Caput XXIII.

70. Quod autem verba apostolica, ubi dicit, Scio quia non habitat in me, hoc est in carne mea, bonum; et caetera usque ad illud, ubi ait, Miser ego homo, quis me liberabit de corpore mortis hujus? «me» affirmas «aliter intelligere, quam totum ipsum capitulum debet intelligi;» nesciens mihi plurimum tribuis. Non enim ego solus aut primus sic istum locum intellexi, quo evertitur haeresis vestra, quemadmodum vere intelligendus est: imo vero ego prius cum aliter intellexeram, vel potius non intellexeram; quod mea quaedam illius temporis etiam scripta testantur . Non mihi enim videbatur Apostolus et de se ipso dicere potuisse, Ego autem carnalis sum, cum esset spiritualis: et quod captivus duceretur sub lege peccati, quae in membris erat ejus (Rom. VII, 14, 18-24) . Ego enim putabam dici ista non posse, nisi de iis quos ita haberet carnis concupiscentia subjugatos, ut facerent quidquid illa compelleret; quod de Apostolo dementis est credere: cum etiam innumerabilis multitudo sanctorum, ne concupiscentias carnis perficiat, contra carnem spiritu concupiscat. Sed postea melioribus et intelligentioribus cessi, vel potius ipsi, quod fatendum est, veritati, ut viderem in illis Apostoli 0866 vocibus gemitum esse sanctorum contra carnales concupiscentias dimicantium. Qui cum mente sint spirituales, adhuc tamen isto corruptibili corpore quod aggravat animam (Sap. IX, 15) , recte intelliguntur esse carnales; quia erunt et corpore spirituales, quando seminatum corpus animale, resurget corpus spirituale (I Cor. XV, 44) : et recte adhuc intelliguntur ea parte captivi sub lege peccati, quae desideriorum, quibus non consentiunt, motibus subjacet. Hinc factum est ut sic ista intelligerem, quemadmodum intellexit Hilarius, Gregorius, Ambrosius, et caeteri Ecclesiae sancti notique doctores, qui et ipsum Apostolum adversus carnales concupiscentias quas habere nolebat, et tamen habebat, strenue conflixisse, eumdemque conflictum suum illis suis verbis contestatum fuisse senserunt (Supra, lib. 2, capp. 3 et 4) . Contra quos motus, prius utique debellandos ne dominentur, et postea sanandos ut penitus exstinguantur, etiam ipse gloriosa certamina sanctos exercere confessus es (Supra, lib. 3, cap. 21) . Simul itaque cognoscamus verba pugnantium, si pugnamus. Hoc enim modo non vivimus nos, sed vivit Christus in nobis, si et ad pugnam contra concupiscentias exercendam, et ad victoriam usque ad consumptionem eorumdem hostium capessendam, in illo fidimus, non in nobis. Ipse quippe factus est nobis sapientia a Deo, et justitia, et sanctificatio, et redemptio; ut, quemadmodum scriptum est, Qui gloriatur, in Domino glorietur (I Cor. I, 30, 31) .

71. Non est ergo «contrarium,» sicut putas, «ut qui dicit, Vivo non ego jam, vivit vero in me Christus» (Galat. II, 20) ; «dicat etiam, Scio quia non habitat in me, hoc est in carne mea, bonum.» In quantum quippe in illo vivit Christus, in tantum expugnat et superat quod non habitat bonum in ejus carne, sed malum. Neque enim recte cujusquam spiritus concupisceret adversus carnem suam, nisi habitaret in illo spiritus Christi. Absit ergo ut dicamus, quod nos dicere insimulas, «Apostolum sic ista dixisse, quasi qui se vellet intelligi renitentem, in scorta aliqua manu pestiferae voluptatis abduci:» cum dicat, Non ego operor illud (Rom. VII, 18, 20) , ostendens concupiscentias carnis solum impulsum libidinis operari, sine consensione peccati.

72. Quid est, quod «in Judaeorum superbiam» frustra conaris «ista verba transferre, tanquam ipsos in se transfiguraverit Apostolus, qui contemnebant dona Christi, velut sibi non necessaria?» Sic enim suspicaris: atque utinam ipsa dona Christi saltem ita saperes, ut ad vincendam concupiscentiam valere aliquid crederes. Sed ideo dicis a Judaeis fuisse contempta, « quod veniam daret ille peccatis, quae ipsi legis admonitione vitassent.» Quasi hoc conferat homini remissio peccatorum, ut caro non concupiscat adversus spiritum (Galat. V, 17) , unde illa verba nata sunt, Scio quia non habitat in me, hoc est in carne mea, bonum; et caetera hujusmodi. Verum tu a vestro dogmate 0867 non recedis, quo putatis gratiam Dei per Jesum Christum Dominum nostrum sic in sola peccatorum remissione versari, ut non adjuvet ad vitanda peccata et desideria vincenda carnalia, diffundendo charitatem in cordibus nostris per Spiritum sanctum, qui ab illo datus est nobis (Rom. V, 5) . Neque consideras eum qui dicit, Video aliam legem in membris meis, repugnantem legi mentis meae; et ab hoc malo non se liberari clamat, nisi gratia Dei per Jesum Christum Dominum nostrum; nec Judaeum esse, nec quia peccavit, sed ne peccet potius laborare.

73. «Exaggerat ,» inquis, «Apostolus vim consuetudinis.» Tu ergo responde, utrum contra istam vim non dimicet baptizatus. Quod si negas, omnibus christianis sensibus contradicis: si autem dimicat, cur non in verbis Apostoli vocem dimicantis agnoscis? «Per legem,» inquis, «bonam et per mandatum sanctum pravorum animi ferocierant ; quoniam sine voluntate propria nulla eruditio poterat inspirare virtutem.» O acutum intellectorem! O divinorum eloquiorum egregium tractatorem! Quid agis de verbis dicentis, Non quod volo ago; et, Velle adjacet mihi; et, Quod nolo, hoc ago; et, Condelector legi Dei secundum interiorem hominem? Audis haec, et dicis, quia voluntas defuit, ideo defuisse virtutem. Quid, quod non solum voluntas, verum etiam virtus adfuit, ne consentiret concupiscentiae carnis, quae legi peccati pravis ipsis motibus serviebat? Quibus ille non cedens, nec arma iniquitatis exhibens membra peccato (Rom. VI, 13) , et tamen quod nollet sentiens in carne contra spiritum concupiscente, et adversus eam vicissim spiritu concupiscens, verissima castitatis voce dicebat, Igitur ipse ego mente servio legi Dei, carne autem legi peccati. Illa sane verba quae posuisti, ubi ait Apostolus, Lex sancta, et mandatum sanctum et justum et bonum. Quod ergo bonum est, mihi factum est mors? Absit: sed peccatum ut appareat peccatum, per bonum mihi operatum est mortem, ut fiat supra modum peccatum peccans per mandatum: bene intelligitur de vita sua dixisse praeterita, quando sub lege fuerat, nondum sub gratia. Nam et verbis praeteriti temporis utitur, dicendo, Peccatum non cognovi, nisi per legem: et, Concupiscentiam nesciebam: et, Operatum est in me omnem concupiscentiam: et, Vivebam aliquando sine lege; utique quando nondum poterat usum habere rationis: et, Adveniente mandato peccatum revixit, ego autem mortuus sum: et, Peccatum occasione accepta per mandatum, fefellit me, et per illud occidit: et, Per bonum mihi operatum est mortem. His omnibus tempus significare intelligitur, quo sub lege vivebat, et nondum adjutus gratia concupiscentiis carnalibus vincebatur . Ubi vero jam dicit, Lex spiritualis est; ego autem carnalis sum: jam quod confligens patiebatur ostendit. Non enim dixit, carnalis fui, vel 0868 eram; sed, sum. Et apertius tempora ipsa distinguit, ubi dicit, Nunc autem jam non ego operor illud, sed id quod in me habitat peccatum. Jam enim motus desideriorum malorum non ipse operabatur, quibus non consentiebat ad perpetranda peccata. Peccati autem nomine quod in illo habitabat, ipsam nuncupabat concupiscentiam; quia peccato facta est, et si consentientem traxerit atque illexerit, concipit paritque peccatum. Et caetera usque ad eum locum, ubi ait, Igitur ego ipse mente servio legi Dei, carne autem legi peccati (Rom. VII, 7-25) , verba sunt jam sub gratia constituti, sed adhuc contra concupiscentiam suam dimicantis, nec ei consentientis ut peccet; sed tamen quibus renititur, peccati desideria patientis.

74. Nemo nostrum substantiam corporis, nemo naturam carnis accusat: frustra purgatur abs te, quod non culpatur a nobis. Concupiscentias malas, quibus si bene vivimus non consentimus, tamen esse non negamus in nobis; castigandae sunt, frenandae sunt, expugnandae sunt, vincendae sunt: tamen sunt, nec alienae sunt. Nec bona ista nostra, sed mala sunt. Nec sicut dixit Manichaea vanitas, separata extra nos erunt: sed, sicut dicit catholica veritas, sanata non erunt.