autem eos in viam quam non noverant: subruendo Legis opera, ut simpliciter intelligerentur; hinc eis visus est peccator. Quo errore tenebrati sunt tanquam ebrius.

((Ib. XIII.)) Et arguam in conspectu ejus, si voluerit: ut arguat seipsum; quod est confessionis. Et curatores malorum omnes vos. Bonos enim non potestis consolatione curare. Audite ergo objurgationem oris mei: in vos. Et ante conspectum ejus profertis dolum: cum vultis vos videri justos, quod non estis. An subtrahitis vos ipsos judices fieri? Numquid potestis dissimulare, et non judicare, quia de vobis verum dico? Si enim omnia facietis, adjiciemini ei: id est, etiamsi omnia praecepta faciatis, inveniet in vobis quod arguat. Nemo enim justus in conspectu ejus. Quod si et occulte personas mirati fueritis: suas, seipsos justificando, non solum ad homines, sed etiam ad seipsos. Corpus autem luteum: ut fragilitatis saltem vestrae consideratione timeatis. Apprehendens meas carnes dentibus meis. Non mihi parcam, ut non solum vos arguam, sed etiam me. Et animam meam ponam in manu: inspiciendam, ut nihil celem, sive ut computem peccata mea. Licet occidat me ille qui potens est, qui et coepit: quamvis occidat peccata mea. Tamen loquar, et coram eo arguam me: non me justificabo, abscondens peccata mea. Ecce ego appropinquo judicio meo: ut judicem de me; quasi ipsa sit hominis justitia, in confessione sibi non parcere. Tunc a facie tua non abscondar: quemadmodum absconduntur peccatores. Manum aufer a me: ut nihil in me sit castigandum, et sit in me charitas. Et timor tuus non me terreat. Quot sunt iniquitates meae? Hinc potest videri illud dixisse, Animam meam ponam in manu mea: ad computandum. Aut putas 0840 me esse contrarium tibi? Cum utique infirmus sum, et quasi hoc metuis, ne si justificatus fuero, par tibi sim; cum folium sim. Ergo est aliqua latens causa, quando haec non est. Et imposuisti mihi peccata juven tutis. Ut haec sit causa, quare dicat abscondi a se peccata sua, quia superbierit, quod est peccatum juventutis. Et posuisti in compede pedem meum: in vinculo mortalitatis. Et radices pedum meorum contemplatus es: cupiditates meas. Qui veterasco sicut uter: ut vinum novum portare non possim: aut (ut panno novo consui) velut vestimentum quod a tineis comestum est.

((Ib. XIV.)) Homo enim natus ex muliere, brevis vitae, et plenus iracundiae: poenae . Et hunc fecisti venire in judicium coram te. Quamvis ita mortalis sit, et ipse habet tamen unde rationem reddat: exigitur enim de illo quod potest, quamvis perparum possit. Dinumerati enim sunt menses ejus apud te. Eo enim quod temporalis est, de peccato convincitur: nam aeternum illum tu feceras. Discede ab eo; sine, requiescat: secundum opinionem carnalis et animalis hominis, cui totum bonum haec vita est. Et ideo sibi vult parci, ut fruatur hac vita. Est enim arbori spes. Irridenter haec pronuntianda. Utique enim magis est spes homini: quod carnales nolunt credere. Vir vero cum mortuus fuerit, abiit. Et hic ironicè. Tempore enim minuetur mare; nam post impletur. Dicit autem de his locis, ubi accessus et recessus fit, vel quod omnia littora latenter minuuntur et augentur, horis lunaribus scilicet, cum oritur luna, vel nobis vel aliis usque ad medium coelum crescit, et inde minuitur. Usquequo coelum est, non consuetur: ad novum , id est ipsi coelo. Atque utinam apud inferos me custodisses. Usque adeo est spes resurrectionis, ut jam et his carerem vitae incertis. Et abscondisses me, donec requiesceret ira tua. Hinc est, Abscondere pusillum, donec transeat ira Domini (Isai. XXVI, 20) ; id est, donec transeat ista mortalitas, et ad resurrectionem veniatur. Si enim mortuus fuerit homo, vivet. Nam haec non est vita. Consummatis diebus vitae suae: tunc vivet. Deinde vocabis, et ego respondebo tibi: obediens tibi, sine impedimento mortalitatis. Signasti in sacculo iniquitates meas: ut redderes mihi. Annotasti si quid invitus erravi: etiam hoc annotasti. Invitum autem errare poena peccati est. Et quidem mons cadens defluit. Ita et homo ex altitudine et firmitate sua cecidit. Et petra veterascit in loco suo: ut homo in genere suo et conditione sua. Et alluvione frequentium gurgitum: quasi et homo ita ad exilitatem perductus sit, cum crebris cupiditatum alluvionibus atteritur. Spem vero hominis perdidisti. Gradus fecit de monte ad petram, a petra ad lapides, a lapidibus ad arenam; quia has minutiones carnales patiuntur. Et bene jam perdidisti dixit. Impulisti enim in finem: in consumptionem. Ut pereat spes ista qua carnales gaudent. Mutasti faciem ejus, dimisisti eum: cum imago 0841 Dei in eo exterminata est. Et cum multi fuerunt filii ejus, nescit: quia moritur, quamvis propagetur soboles. Sed carnes ejus super eum doluerunt: id est, talem conditionem suam homo carnaliter dolet, et animaliter luget. Spiritualis enim novit, quia etsi exterior homo corrumpitur, sed interior renovatur de die in diem (II Cor. IV, 16) : quia hoc fieri sentit in seipso.

((Ib. XV.)) Verba Eliphaz Themanitis. Et implevit dolore ventrem. Spiritus enim scientiae per consolationem sanat potius a doloribus: tu autem qui imples ventrem dolore, non spiritu scientiae respondes. Nonne tu repulisti timorem? Deum non timuisti, in eum talia dicens. Et elegisti linguam malorum: qua homines maledicunt. Quid enim? numquid primus homo natus es? quia tantum superbis. Aut ante colles concretus es? Etiam montes nomine collium accipiendos, id est, ante omnes virtutes, spiritus potentes. Sed et senex et decrepitus in nobis est. Qui sciat etiam quae nos nescimus, est inter nos, Quid ausum fuit cor tuum? et quid sustinuerunt oculi tui? speraverunt. Quid enim est homo ut sit sine crimine? quod et tu dixisti. Si in sanctis ejus non est fides: propter incerta temporum, quibus plerumque falluntur, ut multa dicant, et non faciant. Et coelum non est mundum ante eum: pro his qui habitant in coelo; aut certe coelum pro ipsis sanctis ponitur, quia in his habitat Deus. Quae sapientes dixerunt, et non celaverunt parentes suos. Quia etiam Judaeis Apostoli praedicaverunt. Ipsis solis data est terra: inhabitanda. Nec supervenit illis quisquam extraneus: nec sanctus homo vel angelus; id est, in securitate possidebunt. Cum putaverint se esse jam in pace. Ita dicit, quasi hoc putet ipsi Job evenisse. Non credit converti a tenebris: non credit ut convertatur a peccatis. Et decretus est in escam vulturum: aeriarum potestatum, quae mortibus peccatorum pascuntur. Sicut dux in prima acie decidet. Audax est, et non fert tribulationes. Qua elevavit manus contra Deum. An, quia elevavit? Et cucurrit contra eum contumeliose: adversaria faciendo quam praecepit. In crassa cervice scuti sui: praesumens de protectione sua. Quia operuit faciem ejus in adipe suo. Per adipem, id est, per exaltationem superbiae suae abscondit a se Deum. Et fecit capistrum super femora: ut libidinibus suis colligaretur, quo vinculo duceretur ad mortem. Quae enim illi paraverunt, alii auferunt: ipsum etiam regnum terrenum, vel quamcumque spem temporalem, quam cum toto mundo justi accipient. Et non ditabitur, nec permanebit substantia ejus: impii scilicet. Non immittet super terram umbram: id est, non viret. Sed stirpem ejus arefaciet ventus: tentatio. Praecisio ejus ante horam corrumpetur: priusquam sperat. Decidat tanquam flos olivae. Decidat a pace, vel quia meliora hos sequuntur, quemadmodum florem fructus. Testimonium enim impii, mors: signum. Et ignis comburet domus eorum qui munera accipiunt. Hi sunt enim impii qui munera temporalia praeponunt justitiae. Concipiet et in ventre gemitus. Ea quae sperat, in poenam illi proficiunt.

0842 ((Ib. XVI.)) Verba Job. Audivi talia multa: non solum quae vos dicitis. Consolatores malorum omnes. Malos potestis consolari, quia ipsi vos imitantur, non bonos: et est vocativus. A nullo enim vestrum audivi aliquid boni. Quid enim? numquid ordo in sermonibus est spiritus? superbiae. Aut in quo molestum tibi erit? quamvis non ames quod dicas. Et ego secundum vos loquor: quomodo digni estis. Si subjecta esset anima vestra pro mea. Si vos pateremini quod ego; loquerer sermonibus, non factis: ita nihil est loqui quod non facitis . Si enim loquar, non dolebo vulnere. Ostendistis vos neque in loquendo, neque in tacendo prudentes esse. Nam sapientes et cum loquuntur, in consolationibus condolescunt; vel in confessione sua loquentes, dolent vulnus suum; vel cum tacent, prudenter tacent. Nunc autem lassavit me, et fecit stultum, et putrem: ut non contra vos loquar, Deus fregit superbiam; ut stultus factus sapiens fiam. Apprehendisti me, et in testimonium factus sum. Convicisti me de peccatis meis, et adversum me ego sum testis. Et surrexit super me mendacium meum: cum mihi justus videbar. Contra faciem meam respondi. Hinc est, Statuam te ante faciem tuam (Psal. XLIX, 21) . Iracundia usus dejecit me. Benedixit, usus iracundia; non enim eam patitur: dejecit autem tanquam superbum. Fremuit super me dentibus. Objurgavit me; ut dentes pro verbis intelligantur. Sagittae piratarum ejus super me deciderunt. Aerias potestates quibus utitur Deus, et eis permittit ut aut exerceantur boni, aut puniantur mali. Piratae autem, quia in hoc mari navigantibus insidiantur. Acie oculorum irruit. Non dissimulavit a peccatis meis, tanquam innuit ut punirer. Ipse enim tanquam lumen est, punitoribus ostendens puniendos. Ruina mihi fuit aspectio ejus. Aut ita: Fecit ut viderem peccatum meum; ante enim non sic mihi ad sensum perductum fuit. Acriter percussit me in genibus, et simul concurrerunt in me. Deo enim percutiente, illi concurrerunt angeli satanae. In pace cum essem, discerpsit me. Ab ipsa pace aut a memetipso discerpsit, ut ab adversariis et sibi adversantibus dilacerarer. Et tenens comam meam divulsit: per peccata mea me adversum me divisit. Statuit me sicut signum: in quem jacularentur, ut solet signum poni jaculantibus, quo jacula dirigant. Circumdederunt me lanceis, emittentes in renes meos; non pepercerunt: propter desideria carnalia, quae sibi impacta dicit, per malas persuasiones ab angelis malis. Effuderunt in terra felmeum: ut terrena bona zelarer in iis qui his abundant. Dejecerunt me prostratione magna: ne carnalem prostrationem intelligeremus. Cilicium assuerunt corio meo: peccata interiora, quibus reminiscitur se fuisse in bonis. Et super palpebras meas umbra mortis. Volo videre, et impedit me consuetudo carnalis. Terra ne operiat super sanguinem carnis meae: id est, ne si immunda fuerit oratio mea optando terrena, accedat cumulus terrae super vinculum mortalitatis meae; quod significavit nomine sanguinis: id est, ne cupiditate terrena majoribus calamitatibus voluntarii peccati operiar, quod est illud naturale peccatum de conditione 0843A mortali, Nec sit locus clamori meo. Intercludatur meritum orationis meae. Et nunc ecce in coelis est testis meus. De Domino videtur dicere, quia nondum in terram descenderat. Et conscius meus in excelsis: propter participationem mortalitatis. Dijudicetur vir cum Domino. Veniat Dominus, ut cum eo vir judicetur, tanquam Joannes cum Christo. In quorum dijudicatione intelligitur quid distet inter hominem perfectum, et Deum hominem factum. Sicut filius hominis ad proximum suum: Dominus homine suscepto, ad eum qui inciderat in latrones (Luc. X, 30) . Anni enim dinumerati venerunt mihi: quod mihi per Christum subveniatur plenitudine temporum (Galat. IV, 4) . Et viam per quam non revertar, ingrediar: viam renuntiandi saeculo.

((Ib. XVII.)) Defeci agitatus spiritu: ordo, Defeci spiritu, laboribus concussus. Oro ut sepeliar, et non contingit mihi: ut absorbeatur mortale a vita. Ingemiscimus enim gravati, in quo nolumus spoliari, sed supervestiri (II Cor. V, 4) ; id est, mutemur potius quam moriamur. Quod utique, quamvis hoc homo cupiat, non contingit. Debet enim mortem condemnatione peccati. Preces adhibebo cum labore, et quid feci: nonnihil feci impetrans. Furati sunt externi bona mea. Ipsam immortalitatem, qua spoliatur, significat, qui semivivus a latronibus est relictus. Quis et iste? qui mihi subventurus est, Dominum significans. Sed ideo dicit, Quis est? quia inter homines futurus erat, ut vix ab eis discerneretur. Ad manum meam ligetur: vinculo charitatis, ut custodiat me, et ducat quo vult. Quia cor eorum abscondisti a prudentia. Qui eum non cognoverunt abscondisti. Propter hoc non exaltabis eos, Quia humiles non fuerunt, ideo caecati sunt, et non potuerunt humilitate Christi exaltari. Parti annuntientur mala. Quod caecitas ex parte in Israel facta est (Rom. XI, 25) , sive quia eis mala videbantur quae Christus annuntiabat, ut dicerent, Seducit turbas (Joan. VII, 12) ; sive per Prophetas quae annuntiata sunt de caecitate Israel, non utique toti, sed parti acciderunt. Et oculi super filios eorum tabuerunt: admiratione miraculorum, quibus dictum est, Si ego in Beelzebub ejicio daemonia, filii vestri in quo ejiciunt (Matth. XII, 27) ? Posuisti autem me in loquelam nationibus: hominem quem redemisti, id est, Ecclesiam de qua loquerentur nationes, sive quae loqueretur nationibus. Et in risum illis deveni: aut nationibus, cum ei detraherent; aut Judaeis, qui loquebantur nationibus. Obscurati sunt ob iram oculi mei. Obscurati sunt oculi Ecclesiae, id est Apostoli, cum intellecti non sunt ab iis qui hac poena erant puniendi. Et expugnatus sum valde ab omnibus. Tam Judaei enim quam Gentes expugnaverunt Ecclesiam. Et mirati sunt super hoc veraces: vel quare potestas data sit impiis in Ecclesiam , vel quare ab impiis Evangelium agnitum non sit. Justus autem super inimicum consurgat: qui temporaliter cadit persecutionibus, ut postea infidelibus dominetur. Et purus 0844A manibus sumat audaciam: spei audaciam, ut confiteatur Christum et in persecutione. Non enim invenit in vos veritatem. Omnibus enim tam Judaeis quam aliis gratia necessaria est. Et convulsae sunt compages cordis mei: ut non celem peccata mea. Noctem in diem posuerunt: impii. Unde est, Vae illis qui dicunt quod bonum est malum, et malum bonum; qui ponunt tenebras lucem, et lucem tenebras (Isai. V, 20) . Si sustinuero, inferi domus mea erunt: pertulero peccata mea, ut non confitear. Interitum appellavi patrem meum. Non ero filius vitae. Appellavit autem Deus. Matrem meam et sororem tabem. Ex eo quod inseparabiliter haereant, tanquam cognati. Quae est enim mihi jam spes? subauditur. Si sustinuero. Aut bona mea videbo? quibus seductus converti noluit, et sustinuit peccatorem.

((Ib. XVIII.)) Verba Baldad Sauchitis. Et lumen impiorum exstinguetur. Noli ergo mirari si et tuum tanquam impii lumen exstinctum est. Lux ejus fuerunt tenebrae in domo: claritas domus ejus; id est, aut diabolus aut Antichristus. Et lucerna super eum exstinguetur: exiguum et terrenum lumen. Accipiant infimi substantiam ejus. Quae habere ille voluit , habeant humiles. Immissus est enim pes ejus in laqueum. Ipse enim captus est, Dominum persequendo. Confortavit super eum sitiens: ut vincant eum esurientes et sitientes justitiam. Absconditus est super terram funiculus ejus: quo capiatur, hoc est, ea quae illi quasi conceduntur. Et captio ejus in semita: qua transit. Per circuitum perdant eum dolores: undique. Et multi circa pedes ejus veniant in angustia famis: multi qui eum sequuntur, vel qui ei obsequuntur. Comedantur rami pedum ejus: doctrinarum ejus, id est, qua it. Rumpatur de habitaculo ejus sanitas: tranquillitas hujus vitae. Et teneat eum necessitas causae regalis: opportunitas punitionis ejus, quae valebit ad gloriam Dei, propter quod modo illi permittitur cupiditas sua. Causam regalem dicit, quia se Christum jactabit. Habitet in tabernaculo ejus in nocte ejus. Necessitas causae regalis cruciet conscientiam ejus; appetitio tyrannidis: in nocte, in supplicio caecitatis ejus, quando damnatur. Aspergentur speciosa ejus sulphure: quibus placebat, igne fetido concrementur. Et de sursum irruet messio ejus: a Deo. Et non sit nomen ejus in facie platearum ubi erat: tollatur de memoria populi. Et non sit cognoscibilis in populo suo. Ad tantam dejectionem veniat, ut a suis non agnoscatur. Nec resalvetur sub coelo domus ejus. Aliqui enim resalvabuntur. Sed in populo ejus vivant alteri. Aliis subjugetur populus ejus.

((Ib. XIX.)) Verba Job. Et destruitis me verbis. Infirmatis me, qui me consolari debuistis. Scitote tantum quia Deus fecit mihi sic: apud quem possum de peccato convinci, non apud homines. Et vallum suum circa me circumdedit. Fossa circa muros est; quo 0845 coactus sum ad confessionem. Ecce rideo opprobria, et non loquor. Utilitatem dicit confessionis; quia si vellet ridere peccatum suum, et non illud proloqui, clamaret, et non exaudiretur. In vultu meo tenebras posuit. Illuminationem vultus mei abstulit a me; quod contingit aversis. Et abstulit coronam de capite meo: dignitatem spiritualem, quam dat sapientia. Et disrupit me undique, et abii. Omnia tenebam, et abstulit illa a me: adversus illud quod acceperat virtutem continendi omnia. Et arbitratus est me tanquam inimicum. Sic me judicavit, quasi ei nocerem, si ei par essem. Et circumdederunt tabernaculum meum; cor et conscientiam. Fratres mei recesserunt: in spe correctionis, quia fratres sunt: quamvis primo correctionem meam aspernati sint; et eos secuti qui sibi aliena, hoc est perniciosa, suaderent. Et amici mei immisericordes facti sunt: in malis spiritualibus, qui non condolent proximis suis, sed potius eos irrident; quos non irriderent in malis carnalibus constitutos. Et scientes nomen meum obliti sunt me: non me cognoscentes, quod mutatus sum. Vicini domus, et ancillae meae: cum quibus secreta communicabam; adulatores, qui recedunt ab eo qui confitetur Deo: ipsi enim dicuntur ancillari. Servum meum vocavi, et non respondit: aut corpus, aut eos qui ei ad mala serviebant. Os meum deprecabatur , et rogabam uxorem meam: tanquam dicens, Quare tristis es, anima mea? et quare conturbas me (Psal. XLI, 12) ? id est, cupiens ut ei consentiat, Invocavi blandiens filios uteri mei: quos genuerat, persuadens eis spem saeculi. Et quos dilexeram, consurrexerunt in me: in illa vita. In cute computruerunt carnes meae. Amore eorum quae forinsecus sentiuntur, computruerunt interiora mea. Nam utique leve est, si ad litteram accipiamus, tanquam scabiem habuerit. Et ossa mea in dentibus meis sunt. Firmitas et fortitudo mea in verbis est, non in factis. Miseremini mei, miseremini mei, o amici. Angelos videtur postulare, ut pro eo deprecentur, aut certe sanctos ut pro poenitente orent. Manus enim Domini est quae tetigit me. Manu Domini se tactum dicit, ut doleret vulnus suum, quod sine sensu ei fuit. Quare me persequimini, sicut et Dominus? detestamini et horretis sicut Dominus; vel objurgatis, cum jam confitear. De carnibus meis non satiamini. Non gaudetis, si carnaliter vivam. Stilo ferreo et plumbo: ut quemadmodum cedit plumbum stilo ferreo, sic cedant sermonibus meis corda hominum. Aut in testimonium in petris sculpantur: ut illi ea discant, qui firmi sunt ad evangelizandum. Scio enim quia aeternus est qui me resoluturus est: quia potest me reparare. Quorum ego mihi conscius sum: quia merui illa. Quae oculus meus vidit, et non alius. Hoc est, Nemo scit quid agatur in homine, nisi spiritus qui in ipso est (I Cor. II, 11) . Et omnia mihi consummata sunt in sinu: in interioribus ubi nemo videt, in conscientia. Quod si et dixeritis, Quid dicemus contra eum? Secundum quod dictum est etiam spiritualibus, Intendens teipsum, ne et tu tenteris (Galat. VI, 1) . Et 0846 radicem sermonis inveniemus in eo: ut de ipsius eum convincamus. Ira enim super iniquos veniet. Qui se extollunt super peccatores, et putant se tales esse non posse, ipsos dicit iniquos.

((Ib. XX.)) Verba Sophar Minaei. Non enim intelligitis magis quam ego. Ad alios se convertit, qui cum eo Job consolabantur. Eruditionem confusionis meae audiam. Oblique vult ut Job audiat eruditionem confusionis suae: tunc enim potest etiam spiritum sapientiae consequi. Haec autem locutio solemnis est, cum dicimus, Bonum est mihi ut caveam, nam male mihi erit; cum volumus ut alius caveat. Numquid haec nosti a saeculis? Ex quo sunt saecula, scis haec. Et haec putat quod Job ignoret tanquam impius. Oculus videbit, et non adjiciet. Non enim videbitur. Filios ejus disperdat impius: sive imitatores ejus, sive seductos ab eo. Et manus ejus succendantur doloribus: operibus ejus crucientur. Ossa ejus impleta sunt juventute ejus. Superbit de firmitate sua. Abscondet eam sub lingua sua. Non illam demonstrabit tanquam dolosus, ut tacite illa utatur. Parcet ei, et non relinquet eam. Amans eam, et nolens ea carere, non eam persequetur: aut, parcet ei Dominus, et hac impunitate non eam relinquet. Et tenebit eam in medio gutture suo: tanquam quod eum delectat. Et non poterit subvenire sibi. Non ideo se liberabit. Fel aspidis in ventre ejus: in interioribus, in occultis habens nocendi malitiam. Divitiae inique congregatae evomentur: cum tormento interiorum et pressura cordis. De domo ejus protrahet eum angelus. Quandocumque manifestabuntur occulta ejus per tribulationes. Et furore draconum fulgebit : ut ille qui primo occultus fuit, tribulationibus proditus, furore draconum fulgeat jam palam. Interficiat illum lingua colubri. Seducat eum diabolus. Et non videat mulctram pecorum: fructus ovium, id est, justitiae opera non faciat, ut se inde intelligat posse redimi. Neque pabula mellis et butyri: opera bona cum charitate et hilaritate cordis, et largitate praebentis. Butyrum enim lac pingue est. In vanum et frustra laboravit: quia non intelligit haec de his operando, quae ad misericordiam pertinent. Unde et Dominus butyrum et mel dicitur manducare (Isai. VII, 15) , quia haec illi in humilibus ejus praebentur. Quae egerunt ut durum quid: quod mandi non potest, nec glutiri. Durum nescio quid est, puto, iniquitas vel superbia. In desiderio suo non salvabitur: quia iniqua desideravit. Non erunt reliquiae de cibis ejus. Transierunt cupiditates ejus. Cum putaverit se repletum esse, coarctabitur. Non tam satietas est de plenitudine cupiditatum, quam pressura. Si quo modo impleat ventrem suum. Talis necessitas ei veniet, ut dubitet utrum impleat ventrem suum; cum utique ista ideo quaerantur, ut pellatur necessitas. Hoc autem dixit, quia tanto plus cupit, quanto plus habuerit. Et emittet super eum furorem iracundiae: quia non vidit facere opera bona. Vulneret eum sagitta aerea: perpetua. 0847 Pertranseat corpus ejus jaculum. Penetret eum tentatio, ut et de his quae sperat, et de his quae relinquit, vulneretur, tanquam a pectore per tergum trajectus. Fulgura in tabernaculis ejus: terrores repentini in cogitationibus ejus. Laedat advena domum ejus: diabolus, qui adventitius est ad tentandum; si quidem habeat homo etiam proprias tentationes. Et detegat coelum iniquitates ejus: coeleste judicium. Et possessio bonorum ejus ab episcopo . Haec illi largietur Deus.

((Ib. XXI.)) Verba Job. Et non sit mihi a vobis haec consolatio: qua putatis bonis temporalibus gaudendum, cum communia sint piis et impiis; et si quando quis iniquus esset, hinc in eum vindicari: cum Job dicat usque ad sepulcrum permanere bona ista impiis, et non in eos per ea vindicari. Quid enim? numquid humana est castigatio mea? A Deo est mihi castigatio. Itaque et ipse potest consolari, non vos. Aut quare non irascar? Nolite ergo me ita consolari: nam impiorum utique felicitatem video. Respicite ad me, et admiramini: tanquam inania dicentem. Si enim recorder, perturbor. Indignitates humanae vitae, rediens ad affectum praeteritum ab isto in quo nunc est, confitetur. Et tenentur carnes meae doloribus: carnaliter doleo. Quare impii vivunt? Quaerit ab eis causam, quia dicebant hic in impios vindicari. Et permanent, sicut vetustate, oves eorum: quo modo possunt vetustate perseverare; non enim semper erunt. Erant autem in manibus eorum bona. Non tulit eis bona ipsa, cum haec dicerent. Imo vero, impiorum lucerna exstinguetur: claritas temporalis, etiamsi non sicut isti intelligebant. Deficiant filii ejus bona ejus: bona quae eis persuasit, temporalia scilicet, aut Antichristi, aut diaboli. Videant oculi ejus necem suam. Significat et hanc prosperitatem ignorari ab his qui hac gaudent: in futuro autem ad sensum etiam impiorum perducetur. Quia nulla voluntas ejus in domo sua post eum: quia in conscientia sua Dominum non consecuti sunt in tribulationibus. Licet numerus mensium ejus dimidiatus sit: quamvis praesentem coluerit Deum, tamen quia non et futura speravit, quod est plenus mensium numerus. Ipse enim homicidia judicat. Quia impii cum persuaserint impietatem per dilectionem carnalium impietatum, futuro saeculo utique occidunt. Non tamen talia homicidia judicant homines, sed solus Deus. Hic morietur in robore simplicitatis suae. Videtur exsequi occulta homicidia, commemorans largum unum, et alium avarum; quia homines abundantes, et largi putantur et boni. Intestina ejus plena sunt adipe: habet laetitiam. Et medulla eorum diffunditur: intestinorum; quia non tenet intra se bona sua, sed impendit illa vel in se, vel in aliis, Itaque scio vos audacter mihi insistere. Non enim considerate dicitis. Quia dicitis, Ubi est domus principis? vel impiorum vel superbi; quia putabant hic eis auferri bona, cum plerique etiam 0848A pleni his vitam finierint per ea puniendi. Et ubi est velamen in tabernaculis impiorum? honor. Interrogate eos qui transeunt per viam: qui non delectantur via, sed transeunt per eam. Et signa eorum non ignorabitis: vel impiorum quae dant transeuntes, dicentes quid eis futurum sit; vel a quibus cognoscantur impii. Quis annuntiabit coram eo viam ejus? Coram impio viam suam nemo, nisi Dominus annuntiat fiducialiter, quia ipse ei respondet. Et tamen et ipse Dominus in sepulcrum deductus est. Ita merces pietatis non hic speranda est. Et super acervum vigilavit. Ante enim ipse resurrexit, quam acervus resurgeret resurgentium. Dulces fuerunt ei lapides torrentis: quos saeculum non subvertit, id est discipulos suos. Et post eum omnis homo sequitur, et ante eum innumerabiles. Aut post eum omnis homo, id est, unus homo: et ante eum innumerabiles, qui nunc in numero hominum deputati sunt. Aut post eum turba credentium, et ante eum Patriarchae et Prophetae. Quomodo ergo consolamini me inaniter? praesentia bona vel mala suadentes.

((Ib. XXII.)) Verba Eliphaz Themanitis. Nonne Dominus est qui aocet sensum et scientiam? Quasi dixerit Job non eum recte judicare; cum utique reprehendi Deus non possit, nisi per intelligentiam, qua superior est, siquidem ab ipso detur homini. Et veniet tecum in judicium? ut compareris ei. Lumen tuum in tenebras conversum est: dignitas. Et dormientem te aqua operuit: securum inundatio tribulationis. An per nebulam dijudicat? quasi per nebulam videre non possit. Nubes latibulum ejus, et non videbitur. Latent eum quae in terra sunt. Et ambitum coeli percurrit: figuram, non et terram. Ergone semitam saeculi custodis? Quasi Job putarit a Deo res humanas non curari. Quia capti sunt immaturi: secundum se immaturi. Putabant enim se in perpetuum permansuros. Aut certe antequam pervenirent ad sapientiam: sed quia hoc audierant, non quia ista sentiebant isti amici Job. Et cogitatio impii longe est ab eo, et implet domos eorum bonis. Est longe ab eo cogitatio impii, quia non sic facit sicut sperat impius; id est, aut quia placet ei impietas, aut non videt eam. Videntes justiores erunt: intelligentes; quamvis isti non intellexerint, putantes quia hic redditur impiis. Et inculpabilis subsannabit eos: impios. Esto durus, si sustinueris patiens: hoc est, dura. Procul facies iniquitatem a tabernaculo tuo: conversationem vel vitam tuam; quamvis haec isti carnaliter dicant. Et ponens illud super aggerem in petram: adversus id quod dixit, Flumen decurrens fundamenta eorum. Quia humiliavit semetipsum: ipsum lumen. Et dices, Elatus est in superbiam: adversus superbos. Erue innocentem, et salvaberis munditia manuum tuarum. Noli deficere in bonis operibus, quia curat Deus humana.

((Ib. XXIII.)) Verba Job. Et quidem scio quia de manu mea est increpatioL: de peccatis meis. Et manus mea gravis facta est super gemitum meum. Ideo me percussisti , ut doleam. Et venire usque ad solium ejus. Ut 0849 sim tam sanctus, ut perveniam ad eorum numerum, qui sedes ejus sunt. Tunc enim possum dicere vera, et audire: unde et coeli dicuntur sancti. Et cognoscam causationes quas loquetur mihi: redditiones causarum, quibus se omnia juste judicare demonstrat. Et sentiam quae annuntiat mihi: jam proximus ei. An in multa virtute dijudicabitur mecum: ut per potentiam resistat mihi? Nequaquam. Tamen in terrore non abutatur me: propter peccata mea, pro quibus timeo modo, cum sum in terrore, non abutatur me. Caeterum cum ad eum venero: in illa libertate qua ego annumerabor solio ejus, omnia amabo, et non mihi resistet virtus ejus; quamvis modo possit me abuti, utpote peccatore: id est, faciat de me quod vult, etiam cum poena mea, juste tamen. Veritas enim et increpatio est ab eo: id est, non injuste increpat. Educit in finem judicium meum. Etiam si modo corripit, postea manifestabit. Nam si primus ambulavero, postea non ero. Non arroganter sperem, non infideliter desperem: hoc est, non declinare dextra aut sinistra. Inde est, Si ascendero in coelum, tu ibi es (Psal. CXXXVIII, 8) . Quis me inde potest pellere? etc. A laeva quid aget, non apprehendam. Superiora repetit. A laeva autem dicit non se apprehensurum deditum temporalibus. Convertetur ad dexteram, et non videbo. Ideo non debeo esse a laeva. Convertetur autem dixit, quia ipse in spiritualibus est, unde ego me averto, si a laeva fuero. Scit ipse viam meam: ut etiamsi per tribulationes me duxerit, sequar. Probavit me sicut aurum: in tribulationibus . Egrediar in praeceptis ejus. De tenebris meis exeam, sed tamen in praeceptis ejus. Si autem ipse judicavit sic: ut per tribulationes me tanquam aurum probet. Propterea ad eum festinavi: quia me tribulavit, ideo relictis temporalibus ad eum festinavi. Et commonitus sollicitus fui de eo: ut his poenis carnalibus aeterna supplicia devitarem. Idcirco a facie ejus turbabor. Modo turbabor, ut caveam cogitans futurum judicium, ubi erit ejus manifestatio. Et Dominus mollivit cor meum. Et ipsum timere, quo cavet futuras poenas, misericordiae Dei deputat. Non enim sciret superventuras poenas et tenebras malis, nisi Dominus molliret cor ejus praesentibus tribulationibus: adversus illud, quod indurat Deus cor Pharaonis (Exod. VII, 3) .

((Ib. XXIV.)) Quare Dominum non latuerunt horae: Quamobrem, vel, Itaque. Finem transgressi sunt: Christum. Et inclinaverunt pauperes a via justa: ut vel imitarentur eos, vel inde arbitrarentur non esse divinum judicium, quia impunitam videbant malitiam qua eis nocebant relinquentes justitiam. Simul absconditi sunt mites terrae: cum his qui declinaverunt a via justa, absconditi sunt mites, ne mihi ferrent auxilium. Nam tria sunt genera hominum in Ecclesia, cum fit persecutio: alii enim consentiunt, alii fugiunt, alii patiuntur, quorum personam sustinet Job. Et irruerunt asini feri in agro super me. Stulti et indomiti, et ob hoc superbi, irruerunt super me confitentem, scilicet Ecclesiam. Et exeuntes ad opus suum. Hoc enim opus est eorum. ut in me irruant, id est, ad 0850A hoc deputati sunt a Deo. Suavis factus est ei panis in adolescentes. Impio et persecutori suavem panem dicit, id est persecutionem, qua libenter fruebatur, cum eam faceret adolescentibus: ut adolescentes aut pro amatoribus voluptatum accipiamus, quia ipsi facile talibus consentiunt; aut pro eis qui tantum in Ecclesia profecerunt, ut pueritiae quidem simplicitatem transierint, sed nondum pervenerint ad robur illud virile, quo etiam persecutor contemnitur. Agrum ante tempus non suum demessuerunt. Aut genera dicit persecutionum, ut aliquem agri damno terrerent: aut pro agro Ecclesia intelligenda, quam ante maturitatem persecutionibus metere voluerunt, id est, antequam simul zizania crescerent, ut tempore messis separarentur (Matth. XIII, 29, 30) . De stillicidiis montium madescent: confugientes nudi ad speluncas, ubi saxa distillant. Rapuerunt ab ubere pupillum. Pupilli et viduae plerumque ex persona Ecclesiae accipiendi: est populus sub tormento. Et eum qui ceciderat, humiliaverunt: desertum vel auxilio Dei, vel alicujus; quod est magnae saevitiae, non talibus parcere. In angustiis insidiati sunt inique: in necessitatibus. De civitate et de domibus ejiciebantur. Ab eis ejiciebantur alii. Anima vero parvulorum in gemitu valde: fuit. Ipse autem Deus eorum curam non habuit: impiorum, quia modo curam eorum non habendo, fecit eos desperare de judicio Dei; quia impune mala faciebant. Et ideo in tenebras traditi sunt: ignorantiae judicii Dei. Et repente ut fur: eos occupabit dies ille. Oculus adulteri observat tenebras. Ostendere vult in quas tenebras tradantur impii per impunitatem: non enim eas quas captant adulteri, et caeteri qui male faciunt per noctem, ne agnoscantur per diem; sed illas quae etiam mane super eos sunt. Suffodit in tenebris domos. Alia mala facta commemorat. Per diem obsignaverunt semetipsos: occultaverunt. Non cognoverunt lucem, quia simul eis manet umbra mortis: non quia nox recessit, propterea eos deseruit umbra mortis. Levis est super faciem aquae: ad comparationem terrae, splendidiores accipiendi sunt, quos lux penetrat et imago levitatis; et ideo levis est super eos umbra mortis. Nam et ipsi portant eam per conditionem carnis. Vel, Levis est super faciem aquae dixit, super eos qui in Baptismo confitentur. Maledicatur pars eorum super terram. Sterile sit quod delegerunt. De sinu enim pupillorum rapuerunt: de corde infirmorum verbum, per malam suasionem. Deinde rememoratum est peccatum ejus: quod putabat in oblivionem venire. Conteratur sicut lignum insanabile omnis iniquus: quod non sanat . Sterili enim non fecit bene: quae sine consolatione filiorum est. Consurgens ergo non credit contra vitam suam: non credit adversus vitam suam; debuit enim credere malam se habere vitam, et eo ipso consurgere. Cum infirmari coeperit, non speret sanitatem: tribulari. Sed cadit in languorem. Tales enim impius consolationes quaerit in rebus adversis, quibus infirmior fiat. Emarcuit 0851 sicut malva in aestu altitudo ejus: quia non tulit aestum tribulationis; malva autem, propter infirmitatem. Aut sicut de stipula spica decidens sponte ejus. Quia mane erat in culmine ipsius. Ipse enim sibi elegit tales consolationes quibus pejus infirmetur. Alioquin quis est qui loquatur mendacium me dicere? si et aliter sunt.

((Ib. XXV.)) Verba Baldad Sauchitis. Quid enim exordium quam timor ab eo? Ista subjunctio videtur illis verbis consentire, quibus dicit Job, Idcirco a facie ejus turbabor, considerabo, et timebo ab eo (Job XXIII, 15) . Nemo putet esse moram piratis. Sine mora secundum permissum ejus tentant. In quem enim non venient insidiae ab eo? hoc est, cum ipse permittit. Insidias autem dicit tentationes. Aut quomodo erit homo justus coram Domino? Ergo juste eum tentari permittit. Vel quomodo se mundabit natus ex muliere? nisi enim a Deo mundatus fuerit, immundus est. Si lunae praecipit, et non lucet. Quoniam si exigant rationes et orde providentiae ipsius, ut luna non luceat, praecipiet ut non luceat, et non lucebit. Sed quare? Utrum inde vult videri non mundam lunam coram eo, quia praecipit ei, et non lucet? an forte rationalis animae natura figurate hic insinuatur, cui sol intelligibilis est lumen illud verum, quod illuminat omnem hominem (Joan. I, 9) ? Et quoniam tanto magis luna lucet terrenis aspectibus, quanto magis recedit a sole; cum autem propinquat soli, interimitur terris: intelligamus animae divinitus praecipi, ut superata nativitate terrena atque mortali, qua splendor ejus apparet terreno sensu videntibus, appareat et propinquet, subjugeturque sapientiae, quo ejus luce secretissime exsultans, caveat facere justitiam suam coram hominibus, ut videatur ab eis (Matth. VI, 1) , sed cum gloriatur, in Domino glorietur (I Cor. I, 31) . Quia et cum apparet hominibus, dono Creatoris apparet, Nec stellae sunt mundae apud eum: in comparatione ejus.

((Ib. XXVI.)) Verba Job. Cui ades: vel quem adjuturus es? cum indignans tanquam injustitiae eorum, putaret eos a Deo puniendos. Verum sibi ipse loquens seipsum revocat, ut Deo potius dimittat judicium eorum, ne aut adesse Deo videatur, aut adjuvare eum velle, quasi invalidum, ad coercendos vel corrigendos homines; aut consilium dare, quid cum illis agat; aut sequi eum, tanquam assecuturus causam quare dolosos homines esse et vivere patiatur, cum superet omnem animam quaerentem virtute incomprehensibili; aut quasi annuntiare illi aliquid de illis, cum ab ipso habeat homo et spiramen, cum aliquid enuntiat. Numquid gigantes redigentur in nihilum? Non ergo mirandum si istis Deus parcit, quando gigantes non redigit in nihilum. Et ne diceretur, Sed ad inferos detrusi sunt; subjecit quia infernum videt Deus: et tamen cos ibi ordinavit ubi esse meruerunt; sicut justos sive nunc sicut sunt, sive postea sicut erunt, quamvis eos nunquam removeat a facie sua, quia omnia nuda sunt coram eo; ita ut proximos gigantes etiam istos consolatores superbos accipias. Subter 0852 aquam et proximi eorum. An Subter aquam, subaudiendum, tenentur, vel aliquid tale? Et non est velamen perditioni. Etiam perditio eum non latet. Extendens aquilonem super nihilum. Potest aquilo diabolum significare, et terra peccatorem; quoniam et illi et illi inanis est spes. Suspendens terram super nihilum: in aerem. Ligans aquam in nubibus suis: propter obscuritatem prophetiae. Et non est scissa nubes sub eo: sub veritate quam habuit nubes, quae non scinditur Scripturas intelligentibus: non enim adversaria dicuntur, sicuti putant non intelligentes. Qui tenet faciem solis ne agnosceretur ab impiis sol justitiae. Et extendit super eum nubem suam: carnem quam Dominus suscepit. Praeceptum circumdedit super faciem aquae: populos. Usque ad consummationem lucis: hujus vitae finem, hoc est finem saeculi, aut quousque consummentur, id est, perficiantur homines, quibus dictum est, Fuistis enim aliquando tenebrae; nunc autem lux in Domino (Ephes. V, 8) . Columnae coeli contremuerunt, et obstupuerunt ab increpatione ejus: quod contigit Petro per Paulum (Galat. II, 11) . Virtute sua sedavit mare: placavit saeculum, a quo persecutionem patiebatur Ecclesia. Unde etiam columnas coeli contremuisse ab increpatione ejus, potest hoc modo intelligi, ut robustissimi Ecclesiae contremuerint pro infirmis, ab increpatione Domini permittentis tentationes persecutionis. Columna enim clamat: Quis infirmatur, et ego non infirmor? quis scandalizatur, et non ego uror (II Cor. XI, 29) ? Prudentia ejus vulneratus est cetus. Vulneratum dicit diabolum dolore, quo ei justi non cedebant. Et claustra coeli metuunt eum: vel Angeli, vel qui acceperunt claves regni coelorum. Praecepto autem peremit draconem desertorem. Eumdem dixit et cetum. Sed nunc ostendit quomodo sit vulneratus, cum acceperunt praeceptum, qui ei renuntiaverunt. Ecce hae partes viae ejus: qua ad Deum venitur. Virtutem autem tonitrus ejus quis sciet, quando faciet? Tonitrum dicit evidentissimam vocem manifestationis ejus: aut illam forte vocem, quam dedit per filium tonitrus, In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum (Joan. I, 1) : ut sit ordo, Quando faciet, utrum quis sciet virtutem tonitrus ejus?

((Ib. XXVII.)) Et spriritus divinus in naribus meis. Hic ostenditur prophetice eum dicere quae dicit, et prophetice cognoscere quia isti consolatores ejus dolo pleni sunt. Absit a me justos vos dicere, donec moriar: etiamsi usque ad mortem persequamini me, quia vos libere reprehendo. Nec enim separabo innocentem: ne vos autem. Nec enim conscius sum mihi iniquum quid commisisse. Illi enim solent plerumque aliis parcere, qui metuunt sibi aliquid verum objici. Quae enim spes est impio? Quia exspectat. Ne quis putaret male cum optasse inimicis suis, hic aperuit quo animo dixerit. Impietatem quippe illorum vult everti, et perire superbiam: quod fit cum solvitur ab impietate anima quae tenebatur rea; solvitur autem per confessionem 0853 poenitentis hominis, et gratiam ignoscentis Dei. Ergo, Quae enim est spes impio? interrogatio: et responsio, Quia exspectat, et confidit in Domino, si forte solvatur , aut preces ejus exaudiat Dominus. Potest quidem et alius sensus occurrere in his verbis, sed non ita contexitur et libro et fidei, ut quasi totum ex desperatione sit, quod spem prorsus non habeat impius: cum adversus hoc scriptum sit, Credenti autem in eum qui justificat impium, deputatur fides ejus ad justitiam (Rom. IV, 5) . Et ideo quod sequitur, gratia Domini dicere intelligitur. Aut si evenerit ei necessitas: ideo debemus exspectare gratiam solventis. Numquid enim in necessitate, id est in tentatione, habuit fiduciam, meritorum in conspectu Dei? Aut si invocaverit exaudiet eum? si tanquam fiducia operum suorum invocat, quae nulla sunt. Quapropter annuntiabo vobis quid sit in manu Domini: quid disponat Deus. Ecce omnes nostis quia vane vana loquimini: ob hoc gratia jam exspectanda est. Quomodo enim allegavit merita operum suorum vane vana loquens? Possessio vero potentium veniet ab Omnipotente super eos: ut possideant eos potentes, id est, diabolus et angeli ejus. Potentes autem ideo dicit, quia isti infirmabuntur sequentes vanitatem, ut in eos illi praevaleant duces et principes vanitatis: quomodo et Dominus fortem eum appellat (Luc. XI, 21) , non ob aliud nisi quia tenet invalidos. Quod si multi fuerint filii ejus, in occisionem erunt. Filios ejus dicit, qui eum ad seducendum imitantur, falsorum dogmatum persuasorem in damnationem. Si autem juvenes facti fuerint, indigebunt: id est, si confirmati fuerint in errore, indigebunt; non enim eos satiavit vanitas. Et qui circa eum sunt, morte morientur: qui simillimi ei sunt ad seducendum. Et viduis eorum non miserebitur: plebibus quas seduxit cum eis, viri morte desertis, quasi fidem illis conjugalem in erroris promissione servaverit. Quod si et collegerit ut terram argentum: id est, si prudentes et sapientes, cum adhuc terra et lutum sunt, id est, cum adhuc stulta et carnalia sentiunt, eis consenserint; postea correcti et cognoscentes ad justos convertentur. Erunt enim domus eorum sicut tineae et araneae, quae servavit: cor, vel conscientiam. Aut domus dixit munimenta quibus se protegunt, verum astuta et latebrosa, sed invalidissima, sicut tineae folliculus quo se abscondit, et araneae caverna, in quam se recipiendo cooperit, et claudit eam. Quae servavit autem, intelligitur se ipsa in illa caverna; quia non omnes araneae hoc faciunt: propter spontaneam et interiorem corruptionem iniquae cogitationis, et propter inutilia opera, quae quasi diligenter in domo servavit sibi impius. Dives dormiet, et non adjiciet: quia post mortem non adjiciet ad ipsas impietates divitias. Oculos suos aperuit, et non est. In resurrectione enim non inveniet seipsum divitem, quod putaverat. Tollet eum aestus, et abibit: aut aestus maris, tribulatio saeculi; aut aestus quo arescunt herbae, quae radicem non habent. Et ventilabit eum de loco suo: aut de spe sua; 0854A aut Deus eum ventilabit de loco suo, ut non sit in loco Dei, hoc est, in populo quem inhabitavit Deus. Et projiciet super eum, et non parcet: tanquam aggerem poenarum. Plaudet super manibus suis: sicut dictum est, Et ego perditioni eorum superridebo (Prov. I, 26) : non enim superlugebit perditionem impiorum.

((Ib. XXVIII.)) Est enim argenti locus unde fit: prudentes, qui magis in actione sunt. Locus autem auro, ubi purgatur: sapientes, qui in contemplatione sunt. Ferrum enim de terra fit. Haec metalla indifferenter accipienda in bono sunt; nam ideo ferrum dixit, quia nihil interest, quasi superius de ferro diceret: quamvis ferrum possint fortes intelligi. Revera enim nulla distinctio est in sapientia hominum quam in ea sunt. Aes autem similiter ut lapides excluditur: quia totum de terra separatur: ut ostendat propterea esse bonos malis mixtos ad tempus, quia de ipsis malis secluduntur boni, et per illos purgantur tanquam metalla operi vel aedificio necessaria; cum ipsa terra opus habeant eliquari ac formari, unde et separandi sunt, ut post hanc separationem habeat terra locum atque ordinem suum, sicut impii per damnationem pro meritis suis. Et omnem finem ipse invenit: quid quo perduceret. Invenit autem dixit, instituit. Lapis tenebrae et umbra mortis. Lapis, id est, Vetus Testamentum tenebris et umbrae mortis datum est, id est carnalia sectantibus, quamvis ab uno Deo haec exspectarent: unde superbientes non discindebant torrentem, id est non transibant per lapsum temporalium ad aliquam soliditatem, sed ipso lapsu ferebantur. Et facta est discissio torrentis a cinere: hoc est, a confitente peccata sua, et non superbiente de meritis operum: quod factum est per gratiam Novi Testamenti. Discissio torrentis a cinere: ab hominibus. Et commoti sunt ab hominibus: adulantibus non increpante Deo, ab ipsa quae eis promissa erant perdendo primatum suum. Terra de qua egressus est panis: subaudiendum, Ipsos dico commotos de quibus, tanquam de terra, panis Domini exiit. Et eam incensurus est: infidelem coelesti judicio Dominus . Locus sapphiri lapides ejus: ordo, locus sapphiri, id est, pretiosi et necessarii aedificio civitatis coelestis. Et aggeres aurum ei: aurum ei non modicum est, sed aggeres. Semitam quam non cognovit avis: humilitatem Domini. Nec vidit eam oculus vulturis: diaboli. Non transit super eam leo: per fortitudinem superbiens. In durissimo lapide extendit manum suam. Potens est enim Deus de lapidibus excitare filios Abrahae (Matth. III, 9) . Et ripas fluminum disrupit: ut totum irrigaret. Flumina enim dicit praedicatores verbi. Voluerunt quippe ripis suis contineri, ut tantum circumcisioni praedicarent. Omne vero pretiosum vidit oculus meus: humanus, per Verbum carnem factum. Altitudinem fluminum revelavit. Virtutes tolerandi persecutiones in martyrio occultae et altae sunt in homine, donec persecutionis 0855A tentatione revelentur. Ostenditque virtutem suam in lumine: in eis quibus dixit, Vos estis lux mundi (Matth. V, 14) . Per quos etiam pars Judaeorum non parva conversa est. Abyssus dixit, Non est in me. Ideo in abysso constituti homines eam invenire non poterunt, quia in ea non est. Non dabitur aurum inclusum pro ea: id est thesaurus. Non erit deterior auro Ophir: tanquam si diceret, Vel sic eam quaerite, siquidem deterior non sit auro Ophir. Non aequabitur ei aurum et vitrum. Aut intelligendum aliquod vitrum speciosum; aut quia sunt homines qui vitrum plus diligant quam sapientiam. Et commutatio ejus vasa aurea: non sunt, subaudis. Et excelsa et Gabis non erunt in memoria: oblivioni erunt in comparatione ejus. Aut excelsa et Gabis, tanquam superba quaeque non sint in memoria, ut per humilitatem trahas de absconditis sapientiam. Sapientia unde inventa est? dicit, quia non potuit eam invenire homo nisi per gratiam, ideo ad Deum convertendum esse cor. Latet ab oculis omnis hominis: quia non est insensibilibus. Perditio et mors dixerunt: perditi et mortui, cum in deliciis vivunt. Dominus commendavit viam ejus: humilitatem, quae abscondita est a volucribus coeli. Et ipse novit locum ejus. Locus sapientiae quis, nisi Pater est? Cum enim dicitur, Ego in illo, et ille in me (Joan. X, 38) ; invicem sibi quasi loca sunt. Ipse enim omne quod est sub coelo, perspicit. Hoc modo ea novit, quo fecit, et non sensibiliter. Ventorum libramenta atque mensuras . Tota creatura per partem significatur. Et bene, pondere, mensura, et numero omnia dixit facta (Sap. XI, 21) , in quibus intelligitur Creator. Quando fecit, sicut vidit, enumeravit. Non extra vidit ut faceret; sed in semetipso, sicut artifex. Et viam tempestatum vocibus: tempestatum pro tentationum positum est; tentationum autem, pro his qui tentantur: quomodo dicerentur voces naufragii, pro vocibus naufragorum. Tunc vidit eam, et exposuit eam. In praedestinatione Dominus vidit viam qua se converterent tentati. Paravit et investigavit: in praedestinatione, non in actione.

((Ib. XXIX.)) Quisnam me restituet in menses priorum dierum? Haec ex persona dici videntur Ecclesiae simul cum capite Christo, tanquam totus ipse homo loquatur tempore abundantiae tribulationum et tentationum, tanquam his diebus, de quibus Dominus dicit: Venient dies quando optabitis videre unum de diebus istis, et non videbitis (Luc. XVII, 22) . Eo enim tempore quo Dominus erat in terra, nulla erat sollicitudo, quamvis adhuc populo parvo christiano, qui constabat ex his qui in eum crediderant, ex quibus erant plus quam quingenti fratres, quibus etiam post resurrectionem apparere dignatus est, sicut Apostolus 0856 dicit (I Cor. XV, 6) . Nulla ergo tunc erat sollicitudo, ne aut a malis male gubernaretur Ecclesia, aut haeresum vel schismatum laniaretur insidiis. Nam nec ipsas corporales persecutiones passa est; non aliquas pertulit vel intrinsecus vel extrinsecus adversitates. Loquitur itaque Job ex persona hominis, hoc est, populi ad Novum Testamentum pertinentis, desiderantis illos dies, sicut praedixerat Dominus. Et fortasse ideo menses appellavit, non annos, quia ex quo elegit Dominus discipulos, usque ad passionem, non anni, sed menses fuerunt. Cum lucebat lucerna ejus super caput meum: vel carnem Domini visibiliter praesentem, vel verbum ex ore praesentis corporaliter. Cum verbum Domini inspiceret domum meam ad diligentiam custodiendi conversationem. Et circum me pueri mei: qui obsequebantur humiliter necessaria administrantes. Cum flueret per vias meas butyrum: per mores meos exsultationem fidei et bonorum operum. Cum montes mei abundarent lacte: Prophetae bene parvulis exponerentur. Cum exirem matutinus in civitate: aut cum jam claritas lucesceret, transactis tenebris timoris; aut in exordio Ecclesiae, ut non satis occultus, non satis manifestus. Et in plateis ponebatur mihi sella: a turbis deferebatur mihi docendi auctoritas. Videntes me adolescentes abscondebantur: dediti concupiscentiis. Senes autem assurgebant: prudentes. Et potentes cessaverunt loqui: superbientes de doctrinis suis. Quia auris audivit, et beatificavit me. Populus quem non cognovi servivit mihi, in auditu auris obedivit mihi (Psal. XVII, 45) . Et oculus videns me declinavit: Judaeorum non credentium. Et os viduae benedixit me: ejus animae quae diaboli conjugio renuntiavit. Ecce ferebatur mortuus filius unicus matris suae, quae erat vidua (Luc. VII, 12) . Et vestiebar judicio sicut chlamyde: in praeferendis spiritualibus, carnalibus, nesciat sinistra quid faciat dextera tua (Matth. VI, 3) , id est, qua intentione operetur: operta enim sinistra, dextra exserta est in vestitu chlamydis; quod facit, qui recte judicat quo sit referendum quod operatur. Judicium quod non noveram exquisivi. Ecce nos dimisimus omnia, et secuti sumus te; quid nobis erit (Id. XIX, 27) ? Dicit felicitatis suae fuisse, quod habuerit a quo quaereret de futuro judicio. Confregi molas iniquorum: ut jam non devorarent plebem de cibo panis. Aetas mea senescet; sicut arbor palmae, multo vivam tempore: prolongabitur, et ero sicut arbor palmae in honore sempiterno, et celsitudine, et rectitudine. Et ros morabitur in messe mea. Ex quo seminatur et germinat ager, messis dicitur. Gloria mea nova mecum: id est, Novi Testamenti. Et arcus meus in manu mea gradietur: faciam quod praecipio. Et in sermone meo non adjecerunt. Perfectionem Evangelii significat: nam sermo Synagogae datus indiguit adjectione. Sed gavisi sunt cum loquerer eis: quia prior locutio timorem habebat, sequens charitatem. Quod si et riderem ad 0857 eos, non credebant: de his quae in parabolis ita loquebatur, ut non intelligeretur; non tamen sicut verba sonare videbantur, vana dicere putaretur. Hic est risus Sarae (Gen. XVIII, 10) , qui significabat omnia eos in prophetia fecisse: unde qui figurate aliquid dicunt. Elegi eorum viam, et sedi princeps: aut suscipiendo mortalitatem, aut cum publicanis et peccatoribus convivando, sed ita ut princeps eis essem ad salutem. Et habitabam sicut rex cinctus fortibus: qui suis dimissis eum secuti sunt. Quasi consolans tristes. Eos dicit qui spe gaudebant, cum de praesenti vita erant tristes. Beati lugentes (Matth. V, 5) , ut dictum est; et, Quasi tristes, semper autem gaudentes (II Cor. VI, 10) : qui non possunt tenere illam magnitudinem, de qua dictum est, Qui autem fecerit et sic docuerit, magnus vocabitur in regno coelorum (Matth. V, 19) .

((Ib. XXX.)) Nunc autem derident me infimi, nunc monent me minores tempore: quia et postea nati sunt in Ecclesia tales, et non proficiunt plurimum. Monent me autem dixit, quia per honores ecclesiasticos accipiunt potestatem praedicandi populo, quae ipsi non faciunt. Quorum spernebam parentes. Parentes eorum dixit, quorum imitatione filii sunt, quibus tunc dicebatur, Vae vobis, Scribae et Pharisaei hypocritae (Id. XXIII, 13) . Et virtus manuum eorum quasi nihilum mihi erat: parentum potestas, qui tunc usque adeo plurimum poterant, ut crucifigerent Dominum. In eo peribat omnis vita: quia non se vel in fine correxerunt. Egestate et fame instabiles: a variis desideriis insatiabilibus. Qui fugiebant in desertum heri: conferendo se ad excusationem Legis, quam non simpliciter intelligebant; et quia in deserto acceperant, fugientes in desertum heri. Sicut enim hodie pertinet ad Novum Testamentum, sic ad Vetus heri: de Novo enim dictum est, Hodie si vocem ejus audieritis, nolite obdurare corda vestra (Psal. XCIV, 8) ; et, Filius meus es tu, ego hodie genui te (Psal. II, 7) . Qui rodebant cortices arborum: quia figuras Legis, quibus vina tegebantur , pro cibo habebant. Quorum erat cibus radix herbarum: sacramenta quae corporaliter jussi erant celebrare, tanquam terrae inhaerentia; ex quibus tamen simplicis intelligentiae fructus surgeret, et supra terram in libertatem ferretur, quo illi pervenire non poterant. Inhonorati, et abjecti, et egentes omni bono: amisso primatus honore, ab spe promissionis; quia et ipsum terrenum donum pro meritis suis amiserant, et regnum coelorum non tenent. Qui radices lignorum manducabant, propter magnam famem. Quod de radicibus herbacum dictum est, propter fructum frumenti, hoc de radicibus lignorum intelligendum est, propter fructum vini et olei. Nam omnes istos spirituales fructus accepit Ecclesia, quorum radices terrae implicatae sacramenta erant, quae corporaliter Judaei observare cogebantur, sabbatum, circumcisionem, et victimas, et caetera hujusmodi spiritualium ciborum. Insurrexerunt super me fures: qui ad honores indebitos, qui justorum sunt 0858 proprii, per tenebrosas fallacias pervenerunt. Quorum domus erant cavernae petrarum: qui concupiscentias suas defendebant, et tegebant quibusdam obscuritatibus divinorum Librorum. Et inter arbores clamabant. Manifesta erant peccata eorum, quamvis ea Scripturarum obscuritate, quasi umbris arborum, tegere conarentur. Hinc est, Clamor Sodomorum ascendit ad me (Gen. XVIII, 20) . Et plerisque locis pro manifestis peccatis clamorem ponit Scriptura: ut verbum sit quidquid corde concipitur; clamor, cum procedit in factum. Qui sub stirpibus terrae manebant. Non saltem in stirpibus, sed etiam inferius stirpibus manere possunt intelligi, qui vel carnaliter praecepta custodiunt. Stirpes enim sunt non jam ipsi fructus, sed unde surgunt partes fructiferae, vel arborum, vel herbarum: si tamen fructiferum genus est, quia et non fructiferi generis stirpes dicuntur. Filii stultorum et ignobilium: Judaeorum; nam hos dixit superius parentes eorum propter imitationem, quia et isti sub Dei nomine ambulant, quem non colunt. Stultos autem et ignobiles dicit Judaeos, qui e contrario, non solum se confidebant esse duces caecorum, sed etiam filios esse Abrahae, quo patre se esse jactabant nobiles. Sed cum audiunt, Caeci sunt, duces caecorum (Matth. XV, 14) ; stulti demonstrantur: et cum audiunt, Si filii Abrahae estis, facta Abrahae facite (Joan. VIII, 39) ; degenerando demonstrantur ignobiles. Nomen et honor exstinctus a terra. Erat enim, sed exstinctum est. Nunc autem cithara eorum ego sum: horum, quorum illi patres sunt, qui me ad aurem habebant, non ad cor. Et me habent ad fabulam: inanem et inutilem narrationem et auditionem, quamvis me et narrent, et audiant. Abominati sunt me, discedentes procul: longe facti a justitia peccando, et praecepta justitiae malis moribus exsecrando. Nec in faciem meam pepercerunt spuere. Exsecranda facies namque Christi est his, qui praecepta ejus cum contemptu exhorrent. Vel, male me innotescere fecerunt morum suorum pravitate. Aperiens enim pharetram suam afflixit me: secreta rerum, unde tentationes existunt. Et frenum in faciem meam miserunt: ut eis invitus consentirem, portans eos ducentes quo vellent, ad ima sua. Et a dextris germinantes consurrexerunt: et favendo et bene monendo exorti sunt quidem, ut suas cupiditates explerent, non persequendo. Pedes meos vinxerunt compedibus: officiorum ecclesiasticorum, ut non eos possent fugere. Contritae sunt semitae meae: ut non apparerent, per quas solent boni ambulare, non quaerentes sua, sed Christi (Philipp. II, 20) . Exuit enim me stola: auctoritate pristina, cui cedi solet; quod contingit multitudine et consuetudine peccatorum praevalente. Et jaculis suis vulneravit me: praeceptis, quibus video mala, et quia coercere non possum, crucior. Abusus est me sicut voluit: etiam calamitate et miseria mea usus est ad justitiam suam Deus, sicut voluit. Doloribus involutus sum: et in me, et in aliis patior. Foris pugnae, intus timores (II Cor. VII, 5) . Quis infirmatur, et ego non infirmor (Id. XI, 29) ? Et iterantur dolores mei, discedit sicut spiritus, spes mea. Quasi inane aliquid 0859 conversi ad spem temporalium, habentes quod promitto. Et sicut nubes transiit salus mea: non sperantes salutem promissam, amore praesentis salutis. Et nunc super me effundetur anima mea: precando . Nocte vero ossa mea confracta sunt: firmitatem quam habuit, dixit sibi ereptam. Et nervi mei dissoluti sunt: actiones praeteritae. In multa virtute apprehendit stolam meam: ad demonstrandam virtutem suam, modo affligendo, et postea reparando. Et quasi ora vestimenti mei circumdedit me: modicum mihi reliquit auctoritatis. In terra et cinere pars mea: in poenitentia, quia extremum. Steterunt et consideraverunt me: et me jacente, superbi steterunt, quaerentes quid in me reprehenderent. Et projecisti me a salute. Illos dolet, qui spem reparationis amiserunt. Domus enim est omni mortali terra. Ideo se dicit mortem metuere, quia conversatio ejus non sit in coelo (Philipp. III, 20) , secundum plures qui mali sunt in Ecclesia, et terrene vivunt. Atque utinam possem meipsum interficere: ut morerer saeculo. Aut rogarem alium, et faceret mihi hoc: vel angelum meliorem, vel Deum per quem corrigerer. Ego bona praestolabar. Dolet, quia repente sibi ista evenerunt. Venter meus efferbuit, et non tacebit: interiora, vel memoria qua recordatur quid fuerit primo, et quomodo afflicta est in gemitibus. Et steti in coetu clamans: quia non in frequentia audita est eorum qui se nolebant corrigere. Cutis mea innigrata est valde: ex his quae forinsecus patiebatur. Versa est in luctum cithara mea: opera bona, quibus laudabat Deum gaudens.

((Ib. XXXI.)) Testamentum feci oculis meis. Numquid coepi sperare visibilia? Ut non cogitem de virgine: ut subaudiatur, absit. Hinc jam incipit merita Ecclesiae commemorare, in his qui perseverant in fine in tentationibus magnis, abundante iniquitate, et refrigescente charitate multorum (Matth. XXIV, 12, 13) . Et non cogitabo de virgine: incorruptione sapientiae, vel justitiae. Et quae est alia pars Dei desuper? subauditur, non cogitabo. Aut ita: Et quae est, nisi illa? Si incessi cum irrisoribus. Jam bonis qui sunt in Ecclesia difficile est non talibus sociari . Vel si festinavit ad dolum pes meus: hypocrisis. Seram et alii fructus meos edant: quomodo Judaeis contigit, id est, ea dicere quae alii faciant, magis quam ipsi. Sine stirpe sim super terram: ut facile arescam. Ille enim in terra tanquam in petra firmus est, qui facit quod dicit. Si secutum est cor meum mulierem: ut suam quaereret gloriam in populo Dei, potius quam Dei, cui uni jure debetur. Aut si obsedi januas ejus: insidiose captavi desideria plebis ejus, vel timorem, quibus ageretur, ut mihi potius serviret quam Deo. Placeat quoque uxor mea alteri: fama mea diabolo, cui quando placemus, displicemus Deo. Ille enim malis nostris gaudet. Et filii mei humilientur: facta, vel imitatores mei. Furor enim animae meae est indomitus, commaculare viri uxorem: mihi eam vindicando. Quod si et 0860 despexi judicium famuli mei aut ancillae, cum judicarentur apud me: secundum quod dictum est, Saecularia igitur judicia si habueritis (I Cor. VI, 4) . Famulos autem dixit, laicos adhuc saecularibus deditos. Quod si et visitationem, quod responsum dabo? in tribulatione, quam conscientiam habeo, quia ista despexi? Nonne sicut ego conceptus sum in utero, et illi? in Sacramentis. Eadem enim omnibus praedicantur , eadem credunt. Et fuimus similiter in ventre? Non enim ille aliter renuntiat, quam ille, qui plene serviturus est Deo. Et de ventre matris meae dux eis fui. Ab initio enim sui haec operatur Ecclesia. Aut si despexi nudum pereuntem, et non operui. Si non fide remissionis peccatorum, tanquam tunicam non habentem, velavi a nuditate foeditatis, id est peccati, pereuntem. Jam enim desperat multitudine peccatorum. Et hinc est, Et quorum tecta sunt peccata (Psal. XXXI, 1) . Infirmorum si non benedixerunt mihi humeri: spe immortalitatis, tanquam pallio desuper cooperti. Ne autem post fidem remissionis peccatorum sufficere putarent praeteritarum poenarum metu carere, et inciperent sperare temporalia, bene adjecit: De tonsura ovium mearum calefacti sunt, quod a frigore spei terrenae, illorum vindicati sunt consideratione, si carnalia per renuntiationem posuerunt, exemplo gregis detonsarum (Cant. IV, 2) . Si levavi super pupillum manum meam: qui non inveniendo patrem, poterat creaturam vel hominem sequi. Fidens, quia mihi est adjutorium multum: volens eis dominari. Discedat humerus meus a jugulo meo: quod his contingit, qui se ab Ecclesia separant, dum volunt populis dominari, ut praecisionem praecisionis patiantur. Per humerum autem aut brachium, significantur actiones. Timor enim continuit me: ne levaret manum super pupillum. Et a pondere ejus non sustinebo: si hoc velim ut pupillum opprimam. Posui aurum robur meum: numquid praesumpsi de doctrina aut sapientia Dei? Quod si et in lapide pretioso fidebam: quasi de operibus meis. Si et laetatus sum, cum esset mihi census multus: quasi de meo; ut qui gloriatur, in Domino glorietur (II Cor. X, 17) . Si et in innumerabilibus posui animam meam (Subaudiendum ad omnia, Discedat ab humero meo brachium meum): quod amarer a multis Et deceptum est clam cor meum: ordo, Si et in innumerabilibus posui animam meam, et deceptum est clam cor meum: si consensi tali cogitationi, ut in me praesumerem. Quod si et osculatus sum manum meam, ponens ad os meum: gavisus sum tanquam de operibus meis. Quod si et gavisus sum super ruina inimici mei: Ecclesiae, ut sunt persecutores Ecclesiae. Audiat auris mea maledictionem meam: perducatur ad sensum meum. Opprobrio sim in populo meo diffamatus: plebi sanctorum, ut separetur tanquam illusus. Quod si saepe dixerunt ancillae 0861 meae: adulatores. Quis det nobis ut carnibus ejus satiemur? cum satis bonus essem: ut imitarentur felicitatem carnalem in me. Non tamen haec gessi; ne dicerent enim haec, non me praebebam in talibus bonum. Foris non madebat hospes: recipiebam peregrinum in saeculo. Quod si et sponte peccans, abscondi peccatum meum. Voluntarie enim peccantibus nobis, postquam accepimus scientiam veritatis (Hebr. X, 26) . Aut si dimisi infirmum sinu vacuo exire januam meam: ut ideo exierit januam, quia sinu vacuo fuit. Quis mihi tribuat auditorem? Quis mihi praestet ut audiar? Manum Domini si non timui: qua scripsit, Si non dimiseritis, nec Pater vester dimittet vobis (Matth. VI, 15) . Conscriptionem si quam habeo: ordo, Conscriptionem si quam habeo. Et si non disrupi eam super humeros meos, et coronatus legam super humeros meos levans: et coronatus publice legam, id est, adversus faciem meam. Statuam te ante faciem tuam (Psal. XLIX, 21) . Quia populi corona confundar; quia non feci mandatum Domini, quod me fecisse jam dixeram, negando primo me habere conscriptionem, quae mihi postea objicitur. Si super me unquam terra gemuit: stipendiarii Ecclesiae, quod malus sum. Aut sulci ejus ploraverunt simul: quo semina recipiuntur, et unde fructus dantur; quia et malus sum, et mala semina seminabam: ideo simul. Aut si et virtutem ejus comedi solus sine pretio: ipsa misericordia, qua participat catechizanti qui catechizatur (Galat. VI, 6) ; hoc est, solus, non retribuens ei qui daret. Aut si animam Domini terrae decipiens contristavi: non me dignum exhibens passioni ejus qui pro me animam fudit. Nolite constristare Spiritum sanctum in vos (Ephes. IV, 30) . Pro tritico germinet mihi urtica: pro spiritualibus doctoribus magistri prurientium auditu per confricationes hominum mente corruptorum, et a veritate destitutorum (I Tim. VI, 5) . Et pro hordeo spina: pro carnalibus obedientibus peccatores et resistentes. Erat enim Job in conspectu suo justus; in conscientia sua.

((Ib. XXXII.)) Verba Eliu Buzitis. Deus abjecit eum, et non vir: ut hanc dicam causam, cur tacuerint. Et sermonibus vestris non respondebo ei. Ego enim talia dicam, ut mihi, quemadmodum vobis, respondere non possit. Quia ergo exspectavi, et non sunt locuti: quasi ad Job conversus dicit. Venter meus sicut uter musto plenus. Commendat hunc Scriptura, quia in prophetia locuturus sit. Et veluti follis aerarii disruptus: ad duritiam solvendam, de vi loquor; inde et iratus dicitur. Non enim opus esset ut ego loquerer, si vos ei responderitis. Alioquin et me tineae edent: aut sicut vos aut sicut omnes qui mirantur personas.

((Ib. XXXIII.)) Mundum est cor meum in verbis: non duplex. Spiritus divinus qui me fecit: subaudis, est; ut sit, Spiritus divinus est qui me fecit. Quomodo ergo dicis, Justus sum, et non exaudivit me? quasi adversario dixerit Job. Semel enim loquitur Dominus: quasi vocationem omnium justorum semel fecit Dominus, 0862 et temporaliter circa singulos hoc agit divina providentia. Per somnium, aut in visitatione nocturna: aut in ignorantia aut in tribulatione. Aut sicut incidit saevus timor in homines, cum dormiunt in cubiculis: securi. Et corpus ejus a ruina eruat: translate sicut ossa. Et pepercit animae ejus a morte: cum eum converterit, parcet ei. Quia venturum est bellum, et iterum arguet eum in infirmitate in cubili: post conversionem jam probat, ne de se praesumat. Et multitudo ossium ejus emarcuit: fiducia de se. Omnemque escam non poterit sumere: consolationem de temporalibus. Et renovabit corpus suum, sicut litura in pariete: mutationem vitae: et hic translate, propter aedificium, id est, in societatem. Et molliet carnes suas sicut parvuli: ne sit durus superbia, secundum quod Eliu videtur, tentatur Job humilis per innovationem. Et intravit facie hilari cum professione: paratus ad tentationes. Salva animam meam, ne veniam in corruptionem: hic tentatio mortis. Vices tres cum viro: conversionis, probationis, mortis. Sed eruit animam meam de morte: quia adhuc haec mortis restat, Ut anima mea in lumine collaudet eum. Jam ergo orationes cessabunt, quia nulla erit indigentia.

((Ib. XXXIV.)) Respondens autem Eliu, dixit. Quomodo dicitur, Et adjecit. Et qui habetis scientiam, auribus percipite: spiritualibus. Quia auris sermones probat: ista carnalis. Quid est bonum, quia dixit Job, Justus sum? Quid boni dixit quia dixit? Et in judicio meo mentitus est. Hinc est, Ego bona praestolabar (Job XXX 26) : ideo praeter spem, quod est, mentitus est. Quis est vir ut Job? Adhuc verba Job sunt. Dixit enim, Non visitabitur qui ambulaverit cum Deo. Hic illum putat deceptum, quia hoc sperans illa omnia fecerit: aut certe, quod in bonum non putat visitari eum qui ambulaverit cum Domino. Absit a Domino impietas: aut ut non visitet in bono, qui cum eo ambulaverit; aut etiam si visitaverit in tentatione, impie et injuste agat. Impius est qui dicit regi, Injuste agis. Tu autem non debes illud dicere, qui non es impius. Bene, qui dicit; non, qui dixerit, ne jam etiam ob hoc esset: quomodo dicitur, Factum est, qui hoc facit. Impiissime, principibus: tanquam Angelis dicat, Nisi Michael princeps vester, impiissime agitis. Aut si ita impiissime dicitur principibus, quanto magis regi? Abusi sunt enim inique cum excluderentur infirmi. Male usi sunt exclusione sua, cum propter infirmitatem excluderentur ab ea visione, qua videntur omnia divinitus ordinatissime ordinari et administrari. In eo autem male usi sunt, quia spiritum suum sequi maluerunt, Deum ista non curare: ex hoc enim illis vane veniet, ut in necessitatibus suis clament et rogent hominem, cum Deum rogare debuerunt. Neque erit locus, et non est umbra mortis, ut latitent qui faciunt iniqua. Non ad hoc est umbra mortis ut latitent: ut est, Non senes habent sapientiam (Id. XXXII, 9) ; quia non senectus est causa sapientiae: et, Haereticum ne salutes (Tit. III, 10) , ne inde, qua haereticus est. Et evertet noctem, et humiliabuntur: ut supra eos sit quod sub ipsis erat; id est, premat eos quod subditum illis erat. Et exstinxit impios; lucere sibi videbantur. Et justitias 0863 ejus non cognoverunt. Dicit quid boni Deus fecerit de iniquitate eorum: ut perferatur ad eum clamor pauperis. Ipse quietem dabit, et quis poterit condemnare? Non qualem quaerunt homines quae illis tribulationibus turbatur. Si Deus justificat, quis est qui condemnet (Rom. VIII, 33, 34) ? Et contra hominem simul: adversus Gentiles et Judaeos. Qui regnare facit hominem hypocritam propter perversitatem populi: cui dicitur, Qui ergo doces alium, teipsum non doces (Id. II, 21) . Absque me videbo; tu ostende mihi: te reprehendens, meipsum forte reprehendendum esse non video? Interroganter pronuntiandum. Si iniquitatem operatus sum, non adjiciam: correptus a te. Numquid a te exigit eam, quia repulisti? quia reprehendisti. Et vir sapiens audiet verbum meum: Deum omnia curare. Job autem non in sapientia locutus est: putando quod aliquid sibi inique divinitus acciderit.

((Ib. XXXV.)) Quare hoc existimasti in judicio? quare hoc judicasti? Tu quis es, qui dixisti, Justus sum, ante conspectum Domini? Ante conspectum Domini dixisti, Justus sum. Utrumque enim reprehensibile est in homine: unum, si aut superbe dicatur, aut falsum sit justum eum esse, etiam secundum humanam justitiam; alterum autem, quia nunquam vere dici ab homine potest, quod ante conspectum Dei sit justus, cui comparatus quilibet iniquus est. Aut dicis, Quid prodest tibi, aut quid faciam, si peccavi? Hoc enim ei videtur Job dixisse Deo, quasi aut Deo prosit peccatum ejus, ut isto dolore ad impietatem cogatur, ubi ait, Nolite me docere impium esse: aut bonum est tibi si inique egero (Job X, 2, 3) ? aut Deo noceat peccando, et ideo illum sic insequatur Deus quasi hostem suum premens, ne aliquid ab illo mali patiatur. Nam hoc etiam dixerat, Si ego peccavi, quid possum tibi facere (Id. VII, 20) ? Ad utrumque ergo Eliu respondit, consequentibus verbis. Ego dabo tibi responsum, et tribus amicis meis. Aspice in coelum, et vide; respice in nubes quam altae sint a te. Si peccasti, quid agis? Confirmat quod ab eo dictum est, Si ego peccavi, quid possum tibi facere. Aut si multa injusta fecisti, quid poteris facere? Plus est, multa injusta fecisti, quam quod superius dixit, peccasti. Sed tamen quid poteris facere Deo; quando ne nubes quidem potes laedere? Et si justus es, quid dabis ei? E contrario, quomodo justitia tua nihil ei prodest, sic injustitia nihil nocet. Aut quid de manu tua accipiat? etiamsi dare velis; propter sacrificia, quae stulti putant Deum sumere velut eis indigentem. Viro simili tui impietas tua, et filio hominis justitia tua: vel illa nocet, vel haec prodest. Sed his versibus confirmavit potius, quam refellit sententiam quam dixit Job, Si ego peccavi, quid possum tibi facere? Consequenter ergo oportet ut ostendat quare in hac vita homines affliguntur injuriis malorum, inter quos etiam diabolus cum angelis suis numeratur, princeps injuriarum et iniquitatum omnium. Cum enim Deo non possint nocere peccantes, cur eos tradit in potestate affligendos malis? et exponit deinceps, dicens, A multitudine clamabunt, vociferabuntur a brachio multorum. Et non dixit, Ubi est Deus qui fecit me? Ad hoc 0864 enim patiuntur haec, ut Deum quaerant, non ut inaniter vociferentur. Quod autem ait, fecit me, pro documento est, quia quaerentem se non relinquet, quem ipse fecit. Qui distribuit custodias nocturnas: tempora hujus saeculi sub certis potestatibus ordinata, quia nec in ista erroris nocte relinquet hominem sine custodia, qui eum fecit. Qui separat me a quadrupedibus terrae, et a volatilibus coeli sapientiorem me fecit. Sic enim quaerendus est Dominus in afflictionibus vitae hujus, ut non ab eo terrena bona desideremus; quia jam bestiis meliores sumus, antequam illa accipiamus. Ibi clamabunt; et non audies. Ibi, dixit, in multitudine, in afflictione clamantium, et a brachio multorum: aut certe, Ibi, propter hoc; sicut est, Ibi ceciderunt qui operantur iniquitatem (Psal. XXXV, 13) . Et non audies quod dixit, de eo dixit. Ab injuriis malorum: subaudiendum, clamabunt. Vana enim non vult Dominus videre. Non vult subvenire vana petentibus, et non ideo vociferantibus in afflictione ut bona sempiterna percipiant, cum propterea separati sint a quadrupedibus terrae, et sapientiores facti volatilibus coeli: sed vociferantur, quia non sunt in hujus saeculi iniquitate felices. Ipse enim Omnipotens perspicit eos qui faciunt justitiam, et salvum me faciet. Sicut ipse videt facientes, qui cordis intima perspicit, sic ea salute salvos facit, quam ipse videt in occulto. Quia nec oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit, quae praeparavit Deus diligentibus se (I Cor. II, 9) . Ideo etiamsi perturbetur vana salus hominis, dat tamen auxilium de tribulatione Pater, qui videt in abscondito (Matth. VI, 4) . Judicare itaque eum, si potes collaudare eum, sicuti est. Hoc enim visus est Job dicere, cum ait, Utinam esset nobis arbiter (Job IX, 33) ! Et nunc quia non est visitans iram suam, nec cognovit delicta vehementer. Cognovit ad vindictam. Unde est, Quoniam iniquitatem meam ego cognosco: et in eodem loco, Averte faciem tuam a peccatis meis (Psal. L, 5, 11) . Cognovit ergo delicta; nam ideo patiuntur homines tribulationes in hoc saeculo: sed non vehementer, quia partibus corrigens dat locum poenitentiae. Et Job vane aperuit os suum; in ignorantia sua verba multiplicat.

((Ib. XXXVI.)) Sustine me pusillum, ut te doceam: adhuc enim in me sunt sermones: suscipiens scientiam meam de longe. Quoniam quamdiu sumus in hoc corpore, peregrinamur a Domino (II Cor. V, 6) Operibus autem meis quae justa sunt, loquar. Ne dicatur ei, quod peccatori dicit Deus, Quid tu enarras justitias meas, et assumis testamentum meum per os tuum? Tu vero odisti eruditionem (Psal. XLIX, 16, 17) ? Ergo hic operibus loquendum est: nam scientia de longe suscipitur ex parte et in aenigmate. Cum autem venerit quod perfectum est, quod ex parte est auferetur (I Cor. XIII, 12) ; et non jam de longe erit, quoniam videbimus eum sicuti est (I Joan. III, 2) . In veritate, et non injusta verba injuste intelliges. Ea ipsa quae patiebatur Job, verba Dei dicit esse in veritate, et non injusta: sed ab isto injuste intelligi existimat, quem putat conqueri se immerito pati, cum etiam de justorum tribulatione 0865 dictum sit, Tempus est ut judicium incipiat a domo Domini (I Petr. IV, 17) . Et scito quia Dominus non abjiciet innocentem: quamvis corripiat quem diligit, et flagellet omnem filium quem recipit (Hebr. XII, 6) . Fortis robore cordis, non vivificat impium: quamvis ad tempus ei parcere videatur. Et bene, Fortis robore cordis, quia tunc eum non vivificabit, quando serae poenitentiae locum quaeret cum lacrymis, et non inveniet, nec flectet ad misericordiam fortiter judicantem, quem modo misericorditer admonentem contemnit. Et judicium pauperibus dabit: quo judicent eos a quibus patiuntur iniquitatem. Et bene pauperum, ut superius impium divitem intelligas, id est superbum. Non auferet a justo oculos ejus. Etiam cum eum velut in fornace probat tentatione tribulationis (Eccli. XXVII, 6) , non ei auferet intelligentiam, qua cognoscitur et colitur Deus. Ex quo satis ostendit impiorum poenam esse ipsam caecitatem, etiam cum videtur eis parci. Et cum regibus in solio: subauditur, sedere eos fecit, hoc est, justos. Reges autem dicit qui carnem suam regunt; unde est illud, Quis est rex qui vadit committere bellum cum alio rege (Luc. XIV, 31) , etc. Et sedere eos fecit in perpetuum, et exaltabuntur. Et hic subauditur quod supra dixit, cum regibus in solio. Exaltabuntur autem dixit, quoniam humiliati sunt. Et qui compediti sunt compedibus. A quo vinculo dicit Apostolus sibi bonum esse dissolvi, et esse cum Christo (Philipp. I, 23) ; id est, retinacula hujus vitae, in qua corpus quod corrumpitur, aggravat animam (Sap. IX, 15) . Capientur in funibus paupertatis. Convincientur longis consuetudinibus delectationum carnalium, quae sunt de rerum indigentia, quibus mortalis vita sustentatur et agitur. Et annuntiantur eis opera eorum. Non utique bona, sive ista ipsa concupiscentialia, de quibus dicitur, Scio quia non habitat in carne mea bonum (Rom. VII, 18) ; quae etiamsi non regnent in nostro mortali corpore ad obediendum eis, non tamen desunt: sive quibus ad haec venire homo meruit ex traduce peccati. Et delicta, cum fuerint roborati. Ipsa sunt opera quae supra dixit. Non enim infirmis facile possunt annuntiari, id est manifestari; sed iis qui jam ita profecerunt, ut transierint omnem istam iniquitatem, quae vulgo nota est in apertissimis operibus flagitiosis et facinorosis. Sed justum exaudiet: eum scilicet qui ex fide vivit (Habac. II, 4) , ut gratiae Dei deputet, non meritis suis, non solum quod secundum vitae istius modum justificatus est, sed etiam quod restat, ut ab universo delictorum malo liberetur: quae annuntiat veritas fidelibus, cum fuerint roborati, quando capientur in funibus paupertatis; adhuc enim compediti sunt compedibus, nondum exaltati, ut sedeant in solio cum regibus in perpetuum. Et dixit, quia convertentur ab iniquitate. Et dixit, subaudiendum est, Deus. Si audierint, et servierint, complebunt dies suos in bonis, et annos suos in gloria. Tunc vero nullum peccatum erit in homine, quia nulla erit mortis contentio, id est, 0866 indigentia mortalitatis, quae facta est de peccato, cum jam dicetur, Ubi est, mors, contentio tua (I Cor. XV, 55) ? Impios vero non faciet salvos; eo quod noluerunt scire Dominum. Hoc ad Gentes magis videtur pertinere. Et cum monerentur, inobedientes erant. Hoc ad Judaeos, et omnes qui eis per inobedientiam similes sunt, etiam in Ecclesia. Et hypocritae corde ponent furorem: quo Dominum crucifixerunt. Non clamabunt, quia ligavit eos: honore nominis super omnes gentes. Moriatur ergo in juventute anima eorum: in superbia, qua se extollebant veluti de meritis operum suorum. Et vita eorum vulneretur ab angelis. Commodius accipitur a nuntiis veritatis, quorum aliis odor vitae in vitam, aliis odor mortis in mortem (II Cor. II, 16) . Quod tribulaverint infirmum et invalidum: illud infirmum Dei, quod fortius est hominibus (I Cor. I, 25) . Judicium vero mansuetorum statuet: ipse Dominus, exemplo mansuetudinis suae differens etiam vindictam imitantium se, sed tamen certo futuram. Et quia decepit te ab ore inimici abyssus. Decepit, sicut visum est persecutoribus ejus, profunditas hujus saeculi Christum ab ore falsi testis: ad ipsum enim Dominum convertit sermonem. Effusi subter eam: subaudiendum, deceperuntte; gravati enim terrenis cupiditatibus subter abyssum effusi dicti sunt. Et descendit mensa tua plena pinguedine: Sacramentum corporis et sanguinis ejus, panis qui de coelo descendit (Joan. VI, 50) . Non deficiet justos judicium. Quamvis edant pauperes, et saturentur, ad imitandas passiones Domini, parati de plenitudine charitatis; non tamen ideo non facit judicium ipsorum cito. Et ira super impios erit, propter impietatem munerum quae accipiebant iniquitatibus. Omnia munera dicit, quaecumque commoda temporalia, propter quae commoda iniquitates fiunt. Non te avertat voluntas animi. Domino dicitur, non monentis auctoritate aut jubentis audacia, sed locutione prophetiae per imperativum modum futura praedicentis; sicuti est, Accingere gladium tuum super femur potentissime (Psal. XLIV, 4) . A precibus infirmorum: cum in necessitate fuerint, clamantium, Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis hujus (Rom. VII, 24) ? Et omnes qui habent fortitudinem: praesumentes de operibus suis, et suam justitiam volentes constituere (Id. X, 3) . Noli extrahere per noctem. Manifestum sit quod eos a populo tuo secernis, sive illos superbos qui de oliva fracti sunt, sive sarmenta de vite amputata, unde haereses et schismata exorta sunt. Ut ascendant populi pro eis; ut inserantur infirma hujus mundi, confusis fortibus (I Cor. I, 27) . Quoniam qui se humiliat, exaltabitur; et qui se exaltat, humiliabitur (Luc. XIV, 11) . Sed cura ne quid facias indecens: ne nomen Domini Dei et doctrina blasphemetur, dum dicunt, quorum judicium justum est, Faciamus mala ut veniant bona (Rom. III, 8) . Hoc enim elegisti super inopiam. Non solum elegisti inopiam confitentis, sed super hanc vitae ac morum decus, ut doctrina salutaris ornetur in omnibus. Ecce Deus consolabitur, vel, roborabitur in fortitudine sua. Quia etsi crucifixus est ex infirmitate, sed vivit ex virtute Dei (II Cor. XIII, 4) . Quis enim est sicut ille 0867A potens? vel quis est qui discutiat opera ejus? tanquam judicans de illo, cum ipse sit judex vivorum et mortuorum. Aut quis est qui dicat, Egit inique ? Memento quia magna sunt opera ejus, quae laudaverunt viri: Evangelistae atque omnes praedicatores verbi, ministerio suo vita congruentes. Omnis homo respicit ad eum: memor infirmitatis humanae. Quicumque compunguntur homines: poenitentia peccatorum, homines sunt. Ecce Deus multus, et nesciemus. Multus, quia sicut abundavit peccatum, superabundavit gratia (Rom. V, 20) . Nesciemus autem ex persona eorum dictum est, quorum ex parte caecitas facta est, donec plenitudo gentium intraret (Id. XI, 25) . Numerus annorum ejus infinitus: propter aeternitatem positum est. Ei autem numerabiles stillae pluviae. Hoc enim, quod homines praedicatores implevit Evangelium, numerabile est usque consummationem saeculi, donec auferatur scientia quae ex parte est, et veniat quod perfectum est, facie ad faciem (I Cor. XIII, 12) . Effundetur imber per semitas suas. Non enim viae malorum capient eum. Fluent nubes, et tenebrascent super homines plurimos. Quia etsi obvelatum est Evangelium, in his qui pereunt est obvelatum. Horam constituit jumentis, et sciunt cubilis ordinem. Quoniam cognovit bos possessorem suum, et asinus praesepe domini sui (Isai. I, 3) . In his omnibus non obstupescit animus ejus. Initium sapientiae timor Domini (Psal. CX, 10) . Nec mutatur cor tuum a corpore: ut elevatum a terra sursum habeatur ad Dominum. Si cogitaverit extendere nebulam: ut qui vident, caeci fiant (Joan. IX, 39) . Aeque ut per tabernaculum expandit eam. In carne quippe mortali tanquam tabernaculo habitans, per eam non est agnitus a persecutoribus, dum eis cessit, et eam extendit atque expandit in cruce. Ecce: fundit super omnia lucem suam, quam absconderat, cum caecitas ex parte in Israel fieret, effundit super omnes gentes. Et radices maris contexit. Cupiditatem saeculi redarguit. Non enim ad abscondendum lux contegit, sed ad manifestandum. In eis enim judicavit populos, ostendendo illis peccata eorum per lucem veritatis. Dabit escam plurimis: utique agnoscentibus, cum arguuntur peccata sua, et esurientibus ac sitientibus justitiam. In manibus contexit lumen. Si ab eo quod sunt immanes; his qui non dimittunt peccata hominibus, cum sibi a Deo dimitti velint: si autem ab eo quod sunt manus; his qui de manibus suis, hoc est de operibus, extolluntur, seipsos justificantes. Contexit enim lumen, ad hoc dixit, ne videatur ab eis; quia excaecatum est insipiens cor eorum (Rom. I, 21) . Et mandavit de eo in contrarium: ut qui faciunt veritatem, vel dimittendo ut dimittatur eis, vel confitendo mala sua ut gratiae Dei subdantur, ipsi veniant ad 0868 lucem ut manifestentur opera eorum, quoniam in Deo sunt operata (Joan. III, 21) , non in ipsis. Contrarius est enim et immani misericors, et superbo humilis. Ut nuntiaret super illo amico suo: super illo lumine, hoc est, de illo quod contexit, ut absconderet immani et ingrato; ut id annuntiaret, id est, aperiret, non jam servo sub Lege, sed reconciliato per gratiam; aut amico suo, imitatori suo: quia et filius hominis non venit ministrari, sed ministrare (Matth. XX, 28) . Possessionem contra eum qui ascendere nituntur: ut ipsum lumen possideant, qui se a terrenis extrahunt. Ipsis enim annuntiatur, qui adhuc enituntur ascendere; quia cum ascenderint, non opus erit annuntiatore facie ad faciem videntibus. Contra eum vero quod ait, ascendere nituntur, non quasi adversantes, sed obviam euntes; sicut Apostolus dicit, In obviam Christo (I Thess. IV, 16) .

((Ib. XXXVII.)) Sed et in hoc obstupuit cor meum: admiratione. Et evulsum est de loco suo: de terrenis rebus, quibus delectabatur, ut sursum habeatur ad Dominum. Audite sonitum terroris et vocis ejus. Hinc eum apparet ista in spiritu dicere. Nam incipit dicere cur evulsum sit cor ejus de loco suo, auctoritate scilicet Evangelii per totum orbem terribiliter sonantis, Poenitentiam agite; appropinquavit enim regnum coelorum (Matth. III, 2) . Et strepitu oris illius exeunt: ad eos utique qui foris sunt, in delectationibus rerum visibilium. Subter universum coelum circuit, et lumen ejus in finibus terrae: dum Ecclesia per omnes gentes diffunditur. Post eum fremet vox. Post primum adventum ejus novissima tuba secundi adventus ejus in claritate tonabit (I Cor. XV, 52, et I Thess. IV, 15) . In sonitu superbiae suae. Superbiam pro celsitudine posuit; quia primus adventus in humilitate fuit. Et non poterit investigari, cum audita fuerit vox ejus. Nunc ergo quaeratur Dominus, dum inveniri potest (Isai. LV, 6) , hoc est, comprehendi ad salutem per fidem non fictam. Tunc enim non poterit, cum venerit judicare, et audita fuerit vox ejus dicentis, Ite in ignem aeternum (Matth. XXV, 41) . Quoniam sera tunc erit, et infructuosa infidelium poenitentia. Tonabit fortis in voce sua mirabiliter. Quia non fortitudinis ejus, sed infirmitatis nostrae ex participatione mortalitatis vox illa fuit primi adventus ejus, de quo dictum est, Quod infirmum est Dei, fortius est hominibus (I Cor. I, 25) . Fecit enim magna quae nesciebamus. Haec in primo adventu; et ideo postea ad exigenda quae dedit, judex venturus est. Quae nesciebamus autem, dictum est ex persona eorum quos latuit divinitas Domini, in infirmitatem carnis intuentes. Praecipiens nubi, Esto super terram: carni suae, ut per Sacramentum accipiatur, in memoria ejus (Luc. XXII, 19, 20) , ad imitationem humilitatis et informationem charitatis. Et tempestas pluviae, et tempestas imbrium potestatis ejus. Est enim nubes quidem super terram: sed quando exprimatur ad irriganda corda per pluviam imbresque sermonis, quod fit cum sacramenta intelliguntur, non in nostra, sed in ipsius potestate est. In manu omnis hominis signat. Significat ei per opera ejus quam reus sit, ut 0869 sciat omnis homo infirmitatem suam, et clamet, Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis hujus (Rom. VII, 24) ? Introierunt autem bestiae sub protectione, et quieverunt in cubili. Introierunt autem peccatores sub indulgentia gratiae, et quieverunt in conscientia, remissis peccatis. De promptuariis supervenit tempestas: tentatio de occulto rerum ordine. Et de promptuariis frigus: de secretis judicium in eos qui non perseverant; ut refrigescat eorum charitas ex abundantia iniquitatis (Matth. XXIV, 12, 13) . Merito enim contingit eis, dum spem suam non in Deo, sed in hominibus ponunt. Et ab spiritu Dei dabitur glacies. Non solum ex abundantia iniquorum frigescent, qui spem ponunt in hominibus; sed etiam ex operibus bonis eorum, in quibus est spiritus Dei, durescunt quidam quasi glacie livoris, quibus est Paulus odor mortis in mortem (II Cor. II, 16) . Et ad haec quis idoneus, ut intelligat quoniam recte ac juste ab spiritu Dei dabitur glacies? Sicut enim carnalibus homines laudantibus contingit ex hominum iniquitate frigescere desperando; ita carnalibus ab hominibus laudari cupientibus contingit ex hominum justitia durescere invidendo. Gubernat autem aquam qualiter illi placuerit: ut pluat super unam civitatem, et super aliam non pluat (Amos IV, 7) ; quod ad imbrem attinet spiritualem, pro subditarum aut non subditarum meritis animarum. Et frumentum irrigavit nubes. Simus ergo frumentum , si cupimus irrigari. Disseminavit nubem lucem suam: Evangelium incarnationis suae. Et ipsa per circuitum vertitur per orbem terrae ipsa tractatur. In gubernaculis ad operandum omnia quae mandaverit eis. Gubernacula in quibus illa nubes per circuitum vertitur, praedicatores sunt verbi, per quos Ecclesiae gubernantur ad operanda omnia mandata Dei. Haec constituta sunt ab eo super terram: a Domino nostro Jesu Christo. Sive in tribu, sive in terra sua. Sive in tribu Juda, unde secundum carnem natus est, et passus, et resurrexit, et ascendit in coelum: ex hac enim geniti erant Apostoli, et multi fratres prope inventi et salvi facti; sive ante passionem ejus per ipsum vocati, sive post ascensionem per Apostolos in ipsa Jerusalem, atque in Ecclesiis Judaeae, quae erant in Christo, sicut commemorat apostolus Paulus, propter veritatem Dei, ad confirmandas patrum promissiones. Sive in misericordia inveniri voluerit eam: illam nubem scilicet in misericordia voluerit inveniri a credentibus Gentibus. Hoc enim sequitur, Gentes autem super misericordiam glorificare Deum (Rom. XV, 8, 9) . Auribus percipe haec, Job. Quasi renovat intentionem, dicturus de vocatione Gentium. Sta, et commovere virtutem Domini. Noli moveri mente, aliquid tibi tribuendo. Scimus quia Deus posuit opera sua: reprobans utique gloriantes de operibus suis. Cum faceret lucem de tenebris: cum justificaret impios. Fuistis enim aliquando tenebrae; nunc autem lux in Domino (Ephes. V, 8) . Scit differentiam nubium: Evangelistarum aliorum sibi ante passionem, aliorum post passionem credentium. Et 0870 ingentes lapsus malorum: non eorum qui elapsi sunt crucifigentes eum, ut eos postea poeniteret, et baptizarentur in eo; sed eorum lapsus qui nec corrigi potuerunt, perseveranter etiam postea persequentes Ecclesiam: horum enim non parvi, sed ingentes lapsus sunt. Tua vero stola est valida : dignitas superba; tanquam in eum quippe dicitur, qui de operibus suis audet extolli. Quiescente terra ab austro, firmabis cum eo coelos, qui aequaliter ad videndum fusi sunt? Ab austro terram congruenter intelligimus eos qui de Judaeis crediderunt in Christum. Sicut enim sol ab aquilonari terra remotior est, australi autem vicinior; ita quos prope inventos dicit Apostolus luci Evangelistarum (Ephes. II, 17) , non absurde accipiuntur terra ab austro. Sicut autem coelos Evangelistas solemus accipere, ut est, Coeli enarrant gloriam Dei; de his enim dictum est, In omnem terram exivit sonus eorum, et in fines orbis terrae verba eorum (Psal. XVIII, 2, 5) : ita terras recte accipimus plebes, quibus evangelizatum est. Et quoniam plebes quae de Judaea crediderunt, posteaquam quieverunt exeuntes de hac terra (nunc enim hic non sunt), firmata est tamen auctoritas Evangelistarum in Ecclesiis quae sunt ex Gentibus, firmata autem misericordia Dei, non jam opitulante auctoritate Ecclesiarum Judaeae, quae in Christum est; propterea sensus hic est, ut per interrogationem pronuntietur: Numquid tu quiescente terra ab austro; id est, jam non existente in hac vita plebe ulla christiana ex Judaeis, firmabis cum eo Evangelistas, et divinarum Scripturarum libros, qui per misericordiam Dei non solis Judaeis, sed etiam Gentibus aequaliter ad videndum fusi sunt? Gratiam quippe Dei commendat et misericordiam, ne quis de meritis glorietur, quae Judaeorum erat superbia. Quare doce me quid dicamus ei, et requiescamus multa dicentes. Quia non est quod ei dicant convicti, nullum se habere meritum per seipsos, sed ejus indigere misericordia Numquid liber aut scriba assistis mihi, ut stans faciam hominem tacere? Quare ergo non dicis, si habes quod dicas? Non enim quasi dictanti mihi excipis, ut tu nihil dicas; sed utique colloquimur. Omnibus autem non est visibile lumen, quod refulget in nubibus. Redit ad ea quae dicebat de spe remissionis peccatorum et illuminationis gratiae per misericordiam Dei: refulget enim lumen in nubibus. Non tamen ipsarum nubium proprium est; illuminantur enim. Aliud est enim quod fulget suo lumine, aliud quod refulget illustratum. Sed non est omnibus visibile. Multi enim putant lumine suo fulgere animas, cum sapientes sunt. Unde sunt illi, qui dicentes se esse sapientes, stulti facti sunt (Rom. I, 22) . Et spiritus transit, et mundabit eas. Hic spiritum dixit, de quo dictum est, Ab increpatione spiritus irae tuae (Psal. XVII, 16) ; et, A spiritu tuo quo fugiam (Psal. CXXXVIII, 7) ? Per correptiones enim tentationum ostenditur hominibus meritum eorum, quia ipsi peccatis suis tenebrae sunt, et egent gloria Dei (Rom. III, 22) , ut illius lumine illustrari velint, 0871 illi dantes honorem, non sibi; atque ita deposita superbia, mundentur a delicto magno: nam Spiritus sanctificationis non transit, sed manet. Ab aquilone nubes coloris aurei. Ab sceleratissima impietate, et a Deo longe remota, veniunt tamen mundati atque conversi, et illuminati sapientia: unde, nisi per gratiam, qua non merita attenduntur, sed peccata dimittuntur? Unde ille cum sibi vellet ignosci, Doceam, inquit, iniquos vias tuas, et impii ad te convertentur (Psal. L, 15) : tanquam nubes ab oriente vel aquilone jam coloris aurei, illuminatis tenebris suis. In his est magna gloria et honor Omnipotentis. Cui plurimum dimittitur, plurimum diligit. Quoniam potest et impium justificare qui est omnipotens. Et non invenimus alium similem virtuti ejus. Solus enim hic peccatum non fecit, nec inventus est dolus in ore ejus (I Petr. II, 22) . Solus enim Deus verax, omnis autem homo mendax (Psal. CXV, 11) : unde vicit, cum judicaretur, Deus homo factus. Qui juste judicat, non putas exaudire eum? Non itaque homo de venia desperando, addat peccata peccatis, tanquam addictus jam damnationi, quia certus est de justitia Dei, sub qua non potest esse impunitus. Ita enim Deus juste judicat, ut etiam exaudiat veniam deprecantes; et tanto magis, quanto magis juste judicat. Non enim justi judicii est, poenitentes supplices miscere cum iis qui recusant humilitatem et satisfactionem poenitentiae. Propterea timebunt eum homines: si se homines esse meminerint, confitendo peccata sua; quia adhuc homines sunt, quibus dicitur, Nonne homines estis? Timebunt quoque eum et sapientes corde: ne sibi tribuendo quod acceperunt, et dicendo se esse sapientes, stulti fiant. Potest enim auferri superbis, quod datur humilibus. Quapropter et sapientes quamvis cordis illuminatione, non linguae jactatione sapientes sint et reges, spiritualiter judicantes terram, ipsi autem a nemine judicentur (I Cor. II, 15) , serviant tamen Domino in timore, et exsultent cum tremore, ne pereant de via recta (Psal. II, 11, 12) . Deus est enim, qui operatur in eis et velle et operari, pro bona voluntate (Philipp. II, 13) .

((Ib. XXXVIII.)) Et posteaquam quievit Eliu loqui, dixit Dominus ad Job per turbinem nubis. Etiam si hoc modo vox ista facta est, quo modo ad Moysen, vel quo modo cum se Dominus tribus discipulis in monte ostendisset (Matth. XVII, 1-5) ; tamen quod non dictum est simpliciter, per nubem, sed, per turbinem nubis, hoc significari arbitror, quod non per sanam carnem interrogatus, hoc est, tentatus est Job, sed per tribulationem perturbationemque carnis. Quis est qui celat me consilium, continens sermones in corde, et me putat dare? Nemo est ergo qui se immeritum pati aliquid asperum dicat; quia si non factis, saltem verbis peccatur; et si non verbis, saltem temeraria praesumptione intus in corde, vel sermonibus cogitationum: et quoniam Deum non latent, nemo flagellatus dicat indigne se accipere disciplinam, quasi ultra non 0872 sit, quo per illam proficiat. Sciendum est enim, sic in principio libri hujus diabolo laudatum Job testimonio Dei, et in fine tribus amicis ejus, ut tamen nosset Deus quantum ei deesset ad perfectionem, quo etiam laudabiles secundum hanc vitam viros, et Deo jam placentes, paterna flagella perducunt; quae noluit ab Apostolo removere, dicens, Sufficit tibi gratia mea; nam virtus in infirmitate perficitur (II Cor. XII, 9) . Accingere tanquam vir lumbum tuum. Significat ad hoc pati dura et amara Dei servos in hoc saeculo, ut omnes affectiones suas a terrenarum delectationum fluxu colligant, atque constringant. Interrogabo te; tu autem responde mihi. Ubi eras cum fundarem terram? Hinc jam commendare incipit eminentiam Domini nostri Jesu Christi, quia in ipso est salus omnium percussorum venenata suasione serpentis, ne in se sibi quisque esse salutem putet. Ille enim Deus, non sicut dictum est, Dii estis, et filii Altissimi (Psal. LXXXI, 6) ; sed cui rapina non sit esse aequalem Patri (Philipp. II, 6) : et filius hominis, non sicut filii hominum in quibus non est salus (Psal. CXLV, 3) ; sed prae participibus suis (Psal. XLIV, 8) . Non enim justus tantum, sicut Job, sicut Paulus, sicut Ecclesia; sed etiam justificans tanquam unigenitus a Patre, plenus gratia et veritate (Joan. I, 14) . Ad insinuandam ergo differentiam divinae humanitatis ejus, in quo princeps hujus mundi nihil invenit (Id. XIV, 30) , quia in passione, quae non rapuit, tunc exsolvebat (Psal. LXVIII, 5) , et justificationem sanctorum per peccatorum remissionem, quibus sanctis in unum redactis fit corpus ejus Ecclesia, cujus et particula est Job secundum historiam quia justificatus, et figura universae, per prophetiam incipit dicere quae dicturus est. Ubi eras cum fundarem terram? Utrum quia nondum erat, an quia non per eum fundata est, sicut per unicum Filium? et terram istam, an ipsam Ecclesiam? ipsa enim accepit lapidem angularem (Ephes. II, 20) , de quo mox dicturus est. Indica mihi, si nosti scientiam. Haec enim quae a Domino pro nobis temporaliter gesta sunt, ad scientiam pertinent. Quis posuit mensuras ejus si nosti? secundum distributionem donorum spiritualium. Unicuique enim nostrum data est gratia secundum mensuram donationis Christi. Propter quod dicit: Ascendens in altum, captivavit captivitatem, dedit dona hominibus (Id. IV, 7, 8) . Quia si totum corpus oculus, ubi auditus (I Cor. XII, 17) ? Secundum mensuram quippe uniuscujusque partis incrementum corporis facit, in aedificationem sui in charitate (Ephes. IV, 16) . Aut quis est qui induxit super eam funiculum? ut eam faceret haereditatem suam, distinguens ab eis quibus dicit, Non novi vos (Matth. VII, 23) . Novit enim Dominus qui sunt ejus (II Tim. II, 19) . Aut super quo circuli ejus fixi sunt? Quia constringunt eam, ne dissolvatur, divini Libri fixi super Dominum; quia quisquis eos sine illo interpretari voluerit, fluitet atque erret necesse est. Quis est autem qui misit lapidem angularem super eam? quem reprobaverunt aedificantes (Psal. CXVII, 22) . Quando facta sunt sidera simul: simul 0873 baptizata tot millia verbo vitae, inter peccatores tanquam in tenebris fulgentia. Laudaverunt me voce magna omnes Angeli mei: Evangelistae. Conclusi portis mare: populos amaricantes amore terrenorum. Sed quare portis? An forte ut non solum modum haberet exercendi justos persecutionibus, sed etiam ut liceret justis inde egredi? Cum fremeret ex utero matris suae, volens progredi: cum irasceretur in concilio Babyloniae civitatis, fornicantis amore hujus saeculi, volens extendere persecutiones suas ad perdendos de terra eos de quibus dictum est, Non peto ut tollas eos de saeculo, sed ut tollas eos a malo (Joan. XVII, 15) . Circumposui illi nubem operimentum. Non enim boni tantum, sed etiam mali multi amatoresque hujus saeculi, Sacramento corporis Christi subjecti sunt: cujus auctoritate a sanctorum persecutione reprimuntur. Et nebula obvolvi illud: ignorantia, qua terrenam inde exspectant felicitatem, terrenamque infelicitatem timent; et propterea timent quos, nisi ita esset, persequerentur. Non enim solum dictum est, Edent pauperes et saturabuntur, et laudabunt Dominum qui requirunt eum; sed etiam dictum est, Manducaverunt, et adoraverunt omnes divites terrae (Psal. XXI, 27, 30) . Et posui illi terminos, imponens claustra et portas: terminos quibus saevitia cohibeatur, non ut nihil affligat, sed quo usque exerceat; claustra, ut injusti non progrediantur; portas, ut ab eis justi egrediantur. Et dixi, Huc usque venies, et non transibis. Sicut ipse diabolus modum accepit, quo usque affligeret Job; ita illud mare quo usque persequeretur Ecclesiam. Sed in temetipso comminuentur fluctus tui: alterna vastatione discordiarum atque bellorum. Aut numquid tecum lucem constitui matutinam? id est, cum consilio tuo tempus resurrectionis praedestinavi? Aut cognovit lucifer ordinem suum? subaudiendum est, Numquid tecum? Dominum autem luciferum dicit, propter ipsum matutinum resurrectionis exortum. Non enim de alio dici potuit, Et lucifer oriatur in cordibus vestris (II Petr. I, 19) . Ipse agnovit ordinem suum, ut esset primitiae dormientium, primogenitus a mortuis (I Cor. XV, 20) , caput Ecclesiae, secuturo etiam corpore in futura resurrectione sanctorum. Apprehendere pennas terrae: dictum est, Si recipiam pennas meas in directum (Psal. CXXXVIII, 9) ; virtutes utique spirituales fidelium, quibus a saecularibus suspenduntur illecebris. Excutere impios ex ea. Ad hoc enim prior tanto ante resurrexit agnoscens ordinem suum, ut fidem resurrectionis insinuaret, atque per ipsas pennas Ecclesiae ubique praedicatus, ministerio circumvolantium nuntiorum, juste apprehendat eas in opus judicandi duodecim tribus Israel, cum venerit excutere impios ex Ecclesia, qui nunc ante judicium permixti tolerantur. Et tu sumens terrae lutum figurasti animal? sive ipsum Adam commemoret, sive quod nunc sexta aetate saeculi, sicut tunc sexto die, de peccatoribus, tanquam de luto terrae, homo factus est secundum imaginem ejus qui creavit eum (Gen. I, 27, et II, 7) . Non utique hoc fecit Ecclesia, sed in hoc potius facta est per Verbum opportuno tempore incarnatum, 0874A per quod facta sunt omnia (Joan. I, 3) . Et famosum eum posuisti super terram? Magis iste homo famosus positus super terram, qui sexta aetate saeculi factus est, quam ille qui sexta die, antequam essent caeteri homines, per quos diffamaretur: nisi forte, quia nunc ita innotuit. Et abstulisti ab impiis lucem? sicut ille qui venit, ut qui non vident, videant; et qui vident, caeci fiant (Id. IX, 39) . Aut brachium superborum comminuisti? potentiam eorum, sicut ille qui infirma mundi elegit, ut confunderet fortia (I Cor. I, 27) . Aut venisti ad fontem maris? sicut ille, cui venienti patuit confitendo quidquid occultum erat in cordibus impiorum, qui credendo in eum justificati sunt. Nam quem fontem maris melius accipimus, nisi secretum unde erumpit omnis haec amarissima impietas, quae ingentes fluctus jam manifestorum malorum operum concitat, quae vident homines in apertis factis, qui fontem ipsum videre non possunt? Aut in vestigiis abyssi ambulas? Abyssus hic recte intelligitur vita saecularis, quaecumque est in profundo malorum, quo, sicut scriptum est, cum venerit peccator contemnet (Prov. XVIII, 3) . Quia ipsi quoque desperatissimi, subjecti gratiae per remissionem peccatorum salvi facti emerserunt, et receperunt Christum: non in abyssum quo premebantur; sed in locum ejus, ut ubi ambulabat calcans eos, ambulet inhabitans eos Christus; in vestigiis abyssi, remanentibus per memoriam peccatorum suorum, ut dum recolunt ubi fuerint, amplius diligant quem receperunt, a quo sibi tanta dimissa sunt (Luc. VII, 41-47) . Aut tibi aperiuntur metu portae mortis? Omnibus enim morientibus aperiuntur portae mortis, sed non metu, sicut uni illi qui destruendae mortis causa mortuus est. Aut certe aperiuntur ad resurgendum. Aut janitores inferni videntes te, timuerunt? sicut illum unum, in quo nihil dignum morte princeps mundi invenit, quem tam cito dimiserunt, quem inviti admiserunt. Inferi autem janitores, aliquae inferiores potestates morti praepositae intelligendae sunt. Aut cognovisti latitudinem sub coelo? sicut cognovit qui per illam diffudit Ecclesiam. Narra ergo mihi quanta quaeque sint. Quis enim hoc sciat, nisi quem ille docuerit? Aut in qua terra habitat lux? Ille enim docet, quia manifestatio verborum ejus illuminat, et intelligere facit infantes (Psal. CXVIII, 130) . Aut quis tenebrarum locus? Hoc quoque ille docet, qui dicit, Accedite ad eum, et illuminamini (Psal XXXIII, 6) . Hinc enim ostendit eos tenebrescere qui recedunt dum nolunt esse infantes. Initium enim superbiae hominis, apostatare a Deo (Eccli. X, 14) . Inde qui non glorificaverunt Deum, aut gratias egerunt, evanuerunt in cogitationibus suis, et obscuratum est insipiens cor eorum (Rom. I, 21) , et facti sunt tenebrarum locus. Nisi forte ille est tenebrarum locus, qui excipit perseverantes in peccatis, ut ipsi sint tenebrae, quarum ille est locus, quem vere nullus hominum novit. Similiter et terra, in qua habitat lux, potest intelligi terra illa viventium, 0875 id est, beatitudo exceptura perseverantes in fide et spe et charitate, qui fuerunt aliquando tenebrae, nunc autem lux in Domino (Ephes. V, 8) . Si duces me in fines eorum? quo usque perveniunt qui tales sunt. Quid est enim ubi non sit sapientia Dei, quae attingit a fine usque ad finem fortiter, et disponit omnia suaviter (Sap. VIII, 1) ? Cui utique nullus hominum comparandus est. Quod si et nosti semitas eorum; numquid scis quia tunc natus es, et numerus annorum tuorum multus? Quod si et nosti semitas impiorum, qui vel tenebrae sunt vel tenebrarum locus; quia omnes etiam qui jam ad Deum conversi sunt, in ipsis semitis ambulaverunt, antequam acciperent a Deo gratiam, qua justificat impium: numquid scis tamen quia tunc tibi exstitit causa mortaliter nascendi in hoc saeculo, cum easdem semitas inierunt primi omnium hominum parentes, qui praevaricatione impii manibus et verbis accersierunt mortem, ut omnes in Adam morerentur? Non enim ex quo quisque in hac vita apparuit, computandus est numerus annorum ejus tam parvus, sed ex quo facta est prima mortalis nativitas. Cum enim, verbi gratia, natus est Abraham, tunc omnes in illo Hebraei nati sunt. Numerus ergo annorum unicuique multus est secundum mortalitatis originem, quae exorta est in semitis impiorum. Quis autem meminit fuisse se, aut cum esset, scire potuit esse se in lumbis patris sui? Quandoquidem nec illud tempus quisquam recolit, quo non in parentibus, sed in seipso natus est; quo tempore certe nemo dubitat, quod jam erat, et vivebat, et sentiebat. Omnia autem scit illa Sapientia quae format omnia, non tantum illa super coelestia, sed etiam ista mortalia. Et quia Christus Dei Virtus est et Dei Sapientia (I Cor. I, 24) , scit ista ille, qui etiam mortaliter natus est, non conditione mortali, quia in mortuis liber, sed miseratione mortalium, ut a morte faceret liberos. Aut venisti in thesauris nivis? id est, ad eam cognitionem pervenisti, sicut ille sciebat etiam opportunas causas imminentium scandalorum secretas atque abditas? Nam inde appellat thesauros, ad probanda et exercenda spiritualium corda, cum exclamaret: Vae mundo a scandalis! oportet enim venire scandala; vae autem illi homini per quem scandalum venit (Matth. XVIII, 7) ! Per superbiam quippe elati in alto, more nivis congelascunt, et cadunt; ex quorum iniquitate abundante refrigescit charitas multorum: qui autem sustinent Dominum viriliter agentes (Psal. XXVI, 14) , et spiritu ferventes (Rom. XII, 11) , perseverent usque in finem, et salvi erunt (Matth. XXIV, 13) . Aut thesauros grandinis vidisti? Grando sunt illi iniqui, quando non solum torpent, nullum fervorem spiritus habentes, sed etiam obstinata duritia persequendo vel irruendo contundunt. Quae reposita sunt tibi in tempus inimicorum, et in diem pugna et belli? Vel hinc quis non videat cujus personam in prophetia gestet Job? Non enim huic uni homini reposita sunt ista in tempus inimicorum, et in diem pugnae et belli, sed utique unico populo Dei. Tempus quippe inimicorum est, donec transeat iniquitas, quae quanto magis abundat, tanto magis adversus diabolum acrius pugnandum atque 0876 bellandum est, ne charitas perseverantium refrigescat. Unde autem procedit pruina? Quis hoc novit, nisi quia haec ut initia parturitionum sunt? Pruina quippe minutissima grando est. Et dispergitur auster sub coelo? Austrum, quamvis mortalibus carnibus gravis sentiatur, non tamen uspiam memini in sanctis Libris mali aliquid significare, sicut aquilonem nunquam in bono: illum, quia ex ea parte flat qua lux claret; istum, quia ex ea unde lux est remotior. Dispergitur ergo auster sub coelo, ut adversus illas omnes iniquitates auxilium aliquod intelligatur Dei, quamdiu nondum in coelo, sed sub coelo sumus. Quis praeparavit flumen validae pluviae, et viam vocibus tempestatis? Vide quemadmodum tria illa breviter complexa sint, quae Dominus in tentationibus ponit contemnenda his qui aedificant super petram, et perniciosa his qui aedificant super arenam (Id. VII, 24-27) . Pluviam commemoravit, et flumen, et voces tempestatis, ubi ventos intelligimus. Pluvia ergo tentatur, qui ex ipsa celsitudine Scripturarum divinarum peccandi occasionem prave intelligendo accipit: tanquam si audiens, Cui modicum dimittitur, modicum diligit (Luc. VII, 42, 43) , dicat sibi, Faciamus mala, ut veniant bona (Rom. III, 8) ; et permaneat in peccato, ut gratia abundet (Id. V, 20) : et multa hujusmodi, quibus se homines sermonem divinum male interpretando subvertunt, impunitatem sibi promittentes, quando misericordia Dei in divinis Libris commendatur. Flumine autem, quando ab hominibus qui haec ita intellexerunt et acceperunt, tentatur: flumen enim nunc dicit illud quod de pluvia colligitur, et torrens vocatur, cum ait, Quis praeparavit validae pluviae flumen? quod impleat, et qua currat . Sicut sunt vasa irae perfecta ad perditionem (Id. IX, 22) , quae illo modo quo dixi, Scripturas accipiunt. Per illos enim habet liberiorem cursum perniciosa illa interpretatio, quam agri fructiferi non recipiunt; et tanto majore impetu impellit, et dejicit, et trahit quod instabile invenerit, quanto videtur de auctoritate divina suscepta. Ventis vero tentatur, quem perflant inanes suasiones hominum superborum, id est, ex propria auctoritate verba vana jactantium. Qui ergo judicio Dei praeparatur ad perditionem, non obtemperando verbis ejus, quod est super arenam aedificare, non resistit ventis talibus, et cadendo fit via vocibus tempestatis. Validae autem pluviae dictum arbitror, difficilis ad capiendum, id est, ad intelligendum. Ut pluat super terram ubi non est vir: subaudiendum est, Quis praeparavit? Per virum autem videtur Legem significare, quae data est Judaeis. Ergo super Gentes intelligimus imbrem Evangelii. In deserto, ubi non est homo: in ipsis Gentibus, ubi non erat aliqua auctoritas cognoscentis Deum. Ut satiet invium et inhabitabile, et ut germinet herbae viror. Multi filii desertae, magis quam ejus quae habet virum (Isai. LIV, 1) . In omnibus autem his quatuor versibus, subaudiendum est, Quis praeparavit? Quis est pluviae 0877 pater? sicut sponsus, qui filios suos misit praedicatione regni coelorum irrigare terram. Et quis est qui peperit glebas roris? bene suscipientes illam praedicationem. Sic enim ait glebas roris, quomodo dicuntur vasa vini ad hoc facta, ut vinum suscipiant. De cujus utero procedit glacies? Utrum glacies in bono accipienda est, propter stabilitatem et a fluxu continentiam, ut ita dictum sit, De cujus utero procedit glacies, quemadmodum illud, Quis est pluviae pater? An uterus pro secreto positus est, ut de ejus utero procedat glacies, sicut dedit illos Deus in reprobum sensum (Rom. I, 28) ? An potius de illius utero procedit glacies, qui persuadendo impietatem, qua intrinsecus plenus est, facit frigescere et durescere amisso calore charitatis? quis enim hunc novit, sicut ille, qui ait duris et resistentibus Evangelio, Vos ex patre diabolo estis (Joan. VIII, 44) ? Aut pruinam in coelo quis genuit? quae descendit sicut aquae flumen. Quod de glacie in ultimo sensimus, hoc et de pruina accipiendum puto. Nec tamen frustra est additum, in coelo, ut ex ipsis qui praesunt, intelligatur, imitantibus sane bonos nuntios veritatis, qui transfigurant se sicut ministri justitiae (II Cor. XI, 15) . Quo pertinet, quod adjunctum est, quae descendit sicut aquae flumen. Aut faciem impii quis tabefecit? id est, confudit: quis, nisi ille qui quos justificavit, ipsos et glorificavit (Rom. VIII, 30) ? Aut intellexisti nexus Pleiadis, et septum Orionis aperuisti? An aperies Mazuroth in tempore suo, et vesperum super aedificationem ejus induces? Num et astrologia perscrutanda est, ad cognoscendum proprietates istorum siderum, ut hunc locum intelligere possimus? Miror si hoc congruit sermoni nostro, et certe nimis longum est: transimus ergo ad alia. An quibusdam sideribus nominatis, figura locutionis qua intelligitur a parte totum, omnia sidera accipienda sunt? (Si tamen et Mazuroth sidus est, quod interpretatum nec in graeca lingua invenimus: nam hebraeum esse nomen, satis apparet.) Ita enim a parte totum intelligitur et quod scriptum est, Ante luciferum genui te (Psal. CIX, 3) . Non enim Lucifer in omni creatura prior est conditus, ut ante Luciferum, ante omnem creaturam dictum videatur: sed per Luciferum omnia sidera, quod est a parte totum; et per omnia sidera omnia tempora intelliguntur (de sideribus enim scriptum est, Et sint in signis et in temporibus ((Gen. I, 14)) ); ut Dominus natus ante omnia tempora, non utique natus in tempore, et ob hoc Patri coaeternus insinuaretur. Pleiadis ergo, et Orionis, et Mazuroth, et Vesperi commemoratio, cuncta sidera intelligenda de compendio persuadet. Si enim uno Lucifero, quanto magis tot nominatis etiam caetera accipi per hujusmodi locutionem licet? Cur ergo alibi dictum est, intellexisti nexus; alibi, aperuisti; alibi, aperiens in tempore suo; et alibi, super aedificationem ejus induces? Propria sunt ista singulorum ex ordine commemoratorum? An recte dici posset etiam, Septum Pleiadis aperuisti, et intellexisti nexus Orionis? Atque ita et alia duo commutari possunt : 0878 sicut illud in Psalmo, Qui habitat in coelis irridebit eos, et Dominus subsannabit eos (Psal. II, 4) , nihil sententiae deperiret, etiamsi ita diceretur, Qui habitat in coelis subsannabit eos, et Dominus irridebit eos. Sicut enim qui habitat in coelis, ipse est Dominus; ita, sive Pleiadis nomen, sive Orionis, in eadem significatione est, si per utrumlibet omnia sidera intelliguntur. Omnium itaque siderum nomine, omnes in Ecclesia tales intelligendi sunt, qui conversationem habent in coelis (Philipp. III, 20) . Nexus eorum intelliguntur, quibus et invicem sibi et Deo connectuntur ne cadant. Charitas autem nunquam cadit (I Cor. XIII, 8) . Quis autem hoc nosset, nisi ille ostendisset, qui ait, Mandatum novum do vobis, ut vos invicem diligatis (Joan. XIII, 34) ; et, Qui me diligit, diligetur a Patre meo (Id. XIV, 21) ? Septum eorum est quo sepiuntur divina Scriptura quam non transgrediuntur. Quis autem hanc aperit, nisi ad quem transitur, ut auferatur velamen? Tempus apertionis est eorum, id est demonstrationis et manifestationis, cum veniet Dominus, et illuminabit abscondita tenebrarum, et manifestabit cogitationes cordis, et tunc erit laus unicuique a Deo (I Cor. IV, 5) . Solus enim ipse hoc faciet in tempore suo: quia cum ipse apparuerit vita nostra, et nos cum illo apparebimus in gloria (Coloss. III, 4) . Inducet autem eos super aedificationem eorum, qui eos faciet hoc possidere quod hic aedificaverint. Si cujus enim opus permanserit, quod superaedificavit, mercedem accipiet (I Cor. III, 14) . Scis commutationes coeli. Utrum in deterius, sicut ii qui cognoscentes Deum, non sicut Deum glorificaverunt? Noluerunt enim esse sedes Dei; ac per hoc mutati sunt, cum evanuerunt in cogitationibus suis (Rom. I, 21) . An in melius? Quia omnes quidem resurgemus, non tamen omnes immutabimur. Qui autem immutabuntur, manifestum est, cum ait, Et nos immutabimur (I Cor. XV, 51, 52) . Cum enim justi immutabuntur, coelum immutabitur; quia thronus Dei coelum est (Matth. V, 34) , et sapientia Verbum Dei, et Deus erat Verbum, et thronus sapientiae anima justi. An utrumque potius? Non enim commutationem coeli, sed commutationes dixit. Aut omnia quae sub coelo pariter fiunt. Sicut enim hujus mutationes afficiunt ea quae sub coelo sunt, ita et cum mutantur justi, sive in deterius, sive in melius, afficiunt carnales ad utrumque. Vocabis nubem voce: aut interiore; aut illa qua dictum est, Sequere me (Joan. XXI, 19) ; aut illa qua dictum est, Saule, Saule, quid me persequeris (Act. IX, 4) ? Et in tremore aquae validae obedient tibi: populi potentes, cum audiunt, In timore et tremore vestram ipsorum salutem operamini: Deus est enim qui operatur in vobis et velle et operari, pro bona voluntate (Philipp. II, 12, 13) . Mittes vi flumina , et ibunt. Flumina, inquit, de ventre ejus fluent aquae vivae (Joan. VII, 38) . Vi autem dicit, fiducia, qua persecutores non timuerunt; quia et qui vim faciunt, diripiunt regnum coelorum (Matth. XI, 12) . Aut dicent tibi, quid est? id est, numquid abs te quaerent 0879 vel voluntatem jussionis tuae, sicut Saulus ait, Quid me jubes facere (Act. IX, 6) ? aut spem mercedis suae, sicut dixerunt, Ecce dimisimus omnia, et secuti sumus te; quid ergo erit nobis (Matth. XIX, 27) ? Quis dedit mulieribus texturae sapientiam, et varietatum scientiam? Texit et apud Salomonem mulier vestimenta viro suo (Prov. XXXI, 10-24) . Opera ergo intelligenda sunt Ecclesiarum, quibus honoratur Deus. Nam et ipsa textura, id est, infirmos fratres, tanquam lanuginantem tramam firmorum atque erectorum spiritualium , quasi staminum contextione constringere maximum et singulare opus est Ecclesiarum. Et varietatum scientia ad id valet, ut, tanquam in polymito ea est varietas colorum, qua non turbetur decus unitatis; sic in fratribus ita sint dona diversa, ut nulla invidiae discrepantia cohaereant sibi, sufferentes invicem in dilectione, studentes servare unitatem spiritus in vinculo pacis (Ephes. IV, 2, 3) . Aut quis est qui numeret nubes sapientia? Novit enim Dominus qui sunt ejus (II Tim. II, 19) : quis autem hoc hominum, inquit, novit? Et organa coeli in terram declinavit? Angelos coelestes, per quos divinae voces enuntiari solent. Non enim ceciderunt sicut ille unus, sed flexu obedientiae declinati sunt in terram; maxime cum et ipse Dominus esset in terra. Nam evangelista inquit, Et Angeli ministrabant ei (Matth. IV, 11) . Diffusus est autem sicut terra cinis, et agglutinavit eum sicut lapidibus cibum . Diffusa est late atque abundanter humilitas poenitentiae, ad hoc ut Dominus qui superbis resistit, humilibus autem dat gratiam (I Pet. V, 5) , cohaereret eis tanquam glutine charitatis, homo hominibus; ut mediator esset Dei et hominum (I Tim. II, 5) , seipsum illis dans cibum per Sacramentum corporis et sanguinis sui, stulta mundi tanquam lapides eligens, ut confundat sapientes (I Cor. I, 27) . Angelis enim cibus est in quantum est Verbum Dei apud Deum: lapidibus autem ut cibus esset, Verbum caro factum est, et habitavit in nobis (Joan. I, 1, 14) . Ergo agglutinabitur hominibus, praecedente poenitentia, tanquam cinis diffundatur faciens ei viam. Hinc ille qui dicebat, Facite ergo fructus dignos poenitentiae, et ne dixeritis vobis, Patrem habemus Abraham: potens est enim Deus de lapidibus suscitare filios Abrahae (Matth. III, 8, 9) : quibus lapidibus eum tanquam cibum agglutinandum esse nuntiabat. Si autem non praecedit humilitas poenitendi, non agglutinabitur, quia excelsa a longe cognoscit (Psal. CXXXVII, 6) . Aut capies leoni escas, aut animas draconum replebis? De diabolo dictum est, Et conculcabis leonem et draconem (Psal. XC, 13) : propter insidias et iram. Omnes ergo angeli ejus leonibus et draconibus comparantur. Ille autem capit eis escas, et animas eorum replet, qui de impietate convictos tradit in ejus potestatem. Volunt enim latere impietatem suam, sed cum producuntur, utique capiuntur, ut sint in potestate diaboli et angelorum ejus, quibus consenserunt. Pavidi enim sunt in cubilibus suis: in latebris insidiarum suarum. Nam si 0880 pavidi non essent, quis subsisteret? Pavent autem illius imperium, sub quo exclamarunt, Quid venisti ante tempus perdere nos? Et quemadmodum de porcis manifestum est, quod in eos non issent, nisi permissi essent (Marc. I, 24, et V, 11-13) , sic intelligendum est nihil eos in quemquam posse nisi permissos: permitti autem justitia, qua reguntur omnia, sive probationis causa, sive vindictae, vel ad damnationem, vel ad correctionem irrogatae. Et sedent in silvis insidiantes. Non enim quiescit in eis voluntas nocendi, etiam cum potestas non datur. Observant autem in insidiis in tam silvosa densitate occasionum carnalium quis capiatur divinis legibus, id est, convincatur de peccato suo, ita ut eorum escae deputari mereatur. Quis autem praeparavit corvo escam? pulli enim ejus ad Dominum clamantes, et errantes, et escam quaerentes: ut est in Psalmo, Et pullis corvorum invocantibus eum (Psal. CXLVI, 9) . Cui sententiae est locus iste simillimus. Nec in malo possunt intelligi, quia invocant eum. Significantur ergo nigri, hoc est peccatores nondum dealbati remissione peccatorum. Sed ideo pulli, quia jam humiles: ideo errantes, quia nondum cognoverunt veritatem, quam tamen pie quaerunt, cum ad Dominum clamant. Praeparari autem corvo esca potest, propter ejus praescientiam, qui novit etiam nondum humilem quemque conversum iri: sed tamen pulli, hoc est, humiles ad Dominum clamant.

((Ib. XXXIX.)) Si cognovisti tempus pariendi tragelaphorum petras? τράγος hircus est, ἔλαφος cervus: tragelaphus ergo compositum ex hirco et cervo animal. Significat igitur mentem servientem legi Dei secundum interiorem hominem. Videt autem, quantum adhuc ex parte hircus est, aliam legem in membris suis repugnantem legi mentis suae, et captivantem se in lege peccati (Rom. VII, 22, 23) . Peperit autem talibus petras opportuno tempore, ille qui firmamenta solida exemplorum in Scripturis posuit, in quibus et quiescentes de se non desperent, quorum caro concupiscit adversus spiritum et spiritus adversus carnem, donec vivacitate cervi serpentinis suasionibus superatis spiritu vivant, et spiritum sectentur, (Galat. V, 17, 18) , ne regnet peccatum (unde similitudo hirci ducitur) in eorum mortali corpore, ad obediendum desideriis ejus (Rom. VI, 12) . Aut partus cervarum custodisti? Ecclesiarum in numero spiritualium, materno affectu imitationem suam persuadentium, quibus jam nihil possunt serpentinae opiniones nocere: tamen et tales custodiuntur non de se, sed de Deo praesumentes. Et numerasti menses partus earum? Non enim pariunt nisi per Evangelium, quod a baptismo suo Dominus usque ad passionem et ascensionem suam certis mensibus magisterii sui auctoritate praedicavit. Et dolores earum solvisti? Non enim sine dolo re dicebatur, Filii mei, quos iterum parturio, donec Christus formetur in vobis (Galat. IV, 19) . Solvuntur autem isti dolores cum fuerit partus editus, id est, veritas persuasa eis pro quibus ita ingemiscitur, id agente in interioribus conscientiae verbo Dei. Et nutristi 0881 hinnulos earum sine metu? in lacte sacramentorum non timidos. Non enim acceperunt spiritum servitutis iterum in timore (Rom. VIII, 15) . Partus earum emittes : in libertatem uberioris pascuae spiritualis. Abrumpent filii earum: vincula concupiscentiarum saecularium. Multiplicabuntur in tritico: solidiore cibo sapientiae, post nutrimenta lactis. Exibunt, et non revertentur eis. Exibunt, tanquam ex angustiis doctrinae, quae per homines incipientibus traditur; et non revertentur matribus suis, non jam opus habentes lacte, nec doctoribus hominibus indigentes. Sane isti tres versus non per interrogationem pronuntiandi sunt. Quis autem est qui dimisit onagrum liberum? Mirum nisi eos per onagrum significat, qui pauci ab omni negotio liberi Deo serviunt. Et vincula ejus quis resolvit? affectionum carnalium atque popularium. Posui enim habitaculum desertum et tabernacula ejus salsuginem: unde clamet, Sitivit in te anima mea (Psal. LXII, 2) . Irridens multitudinem civitatis: quam Babyloniam Scriptura dicit; perambulantem per latam viam, quae ducit ad perditionem (Matth. VII, 13) . Et querelam exactoris non audiens: nemini quidquam debens. Consideravit montes pascuae suae: magnitudinem revelationum. Et post omne viride quaerit: omne sempiternum. Volet autem monoceros servire tibi? superbus dignitate hujus saeculi; quia et tales subjugavit Christus, et ministros Ecclesiae constituit: μονόκερως enim unicornis est, quod superbiam significat. Aut dormire super praesepe tuum? sicut super illius humilitatem, qui etiam in praesepi est infans positus (Luc. II, 7) . requiescitur securitate veniae peccatorum, et oblivione curarum malae conscientiae. Et alligabit in loris jugum suum? jugum lene portans alligatum loris, hoc est, in auctoritatibus eorum qui carnem mortificaverunt atque domuerunt. Unde et Joannes zona pellicea cingebatur (Matth. III, 4) , non asperis restibus peccatorum. Aut ducet tibi sulcos in campo? aperiet pectora plebis obedientis ad obtinendum regnum Dei. Confidis autem in eo, quia mutata est virtus ejus? ut non vanitatem humanae laudis et honoris etiam in Ecclesiae ministerio requirat, sicut requirebat in saeculo. Aut dimittes ei opera tua? sicut ille, pro quo se dicit Apostolus legatione fungi, exhortans pro Christo reconciliari Deo. (II Cor. V, 20) . Et credes ei, quia reddet tibi sementem? Nihil ex eo suo dominatui vindicabit. Sementem quippe dicit opus seminandi. Et in aream tuam inferet? Ut sit inter illos, quibus ipse Dominus praecipit rogandum Dominum messis, ut mittat operarios in messem suam (Luc. X, 2) : non autem ut sibi velit aream facere, sicut princeps haeresum et schismatum, et quicumque non Dei gloriam quaerunt, sed suam. Difficillimum est enim ut velit iste monoceros, sed tamen et hoc praestat atque efficit in hominis animo, qui facit mirabilia solus (Psal. LXXI, 18) , consilia destruens, et omnem altitudinem extollentem se adversus scientiam Dei, et captivans omnem intellectum ad obedientiam suam (II Cor. X, 4, 5) . Penna struthionum mixta est alis herodionis et accipitris. 0882 Tardis ingenio, quos significant struthiones, quia volare non possunt, donatum esse per ejus gratiam qui stulta mundi elegit (I Cor. I, 27) , ut aequarentur ingeniosorum celeritati pariter credentium, qui per alias aves quas commemoravit significantur, per hunc versum intelligendum est. Et reliquit in terra ova sua. Jam incipit de struthione dicere, id est de his quos per hoc animal significat. Non enim miscerentur pennae eorum tardae alis velocium avium ad pariter volandum, nisi spem priorem in terra relinquerent, quam per ova significat. Et in pulvere calefiunt. Quia etsi id quod sperabat in saeculo non attenderit, plerumque faventibus amatoribus saeculi, qui pulveri comparantur, provenit. Et oblita est quia pes disperdet ea, et bestia agri conculcabit ea. Quod si et adversa cujusquam cupiditas et iniqui hujus mundi perturbent, et obterant spem ejus talem, tanquam ova ejus quae relinquit in terra; ita non curat, ut tanquam oblita non sentiat. Obduruit contra filios suos, ne sint ejus: etiamsi jam non spes sit sicut ova, sed res ipsa, sicut filii jam nati, hoc est felicitas temporalis, fortiter contemnit eam, nolens eam suam esse felicitatem; quia illam veram desiderat. Frustra laboravit absque ullo timore. Hoc antequam convertatur: laborat enim spe saeculi sine fructu, et quod est insipientius, sine ullo timore, dum praesumit in rebus incertis. Quia despexit eam Deus in sapientia, et non distribuit ei intellectum. Quid enim stultius, quam fidere in vanitate, et laborare ad acquirenda peritura sine ullo timore amittendi? Concipiunt enim plerique hunc affectum, quibus longa felicitas saeculi provenit, praesertim si ab avis et atavis perpetua successione ducatur, ut se repente infelices fieri posse non credant. Et quia magni solent apparere in terra, non tamen pennis virtutum coelesti conversatione frui, recte struthionibus comparantur. Sed attende quod sequitur: Cum tempus fuerit, in altum evolabit, et irridebit equitem et ascensorem. Posteaquam venit plenitudo temporis (Galat. IV, 4) , ut praeciperetur divitibus hujus saeculi, non superbe sapere, nec sperare in incerto divitiarum, sed in Deo vivo (I Tim. VI, 17) , coeperunt sursum cor habere ad Dominum, et deridere superbos persecutores, quos Dominus projecit in mare: tunc enim penna struthionis mixta velocibus avibus, coelum petit, et caetera quae de hoc animali supra dicta sunt, fiunt. An tu circumdedisti equo virtutem? Martyrem videtur describere, intrepidum et alacrem testem fidei salutaris, non tamen virtute propria, sed qua eum circumdedit Dominus. Et inseruisti collo ejus hinnitum? Induite vos armaturam Dei, ut possitis resistere in die malo (Ephes. VI, 11) . Et gloriae pectoris ejus audacia . Haec est audacia qua Isaias audet et dicit (Isai. LXV, 1; Rom. X, 20) . Gloria vero pectoris est conscientia (II Cor. I, 12) opus hominis probans, ut in semetipso habeat quisque gloriam et non in altero (Galat. VI, 4) . Prodiens 0883 in campo luxuriat. In lucem libertatis exiens, facilitate boni operis in latitudine charitatis exsultat. Et procedit in praelium cum virtute: adversus tentationes adversitatum. Occurrensque jaculo contemnit: quia circumposita sunt ei arma, in quibus est illud scutum fidei, in quo ignita inimici jacula exstinguuntur (Ephes. VI, 16) . Nec se avertit a ferro: vel a morte visibili, vel qui sunt et duri ad non consentiendum veritati, et acuti ad persequendum a quibus se non avertit, quia ipsos etiam ut diligat jubetur. Super ipsum enim gaudet arcus et gladius. Per confessionem quippe ejus asseritur et comminatio Dei, quae invisibiles poenas longe praenuntiat, et testificatio verbi, qua omnes tanquam cominus errores debellat. Aliud est enim minari, quod longe futura sunt supplicia peccatorum, quod est tanquam arcu tela intendere; aliud tanquam manu ad manum gladio verbi praesentes debellare cupiditates. Lanceae hastaeque tremore. Quid est quod lanceae hastaeque tremore super ipsum gaudet arcus et gladius? An quia nisi et ipse tremat, hoc est, timeat futuram mortem, quam jaculatur divina justitia, non potest praesentem contemnere, quam persecutor minatur, ut intrepidam habeat confessionem, et praedicet cum fiducia veritatem, cui non possint inimici resistere: atque ita super eum gaudeat, hoc est, per ipsum libere asseratur doctrina Dei, per quam minatur impiis futurum interitum, et interficit praesentem iniquitatem? Nisi enim gaudium spei nostrae cum tremore damnationis esset, in nobis negligens esset ipsa securitas et superba praesumptio; neque in Psalmo nobis diceretur, Exsultate ei cum tremore (Psal. II, 11) . Et iracundia evertit terram. Apud semetipsum irascens, ad evertendas in se terrenas concupiscentias et timores carnales, quibus quisque a tolerantia passionis avertitur. In hac sententia forte dictum est, Irascimini et nolite peccare (Psal. IV, 5) . Cum iracundia enim saluberrima se debet quisque correctione corripere, dicens, Utquid tristis es, anima mea? et quare conturbas me? Spera in Deum, quia confitebor illi. Quia enim ore confessio fit ad salutem (Rom. X, 10) , statim sequitur, Salutare vultus mei Deus meus (Psal. XLI, 6, 7) . Nec credet, donec clamaverit tuba. Ante tempus quippe tentationis, etiamsi eversa est terrena trepidatio, non apparet, nec facile credendum est, nisi tempus ipsum tentationis docuerit. Cum autem tuba cecinerit, dicet, Euge. Cum tempus tentationis venerit, tunc vero placebit ei anima ejus, si gloriatur in tribulationibus; quia tribulatio patientiam operatur, patientia vero probationem, probatio vero spem (Rom. V, 3, 4) : ut jam non dicat animae suae irascens, Utquid conturbas me? sed glorians dicat, Lauda, anima mea, Dominum (Psal. CXLV, 2) . Et procul odoratur pugnam: non quasi in hominibus persequentibus qui videntur, sed procul, hoc est, longe ab oculis; sciens quia non est ei colluctatio adversus carnem et sanguinem, sed adversus principes et potestates, et rectores mundi, tenebrarum harum, adversus spiritualia nequitiae in coelestibus (Ephes. VI, 0884 12) , hoc est procul. Apte autem dictum est, odoratur, propter principem potestatis aeris hujus. Odores quippe olfactu sentiuntur, sive boni, sive mali. Odoratur ergo pugnam, qui intelligit principem potestatis aeris hujus operari in filiis diffidentiae (Ephes. II, 2) , quorum persequentium iras aut insidias patitur, ut adversus spiritualia nequitiae spiritualibus armis dimi cet, non corporalibus adversus carnem et sanguinem, id est malos et perditos homines, quos carneis oculis videt. Tonitrum ducum et clamorem: subaudiendum est, odoratur. Tonitrum autem propter ipsum aerem puto dictum esse, in quo clausa spiritualia nequitiae versantur. Non enim rectores mundi propterea dicti sunt hi spiritus, quia coelum et terram regunt, sed sicut ipse exponit Apostolus. Etenim ne ita intelligeretur, subjecit statim quid dixerit rectores mundi; tenebrarum harum, inquit, hoc est impiorum: quibus ad Dominum conversis dixit, Fuistis enim aliquando tenebrae; nunc autem lux in Domino (Id. V, 8) . In voluntate enim cujusque est, utrum tenebrae sit, an lux: sed cum tenebrae, in seipso, hoc est, peccatis quae ipsius sunt propria; cum autem lux, non in seipso sed in Domino, a quo illuminatur, ut quemadmodum dixit Isaias, tenebrae ejus sint velut meridies (Isai. LVIII, 10) . Dicitur et in Psalmis, Illuminabis tenebras meas (Psal. XVII, 29) . Quos ergo dicit Apostolus rectores tenebrarum, ipsi et in hoc versu dicti sunt duces. Ducuntur enim et ab his tenebrae, hoc est impii, ut persequantur pios, id est, eos qui persecutionem patiuntur propter justitiam, non eos qui patiuntur propter impietates et iniquitates suas. Ducum autem talium clamorem dicit odorari martyrem: non quia sonitus aliquis inde auditur auribus corporis, sed quia cordis auribus per fidem clament, quanta diabolus et angeli ejus adversus Dei servos machinentur: unde ait Apostolus, Non enim ignoramus astutiam ejus (II Cor. II, 11) . Adversus quem clamorem ducum, surdae utique sunt aures infidelium. Numquid in sapientia tua plumescit accipiter? sicut in sapientia Dei, quae est Christus, novus homo paulatim innovatur, conversationem habiturus in coelestibus. Expansis pennis immobilis, respiciens ad austrum? explicatis ab omni impedimento saeculari virtutibus geminae dilectionis, permanens inconcussus in fide; non tamen in hoc ipso de seipso praesumens, sed sperans in Deum, et in illum revocans intentionem, a quo ipse charitatis ardor inspiratur, ut fortitudinem suam ad ipsum custodiat (Psal. LVIII, 10) , dicens, Nonne Deo subjecta erit anima mea? ab ipso enim salutare meum, etenim ipse est Deus meus et salutaris meus, susceptor meus; non movebor amplius (Psal. LXI, 2, 3) . Ac tuo praecepto exaltatur aquila? sicut ejus praecepto, qui ait, Cum exaltatus fuero, omnia traham ad me (Joan. XII, 32) . Pro nobis enim moriturus, et corpus resurrectione levaturus in coelum: Ubi fuerit, inquit, cadaver, illuc congregabuntur et aquilae (Matth. XXIV, 28) . Satiavit enim in bonis coelestibus desiderium ejus, cujus sicut aquilae juventus renovabitur (Psal. CII, 5) . Potest et exaltatio aquilae ad id pertinere, quod ait Apostolus, 0885 Sive enim mente excessimus Deo; ut versus qui etiam ibi sequitur de vulture, ad id pertineat quod etiam ibi sequitur, Sive temperantes sumus, vobis. Sequitur enim, Aut vultur super nidum suum in petra sedens morabitur, quia ex affectu dictum videtur non sublimia contemplandi mentis excessu, sed inferioribus consulendi per temperantiam qua humanis rebus congruitur; ut impii qui pro mortuis habentur, justificati per verbum, hoc est, quasi ore devorati convertantur in corpus Ecclesiae. Vultur enim de mortuis pascitur; et ideo super nidum suum, ubi tanquam fetus ponit opera huic vitae necessaria. Ideo autem in petra, quia cum dixisset Apostolus, Sive temperantes sumus, vobis; continuo subjunxit, Charitas enim Christi compellit nos (II Cor. V, 13, 14) : petra autem erat Christus (I Cor. X, 4) . Et bene sedens morabitur, secundum id quod dictum est, Compellor autem ex duobus, concupiscentiam habens dissolvi et esse cum Christo; multo enim magis optimum, ut hoc ad exaltationem aquilae pertineat; ad vulturem vero sedentem in nido, et morantem, Manere in carne necessarium propter vos (Philipp. I, 23, 24) . Et quia petra etiam tota Ecclesia bene intelligitur, propter etiam Simonem, qui ob hoc a Domino petrus appellatus est (Marc. III, 16) , summitas petrae est caput Ecclesiae. Ad hoc additur versus qui sequitur: In summitate petrae et in caverna. Summitas enim refertur ad id quod est caput, caverna vero ad id quod vita nostra abscondita est cum Christo in Deo (Coloss. III, 3) . Et cum ibi fuerit, quaerit escas: de quibus dictum est Petro, Macta, et manduca (Act. XI, 7) , ut incorporaret Ecclesiae credituros ex Gentibus. Longe oculi ejus respiciunt; et pulli ejus volutantur in sanguine. Spe futurae immortalitatis in vitam aeternam intentionem suam longe porrigit: quamvis opera ejus in carnis infirmitate volutentur, id est, dubiis motibus jactetur, dum incertum habet humana ignorantia ex iis quae misericorditer facit, quid cui prosit ad Deum, cum tamen longe oculis prospicientibus propter aeternam salutem sincera charitate dispensat. Sed cum invenerit iste talis operator et dispensator eos qui per affectum quo renuntiant diabolo, jam mortui sint huic saeculo; sine dubitatione aliqua eis exhibet oris ministerium in opere sermonis, quo eos in corpus Ecclesiae jam paratissimos trajiciat: et ideo sequitur, Ubicumque fuerint cadavera, confestim reperiuntur.

Respondit Dominus, et dixit. Quod nunc Dominus tanquam repetit sermonem, cum ipse loqueretur, intelligitur Job ad ea quae dicta sunt, obstupuisse in silentio, et quievisse, ut nihil amplius dicere auderet. Ergo duobus qui sequuntur versibus exhortatur eum Dominus ad respondendum. Numquid qui disputat cum Omnipotente, quiescit? hoc est, Quare tu quiescis eum Omnipotente disputans? Arguens Deum respondebit ita? subaudiendum est, numquid; ut sit sensus, Numquid arguit Deum qui disputans respondebit? Quaerendo enim cum Omnipotente disputatur, non convincendo 0886 aut refellendo. Non ergo quia Omnipotens est, ideo quiescendum est a disputando cum eo. Neque enim ad arguendum ab eo aliquid per disputationem tanquam ab ipsa veritate requiritur. Potest et sic intelligi, Numquid qui disputat cum Domino, quiescit? id est, quia non quiescit qui cum Omnipotente disputat, non est cum eo disputandum ut quiescatur. Solet enim disputans contradicere: qui autem contradicit Deo, quiescere non potest, hoc est, non invenit quietem, nisi in ejus voluntate sine ulla contradictione consentiat. Arguens enim Deum respondebit ita; id est, cum disputando respondet Deo, arguit Deum, et propterea non pervenit ad quietem. Unde dictum est, O homo, tu quis es qui respondeas Deo (Rom. IX, 20) ? Sed quid tale fecerat Job? Non enim Deus sic illum accipit tanquam contradicentem sibi, sicut amici ejus non intelligentes; cum tale testimonium illi perhibeat, et in capite libri, et in fine. An propter personam quam Job gestabat dictum est, hoc est, corporis Domini, quod est Ecclesia, in qua multa infirmorum pars est, non quidem desperatorum, sed tamen adhuc in provectu suo periclitantium, quibus pene commoventur pedes, et quorum paulo minus effunduntur gressus, dum zelant in peccatoribus, pacem peccatorum intuentes? Qui dicunt: Quomodo scivit Deus, et si est scientia in Altissimo? Ecce ipsi peccatores, et abundantes in saeculo obtinuerunt divitias. Numquid vane justificavi cor meum, et lavi in innocentibus manus meas, et fui flagellatus tota die, et arguitio mea in matutinum (Psal. LXXII, 2-14) . Nam hinc potius Job ipse videtur respondere sequentibus versibus.

Respondens autem Job dixit: Quid ergo judicer commonitus et increpatus a Domino, audiens talia, cum nihil sim? id est, quid ergo mihi judicium comparo, cum me commonet et arguit Dominus, si ei contradicam; audiens talia, id est, intelligens quanta justitia et misericordia mecum sic agatur, cum per meipsum utique nihil sim? Quod responsum dabo? id est, quid potero contradicere veritati? Manum ponam ad os meum, id est, tenebo et cohibebo loquacitatem meam. Semel locutus sum; iterum non adjiciam. Nisi in mysterio accipiatur, quomodo semel locutus est Job, qui toties locutus est? Aut quomodo iterum non adjiciet, post paululum locuturus? Sed locutio hic intelligenda est progressus animae in haec exteriora, quo relinquit Deum, et ei resistit. Unde major iste progressus, etiam clamor in Scriptura appellatur, cum dicit Deus clamorem Sodomorum ad se pervenisse (Gen. XVIII, 20) . Cui locutioni atque clamori contrarium est beatissimum illud silentium, de quo dicitur, Et silebit sine timore ab omni malignitate. Bene itaque dicit semel se locutum continua quadam locutione in tota vita veteris hominis, cum esset spiritus ambulans, et non revertens (Psal. LXXVII, 39) . Nunc autem manum imponens ori, ne ultra progrediatur, promittit se non adjicere iterum, ne recedat a Deo. Amen.