MEMBRUM I.

Quid sit uti genere, specie, et definitione ?

Primo quaeritur, Quid sit uti genere ?

i. Cum autem uti sit agere, videtur quod in genere sit actionis. Uti enim est per utile agere ad finem intentionis quasi per instrumentum.

2. Adhuc, Uti est aliquid referre et ordinare ad aliud quod obtineatur per ipsum: ordinare autem et referre actiones sunt: uti ergo in genere actionis est: ergo uti est actio.

3. Adhuc, Secundum nomen hujus quod est uti, tunc uti dicit actionem quam per utile perficimus: secundum nomen ergo dicit actionem: in genere ergo actionis est.

Responsio. Uti multipliciter dicitur, et in omni genere multiplicitatis agere est. Unde simpliciter uti agere est, et usus in genere actionis est. Dicitur enim uti vel usus actus elicitus de potentia vel facultate cujuslibet rei propter quam habetur, relatus ad commodum vel delectationem hominis, sicut equitare dicitur usus equi, et vellere dicitur usus carrucae. Et sic dicit Boetius in commento super Topicam Tullii, quod " cujus usus bonus est, ipsum quoque bonum est: et cujus usus malus est, ipsum quoque malum est. " Et hoc modo in praecedenti membro quaestionis septimae dictum est, quod usus fruibilis est frui et pasci ad delectationem . Et hoc modo cadit uti in definitionem ejus quod est frui: sicut dicit Augustinus, quod " frui est cum gaudio uti: " quia usus fruibilis est frui eo cum gaudio.

. Et propter hoc etiam plures de eo quod est frui Augustinus assignavit definitiones: eo quod, sicut dictum est, frui accipitur communiter, et proprie. Tales autem definitiones non proprie definitiones, sed assignationes sunt. Definitio enim assignatur de re simpliciter et proprie: descriptio autem sive assignatio assignatur aliquando per accidentalia propria, quae convertibilia sunt sicut et essentialis causa: tamen quia multa sunt quae uni rei sic accidunt, ideo de una et eadem re plures aliquando tales assignantur descriptiones.

Secundo dicitur uti, rei exercitium ad inducendum habitum, secundum quod dicit Victorinus in Rhetoricis suis, quod " natura habilem facit, ars potentem, usus facilem. "

Tertio dicitur uti, actus utilis quod ut adminiculum refertur ad illud obtinendum quod intenditur ut finis, sicut refertur equus ad velocitatem motus, et velox motus ad debitoris consecutionem, debitoris consecutio ad accipiendum pecuniam, et ibi sistitur. Et sicut referuntur lapides ad domum, et domus ad protectionem a caumatibus et imbribus, et ibi sistitur. Hoc enim modo mundus iste refertur ad Dei cognitionem, cognitio Dei ad fidem, fides ad visionem per speciem, visio Dei ad fruitionem, et ibi sistitur. Quod uti est aliquid in facultatem voluntatis assumere, et ad aliud referre quo fruendum est .

Patet ergo, quod omni modo uti est agere, et usus in genere actionis.

Patet jam etiam clarius solutio quorumdam eorum quae in praecedenti membro praecedentis quaestionis quaesita et determinata sunt.

Et per hoc patet quid sit uti genere, specie, et definitione secundum quamlibet acceptionem ejus quod est uti.