FOROIULIEN. ETC. 5

Disceptat io Synopt ica

DEFENSIO EPISCOPI NICIENSIS. Huius advocatus animad- vertit obvium in primis certumque in iurisprudentia esse, lau- dum habere vim sententiae iudicialis, et exinde veram ac propriam oriri exceptionem rei iudicatae ; verum ut haec ex- ceptio valeat, ostendi oportere, arbitralem sententiam legitime editam fuisse (1). At in themate ipse arbiter, quale aesti- met suae sententiae robur, ita aperit : si placeat tibi con- venire cum Episcopo foroiuliensi ad alium eligendum iudi- cem, bonum erit; quia ego opus aequitatis et conciliationis peregi.

Verum cum operis validitas non ex auctoris opinione, sed ex lege metienda sit, iam ex lege scimus arbitrum si- ne compromisso consistere non posse ; quod si desit, concor- diae quidem specimen, minime arbitrium perficitur. Ita sane Reiffenstuel lib. 1 tit. 43 p. 1 n. 4: « Qui sua sponte et absque praevio in ipsum facto compromisso discordantes inter se componit, et pacifica t, recte dicitur compositor amicabilis, non vero arbiter vel arbitratur, idque defectu -compromissi ». Atqui, ut scribit Devoti Inst. can. lib. 3 tit. 17 p. 5: « Compromissum est conventio, qua litigantes controversiam alicuius iudicio subiiciunt, spondentque se ar- bitri sententiae parituros ».

Unde sequitur quodlibet compromissum constare forma Conventionis et peculiari substantia, et illud ab arbitro su- scipi oportere.

Porro, quoad 1. formam compromissi, quamvis iuxta Schmalzgrueber, tom. II part. 5 tit. 43 p. 2 num. 21* variae sint compromittendi rationes, nempe aut voce aut nutibus aut epistola; aut per nudum pactum aut interve- niente stipulatione ; aut sine adiectione poenae, aut ea ap- posita cum iuramento vel sine illo; re tamen vera, com- promissum tantum, quod scriptis adstipulatur necessariam

(1) Iteróle Venetiarum. Laudi...., Vol. XVI, 104.