EPISTOLA ENCYCLICA 13

(1) Do morib. Eccl. lib. 1, cap. 30.

que in eodem genere summa providentia et fortitudo enituit Deces- sorum Nostrorum, praesertim autem Clementis XII , Benedicti XIV, Leonis X I I , qui cum consequentibus temporibus pravarum doctri- narum pestis latius serperet, se<;f,arumque audacia invalescere^, op- posita auctoritatis suae aditum illis intercludere conati sunt. Nos ipsi pluries denunciavimus (piam gravia pericula impendeant , si- mulque indicavimus, quae sit coram propulsandorum latio optima. Principibus, ceterisque rerum publicarum moderatoribus praesidium religionis obtulimus, populosque hortati sumus, ut summorum bo- norum copia, (piam Ecclesia suppeditat, maxime uterentur. Id nunc agimus, ut ipsum illud praesidium, quo nihil est validius, sibi rur- sus oblatum principes intelligant : eosque vehementer in Domino hortamur, ut religionem tueantur, et, quod interest etiam reipu- blicae, ea Ecclesiam libertate frui posse sinant, qua sine iniuria et communi pomicio privari non potest. Proiecto Ecclesia Christi ne- que principibus potest esse suspecta,, neque populis invisa. Princi- pes quidem ipsa monet sequi iustitiam, nullaque in re ab officio de- clinare: at simul eorum roborat multisque rationibus adiuvat au- ctoritatem. Quae in genere rerum civilium versantur, ea in pote- state suprcmoque imperio eorum esse agnoscit et declarat : in iis, quorum iudicium, diversam licet ob caussam, ad sacram civilemque pertinet potestatem, vult existere inter utramque concordiam, cu- ius beneficio funestae utrique contentiones devitentur. Ad populos quod spectat, est Ecclesia saluii cunctorum hominum nata, eosque semper dilexit uti parens. Ea quippe est, (piae caritate praeeunte mansuetudinem animis impertiit, humanitatem moribus, aequitatem legibus : atque honestae libertati nuspiam inimica tyrannioum do- minatum semper detestari consuevit. Hanc, (piae insita in Ecclesia est, bene merendi consuetudinem paucis praeclare expressit sanctus Augustinus: Docet (Ecclesia) renes jirosjiicere />o/mUs, omnes pó- palos se su Iniere regibus: ostendens quemadmodum et non omni- bus omnia, et omnibus caritas, et nulli debetur iniuria (1).

His de caussis opera vestra, Venerabiles Fratres , valde utilis ac plane salutaris futura est, si industriam atque opes omnes, quae Dei munere in vestra sunt potestate, ad deprecan da societatis hu- manae vel pericula vel incommoda Nobiscum contuleritis. Curate ac providete ut, quae de imperio deque obediendi officio ab Ecclesia catholica praecipiuntur, ea homines et plane perspecta habeant, et