MEMBRUM III.

Ad quid sit uti ?

Tertio quaeritur, Ad quid sit uti ?

1. Et videtur secundum rationem nominis, quod sit ad omne illud quod intenditur acquiri. Uti enim est aliquid in facultatem voluntatis assumere, et ad aliud referre: quod saepe fit in malis, sicut jocalia referuntur ad virginem obtinendam et corrumpendam.

2. Adhuc, Sicut dicitur utile, sic et uti: utile autem in malis est: ergo et uti. Quod autem utile in malis sit, probatur, II Reg. xvii, 14: Domini autem nutu dissipatum est consilium Achitophel utile, ut induceret Dominus super Absalon malum. Ergo et utile videtur in malis esse.

Contra hoc est quod dicit Augustinus in libro I de Doctrina Christiana: " Uti est id quod in usum venerit, referre ad obtinendum illud quo fruendum est: alias abuti est, non uti: nam usus illicitus abusus vel abusio nominari debet . "

Juxta hoc quaeritur, Quare dicitur frui et fructus in bonis, et non ab frui vel ab fructus in malis: sicut uti et usus in bonis, et abuti et abusus in malis ? cum dicat Augustinus, quod " omnis perversitas humana est uti fruendis, et frui utendis: " et ita videatur malus fructus vel mala fruitio quae privationem dicit verae fruitionis, sicut abusus privationem veri usus ?

Solutio. Dicendum, quod accipiendo uti proprie et simpliciter, uti non est nisi in bonis, secundum quod accipitur in tertia significatione superius, scilicet secundum quod uti est ad aliud quid obtinendum utile referre. Et hujus ratio est, quia utile rationem habet cujusdam boni, secundum quod bonum dividitur in honestum, utile, et delectabile. Sic enim dicitur utile quod utenti utile est et non nocivum, et cum hoc quod expediens est ad consequendum id quod intenditur. Ex his enim duobus conficitur ratio utilis, scilicet quod confert quod adjuvat utentem: et quia promovet et expedit, hoc est, pedes in prompto ponit ad consequendum intentum. In malis autem primam partem amittit suae significationis: quia licet expediat ad intentum, tamen nihil confert utenti, sed nocet. Unde propter unam partem significationis suae dicitur consilium Achitophel utile. Quia tamen simpliciter rationem utilis perfectam non habet, ideo de operibus malorum dicitur, Sapient, iv, 5: Fructus eorum inutiles ei acerbi ad manducandum . Et talium usus abusus est: eo quod non perfectam rationem habet usus. Unde de talibus dicunt impii, Sapient, v, 8: Quid nobis profuit superbia ? aut divitiarum jactantia quid contulit nobis ? Ac si dicant: Etsi superbia et divitiae tunc deservierunt ad consequendum id quod male intendimus: tamen nil boni conferentis contulerunt nobis, sed plurimum nocuerunt. Et haec est causa quare dicitur abusus per causam suae apertae significationis.

Cum autem ratio ejus quod est frui, imponatur in termino: inhaerere autem alicui propter se, inhaesionem in termino

dicit: ante terminum autem nihil est: ideo ratio ejus quod est frui sic dividi non potest, ut per amissionem partis rationis dicatur ab frui vel ab fructus, sicut dicitur abuti vel abusus. Omnis enim qui fruitur, simpliciter et perfecta ratione fruitionis fruitur. Et ideo dividitur fruitio in bonam et malam, et non frui perfectae rationis et imperfectae.

Si tamen cum dicitur, quod refertur utile ab obtinendum id quo fruendum est, accipiatur quo fruendum est simpliciter ut ultimo et optimo bono: tunc utile quod refertur ad illud, non erit nisi duplex. Non enim refertur ad illud nisi quod confert ad signandum illud ut cognoscatur et sic obtineatur per intellectum. Vel quod refertur ad illud ut habeatur, hoc est, quod causa est habendi ipsum: et hoc modo referuntur virtutes et gratiae et opera, per quae sicut causas meritorias obtineatur id quo fruendum est. Et sic strictissime accipiendo, non utimur nisi signis ei causis fruitionis ejus quo fruendum est. Signa autem sunt dupliciter, scilicet res hujus mundi in quibus, sicut dicitur in libro XI de Civitate Dei, " Deus suae significationis sparsit indicia . " Et signa quae dicuntur sacramenta veteris et novae legis: quae signa sunt gratiae causantis in nobis fruitionem ejus quo fruendum est. Et hoc modo uti non est nisi referre ad id quod obtinendum est signa vel causas salutis. Et hoc modo utile et fruibile dividunt et determinant id circa quod est sacra Scriptura: circa talia enim est, et non circa alia.

Et per hoc patet solutio ad omnia quaesita de hoc membro.