CAPUT VII

Qualiter universale producatur in esse.

Multos etiam movet, qualiter universale producitur philosophice, et non de productione illa qua cuncta in natura procreatione producit Deus : secundum physicam enim nihil creatur, nisi quod producitur nullo quodam alio producto: et sic solum ens producitur per creationem, alia autem per informationem producuntur, sicut in scientia libri causarum est determinatum . Hoc ergo modo quaeratur, qualiter universale in esse producitur ? cum enim productum producentis intelligentiae et agentis fit terminus, et producere et agere per intellectum, terminus autem actionis sit compositum et hoc aliquid : cum universale producatur, videtur quod universale sit compositum et hoc aliquid. Hoc autem falsum est, cum universale sit forma, et quale quid, et non hoc aliquid.

Hoc autem adhuc videtur ex eo, quod id quod ab intelligentia in esse producitur, per exemplar et ideam, est in ipsa : non autem per ideam et exemplar est in intelligentia, nisi quod est hoc aliquid et compositum : aliter enim oporteret, quod plures essent ideae ejusdem, quaedam quidem secundum formam, quaedam secundum materiam, et quaedam secundum genus, aut secundum speciem, et quaedam secundum differentias : quod valde est absurdum.

Adhuc autem oportet quod omnia producantur ab agente intelligentia in quantum sunt in natura perfecta, et hoc aliquid existentia. Si ergo ab agente intelligentia (quae causa prima est, sive aliquid aliud secundarum causarum) universale producitur, videtur quod universale sit hoc aliquid et compositum ex materia et forma.

Adhuc autem videtur hoc ex hoc quod ars imitatur naturam in quantum potest . Quod autem ab artifice producitur et est in artifice per modum exemplaris, non est forma simplex, sed compositum, ut domus vel tripoda. Sic ergo videtur etiam fieri in productione intelligentiae in natura: supponimus enim, quod totum opus naturae est opus intelligentiae agentis, cujus virtus etiam informat semen generationis, ex quo res naturae producuntur.

Adhuc autem in omni natura productum semper est res naturae. Res autem naturae non est nisi hypostasis communi naturae supposita et substans per seipsam. Taliter autem substans naturae communi, individuum et singulare est. Si ergo universale sic producitur, sequitur quod universale sit singulare : quod est inconveniens.

Ad omnia autem haec et his similia non est difficile respondere. Universale enim

secundum quod in esse producitur per intelligentiam agentem, sive generationem, quae est agentis intelligentiae instrumentum.non nisi in hypostasi producitur, quae est hoc aliquid in illa natura communi vel illa. Et ideo cum non producatur ut existens per se solum, non oportet quod productum sit hoc aliquid. Hoc autem modo omnes procedunt objectiones : et ideo patet quod nihil valent. Quod autem in alio producitur, ut in phycisis docet Aristoteles, dupliciter producitur: aut ex consequenti, aut per accidens. Ex consequenti autem quia hic generans est homo, ideo sequitur quod homo generat hominem, et quod hic generans est homo et animal et substantia,et sic de aliis: et sic in omni praedicatione substantiali: ita quod Aristoteles dicit, quod domus est ex domo, et sanitas ex sanitate, et sic de aliis: quia productum semper est ad formam producentis, eo quod aequivocum ad univocum necessarium est reduci. Per accidens autem producitur, quod accidit producto ex ipsa productione. Si enim producitur per generationem, ad similitudinem formae et speciei generantis producitur: et ideo per accidens productus est filius, et producens est pater, et sic de aliis. Producitur autem universale ex consequenti in esse naturae : propter quod dicit Auctor sex principiorum, quod natura occulte operatur in illis : et ideo etiam in physica Aristotelis secundae substantiae vocantur. Si autem universale secundum seipsum consideretur, ipsum est imago luminis in re naturae. Imago, dico, luminis agentis intelligentiae : quod lumen terminatum est ad hoc aliquid et incorporatum illi: et hoe modo universale naturae producitur in esse ab agente intelligentia, quae operatur per suum intellectuale lumen in omni natura, et est causa rei naturalis in omnibus : quod quidem lumen in se acceptum inest universali, et ratione universale est: acceptum autem ut determi- natum ad hoc aliquid, et incorporatum illi, est esse et substantia particularis dans esse substantiale et rationem singulari.