6 EPISTOLA ENCYCLICA

Non est potestas nisi a Deo ; ex quo tamquam ex caussa illud concludit: Princeps Dei minister est (1).

Ecclesiae Patres hanc ipsam, ad quam fuerant instituti, doctri- nam profiteri ac propagare diligenter studuerunt. Non tribuamus, s. Augustinus ait, dandi regni atque imperii potestatem, nisi vero Deo (2). In eamdem sententiam s. Ioannes Chrysostomus : Quod principatus sint, inquit, et quod alii imperent, alii subiecti sint, neque omnia casu et temere ferantur,... divinae esse sapientiae dico. (3) Id ipsum s. Gregorius Magnus testatus est inquiens: Po- testatem Imperatoribas ac regibus caclitiis datam fatemur (4). Immo sancti Doctores haec eadem praecepta etiam naturali rationis lumine illustranda susceperunt, ut vel iis, qui rationem solam du- cem sequuntur , omnino videri recta et vera debeant. - Et sane homines in civili societate vivere natura iubet seu verius auctor naturae Deus: quod perspicue demonstrant et maxima societatis con- ciliatrix loquendi facultas et innatae appetitiones animi perplures, et res necessariae multae ac magni momenti, quas solitarii assequi homines non possunt, iuncti et consociati cum alteris assequuntur. Nunc vero neque existere neque intelligi societas potest, in qua non aliquis temperet singulorum voluntates ut velut unum fiat ex pluribus , easque ad commune bonum recte atque ordine impellat ; voluit igitur Deus ut in civili societate essent , qui multitudini imperarent. - Atque illud etiam magnopere valet, quod ii, quorum auctoritate respublica administratur, debent cives ita posse cogere ad parendum, ut his plane peccatum sit non parere. Nemo autem hominum habet in se aut ex se , unde possit huiusmodi imperii vinculis liberam ceterorum voluntatem constringere. Unice rerum omnium procreatori et legislatori Deo ea potestas est : quam qui exercent , tamquam a Deo secum communicatam exerceant ne- cesse est. Unus est legislator et iudex, qui potest perdere et li- berare (5). Quod perspicitur idem in omni genere potestatis. Eam, quae in sacerdotibus est, proficisci a Deo tam est cognitum, ut ii apud omnes populos ministri et habeantur et appellentur Dei. Si- militer potestas patremfamilias expressam retinet quamdam effigiem ac formam auctoritatis, quae est in Deo, a quo omnis paternitas

(1) Ad Rom. XIII, 1, 4. (2) De Civ. Dei, lib. V, cap. 2 r (3) In epist, ad Koro, homil. XXIII, n. 1. (4) Epist. lib. II, epist. 61. 15) Iacob. IV, 12.