M Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

Nec nulli tas sententiae admit tenda est ob defectum citationis et

litis contestationis. Citatio enimvero, qua tenus est in ius vocatio, seu

quatenus est actus legitimus, quo quis ex mandato iudicis vocatur in

iudicium iuris experiundi causa, nedum positivo iure, sed etiam natu-

rali necessario requir i tur « quia citatio spectat ad na tura lem defensio-

« nem sicque nulli est deneganda, cum nemo inaudi tus condemnari

« debeat. Unde citatio dicitur esse principium ac fundamentum iudicii,

« seu pr ima pars iudicii » (Reiffenstuel, lib. II, tit. I II , par. II , n. 42,

46, 48). Verum hoc intelligendum non est de ipso materiali actu cita-

t ionis: quando enim quis coram iudice sistit iuris sui experiendi causa,

nihil refert an sit praesens per decretum citationis, vel sponte sua cita-

tionem praeveniens, aut casu aliquo coram iudice compareat sua iura

defensurus; finis enim citationis obtentus est, et defensioni aeque con-

sultum (cfr. Emus Lega, De iudiciis eccies., vol. I, part . I, lect. II, tit. II ,

n. 4-7). Porro in casu Adeles, etsi ex actis non appareat citatam fuisse,

coram iudice in loco iudicii ad praecisum finem iudicii, adfuit tamen.

Legitur enim in actis: « A di 28 marzo 1909 avanti m i m o Mons. Ales-

« sandro Giolli... Mons. Mannucci difensore del vincolo ... e di me infra-

« scritto Cancelliere si è personalmente costituita la Signora Adele di Do-

« menico », etc. Nulla pari ter quaestio esse potest quoad omissionem litis

contestationis, praesertim quia in iudicio summario , quo causae matr imo-

niales pertractari debent, litis contestatio non requir i tur ; accusato enim

impedimento et audita altera parte iam iudicii obiectum est determinatum.

Remanet expendendum tertium nullitatis caput, quod respicit omis-

sionem publicationis processus. Reiffenstuel in lib. I I , tit. XX, n. 523, 524,

sibi quaestionem proponit : « Utrum publicatio at tes tat ionum sit de sub-

« s tant ia processus iudiciarii » et respondet publicationem at testat ionum

non esse de substant ia processus iudiciarii, bene vero de eius iustitia.

Conclusio haec desumitur ex cap. 22 De sent. et re iudic, ubi Pontifex

post interpositam ad se appellationem, novis iudicibus delegatis man-

dat, ut, servatis servandis, confirment processum, quem alii iudices for-

marunt , sentent iamque tu lerant testium depositionibus coram partibus

minime publicatis nec ostensis eisdem. Quem tex tum Innocentius ibid. et

glossa marginalis dicit esse singularem ad hoc, quod at tes tat ionum

publicatio sit de iustitia, non au tem de subs tant ia processus. Accedit

ratio : quia iudici semper publicatae sunt at testat iones, seu nota acta

iudicii, et par t ium iura, ut inquit Menochius cit., q. 33, n. 1 et 2 et

Pirh. Ist. XX. n. 202; unde cum is optime inst ructus sit de iure par t ium

ex at testat ionibus testium sibi cognitis, ferre sentent iam poterit, la taque

valebit, nisi ab ea appellatum fuerit.