Caput XXXV.

60. Haec est illius judicii postrema sententia. Synodus dixit: «Nunc quoniam satisfactum est nobis prosecutionibus praesentis Pelagii monachi, qui quidem piis doctrinis consentit, contraria vero Ecclesiae fidei reprobat et anathematizet, 0355A communionis ecclesiasticae eum esse et catholicae confitemur.» Duo quaedam satis perspicua de Pelagio monacho sancti episcopi judices suae sententiae brevitate complexi sunt: unum quidem «piis eum consentire doctrinis;» alterum autem, «Ecclesiae fidei reprobare et anathematizare contraria.» Pelagius propter haec duo «communionis ecclesiasticae et catholicae» pronuntiatus est. Quibus ergo verbis ejus interim, quantum homines in praesentia de manifestis judicare potuerunt, utrumque claruerit, omnia breviter recapitulando videamus. In his enim sibi objectis, quae sua non esse respondit, dictus est reprobare et anathematizare contraria. Breviter ergo totam istam causam ita, si possumus, colligamus.

61. Quoniam necesse erat impleri quod praedixit apostolus Paulus, Oportet et haereses esse, ut probati manifesti fiant in vobis (I Cor. XI, 19) : post veteres haereses, invecta etiam modo haeresis est, non ab episcopis, seu presbyteris, vel quibuscumque clericis; sed a quibusdam veluti monachis, quae contra Dei gratiam, quae nobis est per Jesum Christum Dominum nostrum, tanquam defendendo liberum arbitrium, disputaret, et conaretur christianae fidei firmamentum evertere , de quo scriptum est, Per unum hominem mors, et per unum hominem resurrectio mortuorum: sicut enim in Adam omnes moriuntur, sic et in Christo omnes vivificabuntur (Id. XV, 21, 22) : et in actibus nostris Dei adjutorium denegaret, dicendo, «ut non peccemus, impleamusque justitiam, posse sufficere naturam humanam, quae condita est cum libero arbitrio; eamque esse Dei gratiam, quia sic conditi sumus, ut hoc voluntate possimus, et quod adjutorium legis mandatorumque suorum dedit, et quod ad se conversis peccata praeterita ignoscit;» in his solis esse Dei gratiam deputandam, non in adjutorio nostrorum actuum singulorum. «Posse enim hominem esse sine peccato, et mandata Dei facile custodire, si velit.»

62. Ista haeresis cum plurimos decepisset, et fratres, quos non deceperat, conturbaret; Coelestius quidam talia sentiens, ad judicium Carthaginensis Ecclesiae perductus, episcoporum sententia condemnatus est . Deinde post aliquot annos Pelagio, qui magister ejus perhiberetur, cum ista haeresis fuisset objecta, ad episcopale judicium etiam ipse pervenit : recitatisque omnibus quae in libello contra eum dato Heros et Lazarus episcopi Galli posuerant; illis quidem absentibus, et de aegritudine unius eorum excusantibus, Pelagium ad omnia respondentem, quatuordecim episcopi provinciae Palaestinae secundum responsiones ejus alienum a perversitate hujus haeresis pronuntiarunt; eam tamen haeresim sine ulla dubitatione damnantes. Approbaverunt enim secundum quod ille ad ea quae objecta sunt, respondebat, «adjuvari hominem per legis scientiam ad non peccandum, sicut scriptum 0356 est. Legem in adjutorium dedit illis» (Isai. VIII, 20, sec. LXX) . Non tamen ex hoc eamdem legis scientiam illam Dei gratiam esse approbaverunt , de qua scriptum est, Quis me liberabit de corpore mortis hujus? Gratia Dei per Jesum Christum Dominum nostrum (Rom. VII, 24, 25) . Nec ideo dixisse Pelagium, «Omnes voluntate sua regi,» ut non eos regeret Deus: respondit enim, «Hoc se dixisse propter liberum arbitrium, cui Deus adjutor est eligenti bona; hominem vero peccantem ipsum esse in culpa, quasi liberi arbitrii.» Approbarunt etiam, «iniquis et peccatoribus in die judicii non esse parcendum, sed aeternis eos ignibus puniendos.» Quoniam «hoc se» ille «secundum Evangelium dixisse,» respondit, «ubi scriptum est, Isti ibunt in supplicium aeternum; justi autem, in vitam aeternam» (Matth. XXV, 46) . Non autem dixerat, omnes peccatores ad aeternum pertinere supplicium, ut merito contra Apostolum dixisse videretur, qui quosdam salvos ait futuros, sic tamen quasi per ignem (I Cor. III, 15) . «Regnum coelorum» ideo approbaverunt «etiam in Vetere Testamento esse promissum,» quoniam testimonium dedit de propheta Daniele, ubi dictum est, Et accipient sancti regnum Altissimi (Dan. VII, 18) . Hoc loco Vetus Testamentum intelligentes ab illo appellatum, non illud solum quod factum est in monte Sina; sed Scripturas omnes canonicas ante adventum Domini ministratas . «Posse» autem «hominem esse sine peccato, si velit,» non sic approbatum est, quomodo ab illo in libro suo positum videbatur, tanquam hoc in sola potestate esset hominis per liberum arbitrium; hoc quippe arguebatur sensisse dicendo, «si velit:» sed quomodo nunc ipse respondit; imo quomodo id brevius et apertius judices episcopi sua interlocutione commemoraverunt, hominem cum adjutorio Dei et gratia posse esse sine peccato. Nec tamen definitum est, quando istam perfectionem sancti assecuturi sunt, utrum in corpore mortis hujus, an quando absorbebitur mors in victoriam.

63. Ex iis etiam, quae Coelestium dixisse vel scripsisse, tanquam dogmata discipuli ejus, sunt objecta Pelagio; sua quaedam et ipse cognovit, sed aliter se, quam objiciebantur, sensisse respondit. Hinc est illud, «Quod ante adventum Christi vixerunt quidam sancte ac juste:» Coelestius autem dixisse perhibebatur, «quod sine peccato fuerint.» Item objectum est, dixisse Coelestium, «Ecclesiam esse sine macula et ruga.» Pelagius autem dixit, «dictum a se quidem, sed ita, quoniam lavacro ab omni macula et ruga purgatur Ecclesia, quam velit Dominus ita permanere.» Item illud dictum a Coelestio, «Quoniam plus faciamus, quam in Lege et Evangelio jussum est.» Pelagius autem «de virginitate se dixisse» respondit, «de qua Paulus dicit, Praeceptum Domini non habeo» (I Cor. VII, 25) . Item objectum est, affirmare Coelestium, «Unumquemque hominem posse habere omnes 0357A virtutes et gratias,» ac sic auferri diversitatem gratiarum, quam Apostolus docet. Pelagius autem respondit, «Non se auferre gratiarum diversitatem; sed dicere, donare Deum ei, qui fuerit dignus accipere, omnes gratias, sicut Paulo apostolo donavit.»

64. Has ex nomine Coelestii quatuor sententias non sic approbaverunt episcopi judices, sicut eas Coelestius sensisse dicebatur: sed sicut de his respondit Pelagius. Viderunt enim , quod aliud sit sine peccato esse, aliud sancte et juste vivere, sicut etiam ante adventum Christi quosdam vixisse Scriptura testatur. Et quamvis non sit hic Ecclesia sine macula et ruga; tamen eam et lavacro regenerationis ab omni macula rugaque purgari, et eam ita velle Dominum permanere: nam et ita permanebit, quia sine macula et ruga utique in aeterna felicitate regnabit. Et quod perpetua virginitas, quae praecepta non est, sine dubio plus sit, quam conjugalis pudicitia, quae praecepta est; quamvis in multis virginitas perseveret, qui tamen non sunt sine peccato. Et quod eas omnes gratias, quas loco uno commemorat, habuit apostolus Paulus: quas tamen eum dignum fuisse accipere, aut non secundum merita, sed potius secundum praedestinationem aliquo modo intelligere potuerunt; ipse enim dicit, Non sum dignus, vel, non sum idoneus vocari apostolus (I Cor. XV, 9) : aut eorum intentionem subterfugit verbum, quod Pelagius quemadmodum posuerit, ipse viderit. Haec sunt in quibus episcopi Pelagium pronuntiaverunt piis consentire doctrinis.

65. Nunc similiter recapitulando illa paulo attentius videamus, quae illum contraria reprobare et anathematizare dixerunt. In hoc enim potius tota haeresis ista consistit. Exceptis ergo illis, quae in adulatione nescio cujus viduae in libris suis posuisse dictus est, quae ille «neque in libris suis esse, neque talia unquam se dixisse» respondit; «et eos qui talia saperent, non tanquam haereticos, sed tanquam stultos anathematizavit:» haec sunt quibus haeresis illius dumeta quotidie pullulare, imo jam silvescere dolebamus. «Adam mortalem factum, qui sive peccaret, sive non peccaret, moriturus esset. Quod peccatum Adae ipsum solum laeserit, et non genus humanum. Quod Lex sic mittat ad regnum, quemadmodum et Evangelium. Quod infantes nuper nati in illo statu sint, in quo Adam fuit ante praevaricationem. Quod neque per mortem vel praevaricationem Adae omne genus hominum moriatur, neque per resurrectionem Christi omne genus hominum resurgat. Quod infantes, etsi non baptizentur, habeant vitam aeternam. Quod divites baptizati, nisi omnibus abrenuntient, si quid boni visi fuerint facere, non eis reputetur, neque regnum Dei possint habere. Quod gratia Dei et adjutorium non ad singulos actus detur; sed in libero arbitrio sit, et in lege atque doctrina. Quod Dei gratia secundum merita nostra detur; et propterea ipsa gratia in hominis sit posita voluntate, sive dignus fiat , sive indignus. Quod filii Dei non possint vocari, 0358 nisi omnino absque peccato fuerint effecti. Quod oblivio et ignorantia non subjaceant peccato; quoniam non eveniant secundum voluntatem, sed secundum necessitatem. Quod non sit liberum arbitrium, si indigeat auxilio Dei; quoniam propriam voluntatem habeat unusquisque aut facere aliquid, aut non facere. Quod victoria nostra ex Dei non sit adjutorio, sed ex libero arbitrio. Quod ex illo, quod ait Petrus, divinae nos esse consortes naturae, consequens sit ut ita possit esse anima sine peccato, quemadmodum Deus.» Hoc enim in undecimo capitulo libri, non quidem habentis auctoris sui titulum, sed qui perhibetur esse Coelestii, his verbis positum ipse legi: «Quomodo quispiam,» inquit, «illius rei consortium suscepit, a cujus statu et virtute esse extraneus definitur?» Ideo fratres qui haec objecerunt, sic eum intellexerunt, tanquam ejusdem naturae animam et Doum, et partem Dei dixerit animam: sic enim acceperunt, quod ejusdem status atque virtutis eam esse cum Deo senserit. In extremo autem objectorum positum est: «Quod poenitentibus venia non detur secundum gratiam et misericordiam Dei, sed secundum meritum et laborem eorum, qui per poenitentiam digni fuerint misericordia.» Haec omnia, et si quae argumentationes ad ea confirmanda interpositae sunt, sua negantem, et anathematizantem Pelagium judices approbaverunt: et ideo pronuntiaverunt, eum contraria ecclesiasticae fidei reprobando et anathematizando, damnasse. Ac per hoc quomodolibet ea Coelestius posuerit aut non posuerit, vel Pelagius senserit aut non senserit, tanta mala tam novae hujus haeresis illo ecclesiastico judicio damnata gaudeamus, et Deo gratias agamus, laudesque dicamus.

66. De his autem quae post hoc judicium ibi a nescio quo cuneo perditorum, qui valde in perversum perhibentur Pelagio suffragari, incredibili audacia perpetrata dicuntur, ut Dei servi et ancillae ad curam sancti Hieronymi presbyteri pertinentes, sceleratissima caede afficerentur, diaconus occideretur, aedificia monasteriorum incenderentur, vix ipsum ab hoc impetu atque incursu impiorum in Dei misericordia turris munitior fueretur ; tacendum nobis potius video, et exspectandum quid illic fratres nostri episcopi de his tantis malis agendum existiment, a quibus eos dissimulare posse, quis credat? Impia quippe dogmata hujuscemodi hominum, a quibuslibet Catholicis, etiam qui ab illis terris longe absunt, redarguenda sunt; ne ubicumque nocere possint, quo pervenire potuerint: impia vero facta, quorum coercitio ad episcopalem 0359 pertinet disciplinam, ubi committuntur, ibi potissimum a praesentibus vel in proximo constitutis, diligentia pastorali et pia severitate plectenda sunt. Nos itaque tam longe positi, optare debemus his causis talem illic finem dari, de quo non sit necesse ubilibet ulterius judicare; sed quae nobis potius praedicare conveniat: ut animi omnium, qui illorum scelerum fama usquequaque volitante graviter vulnerati sunt, Dei misericordia consequente sanentur. 0360A Unde jam hujus libri terminus iste sit, qui, ut spero, si sensibus tuis placere meruerit, adjuvante Domino, utilis erit legentibus; tuo quam meo nomine commendatior, et tua diligentia plurimis notior .