S. AURELII AUGUSTINI HIPPONENSIS EPISCOPI SOLILOQUIORUM LIBRI DUO .

 CAPUT PRIMUM. Precatio ad Deum.

 2. Deus universitatis conditor, praesta mihi primum ut bene te rogem, deinde ut me agam dignum quem exaudias, postremo ut liberes. Deus per quem omnia

 3. Te invoco, Deus veritas, in quo et a quo et per quem vera sunt, quae vera sunt omnia. Deus sapientia, in quo et a quo et per quem sapiunt, quae sap

 4. Quidquid a me dictum est, unus Deus tu, tu veni mihi in auxilium una aeterna vera substantia, ubi nulla discrepantia, nulla confusio, nulla transi

 5. Jam te solum amo, te solum sequor, te solum quaero, tibi soli servire paratus sum, quia tu solus juste dominaris tui juris esse cupio. Jube, quaes

 6. Ad te ambio, et quibus rebus ad te ambiatur, a te rursum peto. Tu enim si deseris, peritur: sed non deseris, quia tu es summum bonum, quod nemo rec

 CAPUT II. Quid amandum.

 CAPUT III. Cognitio Dei.

 CAPUT IV. Certa scientia quae.

 10. R. Ergo lineam in duas lineas per longum scindi, manifestum tibi est nullo modo posse? A. R. A. R. A. R. A. R. A. R. 0875 A. R.

 CAPUT V. Dissimilium eadem aut par scientia.

 CAPUT VI. Sensus animae in quibus percipit Deum.

 13. Cum ergo sanos habuerit oculos, quid restat? A. Ut aspiciat. R.

 CAPUT VII. Fides, spes, charitas quo usque necessariae.

 CAPUT VIII. Quae ad cognoscendum Deum necessaria.

 CAPUT IX. Amor nostri.

 CAPUT X. Amor rerum corporis et externarum.

 CAPUT XI. Externa commoda non propter se, sed propter alia vera bona possunt admitti verius quam expeti.

 19. R. Ita istud dicis, quasi ego nunc requiram quid speres. Non quaero quid negatum non delectet, sed qui delectet oblatum. Aliud est enim exhausta p

 CAPUT XII. Nihil expetendum nisi quatenus conducit ad summum bonum, nihil horrendum nisi quatenus avocat.

 21. R. Dolor corporis restat, qui te fortasse vi sua commovet. A. 0881 R

 CAPUT XIII. Quomodo et quibus gradibus perspiciatur sapientia. Amor verus.

 23. R. Prorsus tales esse amatores sapientiae decet. Tales quaerit illa cujus vere casta est, et sine ulla contaminatione conjunctio. Sed non ad eam u

 CAPUT XIV. Ipsa sapientia medetur oculis ut videri possit.

 25. R. Hoc modo posset et iste oculus corporis dicere: Tum tenebras non amabo, cum solem videro. Videtur enim quasi et hoc ad ordinem pertinere, quod

 26. A. Tace, obsecro, tace. Quid crucias? quid tantum fodis alteque descendis? Jam flere non duro, jamjam nihil promitto, nihil praesumo, ne me de ist

 CAPUT XV. Anima quomodo cognoscitur. Fiducia erga Deum.

 28. R. Quid? cum castus aliquis moritur, censes mori etiam castitatem? A. R. A. R. A. R. A. R. A. R. A. R. A.

 29. R. Verane tibi videtur ista sententia: Quidquid est, alicubi esse cogitur? A. R. A. R. A. R. A. R. A. R.

 30. A. Habeo gratiam, et ista mecum atque adeo tecum, quando in silentio sumus, diligenter cauteque tractabo , si nullae se tenebrae immittant, suique

 LIBER SECUNDUS. In eo secum Augustinus de vero et falso copiose disputat, ut demum veritatis perpetuitate bene perspecta, animam ipsam hominis, quae v

 CAPUT PRIMUM. De immortalitate hominis.

 CAPUT II. Veritas perpetua.

 CAPUT III. Si falsitas semper erit, et sine sensu esse non poterit, sequitur animam aliquam semper exstituram.

 4. R. Illud nunc responde, utrum tibi videatur posse fieri ut aliquando falsitas non sit. A. R. A. R. A. R. A. R.

 CAPUT IV. Ex falsitatis seu veritatis perpetuitate possitne colligi animae immortalitas.

 6. R. Videnturne tibi quaeque corporea, id est sensibilia, intellectu posse comprehendi? A. R. A. R. A. R. A. R. A. R. A.

 CAPUT V. Verum quid sit.

 8. R. Defini ergo verum. A. R. A. 0889 R. A. R. A.

 CAPUT VI. Unde falsitas, et ubi.

 10. R. Prius quid sit falsum, etiam atque etiam ventilemus. A. R. A. R. A. R. A. R. A. R. A.

 11. R. Sed haec omnis silva, nisi me fallit, in duo genera dividi potest. Nam partim aequalibus in rebus, partim vero in deterioribus est. Aequalia su

 12. R. Atqui oportet patienter feramus, donec nobis caeteri sensus renuntient in veri similitudine habitare falsitatem. Nam et in ipso auditu totidem

 CAPUT VII. De vero et simili. Soliloquia cur dicta.

 14. R. Ridiculum est si te pudet, quasi non ob idipsum elegerimus hujusmodi sermocinationes: quae quoniam cum solis nobis loquimur, Soliloquia vocari

 CAPUT VIII. Unde verum aut falsum.

 CAPUT IX. Quid falsum, quid fallax et quid mendax.

 17. A. Perge, quaeso nunc enim fortasse de falsis non falsa docere coepisti: sed jam illud genus exspecto quale sit quod dixisti, esse tendit et non

 CAPUT X. Quaedam eo vera quo falsa.

 CAPUT XI. Disciplinarum veritas. Fabula quid. Quid sit grammatica.

 20. R. Quid ipsa grammatica? nonne si vera est, eo vera est quo disciplina est? Disciplina enim a discendo dicta est: nemo autem quae didicit ac tenet

 21. R. Responde nunc quae disciplina contineat definitionum, divisionum, partitionumque rationes. A. R. A. R. A. R. A. R. A.

 CAPUT XII. Quot modis quaedam sint in alio.

 CAPUT XIII. Immortalitas animae colligitur.

 24. R. Noli gemere, immortalis est animus humanus. A. R. A. R. A. R. 0897

 CAPUT XIV. Excutitur superior syllogismus.

 26. R. Vides quam non frustra tantos circuitus egerit nostra ratiocinatio. Quaerebamus enim quid sit veritas, quod ne nunc quidem in hac quadam silva

 CAPUT XV. Veri et falsi natura.

 28. R. Ex eo, quantum memini, veritatem non posse interire conclusimus, quod non solum si totus mundus intereat, sed etiam si ipsa veritas, verum erit

 29. R. Numquidnam ergo dicitur veritas, nisi qua verum est quidquid verum est? A. R. A. R. A. R. A. 0899 R. A. R. A. R. A. R. A. R. A.

 CAPUT XVI. An meliora deteriorum nominibus vocari possint.

 CAPUT XVII. Num aliquid ex omni parte falsum sit aut verum.

 CAPUT XVIII. An vere sit corpus.

 CAPUT XIX. Veritas immortalis arguit animae immortalitatem.

 CAPUT XX. Quaedam vera credimus, quaedam recordamur quaedam nec sensu, nec phantasia, sed tantum ratione deprehenduntur.

 35. R. Tales sunt qui bene disciplinis liberalibus eruditi siquidem illas sine dubio in se oblivione obrutas eruunt discendo, et quodammodo refodiunt

 36. Haec dicentur operosius atque subtilius, cum de intelligendo disserere coeperimus, quae nobis pars proposita est, cum de animae vita quidquid soll

15. A. Thou speakest rightly; but what I have granted amiss I altogether fail to see: unless perchance that that is rightly called false which has some similitude of the true, since assuredly nothing else occurs to me worthy of the name of false; and yet again I am compelled to confess that those things which are called false are so called by the fact that they differ from the true. From which it resuits that that very dissimilitude is the cause of the falsity. Therefore I am disquieted; for I cannot easily call to mind anything that is engendered by contrary causes. R. What if this is the one and only kind in the universe of things which is so? Or are you ignorant, that in running over the innumerable species of animals, the crocodile alone is found to move its upper jaw in eating; especially as scarcely anything can be discovered so like to another thing, that it is not also in some point unlike it? A. I see that indeed; but when I consider that that which we call false has both something like and something unlike the true, I am not able to make out on which side it chiefly merits the name of false. For if I say: on the side on which it is unlike; there will be nothing which cannot be called false: for there is nothing which is not dissimilar to some thing, which we concede to be true. And again, if I shall say, that it is to be called false on that side on which it is similar; not only will those eggs cry out against us which are true on the very ground of their excessive similarity, but even so I shall not escape from his grasp who may compel me to confess that all things are false because I cannot deny that all things are on some side or other similar to each other. But suppose me not afraid to give this answer, that likeness and unlikeness alike give a right to call anything false; what way of escape wilt thou give me? For none the less will the fatal necessity hang over me of proclaiming all things false; since, as has been said above, all things are found to be both similar, on some side, and dissimilar, on some side, to each other. My only remaining resource would be to declare nothing else false, except what was other than it seemed, unless I shrank from again encountering all those monsters, which I flattered myself that I had long since sailed away from. For a whirlpool again seizes me at unawares, and brings me round to own that to be true which is as it seems. From which it results that without a knower nothing can be true: where I have to fear a shipwreck on deeply hidden rocks, which are true, although unknown. Or, if I shall say that that is true which is, it follows, let who will oppose, that there is nothing false anywhere. And so I see the same breakers before me again, and see that all my patience of thy delays has helped me forward nothing at all.

CAPUT VIII. Unde verum aut falsum.

15. A. Recte dicis; sed quid male concesserim non plane video: nisi forte id recte dici falsum quod habeat aliquam veri similitudinem, cum prorsus mihi nihil aliud dignum falsi nomine occurrat; et rursus tamen cogor fateri eo falsa vocari quae vocantur, quo a veris differunt. Ex quo conficitur eam ipsam dissimilitudinem causam esse falsitatis. Itaque conturbor; non enim mihi facile quidquam venit in mentem, quod contrariis causis gignatur. R. Quid, si hoc unum est in rerum natura genus, et solum quod ita sit? An ignoras, cum per animalium innumerabilia genera cucurreris, solum crocodilum inveniri qui superiorem in mandendo partem moveat; praesertim cum pene reperiri nihil queat ita cuique rei simile, ut non in aliquo etiam dissimile sit? A. Video quidem ista; sed cum considero illud quod falsum vocamus, et simile aliquid habere veri et dissimile, ex qua potius parte meruerit falsi nomen, non valeo discernere. Si enim ex eo quod dissimile est, dixero; nihil erit quod non falsum dici possit: nihil enim est quod non alicui rei dissimile sit, quam veram esse concedimus. Item, si dixero eo quod simile est, falsum appellandum; 0892 non solum ova illa reclamabunt quae vera eo ipso sunt quo simillima, sed etiam sic non effugiam eum qui me coegerit falsa esse omnia confiteri, quod omnia sibi ex aliqua parte similia esse negare non possum. Sed fac me non metuere illud respondere, similitudinem ac dissimilitudinem simul efficere ut aliquid falsum recte nominetur; quam mihi evadendi viam dabis? Instabitur enim nihilominus ut omnia falsa esse renuntiem; quippe omnia sibimet, ut supra dictum est, et similia quadam ex parte, et dissimilia reperiuntur. Restaret ut nihil aliud falsum esse dicerem, nisi quod aliter se haberet atque videretur, ni vererer illa tot monstra quae me dudum enavigasse arbitrabar. Nam eo rursum repellor vertigine inopinata, ut verum id esse dicam quod ita se habet ut videtur. Ex quo confit sine cognitore nihil verum esse posse: ubi mihi naufragium in scopulis occultissimis formidandum est, qui veri sunt, etiamsi nesciantur. Aut, si verum esse id quod est dixero, falsum non esse uspiam concludetur, quovis repugnante. Itaque redeunt illi aestus, nec quidquam tanta patientia morarum tuarum processisse me video.