MEMBRUM IV.

Utrum theologia sit scientia universalis,, vel particularis ?

Demum juxta idem quaeritur quarto, Utrum sit universalis vel particularis scientia ?

Et videtur, quod universalis.

1. Est enim de universali subjecto quod omnia comprehendit, et est de omnibus, sicut jam ante habitum est: quod autem de omnibus est, universale est.

2. Adhuc, Aristoteles in II primae philosophiae dicit, quod est scientia quae considerat ens in quantum ens: et haec est non una de scientiis particularibus, sed est scientia universalis. A simili ergo et ista universalis est, quae considerat omne ens.

3. Adhuc, Si particularis scientia dicitur a particulari subjecto, et universalis ab universali, videtur haec esse universalis, quia nihil relinquit quod non consideret sive in practicis scientiis sive in theoricis: hoc enim facere non potest nisi sub aliquo communi subjecto ad omnia.

In contrarium hujus est, quod sicut ens particulare in principio est in ente universali, sic principia entis particularis sunt in principiis entis universalis sicut in primis essentiantibus ipsa, sive sint complexa, sive incomplexa: incomplexa, sicut subjectum et passio: complexa, sicut dignitates et principia quae sunt propositiones sive virtute sive subjecto syllogismum ingredientes. Sicut ergo omnes particulares scientiae principia sua accipiunt a scientia universali quae est prima philosophia, sic a theologia accipient, si ipsa est scientia universalis: hoc autem falsum est: ergo theologia non est scientia universalis.

Solutio. Ad hoc dicendum, quod theologia proprie loquendo non est particularis, nec universalis. Proprie enim universalis est, quae est de ente quod universale est essentialiter omnibus. Particularis autem, quae est de aliqua specie entis sive parte ejus per formam substantialem coarctati sub ente communi sicut sub principio, et non sub genere. Theologia autem non est de ente ut ens est, nec de partibus entis est ut entis partes sunt: sed est de ente determinato per formam analogiae ad id quo fruendum est, et de partibus ejus secundum quod specialem habet analogiam ad illud. Et ideo non simpliciter est universalis vel particularis, sed quodammodo universalis et particularis, sicut et ethica quae quodammodo de omnibus est et moralibus et fortuitis, ut de potentatu, et divitiis, et partibus utriusque istorum, prout organice vel condecorative ad felicitatem civilem faciunt. Quia enim in ratione speciali de omnibus est, propter hoc non potest esse scientia universalis. Et quia haec ratio specialis omnibus applicabilis est per modum diversum signi vel utilis vel fruibilis, ideo proprie particularis esse non potest: propter quod etiam aliae scientiae ab ipsa principia sua accipere non possunt: non enim considerat id quod commune essentialiter omnibus particularibus est per principia essentialia, sed per analogiam, secundum quod dictum est.