Scholium.

Propositis quibusdam difficultatibus, quas in fine quaestionis dissolvit, docet cognitionem Dei abs tractivam dari posse per speciem creatam, quae repraesentare possit essentiam divinam. Potissima quae hic habet, diffusius tractaverat in Oxon. 2. dist. 3. g. 9. praesertim a n. 12. in responsionibus ad argumenta Henrici.

Secundo ostendendum, quod non obstantibus istis difficultatibus, talis cognitio potest haberi per aliquod medium repraesentativum limitatum, vel speciem repraesentantem, quia in essentialiter ordinatis, cui non repugnat primum, nec ultimum, nec medium : sed ita est, quod potentia intellectiva, et ratio intelligendi, et actus intelligendi sic se habent, quod sunt essentialiter ordinata, quia ratio intelligendi est media inter potentiam et actum; ergo cui non repugnat potentia intellectiva, et actus intelligendi ad cognoscendum Deum abstractive, nec ratio intelligendi repugnabit sibi, talis autem ratio intelligendi est species.

Item, cuicumque propter suam imperfectionem, vel propter cognitionem importantem imperfectionem, non repugnat illud quod est magis perfectum, nec quod est minus perfectum, quia imperfectum, in quantum imperfectum, non repugnat alicui nisi ratione perfectionis alicujus : sed exprimere essentiam divinam per modum actus ultimi est perfectius, quam exprimere eam per modum speciei: igitur cum cognitioni habitae de Deo, vel possibili haberi, non repugnat exprimi per actum, ut probatum est, sibi etiam, non repugnabit exprimi per speciem.

Ad argumenta in principio quaestionis. Ad primum, cum dicitur, essentia divina est suum esse, sed nulla species creaturae est suum esse, etc. Ad hoc dicendum, quod major potest concedi et minor negari, quia in specie creata secundum multos, non differt essentia et esse; et dato quod differret, non valet ratio, quia ad actum repraesentandi non requiritur conformitas, quae consurgit ex univocatione omnimoda, sed sufficit conformitas, quae consurgit ex immutatione, sicut potest patere in illo exemplo de actu, et ideo non valet.

Ad secundum : Omnis species limitata magis distat, etc. Respondeo distinguendo de distantia, quia est quaedam, quae est secundum gradum perfectionis, et isto modo magis distat species a Deo quam una creatura ab alia creatura. Alia est distantia, quae est secundum gradum proportionis, et isto modo non magis distat species repraesentans ab essentia quam ab alia creatura, in quam secundum gradum proportionis immutatur essentia divina.

Ad primam difficultatem, cum dicitur, omne ideatum, etc. quia exemplatum est primo expressivum sui exem plaris. Respondeo : hic distinguitur de ideato, quia est aliquod ideatum, quod sic fit ad idem, quod est similitudo ideae, et non est alicujus alterius similitudo. Aliud est ideatum, quod sic fit ad ideam, quod non tantum est similitudo ideae, sed alicujus alterius. Modo loquendo de primo ideato, verum est quod primo repraesentat ideam, non de secundo.

Ad secundam difficultatem de specie, concedo quod qua ratione potest fieri apud intellectum meum species repraesentans essentiam divinam, eadem ratione apud tuum. Et cum quaeris de specie abstracta a duabus utrum, etc. dico, quod illa species sic abstracta, cum sit abstracta sicut superius ab inferiori, non poterit ducere nec sub ratione universaliori, nec sub ratione propria in cognitionem essentiae divinae, quia non potest habere actum realem, sicut nec homo abstractus a Socrate et Platone. Ad tertiam difficultatem de specie, quae esset perfectionis infinitae, dico quod illud possit argui de actu.Aliterpotest dici quod verum est, quoddicitur in majori.Quando illud repraesentativum repraesentat de se illud,quod repraesentatur,quantum illud est repraesentabile : sed nulla species creata potest repraesentare essentiam divinam, quantum repraesentabilis est: ergo. etc.

Ad quartam : Quod nihil potest causare aliquid, quod repraesentet objectum, nisi vel objectum, vel quod continet virtualiter, vel perfectionaliter perfectionem objecti, dico quod omittis istud tertium, scilicet vel nisi sit aliquid, quod sit idem realiter cum objecto : modo dico, quod licet essentia divina non causet, tamen voluntas divina, quae est idem realiter cum essentia divina, potest causare eam.

Ad quintam : species requireretur aut propter repraesentationem, aut propter determinationem; nec sic, nec sic: dicendum quod illa ponitur nec propter hoc, nec propter illud, sed ponitur propter causationem. Imaginatur etiam aliquis, quod ad causandum actum intellectionis requiruntur duae causae partiales, ita quod potentia intellectiva est causa partialis, et species est causa partialis supplens praesentiam objecti, et sic istae duae partiales poterunt facere unam causam totalem. Et tu dices, quod

Deus potest supplere causationem speoiei, concedo : sed dico non supplendo, hoc est, si Deus non suppleat,requiritur species, et ideo ponenda est.