COLLATIO II.

De dono timoris Domini.

Summarium. - Introductio et repetitio, 1. - Septem donorum duo effectus: expellunt septem peccata et introducunt septem virtutes, 2. 3. - Ipsa petuntur in oratione dominica, 4. 3. - Invitatur ad donum timoris: de eo tria consideranda, 6. - Pars I. De origine timoris Domini. Oritur ex triplici consideratione: primo sublimitatis potentiae Dei, 7.

Secundo, perspicacitatis divinae sapientiam, 8. - Tertio, severitatis divinae vindictae. Septem sunt iudicia Dei, 9-12.

De his tribus unitis, 13.

Pars II. De utilitate eiusdem. Valet ad tria, 14. - Primo, ad impetrandam gratiae influentiam, 15. - Secundo, ad introducendam iustitiae rectitudinem, 16. - Tertio, ad obtinendam sapientiae illustrationem, 17. - De his tribus unitis, 18. - Pars III. De perfectione eiusdem. Haec consistit in tribus: primo, in perfecta conscientiae sanctificatione, 19. - Secundo, in perfecta obedientiae promptitudine, 20. - Tertio, in perfecta fiduciae firmitate, 21.

1. Venite, filii, audite me: timorem Domini docebo vos .

Audi tacens, et pro reverentia accedet tibi bona gratia. Verbum ultimum scribitur in Ecclesiastico, in quo hortatur Sapiens bonum auditorem, quod tacite et cum reverentia audiat verbum Dei; quia non est ei inutilis taciturnitas et reverentia, quia per haec accedet ei bona gratia. Quae est bona gratia? Nunquid sunt malae gratiae? Bona est gratia, quae hominem facit bonum; sed fallax gratia et vana est pulcritudo, ut dicitur in Proverbiis . Gratia gratis data stat cum mortali peccato. Istam gratiam parum reputat Ecclesiasticus, sed gratiam gratum facientem multum appretiatur.

Istam gratiam descripsi vobis tripliciter, scilicet quantum ad gratiae ortum, quantum ad gratiae usum et quantum ad gratiae fructum. Quantum ad gratiae ortum dixi, quod gratia nihil aliud est quam datum optimum et donum perfectum, descendens a Patre luminum per Verbum incarnatum, per Verbum crucifixum et per Verbum inspiratum. Et dixi, quod Verbum illud reducit nos in summum principium: et hoc notat Dionysius tractans hoc verbum: Omne dolum optimum etc, et addit et dicit: " Sed et omnis, Patre moto, manifestationum processus in nos large ac bene proveniens ut unifica virtus nos replet et convertit nos in Patrem luminum ".

Quantum ad usum gratiae dixi, quod usus gratiae debet esse fidelis, virilis et liberalis: ergo gratia gratum faciens est donum perfectum, per quod bene utimur ipso et aliis. Et debet usus gratiae esse, ut bene fideliter utatur homo gratia quantum ad Deum, viriliter quantum ad se ipsum et liberaliter quantum ad proximum.

Tertio, quantum ad fructum gratiae dixi, quod gratia curat a culpa, corroborat in virtute et consummat in gloria.

Et ex hoc dicitur descriptio gratiae talis, quod gratia est datum optimum et donum perfectum, descendens a Patre luminum, curans a malo, corroborans in bono et consummans in gloria.

Gratia curans datur in septem Sacramentis, custoditur in septem exercitiis iustitiae et perficitur in septem operibus misericordiae. Gratia corroborans consistit in septeni habitibus virtutum et in septem donis Spiritus sancti. Gratia vero consummans consistit in septem beatitudinibus et in septem dotibus.

Isti sunt septem septenarii, qui numerantur in anno iubilaeo . De ista multitudine diximus, quod non possumus dicere nisi de uno septenario, scilicet septem donorum Spiritus sancti. Rogabimus Dominum etc.

2. Requiescet super eum Spiritus Domini, spiritus sapientiae et intellectus, spiritus consilii et fortitudinis, spiritus scientiae et pietatis, et replebit eum spiritus timoris Domini . De istis spiritibus volo quod intelligatis quod Ioannes in Apocalypsi vidit in medio throni et quatuor animalium Agnum habentem cornua septem et oculos septem, qui sunt septem spiritus Dei missi in omnem terram. Ponit Ioannes visionem phantasticam et exprimit veritatem.

Vocat dona Spiritus sancti cornua et oculos. Et quare? Debetis intelligere, quod donorum Spiritus sancti est quaedam efficacia, per quam impugnantur omnia mala; est alia efficacia donorum, per quam homo expeditur ad omnia bona. Et quia in cornibus est fortitudo, ideo dona, per quae impugnantur mala, vocat cornua. Et quia virtus expeditiva est in oculis, ideo dona, per quae homo expeditur ad omnia bona, vocat oculos. - Septem sunt peccata, quae impugnantur per septem dona Spiritus sancti. Primum est peccatum superbiae, secundum peccatum est invidia, tertium ira, quartum accidia, quintum avaritia, sextum est gula et septimum est luxuria.

3. Ista vitia expelluntur per septem dona Spiritus sancti, et septem virtutes introducuntur, quas Christus docuit, quando fundamenta salutis proposuit in monte. Prima virtus est paupertas voluntaria, de qua in Evangelio : Beati pauperes spiritu. Secunda est mansuetudo sive mititas, de qua in Evangelio: Beati mites etc. Tertia est luctus, de qua in Evangelio: Beati, qui lugent. Quarta est esuries iustitiae, de qua in Evangelio: Beati, qui esuriunt et sitiunt iustitiam. Quinta est misericordia, de qua in Evangelio: Beati misericordes. Sexta virtus est munditia cordis, de qua in Evangelio: Beati mundo corde. Et septima est pax, de qua in Evangelio: Beati pacifici.

Per ista septem dona Spiritus sancti, designata per septem cornua, destruuntur septem peccata mortalia, et introducuntur septem virtutes. Donum timoris destruit superbiam et inducit bonum paupertatis ; donum pietatis destruit invidiam et introducit mansuetudinem sive mititatem animi ; donum scientiae destruit iracundiam et introducit donum luctus

nihil ita contrarium est iracundiae quam serenatio mentis - donum fortitudinis destruit accidiam et introducit esuriem iustitiae; donum consilii destruit avaritiam et introducit misericordiam ; donum intellectus destruit gulositatem et introducit munditiam cordis ; donum sapientiae destruit luxuriam et introducit pacem.

Unde per septem dona Spiritus sancti omnia mala destruuntur, et omnia bona introducuntur.

4. Ista septem dona Spiritus sancti tanguntur in oratione dominica. Ista dona non habentur nisi a Patre luminum: ideo Christus volens nos docere, quomodo possumus ea obtinere, docet nos ista petere in oratione dominica . In prima parte petitur donum timoris, cum dicit: Pater noster, qui es in caelis; sanctificetur nomen tuum. Secundo petitur pietas, cum dicit: Adveniat regnum tuum. Tertio petitur donum scientiae, cum dicit: Fiat voluntas tua sicut in caelo et in terra. Quarto petitur donum fortitudinis, cum dicit: Panem nostrum quotidianum da nobis hodie. Panis cor luminis confirmat . Quinto petitur donum consilii, cum dicit: Et dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris. Sexto petitur donum intellectus, cum dicit: Et ne nos inducae in tentationem. Septimo petitur donum sapientiae, cum dicit: Sed libera nos a malo. Amen.

5. In prima petitur sanctificatio nostra, et hoc per donum timoris, cum dicit: Pater noster, qui es in caelis;sanctificetur nomen tuum. Isaias : Dominum exercituum sanctificate, et ipse est pavor et timor vester. In secunda petitur consummatio humanae salutis, quae non habetur nisi per donum pietatis: iudicium sine misericordia fiat ei qui non fecerit misericordiam . Istud donum tangitur, cum dicit: Adveniat regnum tuum. In tertia parte petitur adimpletio divinae legis per donum scientiae, quod docet bene agere et mala vitare. Hoc donum tangitur, cum dicit: fiat voluntas tua etc. In quarta parte petitur reforcillatio aeternae virtutis, et per hoc donum virtutis sive fortitudinis, cum dicit: Panem nostrum quotidianum da nobis hodie. Panis cor hominis confirmat . In quinta petitur remissio peccati per donum consilii, cum dicit: Et dimitte nobis debita nostra, sicut etc. In sexta petitione petitur propulsatio fraudis hostilis per donum intellectus, cum dicit: Et ne nos inducas in tentationem. In septima petitione petitur subjugatio concupiscentiae carnalis per donum sapientiae, cum dicit: Sed libera nos a malo. Amen. Impossibile est, quod anima domet carnem suam, nisi repleatur dono sapientiae. De istis loqui esset longum.

6. Venite, filii etc. Verba ista sunt Prophetae David, in quibus invitat filios gratiae Dei et filios adoptionis ad addiscendam istam lectionem: et non solum invitat parvulos, sed etiam provectos et senes et decrepitos. Haec est una lectio, quae doceri debet in iuventute et nunquam deseri. Unde in Ecclesiastico : Serva timorem Domini et in illo inveterasce. Et in Tobia dicitur, quod Tobias genuit filium, quem ab infantia sua docuit timere Deum. Omnium est igitur ista lectio. Verum est quod sacra Scriptura loquitur de timore Domini; et traditur timor Domini in sacra Scriptura. Praedicator facit sicut homo, qui est in prato et colligit flores: non potest omnes colligere, sed colligit aliquos et facit inde sertum. Dicitur in Ecclesiastico : Corona sapientiae timere Dominum. Volo vobis fecere sertum de floribus, quos collegi, quod ad praesens volo vobis ministrare. Videtur mihi, quod timor Domini sit arbor pulcherrima in corde viri sancti plantata, quam Deus rigat continue: et cum consummata est arbor, tunc dignus est homo gloria aeterna. Volo vobis describere radicem istius arboris et ramificationem eius una cum fructu. - Tria hic consideranda volo vobis dicere, ut una vobiscum discam timere Deum. Volo vobis describere, quae sit divini timoris origo , quae utilitas, et quae perfectio.

Et quae est radix timoris Domini ? Oportet enim ire ad originale principium, ut sciamus, per quam viam oritur timor Dei in nobis. Oritur autem timor Dei in nobis primo ex consideratione sublimitatis divinae potentiae, secundo, ex consideratione perspicacitatis divinae sapientiae, tertio, ex consideratione severitatis divinae vindictae.

Primo, dico, oritur timor Dei in nobis ex consideratione divinae potentiae. Unde in Ieremia : Non est similis tui, Domine, magnus es tu, et magnum nomen tuum in fortitudine: quis non timebit te, o rex gentium ? Tuum enim est decus: inter cunctos sapientes gentium et in universis regnis eorum quis limitis tui? Praemittit primo magnitudinem divinae potentiae, cum dicit: Non est similis tui, Domine etc. ; unde in libro Sapientiae: Sicut gutta roris antelucani, sic ante te omnis orbis terrarum. Igitur quis non timebit te, nisi impius et stultus? Quare et dicitur in Malachia : Filius honorat patrem et servus dominum suum: si ego sum pater, ubi est honor meus? Et si sum dominus, ubi est timor meus? Si homo est impius, indiget poena: si est stultus, indiget sensu. Quod summa stultitia sit non timere, dicit Dominus in Ieremia: Audi, inquit, popule stulte, qui non habetis cor: qui habentes oculos, non videtis, aures, et non auditis. Me ergo non timebitis et a facie mea non dolebitis? qui posui arenam terminum mari, praeceptum sempiternum, quod non praeteribit. Me non timetis?

Dico igitur, quod oritur primo in nobis timor ex consideratione divinae potentiae.

8. Secundo vero oritur in nobis timor Domini ex consideratione perspicacitatis divinae sapientiae Unde Iob : Ipse enim solus est: et nemo potest avertere cogitationes eius. Et idcirco a facie eius turbatus sum et considerans eum, timore sollicitor.

Ipse solus est, id est, a se solo habet esse et omnia alia ab ipso. Et sicut a primo ente manant omnia, ita Deus omnium est causa. Igitur si Deus omnium est causa, nulla creatura est, quae non sit nuda in oculis eius, quia ipse videt et intuetur cogitationes hominum. Ideo Iob in persona hominis considerantis divinam sapientiam cuncta librantem dicit : Considerans eum, timore sollicitor. Unde super illud Psalmi : Qui respicit terram et facit eam tremere etc.; dicit Glossa: " Tunc Deus terram respicit et tremere facit, quando terrenum hominem illustrat respectu gratiae suae et convertit ad originale principium suum, per quod cuncta principiantur et gubernantur. Et tunc homo contremiscit". - Ideo multum debet homo considerare, quid cogitet, quid loquatur et quid agat; quia Deus omnia videt. Unde Boethius in libro de Consolatione dicit: Magna vobis, si dissimulare non vultis, indicta est necessitas probitatis, cum cuncta agatis in conspectu iudicis cuncta cernentis ". Et in Esther dicitur: Vidi te, Domine, quasi Angelum Dei, et conturbatum est cor meum prae timore gloriae tuae; valde enim mirabilis es, Domine, et facies tua plena gratiarum. - Vidi te, Domine, quasi Angelum Dei. Angelus omnia videt et circumspicit, bona approbat et mala reprobat: item, Angelus bonum diligit et malum odit.

9. Tertia originatio timoris Domini est ex consideratione severitatis divinae vindictae. Unde in Habacuc : Domine, audivi auditionem tuam et timui. Audivi et conturbatus est venter meus; a voce contremuerunt labia mea. Ingrediatur putredo in ossibus meis et subter me scateat, ut requiescam in die tribulationis. Dicit: Audivi auditionem tuam et timui, scilicet, illam auditionem, quando dicetur: Ite, maledicti, in ignem aeternum. Dicit: Ingrediatur putredo in ossibus meis, et subter me scateat: ut requiescam in die tribulationis. Non solum in die tribulationis sive severitatis ultimi iudicii, sed cuiuslibet alterius iudicii, quia plura sunt iudicia Dei. Unde Psalmus : Confige timore tuo carnes meas, a iudiciis enim tuis timui.

10. Septem enim sunt iudicia Dei: sex sunt in praesenti, et septimum est in morte, et illud duplicabitur.

Primum iudicium Dei est alligationis: secundum iudicium est excaecationis: tertium iudicium Dei est obstinationis: quartum iudicium Dei est derelictionis: quintum est dissipationis: sextum est desperationis, et septimum est condemnationis.

Primum, dico, iudicium Dei est alligationis, quia peccator, quando peccat, spoliatur gratuitis et vulneratur in naturalibus . Et sic duabus catenis ligatur peccator, scilicet pronitate ad malum et difficultate ad bonum. Istis duabus catenis ligatur peccator in manus diaboli, sicut Petrus ligatus fuit in manus Herodis.

Post istud iudicium sequitur aliud iudicium, scilicet iudicium excaecationis, quod figuratur in libro Iudicum , ubi dicitur, quod Philisthaei, cum cepissent Samsonem, eruerunt ei oculos et ad molam fecerunt eum molere. Ex peccato enim habet homo caliginem in mente, ita quod nihil reputet peccatum ; putat, lumen esse tenebras et tenebras esse lucem, quia oculos spirituales habet excaecatos.

11. Tertium iudicium Dei est iudicium obstinationis, scilicet quando cor hominis nec promissis nec minis nec flagellis nec tormentis emolliri potest. De tali dicitur : Cor eius indurabitur quasi lapis. Uxor Lot in lapidem est conversa. Magis vellem, quod cor meum converteretur in lapidem, quam sic obduraretur.

Quartum iudicium Dei est iudicium derelictionis, scilicet quando Deus derelinquit hominem et exponit eum cuilibet tentationi et peccato. Psalmus : Cum defecerit virtus mea, ne derelinquas me, Domine. Ne discesseris a me. Magnum periculum est, quando pater exponit filium in medio luporum.

Quintum iudicium Dei est iudicium dissipationis, quando omnia, quae facit homo, dissipata sunt. Nihil recte loquitur, nihil prosperum, nihil ordinatum facit: immo totum est iniquum, quod facit.

12. Sextum iudicium Dei est iudicium desperationis, scilicet quando Dominus aufert homini spem, et credit homo, se esse privatum gloria aeterna. De talibus dicitur : Desperantes semetipsos tradiderunt impudicitiae, in operationem immunditiae omnis, in avaritiam. Istud est terribilissimum iudicium. In istud iudicium cecidit Iudas: et est istud iudiciam maximum, ita quod in vita praesenti non potest dari maius.

Septimum iudicium est in morte, scilicet iudicium condemnationis. Quando moritur homo in peccato mortali, separatur perpetuo a gloria aeterna, et aeterno igni condemnatur anima usque in finem mundi, et tunc punietur etiam in corpore. Unde dicit Apostolus : Terribilis est exspectatio iudicii. Istud iudicium timebat Habacuc, sed omnia iudicia Dei timebat David; unde dixit: A iudiciis enim tuis timui.

13. Collige igitur tres istas considerationes, scilicet considerationem sublimitatis divinae potentiae, considerationem perspicacitatis divinae sapientiae et considerationem severitatis divinae vindictae. Et quis erit, qui non timebit? Unde dicit Iob : Semper quasi tumentes super me fluctus timui Deum, et pondus eius ferre non potui. Si esses in navi parva, quando finctus transcenderent navem ex omni parte; non posses fugere, quia fluctus essent nudique: non posses latere, quia non posses te abscondere, sicut homo abscondit se contra fulgura: non posses etiam resistere, quia nihil haberes, quod contra undam ponere posses. Collige ista tria; si sic esset tibi, multum timeres. Et Iob dicit: Semper quasi tumentes super me fluctus Deum timui. Et quare? Non possum fugere propter sublimitatem divinae potentiae; quia, si ascendero in caelum, tu illic es: si descendero in infernum, ades: si sumsero pennas meae diluculo et habitavero in extremis maris: etenim illuc manus tua deducet me, et tenebit me dextera tua . Item, non possum latere propter perspicacitatem divinae sapientiae, quia Deus omnia videt. Item, non possum resistere propter severitatem divinae vindictae, quia aeterno iudicio punitur qui peccat. Unde in Evangelio : Nolite timere eos qui occidunt corpus et post haec non habent amplius, quid faciant: ostendam autem vobis, quem timeatis: timete eum qui, postquam occiderit, habet potestatem mittere in gehennam. Necesse est igitur, quod timeamus Deum. Mallem per septem millia annorum esse in maxima poena de mundo, quam sustinere minimam poenam aeternam; Apostolus : Horrendum est incidere in manus Dei viventis, quia Deus in aeternum affligit. - Ecce, origo timoris Dei. Consideretis sublimitatem divinae potentiae, perspicacitatem divinae sapientiae et severitatem divinae vindictae, ut timeatis Deum.

14. Sed quae utilitas est in timendo Deum ? Dicit Tobias : Noli timere, fili mi: pauperem quidem vitam gerimus, sed multa bona habebimus, si timuerimus Deum. Ad tria valet timor Dei, scilicet ad impetrandam divinae gratiae influentiam, ad introducendam divinae iustitiae rectitudinem et ad obtinendam divinae sapientiae illustrationem. In istis tribus omnia bona comprehenduntur.

15. Prima, dico, utilitas timoris Dei est, quia timor Dei valet ad impetrandam divinae gratiae influentiam. Unde Isaias : Ad quem respiciam nisi ad pauperculum et contritum spiritu et trementem sermones meos? Quantumcumque sit homo potens, dives, sciens et fortis, nisi timeat Deum, nihil valet ei. Unde Psalmus: Non in fortitudine equi voluntatem habebit, nec in tibiis viri beneplacitum erit ei: beneplacitum est Domino super timentes eum, et in eis qui sperant super misericordia eius ; et Apostolus ad Philippenses: Cum metu et timore vestram salutem operamini. Deus est enim, qui operatur in vobis et velle et perficere pro bona voluntate. Non possumus habere gratiam Dei nisi per Dei timorem, quia misericordia Domini ab aeterno et usque in aeternum super timentes eum . Nullus recipit gratiam Dei, nisi qui timet Deum. Bernardus: "In veritate didici, nihil aeque efficax esse ad gratiam Dei promerendam, conservandam et multiplicandam , quam si omni tempore coram Deo inveniaris non altum sapere, sed timere. Time ergo, cum arriserit gratia: time, cum abierit: time, cum denuo revertetur ". Qui non habet gratiam multum debet sibi timere; similiter, si Dominus reddit homini gratiam perditam, debet multum sibi timere, ne ipsam perdat et ingratus fiat, et fiant novissima hominis peiora prioribus .

Valet igitur timor Dei ad impetrandam divinae gratiae influentiam.

16. Secundo valet timor Dei ad introducendam divinae iustitiae rectitudinem. Unde Ecclesiasticus : Timor Domini expellit peccatum. Nam qui sine timore est non poterit iustificari. Iniustitia non intrat in animam nisi per peccatum: prima autem iustificatio animae est, quod subiaceat divinae sublimitati. Isto timore destructo, necesse est, quod posteriora destruantur. Propter hoc dicitur in Ecclesiastico : Fili, accedens ad servitutem Dei, sta in iustitia et timore et praepara animam tuam ad tentationem ; et Ecclesiasticus dicit: Si non in timore Domini tenueris te instanter, cito subvertetur domus tua. Considera David, qui dicit: Servite Domino in timore et exsultate ei cum tremore.

17. Tertio valet timor Dei ad obtinendam divinae sapientiae illustrationem, quia principium sapientiae timor Domini . Est enim timor Domini sapientiae principium extrinsecum et principium intrinsecum et sapientiae complementum; quia est timor servilis, et iste est initiativus sapientiae, quia, sicut sela introducit filum et non remanet cum filo, ita timor servilis introducit sapientiam et non remanet cum sapientia . Alius est timor vindictae et offensae Dei; et iste est initium sapientiae intrinsecum et radix sapientiae. Tertius est timor filialis reverentiae: et iste est sapientiae complementum, quia plenitudo sapientiae est timere Deum.

18. Ista tria facit timor in nobis, quia principium sapientiae timor Domini: et radix sapientiae timere Deum, et plenitudo sapientiae timere Deum: Iob : Ecce, timor Domini ipsa est sapientia. Qui non timet Deum, nihil scit. Et quia timor Domini valet ad ista tria, scilicet ad impetrandam divinae sapientiae influentiam, ad introducendam divinae iustitiae rectitudinem et ad obtinendam divinae sapientiae illustrationem; ideo dicit Ecclesiasticus : Timor Domini sicut paradisus benedictionis. Et Salomon in Proverbiis: Timor Domini fons vitae, ut declinent a ruina mortis: Ieremias: Scito et vide, quia malum et amarum est, te dereliquisse Dominum Deum tuum, et non esse timorem mei apud te. Si non times Deum, perdidisti gratiam, perdidisti iustitiam et perdidisti veram sapientiam. Vide ergo, quam malum et amarum est, te dereliquisse Dominum Deum tuum. Ubi non est timor, ibi non est sapientia nec iustitia nec gratia. Psalmus : Sepulcrum patens est guttur eorum, venenum aspidum sub labiis eorum, linguis suis dolose agebant, veloces pedes eorum ad effundendum sanguinem: quorum os maledictione et amaritudine plenum est, contritio et infelicitas in viis eorum etc.; non esttimor Dei ante oculos eorum. Quando homo non habet timorem Dei, tunc sensus eius convertitur in malitiam et egreditur foras sicut venenum aspidum. Unde dicit: Sepulcrum patens est guttur eorum, venenum aspidum sub lingua eorum. Sequitur iniquitas in opere: unde dicit: Linguis suis dolose agebant, veloces pedes eorum ad effundendum sanguinem. Quando homo deordinatus est in affectione quantum ad cogitationem, in sermone quantum ad locutionem et in opere quantum ad effectum ; tunc nihil boni habet. Unde dicit: Veloces pedes eorum ad effundendum sanguinem. Contritio et infelicitas in uvis eorum, et viam pacis non cognoverunt, scilicet viam gratiae Spiritus sancti. Et quare? Quia non est timor Dei ante oculos eorum.

Faciamus demonstrationem per impossibile . Si vis conari ad habendam gratiam, iustitiam et sapientiam: et ista haberi non potes sine timore: ergo timor Dei est tibi necessarius. Item, ubi non est timor, ibi est insipientia, malitia et iniquitas, contritio et infelicitas: sed ista sunt fugienda tanquam res pessimae: ergo etc. - Considerata igitur origine et utilitate timoris Domini, debes conari ad timorem Dei habendum.

19. Tertia particula timoris Domini est de perfectione timoris Dei. Perfectio autem timoris Dei in tribus consistit, scilicet in perfecta conscientiae sanctificatione et emundatione, in perfecta obedientiae promptitudine et in perfecta fiduciae firmitate. - Primo, dico, consistit perfectio timoris Dei in perfecta conscientiae sanctificatione sive emundatione. Unde Apostolus ad Corinthios : Mundemus nos ab omni inquinamento carnis et spiritus, perficientes sanctificationem in timore Dei. Et quomodo perficiemus sanctificationem? Dicitur in Ecclesiastico: Qui timent Dominum praeparabunt corda sua et in conspectu illius sanctificabunt animas suas: dicentes: si poenitentiam non egerimus, incidemus in manus Domini et non in manus hominum. Apostolus ad Romanos : An ignoras, quod benignitas Dei ad poenitentiam te adducit? Tu autem secundum duritiam et cor impoenitens thesaurizas tibi iram in die irae et revelationis iusti iudicii Dei.

Qui timent Dominum praeparabunt corda sua, id est abstinebunt se et cessabunt a peccatis. Accedamus igitur ad conscientiam mundificandam. Mirum est, quomodo homo potest stare in peccato mortali. Quando homo intrat tectum suum, intrat in sepulcrum. Non credo, quod homo intret tectum suum, nisi speret, quodsi moriatur, quod Deus misereatur animae ipsius. Vidi de spiritualibus hominibus, quod quando modicum veniale habebant, vix potuerunt dormire. Si haberem leonem mecum ligatum, quomodo possem dormire? Inimicus tenet te ligatum, si es in peccato mortali. Surge igitur et sanctifica animam tuam. Non dimidies confessionem tuam, sed perfectissime et integerrime confitearis . Timor Domini inducat te ad hoc.

20. Alia particula perfectionis timoris Domini consistit in perfecta obedientiae promptitudine. Unde in libro Paralipomenon : Sit timor Domini vobiscum, et cum diligentia cuncta facite: quasi dicat: non sitis segnes neque negligentes, quia scribitur in Ecclesiaste: Qui timet Deum nihil negligit. Si crederem, quod latro deberet intrare cameram meam et asportare thesaurum ; non dimitterem fenestram apertam. Debes semper timere Deum, quia qui totam legem servaverit, offendat autem in uno, factus est omnium reus . Et in Deuteronomio dicitur: Et nunc, Israel, quid petit Dominus Deus tuus a te, nisi ut timeas ipsum et custodias omnia mandata eius et ambules in viis eius? Et Salomon dicit: Deum time et mandata eius observa: hoc est omnis homo, id est perfectus. Ergo si vis perfectus esse, time Deum.

21. Tertia pars perfectionis timoris Domini consistit in perfecta fiduciae firmitate: quia timor Domini est firmitatis et fiduciae turris, quia reddit hominem securum ab omni alio timore. Psalmus : Scuto circumdabit te veritas eius, non timebis a humore nocturno, a sagitta volante in die, a negotio perambulante in tenebris, ab incursu et daemonio meridiano. Et in Proverbiis: Timor Domini turris fortitudinis. Qui Deum non timet, oportet eum ubique timere: et qui Deum vere timet habet quod nullus potest ei auferre. Qui vero aliud a Deo timet habet quod ei auferri debet. Qui timet Deum non potest perdere Deum. Non sic est de pecunia. Si habet homo pecuniam, timet, ne perdat eam, et securus est, quod perdet eam. Sed qui Deum timet securus est ubique. Quam magna multitudo dulcedinis tuae, Domine, quam abscondisti timentibus te ; sequitur: Perfecisti eis qui sperant in te. Ideo debet timor Dei esse perfectus, quia timentibus Deum bene erit, quia venient ad benedictionem gloriae, ad quam nos perducat qui cum Patre etc.