▾
Thomas Aquinas, De Potentia
⎗←→⎘
▾
Sexto quaeritur utrum deus possit facere quae sunt aliis possibilia, ut peccare, ambulare et huiusmodi.
Et videtur quod sic.
Quia Augustinus dicit, quod melior est natura quae potest peccare, quam quae peccare non potest. Sed omne quod est optimum, est deo attribuendum. Ergo deus potest peccare.
Praeterea, illud quod est laudabilitatis, non debet deo subtrahi. Sed in laudem viri dicitur Eccli. XXXI, 10: qui potuit transgredi et non est transgressus. Ergo posse transgredi et non transgredi deo debet attribui.
Praeterea, philosophus dicit: potest deus et studiosus prava agere. Ergo deus potest peccare.
Praeterea, quicumque consentit in peccatum mortale, peccat mortaliter. Sed quicumque praecipit peccatum mortale, consentit, immo quodammodo principaliter facit.
Cum ergo deus praeceperit peccatum mortale Abrahae, scilicet quod interficeret filium innocentem; et Oseae, quo acciperet mulierem fornicariam, et faceret ex ea filios fornicationis, et Semei, ut malediceret David, ut habetur II Reg. XVI, 7, quem constat peccasse ex poena sibi inflicta III Reg. II, 36, videtur quod ipse peccaverit mortaliter.
Praeterea, quicumque cooperatur peccanti mortaliter, ipse peccat mortaliter. Sed deus cooperatur peccanti mortaliter: ipse enim operatur in omni operatione, et per consequens in omni eo qui mortaliter peccat.
Ergo deus peccat.
Praeterea, Augustinus dicit, quod deus operatur in cordibus hominum, inclinando voluntates eorum in quodcumque voluerit, sive in bonum, sive in malum. Sed inclinare voluntatem hominis in malum, est peccatum. Ergo deus peccat.
Praeterea, homo factus est ad imaginem dei, ut habetur Gen. I, 26. Sed quod invenitur in imagine oportet inveniri in exemplari.
Hominis autem voluntas est ad utrumlibet.
Ergo et voluntas dei; et ita potest peccare et non peccare.
Praeterea, quidquid potest virtus inferior, potest et superior. Sed homo cuius virtus est inferior divina virtute, potest ambulare, peccare et alia huiusmodi facere. Ergo et deus.
Praeterea, tunc aliquis omittit quando non facit bona quae potest. Sed deus potest multa bona facere quae non facit. Ergo omittit, et ita peccat.
Praeterea, quicumque potest prohibere peccatum et non prohibet, videtur peccare.
Sed deus potest prohibere omnia peccata.
Cum ergo non prohibeat, videtur quod peccet.
Praeterea, Amos III, 6, habetur: non est malum in civitate quod deus non faciat.
Hoc autem non potest intelligi de malo poenae: nam dicitur Sap. I, 13, quod deus mortem non fecit. Ergo oportet intelligi de malo culpae; et sic deus est auctor mali culpae.
Sed contra. I Ioan. I, 5, dicitur: deus lux est, et tenebrae in eo non sunt ullae. Sed peccata sunt tenebrae spirituales. Ergo peccatum in deo esse non potest.
Praeterea, princeps propriis legibus astrictus non tenetur. Sed omne peccatum est contra legem divinam, ut Augustinus dicit.
Ergo deus peccato astringi non potest.
Respondeo. Dicendum, quod sicut supra dictum est, deum absolute aliquid non posse dicitur dupliciter: uno modo ex parte voluntatis; alio modo ex parte potentiae. Ex parte siquidem voluntatis, deus non potest facere quod non potest velle. Cum autem nulla voluntas possit velle contrarium eius quod naturaliter vult, sicut voluntas hominis non potest velle miseriam; constat quod voluntas divina non potest velle contrarium suae bonitatis, quam naturaliter vult. Peccatum autem est defectus quidam a divina bonitate: unde deus non potest velle peccare. Et ideo absolute concedendum est, quod deus peccare non potest.
Ex parte vero potentiae dicitur deum non posse aliquid, dupliciter: uno modo ratione ipsius potentiae; alio modo ratione possibilis.
Potentia siquidem eius quantum in se est, cum sit infinita, in nullo deficiens invenitur quod ad potentiam pertineat. Sed quaedam sunt quae secundum nomen potentiam important, quae secundum rem sunt potentiae defectus; sicut multae negationes sunt, quae in affirmationibus includuntur; ut cum dicitur posse deficere, videtur secundum modum loquendi, quaedam potentia importari, cum magis potentiae defectus importetur. Et propter hoc potentia aliqua dicitur esse perfecta, secundum philosophum, quando ista non potest. Sicut enim illae affirmationes habent vim negationum secundum rem, ita istae negationes habent vim affirmationum.
Et propter hoc dicimus, deum non posse deficere, et per consequens non posse moveri (quia motus et defectus quamdam imperfectionem important) et per consequens non posse eum ambulare, nec alios actus corporeos exercere, qui sine motu non fiunt.
Ratione vero possibilis dicitur deum aliquid non posse facere quia id contradictionem implicat, ut ex supra dictis, art. 5, patet; et per hunc modum dicitur quod non potest facere alium deum aequalem sibi. Implicatur enim contradictio ex eo quod factum oportet esse in potentia aliquo modo, cum recipiat esse ab alio, et sic non potest esse actus purus, quod est proprium ipsius dei.
Ad primum ergo dicendum, quod illa comparatio non est intelligenda universaliter, sed solum inter hominem et animalia bruta.
Ad secundum dicendum, quod id quod dicitur in laudem hominis non semper est congruum laudi divinae, immo esset blasphemia; ut si dicerem deum poenitere et huiusmodi.
Aliquid enim, ut dicit dionysius est in inferiori natura laudabile quod in superiori natura vituperatur.
Ad tertium dicendum, quod verbum philosophi est intelligendum sub conditione voluntatis.
Haec enim conditionalis est vera: deus potest prava agere si vult: nihil enim prohibet conditionalem esse veram, licet antecedens et consequens sint impossibilia; ut patet in hac: si homo volat, habet alas.
Ad quartum dicendum, quod nihil prohibet aliquem actum qui in se esset peccatum mortale, aliqua circumstantia addita fieri virtuosum: occidere enim hominem absolute peccatum mortale est; sed ministro iudicis occidere hominem propter iustitiam ex praecepto iudicis, non est peccatum, sed actus iustitiae.
Sicut autem princeps civitatis habet disponere de hominibus quantum ad vitam et mortem, et alia quaecumque pertinent ad finem sui regiminis, qui est iustitia, ita deus habet omnia in sui dispositione dirigere ad finem sui regiminis quod est eius bonitas.
Et ideo licet occidere filium innocentem, de se possit esse peccatum mortale, tamen si hoc fiat ex praecepto dei propter finem quem deus praevidit et ordinavit, licet etiam sit homini ignotus, non est peccatum, sed meritum. Et similiter etiam dicendum est de fornicatione Oseae, cum constet deum esse ordinatorem totius humanae generationis: quamvis quidam dicant, quod hoc non acciderit secundum veritatem rei, sed secundum visionem prophetiae. De praecepto autem Semei est dicendum aliter. Dicitur enim deus dupliciter praecipere. Uno modo loquendo spiritualiter vel corporaliter per substantiam creatam; et sic praecepit Abrahae et prophetis.
Alio modo inclinando, sicut dicitur praecepisse vermi ut comederet hederam, ionae I.
Et per hunc modum praecepit Semei ut malediceret David, in quantum cor eius inclinavit; et hoc per modum qui infra in solutione ad sextum, dicetur.
Ad quintum dicendum, quod operatio peccati, quantum ad id quod habet de entitate et actualitate, refertur in deum sicut in causam; quantum vero ad id quod habet de deformitate peccati, refertur in liberum arbitrium, non in deum; sicut quidquid motus est in claudicatione, est a virtute gressiva; deformitas autem eius est a curvitate cruris.
Ad sextum dicendum, quod deus non dicitur inclinare voluntates hominum in malum, immittendo malitiam, vel ad malitiam commovendo; sed permittendo et ordinando, ut videlicet qui crudelitatem exercere consentiunt, in illos exerceant quos dignos deus iudicat.
Ad septimum dicendum, quod non est necessarium, quidquid in homine invenitur, quamvis sit ad imaginem dei, in deo inveniri; et tamen in proposito voluntas dei est ad utrumlibet, quia non est ad unum obiectum determinata. Potest enim hoc facere vel non facere, aut facere hoc vel illud: non tamen sequitur quod aliquid istorum possit male facere, quod est peccare.
Ad octavum dicendum, quod obiectio illa tenet in his quae pertinent ad potestatis perfectionem, non autem in his quae important potestatis defectum.
Ad nonum dicendum, quod licet deus possit multa bona facere quae non facit, non tamen omittit: quia non debet illa facere, quod requiritur ad rationem omissionis.
Et similiter dicendum est ad decimum; nam non est reus peccati qui peccatum non impedit nisi quando impedire debet.
Ad undecimum dicendum, quod verbum Amos intelligitur de malo poenae. Quod autem dicitur Sap. I, 13: deus mortem non fecit intelligitur quantum ad ipsam causam mortis, quae est meritum culpae, vel quantum ad primam naturae institutionem, qua fecit hominem suo modo immortalem.