S. AURELII AUGUSTINI HIPPONENSIS EPISCOPI DE DONO PERSEVERANTIAE LIBER AD PROSPERUM ET HILARIUM SECUNDUS .

 CAPUT PRIMUM.

 CAPUT II.

 3. Cur autem perseverantia ista poscitur a Deo, si non datur a Deo? An et ista irrisoria petitio est, cum id ab eo petitur quod scitur non ipsum dare,

 4. Legite aliquanto intentius ejus expositionem in beati Cypriani martyris libro, quem de hac re condidit, cujus est titulus, De Dominica Oratione: et

 5. Quid? cum dicimus, Veniat regnum tuum num aliud poscimus, nisi ut veniat et nobis, quod esse venturum non dubitamus omnibus sanctis? Ergo et hic,

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 9. Jam vero cum dicunt sancti, Ne nos inferas in tentationem, sed libera nos a malo (Matth. VI, 9-13) quid aliud quam ut in sanctitate perseverent, p

 CAPUT VI.

 11. Sed ne forte dicatur, usque in finem perseverantiam non amitti quidem, cum data fuerit, id est, cum perseveratum fuerit usque in finem: sed tunc a

 12. At enim, «voluntate sua quisque deserit Deum, ut merito deseratur a Deo.» Quis hoc negaverit? Sed ideo petimus ne inferamur in tentationem, ut hoc

 CAPUT VII.

 14. Hanc gratiam posuit in illo, in quo sortem consecuti sumus, praedestinati secundum propositum ejus qui universa operatur. Ac per hoc sicut operatu

 15. Propter quod et posci a se voluit, ne inferamur in tentationem: quia et si non inferimur, nulla 1002 ab eo ratione discedimus. Quod poterat nobis

 CAPUT VIII.

 17. «Sed cur,» inquit, «non solum in parvulorum, verum etiam in geminorum una atque eadem causa, tam diversum judicium?» Nonne similis quaestio est, c

 18. «Sed si jam,» inquit, «hoc oportebat, ut damnatis non omnibus, quid omnibus deberetur ostenderet, atque ita gratius suam gratiam vasis misericordi

 19. Adhuc pergat et dicat, Cur quibusdam qui eum coluerunt bona fide, perseverare usque in finem non dedit? Cur putas, nisi quia non mentitur qui dici

 20. Hoc autem Ambrosius ut diceret, in eo libro 1004 loquebatur quem de Fuga saeculi scripsit, docens, hoc saeculum non corpore, sed corde fugiendum:

 CAPUT IX.

 22. Ut enim non dicam quam sit possibile Deo, aversas et adversas in fidem suam hominum convertere voluntates, et in eorum cordibus operari, ut nullis

 23. Si enim quaeratur a nobis, cur apud eos tanta miracula facta sint qui videntes ea non fuerant credituri, et apud eos facta non sint qui crederent

 CAPUT X.

 CAPUT XI.

 26. Cur autem «causam parvulorum ad exemplum majorum,» sicut scribitis, «non patiuntur afferri» (Supra, in Epist. Hilarii, n. 8) homines, qui contra P

 27. Denique in primo Retractationum libro, quod opus meum nondum legistis, cum ad eosdem libros retractandos venissem, hoc est, de Libero Arbitrio, it

 CAPUT XII.

 29. Defenditur autem sine meritis Dei gratia, id est vera gratia, etiamsi parvuli baptizati, sicut Pelagiani sentiunt, non eruuntur de potestate teneb

 30. Frustra itaque mihi de illius libri mei vetustate praescribitur, ne agam causam sicut debeo agere parvulorum, et inde gratiam Dei non secundum me

 31. Videtis enim , charissimi, quam sit absurdum, et a fidei sanitate atque sinceritate veritatis alienum, ut dicamus parvulos mortuos secundum ea jud

 CAPUT XIII.

 33. Unde satis dilucide ostenditur, et inchoandi, et usque in finem perseverandi gratiam Dei non secundum merita nostra dari sed dari secundum ipsius

 CAPUT XIV.

 35. An quisquam dicere audebit, Deum non praescisse quibus esset daturus ut crederent, aut quos daturus esset Filio suo, ut ex eis non perderet quemqu

 36. Nec praedestinationis igitur praedicatione impedienda est praedicatio fidei perseverantis et proficientis, ut quod oportet audiant, quibus datum e

 37. Quamvis ergo dicamus Dei donum esse obedientiam tamen homines exhortamur ad eam. Sed illis qui veritatis exhortationem obedienter audiunt, ipsum

 CAPUT XV.

 CAPUT XVI.

 40. Dicatur ergo verum, maxime ubi aliqua quaestio ut dicatur impellit et capiant qui possunt: ne forte cum tacetur propter eos qui capere non possun

 41. Aut enim sic praedestinatio praedicanda est, quemadmodum eam sancta Scriptura evidenter eloquitur, ut in praedestinatis sine poenitentia sint dona

 CAPUT XVII.

 42. Quod autem dixi de castitate, hoc de fide, hoc de pietate, hoc de charitate, de perseverantia, et, ne pergam per singula, hoc de omni obedientia q

 43. Quod ut apertius propter tardiusculos explicemus, remorationem meam ferant, quibus ingenio praevolare donatum est. Dicit apostolus Jacobus, Si qui

 44. Ecce, ut de continentia taceamus, et de sola in hoc loco sapientia disputemus nempe supra memoratus apostolus Jacobus dicit, Quae desursum est sa

 45. Neque isti, propter quos haec dicimus, qui praedicatione praedestinationis et gratiae exhortationem clamitant impediri, ad sola illa exhortantur d

 46. At enim, «vitio suo quisque deserit fidem, cum cedit tentationi atque consentit, qua cum illo agitur ut deserat fidem.» Quis negat? Sed non ideo d

 47. Haec itaque dona Dei, quae dantur electis secundum Dei propositum vocatis, in quibus donis est et incipere credere, et in fide usque ad vitae huju

 CAPUT XVIII.

 CAPUT XIX.

 49. Unde supra dicti tractatores excellentissimi divinorum eloquiorum, et gratiam Dei veram, sicut praedicanda est, praedicarunt, id est, quam nulla m

 50. Isti tales tantique doctores dicentes non esse aliquid, de quo tanquam de nostro, quod nobis Deus non dederit, gloriemur nec ipsum cor nostrum et

 CAPUT XX.

 52. Quod autem dicunt, «non opus fuisse hujuscemodi disputationis incerto minus intelligentium tot 1026 corda turbari: quoniam non minus utiliter sine

 53. Quid autem meorum opusculorum frequentius et delectabilius innotescere potuit, quam libri Confessionum mearum? Cum et ipsos ediderim antequam Pela

 CAPUT XXI.

 55. Et ego quidem in illo libro, cujus est titulus, De Correptione et Gratia, qui sufficere non potuit omnibus dilectoribus nostris, puto me ita posui

 56. Quocirca, si hominibus, qui propterea me dilexerunt, quia pervenit ad eos, antequam me diligerent, aliqua mei laboris utilitas, nolo existere ingr

 CAPUT XXII.

 58. Quamvis ergo ita se habeat de praedestinatione definita sententia voluntatis Dei, ut alii ex infidelitate, accepta voluntate obediendi, convertant

 59. Nec illud quod sequitur, est omnino dicendum, id est: «Caeteri vero qui in peccatorum delectatione remoramini, ideo nondum surrexistis, quia necdu

 60. Item quod sequitur, et dicitur, «Verumtamen si qui estis nondum vocati, quos gratia sua praedestinaverit eligendos, accipietis eamdem gratiam, qua

 61. Jam vero quod illis verbis connectitur, miror si ullo modo potest in populo christiano quisquam infirmus patienter audire, cum dicitur eis: «Et si

 62. Illum etiam modum, quo utendum esse in praedestinationis praedicatione nos diximus, loquenti apud populum non existimo debere sufficere, nisi hoc

 CAPUT XXIII.

 64. Praesertim, quoniam quid oremus, sicut oportet, nescimus sed ipse Spiritus, ait Apostolus, interpellat pro nobis gemitibus inenarrabilibus. Qui e

 65. Haec igitur quae poscit a Domino, et semper ex quo esse coepit, poposcit Ecclesia, ita Deus vocatis suis daturum se esse praescivit, ut in ipsa pr

 CAPUT XXIV.

 67. Nullum autem est illustrius praedestinationis exemplum quam ipse Jesus: unde et in primo libro jam disputavi (De Praedestinatione Sanctorum, nn. 3

 68. Qui legunt haec, si intelligunt, agant Deo gratias: qui autem non intelligunt, orent ut eorum ille sit doctor interior, a cujus facie est scientia

Chapter 2 [II.]—Faith is the Beginning of a Christian Man. Martyrdom for Christ’s Sake is His Best Ending.

This matter being settled, let us see whether this perseverance, of which it was said, “He that persevereth unto the end, the same shall be saved,”2    Matt. x. 22. is a gift of God. And if it be not, how is that saying of the apostle true: “Unto you it is given in the behalf of Christ, not only to believe on Him, but also to suffer for His sake”?3    Phil. ii. 29. Of these things, certainly, one has respect to the beginning, the other to the end. Yet each is the gift of God, because both are said to be given; as, also, I have already said above. For what is more truly the beginning for a Christian than to believe in Christ? What end is better than to suffer for Christ? But so far as pertains to believing in Christ, whatever kind of contradiction has been discovered, that not the beginning but the increase of faith should be called God’s gift,—to this opinion, by God’s gift, I have answered enough, and more than enough. But what reason can be given why perseverance to the end should not be given in Christ to him to whom it is given to suffer for Christ, or, to speak more distinctly, to whom it is given to die for Christ? For the Apostle Peter, showing that this is the gift of God, says, “It is better, if the will of God be so, to suffer for well-doing than for evil-doing.”4    1 Pet. iii. 17. When he says, “If the will of God be so,” he shows that this is divinely given, and yet not to all saints, to suffer for Christ’s sake. For certainly those whom the will of God does not will to attain to the experience and the glory of suffering, do not fail to attain to the kingdom of God if they persevere in Christ to the end. But who can say that this perseverance is not given to those who die in Christ from any weakness of body, or by any kind of accident, although a far more difficult perseverance is given to those by whom even death itself is undergone for Christ’s sake? Because perseverance is much more difficult when the persecutor is engaged in preventing a man’s perseverance; and therefore he is sustained in his perseverance unto death. Hence it is more difficult to have the former perseverance,—easier to have the latter; but to Him to whom nothing is difficult it is easy to give both. For God has promised this, saying, “I will put my fear in their hearts, that they may not depart from me.”5    Jer. xxxii. 40. And what else is this than, “Such and so great shall be my fear that I will put into their hearts that they will perseveringly cleave to me”?

CAPUT II.

2. Quo constituto, videamus utrum haec perseverantia, de qua dictum est, Qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit (Matth. X, 22), donum sit Dei. Quod si non sit, quomodo verum est quod Apostolus ait, Vobis donatum est pro Christo, non solum ut credatis in eum, verum etiam ut patiamini pro eo (Philipp. I, 29)? Horum quippe unum pertinet ad initium, alterum ad finem: utrumque tamen est Dei donum, quia utrumque dictum est esse donatum, sicut et superius jam diximus. Quod enim est initium verius christiano, quam credere in Christum? Quis finis melior est, quam pati pro Christo ? Sed quod ad id pertinet ut credatur in Christum, qualiscumque inventa est contradictio, ut donum Dei non initium, sed augmentum fidei diceretur: cui opinioni donante Domino satis superque respondimus. Quid autem dici potest, cur perseverantia usque in finem non donetur in Christo, cui donatur pati pro Christo, aut, ut expressius eloquar, cui donatur mori pro Christo? Nam et Petrus apostolus donum Dei hoc esse demonstrans: Melius est, inquit, bene facientes, si velit voluntas Dei, pati, quam male facientes (I Petr. III, 17). Cum dicit, si velit voluntas Dei: ostendit hoc divinitus donari, nec omnibus sanctis, ut pro Christo patiantur. Neque enim quos non vult voluntas Dei pervenire ad experientiam gloriamque passionis, non perveniunt ad regnum Dei, si perseveraverint in Christo usque in finem. Sed quis dicat, istis non donari hanc perseverantiam, qui aegritudine corporis vel quocumque casu moriuntur in Christo; cum longe difficilior donetur illis, a quibus suscipitur et mors ipsa pro Christo? Multo quippe difficilius perseveratur, ubi hoc agit qui persequitur ne perseveretur, et propterea usque ad mortem sustinetur ut perseveretur. Illam proinde difficilius perseverantiam, istam facilius est habere: sed cui nihil difficile est, facile est utramque donare. Hanc enim promisit Deus, dicens: 0996 Timorem meum dabo in cor eorum, ut a me non recedant (Jerem. XXXII, 40). Quod quid est aliud, quam, Talis ac tantus erit timor meus, quem dabo in cor eorum, ut mihi perseveranter adhaereant?