CAPUT VI.

Quis syllogismus est perfectus et quis imperfectus.

Dividendo autem syllogismum, quod quidam syllogismus est perfectus, et quidam imperfectus, non dicitur dividi syllogismus secundum speciem, sed secundum apparentiam quoad nos. Omnis syllogismus qui habet tres terminos et duas propositiones disposita in modo et figura quacumque trium figurarum, perfectus est in esse syllogismi, et non indiget ad esse syllogismi. Syllogismus tamen tertiae figurae vel secundae imperfectus dicitur quoad hoc quod appareat ejus consequentia, indiget aliquando reductione ad aliquem modum primae figurae, et aliqua conversione propositionum, ut appareat necessaria ejus consequentia : et ideo uterque tam perfectus quam imperfectus syllogismus est, et rationem habet syllogismi, eo quod de substantialibus syllogismi neutri aliquid deest : et imperfectus non dicitur imperfectus, nisi quoad bene esse, et non quoad esse.

Sic ergo dividendo syllogismum, dicimus quod perfectum voco syllogismum qui nullius alicujus sive alterius indiget praeter ea quae sumpta sunt in terminis et propositionibus : quamvis enim alius in esse syllogismi sit perfectus, tamen quantum ad praesentem intentionem spectat, hunc voco perfectum, qui etiam in apparentia perfectus est ex his quae continet intra seipsum ad hoc ut appareat necessarium, hoc est, quod consequentia qua concludit, appareat necessaria. Imperfectum autem illum voco syllogismum, qui non ad hoc ut sit syllogismus, sed ad hoc ut appareat nobis necessarium, indiget uno vel pluribus sive indiget unius vel plurium secundum Graecos qui carent ablativo, et genitivum ponunt pro ablativo. Dico autem unius: quia aliquando non indiget nisi sola propositionum conversione ad hoc quod reducatur in syllogismum perfectum : aliquando indiget plurium ut reducatur, sicut conversione et transpositione, sicut patebit in sequentibus, ubi dicitur de syllogismorum imperfectorum secundae et tertiae figurae ad perfectos reductione, qui in prima figura perfecti sunt.

Haec autem quibus indiget, necessaria sunt et necessarium faciunt syllogismi consequentiam per sumptos terminos, quorum habitudine et situ naturali constituitur figura. Non autem necessaria sunt per sumptas et positas in syllogismo propositiones : quia in conversione, quando per conversionem reducitur syllogismus imperfectus ad perfectum, non manent eaedem propositiones : quia conversa et illa in quam convertitur, non sunt propositio una : quamvis termini iidem maneant et eumdem situm naturalem servent, vel intra extrema, vel ante ea, vel post ipsa. Isti igitur et tales sunt syllogismi perfecti et imperfecti.