32 Ex S. C. Concilii

Colliges

i 0 . De iure naturae est observare et ad unguem adimplere ultimas defunctorum voluntates. Cui consonat lex XII Tabularum statuens : « uti ligasset quisque de re sua, ita ius esto », necnon Novella 22, c. 2, edicens: « disponat unusquisque de rebus suis, uti decet, et sit lex eius volun- tas». Unde Canon. 4, caus. iß, quaest. 2, concludit: « ul- tima voluntas defuncti modis omnibus conservari debet ».

2 0 . Attamen ex suprema, qua pollet in omnes fideles, pote- state Romanus Pontifex potest licite et. valide ex ratio- nabili et iusta causa commutare legata pia. Clementinae enim lib. III, tit. XI, cap.. 2, habent: « cum ea quae ad certum usum largitione sunt destinata fidelium, ad illum debeant, non ad alium (salva quidem Sedis Apostolicae auctoritate) converti ». Et Conc. Trid. (Sess. 22, c. 6, de Ref.) monet quod « commutationes ultimarum volunta- tum nonnisi ex iusta et necessaria causa fieri debent ».

3 0 . Utrum autem Papa sine rationabili et iusta causa possit commutare legata pia, non conveniunt Doctores. Prima sententia affirmât, quia testatores quoties aliquod pium legatum relinquunt id faciunt sub tacita conditione, nisi aliter Papa disposuerit. Altera vero sententia communior et verior, negat, quia de iure naturae est observare ulti- mas voluntates, et quamvis Pontifex sit causarum pia- rum administrator, nequit tamen sine causa eas commu- tare, cum alias rectus administrator non esset. Ceterum, si ex huiusmodi commutatione laedatur ius tertii, nequit Papa absque causa hoc facere; alterum enim non lae- dere est praeceptum iuris naturae.

4 0 . Iustae et rationabiles causae talium commutationum qua- tuor in genere a Doctoribus referuntur, nempe causa necessitatis, utilitatis, pietatis, et incommoditatis seu ma- ioris commoditatis. In specie autem plures recensentur