SERMO V.

DE BEATO JOANNE

EVANGELISTA.

Conversus Petrus vidit illum discipulum, quem diligebat Jesus, sequentem. Joan. XXI, 20.

Nota, quod quatuor sunt hic prima facie praenotanda:

I. Quare se Joannes discipulum Domini fuisse protestetur? II. Per quid Dominus eum specialiter dilexisse probetur ?III. Quando Jesum secutus ostendatur?

IV. Quale praemium propter hoc accepit, quia Jesum fideliter sequebatur?

De primo nota, quod ideo B. Joannes Evangelista discipulus Domini specialiter asseritur, quia illas quatuor lectiones, quas ille magnus et verax Magister Jesus legit, didicit, et operibus adimplevit. Prima fuit lectio virgineae veritatis. Se- cunda fuit inaestimabilis humilitatis. Tertia fuit deifica charitatis. Quarta fuit eximis patientiae seu lenitatis. Primam legit in utero seu gremio virginali. Secundam legit in praesepio jumentali. Tertiam legit in strato coenaculo. Quartam legit in crucis patibulo.

I. In prima igitur lectione, quam ille bonus Magister Jesus legit in utero seu gremio virginali, virginea puritas mirabiliter commendatur. Per hoc enim quod

Christus de Virgine tantum concipi et nasci dignatus est, et per hoc quod tantum virginea ubera sugere voluit, omnibus hominibus manifeste dat intelligere, quod super omnia amplectitur, et omnium statui hominum praefert virgineam puritatem. Unde scribit Hieronymus contra Jovinianum, super locum illum : Ecce virgo concipiet in utero : " Si non "praefertur nuptiis virginitas, Spiritus " sanctus cur maritatam, cur viduam non " elegit? " 2. Nam illo tempore erat et Anna filia Phanuelis de tribu Aser, insignis pudicitiae et semper vacans orationibus, et jejuniis in templo Dei. Ideo Beatus Joannes Evangelista ex ipsa divina revelatione sciens Christum summe virginitatem diligere, spreta copula conjugali, virgo permansit in aevum.

3. Unde cantatur in quodam Responsorio : "Diligebat Jesus Joannem, quem spe-" cialis praerogativa castitatis, ampliori " dilectione fecerat dignum : quia virgo " electusab ipso, virgo in aevum perman-" sit. " Beatus est ergo, qui cum Joanne propter Christum virgo permanserit.

4. Valde autem miser, et infelix est, qui tamquam jumentum putrescens in stercore suo, in immunditia fornicationis decesserit. Dicit enim Apostolus ad Hebr. xiii, 4 : Fornicatores et adulteros judicabit Deus. Glossa, " aeternaliter con-" demnabit. "

II. Secundo Dominus legit lectionem incomparabilis humilitatis, jacens in praesepio. Nonne enim inaestimabilis erat humilitas, quod ille, quem " coelum et " coeli coelorum capere non possunt,sicut dicitur 4. Resp. 8, in arcto praesepio reponi voluit, " pannis paupertatis involutus? Hanc lectionem iste bonus discipulus didicit, et opere exsecutus fuit, quod ex eo manifeste probari potest. 1. Quod nusquam, neque in Evangelio suo, neque in epistolis suis, neque in Apocalypsi sua, Apostolum se nominat, sed tantum discipulum, et servum Jesu Christi. 2. Humilitas etiam Joannis in hoc perpendi potest, quod cum, annuntiante Maria Magdalena Christum esse sublatum, praecurrisset Petro, et venisset prior ad monumentum, non tamen intravit, nisi Petrus prius intrasset. Licet enim eum Petro praecurrere fecisset juventutis celeritas, ne tamen sepulcrum prior intraret, revocavit eum humilitas. 3. Huic eliam Dominus humilitatis magister, humilem virginem, scilicet matrem suam, qua se reputavit ancillam, non Dominam, humili virgini, scilicet Joanni, qui se non Apostolum nominat, sed discipulum vel servum, in cruce specialiter commendavit. Nos etiam humilitatem Joannis imitari debemus : plus enim placet Domino intrinseca cordis humilitas, quam extrinsecarum rerum paupertas. Unde Hieronymus scribit ad Oceanum : " Plus est animum deposuisse " quam cultum : difficilius arrogantia " quam auro caremus, et gemmis. His " enim abjectis, interdum gloriosis tu-" memus sordibus, et vendibilem pau-" pertatem populari aurae offerimus. "

III. Tertio Dominus sedens in caenaculo grandi strato, secundum quod dicit Marc. XIV, 15, docuit lectionem deifica charitatis. Asserit enim Joan. xiii, 34, quod coena facta... dixit Jesus discipulis suis : Mandatum novum do vobis : Ut diligatis invicem, sicut dilexi vos. Vel Joan. xv, 12 : Hoc est praeceptum meum, ut diligatis invicem, sicut dilexi vos. Sequitur aliquibus verbis interpositis': Haec mando vobis, ut diligatis invicem. Ecce quomodo bonus Magister discipulis suis inculcat lectionem charitatis. Hanc lectionem iste dilectus discipulus optime commendavit memorias suae. Unde et ipse scribit Ecclesias fidelibus in prima Canonica sua, III, 11 : Charissimi, haec est annuntiatio, quam audistis ab initio, ut diligatis alterutrum. Item, IV, 7 : Charissimi, diligamus nos invicem: quia charitas ex Deo est. Item, ibi dicit : Si sic Deus dilexit nos : et nos debemus alterutrum diligere sic .

Igitur cum Jesus ter nobis praecipiat, ut nos diligamus invicem, et Joannes nos ter invitet ad idem, omni homini perspicuum esse potest, quod debemus invicem diligere corde, ore, et opere. Corde, ne aliquem odio habeamus. Omnis enim qui odit fratrem suum, homicida est (I Joan. III, 15). Ore, ne aliquem lingua nostra laedamus. Unde Dominus Matth. XII, 37 : Ex verbis tuis justificaberis, et ex verbis tuis condemnaberis. Opere, ut animas nostras pro proximis nostris in necessitate ponamus, et ut de substantia nostra pauperibus subveniamus. De utroque dicit 1 Joan. III, 16 et 17 : In hoc cognovimus charitatem Dei, quoniam ille animam suam pro nobis posuit : et nos debemus pro fratribus animas ponere. Qui habuerit substantiam hujus mundi, et viderit fratrem suum necessitatem habere, et clauserit viscera sua ab eo : quomodo charitas Dei manet in eo ?

IV. Quarto legit Dominns lectionem eximiae lenitatis, et patientiae in crucis patibulo.

1. Dum enim staret cruci affixus dicebat, sicut ait Luc. xxiii, 34 : Pater, dimitte illis : non enim sciunt quid faciunt. Super hunc locum dicit Anselmus in libro de Beata sufficientia : a Qualis est " hic, qui in cunctis pressuris suis nec se-" mel os suum aperuit, ut aut querelae, " aut excusationis, aut comminationis, " aut maledicti verbum adversus maledi-" cos canes illos proferret, et novissime " verbum benedictionis, quale a saeculo

" non est auditum, super inimicos suos " effudit ? Quid hoc viro mansuetius, " quid benignius, anima mea, vidisti? "

2. Ex hac igitur lectione, et praecedenti quadam correctione Domini, Joannes charus discipulus factus est mansuetissimus. Legitur enim in Luc. IX, 54 et seq., quod cum quadam vice Jesus prae misisset nuntios ante conspectum suum in quamdam civitatem Samaritanorum, ut pararent illi hospitium : Samaritani non receperunt eum. Quod cum vidissent discipuli ejus, Jacobus et Joannes dixerunt : Domine, vis dicimus ut ignis descendat de coelo, et consummat illos ? Et conversus Jesus increpavit illos, et dixit : Nescitis, cujus spiritus estis. Filius hominis non venit animas perdere, sed salvare. Cum igitur Joannes super impatientia sua, et zelo indignationis sic correptus esset a Domino, factus est postmodum patientissimus, et clementissimus, presertim cum postea assistens cruci in tam clementi patientia Magistrum suum Jesum dolores suos et injurias cerneret tolerare.

Hinc est, quod cum tempore persecutionis missus esset Joannes in dolium ferventis olei, fervens oleum in ipsum saevire non poterat, quia nil saevitiae invenit in ipso. Ideo refert Tertullianus, quod Joannes Evangelista a Nerone missus in ferventis olei dolium, purior et vegetior exierit, quam intraverit.

Nos etiam, charissimi, ad imitationem Beati Joannis, debemus esse discipuli Jesu Christi. 1. Presertim cum ipse propter hoc, ut nos doctrinam et disciplinam suscipiamus ab ipso, pro nobis primus graves disciplinas pertulit impiorum. Unde dicit Isa. l, 6 : Corpus meum dedi percutientibus, et genos meas vellentibus : faciem meam non averti ab increpantibus, et conspuentibus in me. Dicit etiam Isa. de eo, LIII, 5 : Ipse vulneratus est propterniquitates nostras, attritus est propter scelera nostra : disciplina pacis nostrae super eum, et livore ejus sanati sumus. 2. Itaque cum Jesus pro nobis disciplinas suscepit ab impiis, multo dignius nos disciplinam debemus suscipere pii Patris. Unde monet nos Apostolus ad Hebr, XII, 7: In disciplina perseverate. Tamquam filiis vobis offert se Deus: quis enim filius, quem non corripit pater ?

Discipulos itaque Jesu oportet esse disciplinatos. Quod autem disciplinati simus, per tria debemus ostendere.

1. Primum est, ut male agere caveamus. Unde Eccli. xl, 31 : Vir disciplinatus, et eruditus custodit se. A quo vero custodiet se ? Certe ne faciat malum.

2. Sed quia sunt nonnulli, qui licet abstineant a malis, bonis tamen operibus non multum insudant: propter hoc scire oportet, ut bona opera faciamus. Inde dicit Jacob. III, 13 : Quis sapietis et disciplinatus inter vos ? ostendat ex bona conversatione operationem suam in mansueluedine sapientias. Hinc etiam ipse Dominus dicit in Evang. Joan. xv, 8 : In hoc clarificatus est Pater meus, ut fructum plurimum afferatis, et efficiamini mei discipuli. Quasi diceret : Si plurimum afferatis bonorum operum, per hoc patet quod mei estis discipuli.

3. Quia multi sunt, qui hoc graviter sustinent, quod cum bonis intendant operibus, vel flagellentur a Domino, vel

corripiantur ab hominibus : propter hoc oportet, ut nec Domini, nec hominum correptionem moleste feramus. Hinc est, quod dicit Eccli, x, 28 : Vir prudens et disciplinatus non murmurabit correptus. Flagellat enim Dominus in praesenti saeculo, ne damnet in futuro. Unde dicit Apostolus, I ad Corinth. XI, 32 : Dum judicamur autem, a Domino corripimur, ut non cum hoc mundo damnemur. De tribus supra dictis dicitur in Psal. XXXIII,

15 : Diverte a malo, ecce primum : et fac bonum, ecce secundum : inquire pacem, id est, intus quaere per patientiam : ecce tertium .

II.

De secundo nota, quod Jesus Joannem per tria se familiarius dilexisse demonstrat.

1. Primum est, quia ei sinum suum et pectus ad recumbendum non negavit. Unde dicitur Joan. XIII, 21 et seq. : Cum dixisset Jesus discipulis suis : Amen, amen dico vobis : quia unus ex vobis me tradet. Adspiciebant ad invicem discipuli, haesitanles de quo diceret. Erat ergo recumbens unus ex discipulis ejus in sinu Jesu, quem diligebat Jesus : Innuit ergo huic Simon Petrus, et dixit ei : Quis est, de quo dicit ? Itaque cum recubuisset ille supra pectus Jesu : dicit ei : Domine, quis est ? Respondit Jesus : Ille est, cui ego intinctum panem porrexero.

2. Secundum, quia ei matrem suam intemeratam specialiter commendavit. Unde dicit Joan. XIX, 26 et 27 : Cum vidisset Jesus matrem, et discipulum stantem, quem diligebat, dicit matri suae : Mulier, ecce filius tuus. Deinde dicit discipulo : Ecce mater tua. Et ex illa hora accepit eam discipulus in sua, Glossa, " matre, " id est, ita obsequiosus fuit ei, ac si esset mater sua.

3. Tertium est, quod ei secreta sua occultissima revelavit. Unde ipse Joannes in principio Evangelii sui quasi quaedam aquila de superna coelesti hierarchia advolans, innotescere fecit nobis divinitatem Verbi incarnati, ita scribens : In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, etc . Scribit etiam Apoca-

lypsim, in qua ei Deus multa revelavit de statu proeterito, proesenti, et futuro militantis Ecclesia, et triumphantis.

III.

De tertio nota, quod Joannes ter principaliter dicitur Dominum secutus fuisse. Primo statim post Domini vocationem. Secundo quando Jesus ivit ad passionem. Tertio post celebratam Christi Resurrectionem.

1. Primo igitur secutus fuit Dominum statim post primam vocationem : quod testatur Matth. IV, 18, ita dicens : Ambulans Jesus juxta mare Galiaeae,vo- cavit Petrum et Andream. Et statim post pauca subdit, IV, 21 et 22 : Et procedens inde, vidit alios duos fratres, Jacobum Zebedae i, et Joannem fratrem ejus, in navi cum Zebedaeo patre eorum, reficientes retia sua, et vocavit eos. Illi autem statim relictis retibus et patre, secuti sunt eum.

Quod autem Joannes statim post primam vocationem secutus est Jesum, multum potest confundere tarditatem nostram et pigritiam, qui tot annis multifarie multisque modis vocati sumus a Domino, et tamen eum de die in diem, de anno in annum sequi differimus. Unde dicit Gregorius : " Nulla discipuli Jesum ad-" huc facere miracula viderant, nihil ab " eo de proemio aeternae retributionis au-" dierant et tamen ad unum Dei prae -" ceptum, hoc quod possidere videban-" tur, obliti sunt. Quanta nos ejus mira-" cula vidimus, quot flagellis affligimur, " quantis minarum asperitatibus detersi remur : et tamen vocantem sequi con-"temnimus."

2. Secundo, principaliter secutus fuit Jesum, quando ivit ad passionem. Unde ipse Joan. in Evang. suo dicit, xviii, 12 : Cohors et tribunus et ministri Judaeorum comprehenderunt Jesum, et ligaverunt eum. Sequitur, 15 : Sequebatur autem Jesum Simon Petrus, et alius discipulus. Discipulus autem erat notus Pontifici : et introivit cum Jesu in atrium Pontificis. Sequitur post aliqua, 22 : Unus assistens ministrorum dedit alapam Jesu, dicens : Sic respondes Pontifici ?

Et nota, quod Joannes non solum secutus est Jesum usque in Pontificis atrium, ubi vidit eum colaphizatum ; sed etiam secutus est eum usque ad crucis patibulum, ubi vidit eum clavis confossum, aceto potatum, et lancea perforatum. Quod et ipse Joan. XIX, 16 et seq., protestatur, sic inquiens : Susceperunt Jesum : et eduxerunt. Et bajulans sibi crucem, exivit in eum qui dicitur Calvariae, locum..., ubi crucifixerunt eum. Sequitur : Cum vidisset ergo Jesus matrem, et discipulum stantem, quem diligebat, dicit matri sua : Mulier, ecce filius tuus, etc. Sequitur : Cum accepisset Jesus acetum, dixit : Consummatum est. Et inclinato capite tradidit spiritum. Sequitur : Unus militum lancea latus ejus aperuit, et continuo exivit sanguis et aqua. Et qui vidit, testimonium perhibuit, et verum est testimonium ejus .

3. Tertio secutus est Jesum post manifestatam Resurrectionem. Unde dicit idem Joan. XXI, 19 et seq., quod cum Jesus resurrexisset a mortuis, et veniens inter discipulos, dedisset eis panem et piscem, et illi prandidissent, dicit Petro : Sequere me. Et tunc conversus Petrus vidit etiam illum discipulum, quem diligebat Jesus, sequentem.

Nos etiam, charissimi, ad imitationem hujus praeclari discipuli, non solum sequi debemus Dominum nobis aeterna praemia promittentem; sed etiam sequi debemus eum pro nobis in cruce dura supplicia patientem, ut tandem in generali resurrectione sequamur eum ad aeternum convivium praecedentem.

IV.

De quarto nota, quod Joannes triplex praemium recepit a Domino, quia eum fideliter sequebatur, videlicet vitam sternam, lucem perpetuam, et judicialem potentiam. Haec enim tria promittuntur eis, qui cum perseverantia secuti fuerint Jesum Christum.

De primo dicit Dominus, Joan. x, 27 et

28. Oves meas vocem meam audiunt... et sequuntur me : et ego vitam aeternam do eis.

De secundo dicit Dominus, Joan. viii, 12 : Ego sum lux mundi. Qui sequitur me, non ambulat in tenebris sed habebit lumen vitas.

De tertio dicitur Matth. XIX, 27 et 28, ubi Petrus dixit ad Jesum : Ecce nos reliquimus omnia, et secuti sumus te : quid ergo erit nobis ? Jesus autem dixit illis : Amen dico vobis, quod vos qui secuti estis me, in regeneratione, cum sederit Filius hominis in sede majestatis suae, sedebitis et vos super sedes duodecim, judicantes duodecim tribus Israel.

Rogate ergo, charissimi, Dominum, ut eum sic hic sequamur, ut in futuro vitam aeternam, et lucem perpetuam consequamur. Quod nobis praestare dignetur, etc.