CAPUT III.

De diffinitione vel descriptione generis physici.

Genus ergo cum tripliciter dicatur apud Philosophos, secundum tertiam sumitur suae significationis intentionem. Et secundum hanc generis intentionem describunt genus dicentes : Genus est quod de pluribus et differentibus specie in eo quod quid est praedicatur. Quae descriptio est generis prout genus dicit ordinem unius ad alterum, sicut superioris ad inferius, non simpliciter, sed in ipsa re quae sic ordinatur : sicut animal est genus, et corpus animatum, et substantia : substantia enim et vivum et animal sunt ea quibus accidit genera esse. Sed generalitas quae est in ipsis rationem dicit hujus ordinis sive habitudinis quibus ordinantur ad sua inferiora : propter quod in ante habitis dictum est, quod genus est cui supponitur species sive specierum multitudo.

In omnibus communibus substantialibus sic est, quod ex ipsa communitate qua unum substantialiter est in alio, aliae plures resultant analogiae, sive proportionis communitates. Ex hoc enim, quod animal est in homine et de homine, et est in asino et de asino, et sic de aliis speciebus, ex simili quodam respectu animalis ad species suppositas resultat, quod est commune et universale ut genus : quia generis nomen est animali impositum a tali respectu : et sic de specie, et de simili respectu hominis et asini et aliorum ad animal : quae omnes species quia participant animalis nomine et ratione, surgit communitas alia, quia unumquodque inferiorum sic superius respicientium dicitur species : ad talis enim respectus similitudinem imponitur nomen speciei. Et sic est in respectu individuorum ad speciem : ex simili enim respectu hujus ad hominem et illius et alterius, et sic de aliis, efficitur quod hic est suppositum hominis et illi et omnes alii. Ex hoc an- tem, quod una similitudine in qualibet natura commune determinatur, quilibet dicitur particularis homo : et ex hoc, quod similiter omnes accidente discernente particulariter naturam communem determinantur, quilibet dicitur individuum. Et sic ex respectibus naturae communis ad inferiora, et respectibus inferioris ad superius, multae causantur communitates : et secundum quodlibet nomen fit universalis praedicatio. Quia tamen unum solum est, quod nomine et natura et ratione generis praedicatur, unum solum est id quod est genus, eLaliae sunt praedicationes per modum generis praedicatae per accidens, quod accidit praedicato vel subjecto ex tali respectu ad invicem, vel tali ad superius. Et ex tali est, quod non sequitur cum dicitur : homo est animal, et homo est species, ergo animal est species : vel homo est animal, animal est genus, ergo homo est genus : vel Socrates est homo, Socrates est individuum, ergo homo est individuum. In talibus enim omnibus est fallacia accidentis : talis enim communitas ab accidente causatur, quod fundatur in modo respectus superioris ad inferius, vel inferioris ad superius, vel etiam respectu particularis ad naturam communem : qui omnes respectus ex hoc causantur, quod natura communis intelligitur in natura minus communi, quae species est vel individuum. Et ideo patet quod non sequitur, genus praedicatur de pluribus differentibus speciebus : ergo genus est genus : et sic iretur in infinitum. Soli enim quod est genus per naturam quae est in pluribus differentibus specie convenit esse genus : ita ut genus dicat rationem ordinis, et praedicationis : animal autem id quod est sic praedicatum, praedicatur ut genus.

Attende autem, quod praedicari idem est quod attribuere per notam compositionis : quando enim unum alteri attribuitur mediante compositione, quam significat hoc verbum, est, tunc praedicatur : et quando unum ab altero dividitur mediante

negatione talis compositionis, sicut cum dicitur, homo non est lapis : tunc lapis dividitur ab eo. Et hoc fit in intellectu componente vel dividente : in re enim ipsa sine notacompositionis vel divisionis, unum in altero est, vel non est. Sed intellectus componens vel dividens hic sine notacompositionis vel divisionis, hoc significare non potest: et, ut hoc significet, invenit modum compositionis unius cum alio : et hoc est praedicare unum de alio, vel negare unum ab alio. Fit autem hoc quandoque essentialiter, quandoque autem accidentaliter. Essentialiter autem quando unum accipitur in alio per naturam et substantiam. Et hoc tripliciter contingit : aut enim accipit ut priorem naturam in posteriori, aut naturam communem in materia determinatam, aut convertibilem, et idem in convertibili. Primo quidem modo praedicatur ut genus, secundo autem ut species, tertio vero modo ut diffinitio de diffinito. De differentia vero inferius tractabitur. Genus igitur est id quod dicto modo praedicatur.

Non enim aliquod commune substantiale per quod diffiniatur genus potest poni: quia sic omni generi supponeretur substantiale commune quod non est verum : quando enim dico animal, est quod praedicatur de pluribus differentibus specie. Et si quaeras quid est animal, dico quod animal est vivum sensibile quod de pluribus differentibus specie praedicatur. Sed cum dico, genus,est quod praedicatur de pluribus differentibus specie. Si quaeratur, quid est genus ? non possum assignare quid est genus per aliquid communius illo : quia sicut jam dictum est, genus est nomen impositum ab accidente quod est ratio ordinis, et respectus superioris naturae ad inferiorem, inquaest substantialiter et acceptum in intellectu ipsius. Et id nomen transcendens est, nec potest notificari per aliud significationis certae nomen aliquod : sed oportet quod notificetur per infinitum, hoc est, per nomen significationis non diffinitae, dicendo: genus est quod praedicatur. Et est idem ac si diceretur : illud quod praedicatur de pluribus differentibus specie vocatur genus : quamvis id in quantum infinitum, ignotum sit et incertae significationis. Et sic poni potest in notificatione descriptionis vel diffinitionis.

Quod autem additur de pluribus differentibus specie, est ideo, quia genus ad speciem non deducitur nisi divisum per differentias:quae cum oppositae sint et divisivae respectu generis, constitutivae autem respectu speciei, oportet plures esse. Differentia divisiva, ut dicit Damascenus, est causa materiei formarum, sicut divisio per materiam est causa numeri individuorum. Et ideo communitas generis ambit species constitutas oppositis differentiis.

Quod etiamsi poneretur, quod non esset nisi una species, ut diceremus non esse nisi hominem et nullam aliam speciem animalis, adhuc praedicaretur animal de homine ut genus : quia de potestate et ambitu naturali animalis est et de aptitudine generis, quod dividatur oppositis differentiis. Non enim solum universale est quod praedicatur, sed quod aptum natum est praedicari de multis, ut jam in ante habitis dictum est . Et si illa multa differunt formis (quam differentiam et numerum facitdivisio differentiarum, quae potestatem naturae dividit primum et per se) tunc praedicatur de pluribus differentibus specie, quia genus differentiis dividitur divisa sua potestate. Alia enim potestate genus est in specie una, et alia in alia : et non talis divisio est speciei per materiam : eadem enim potestate species est in uno individuo et in alio, nec est divisa, sed secundum esse integrum manente sua naturali potestate est in quolibet individuorum.

Quod autem additur in eo quod quid est, ideo additum est.quia omne superius quod per essentiam et nomen et differentiam est in inferiori, est quid ipsius, secundum quod quid est quidditas. Et si aliquis dicat, quod non est tota quidditas, dicimus quod est totum esse ipsius, sed non est perfectum esse ipsius speciei: totum enim esse est in potentia : et nihil est de esse quod in potentia non sit ante ultimum actum ad quem terminatur motus potentiae : esse autem in potentia est esse in genere, et haec est causa vera quod genus praedicatur. Non ideo tantum quia est forma, sed quia est forma et secundum aliquem modum totum esse dicit. Et quod sic se habet ad subjectum, praedicatur de illo non per denominationem accidentalem, sed essentiali praedicatione.

Et hoc est quod a multis dicitur, quod est forma partis quae non praedicatur, et est forma totius quae praedicatur. Sed oportet addere, quod forma quae praedicatur, totius sit, et totum esse significet, et non significet essentiam cujus est actus proprius : animalitas enim non praedicatur, nec etiam humanitas : quamvis animalitatis esse sit animal, et humanitatis esse sit homo. Talis ergo forma designans formam totius et esse, praedicatur, et non aliter : et anima sensibilis loco animalis posita non praedicatur, quia animal non est anima sensibilis : et similiter anima hominis non praedicatur de homine : haec enim dicit formam partis, et non totius esse. Animalitas autem et humanitas non praedicatur de his quorum formae sunt: non enim designant formas ut esse subjecti, sed ut essentias. Animal autem et homo praedicantur, quia designant formas, ut esse totum subjecti, vel in potentia vel actu : subjecti dico de quo praedicantur. Et sic etiam in formis accidentalibus omnibus. Et ideo homo est risibilis, et non risibilitas; et homo est albus, et non albedo. Hoc est igitur quod dicitur, quod genus est quod praedicatur de pluribus differentibus specie in eo quod

quid est : quod enim quid est et esse ipsius est de quo praedicatur. Et ideo genus est universale quod immediata et substantiali praedicatione est in multis speciebus et de multis.

Sic ergo demonstratum est, quod genus est universale et inter universalia primum: et qualiter communitas generis differt ab aliis communitatibus posterioribus ab accidentibus denominatis.